Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2024 roku

Sąd Rejonowy w Rybniku, V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Wiesław Jakubiec

Protokolant : Izabela Niedobecka- Kępa

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2024 roku w Rybniku

na rozprawie

sprawy z powództwa D. O.

przeciwko Spółce (...) S.A. w B.

o podwyższenie renty wyrównawczej

1.  zasądza od pozwanej Spółki (...) S.A. w B. na rzecz powoda D. O. od 1 marca 2023 r. bieżącą rentę wyrównawczą w kwocie 4031, 50 zł netto (cztery tysiące trzydzieści jeden złotych 50/100) płatną w terminie do dnia 10 każdego miesiąca z góry z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w terminie płatności w miejsce renty wyrównawczej zasądzonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 8 listopada 2016 r. (V P 173/15),

2.  w pozostałej części powództwo oddala,

3.  odstępuję od obciążania powoda kosztami postępowania.

Sygn. akt V P 18/21

UZASADNIENIE

Powód D. O. wniósł przeciwko pozwanej Spółce (...) Spółce Akcyjnej w B. pozew o zasądzenie na jego rzecz renty wyrównawczej w kwocie po 1000 zł miesięcznie „ponad kwotę otrzymywaną tytułem renty wyrównawczej z wyroku Sądu Rejonowego z 17.05.2012 r. (sygn. akt V P 406/11) za okres od września 2020 r.” wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie oraz zasądzenie od pozwanego kwoty 5000 zł renty wyrównawczej stanowiącej równowartość odprawy emerytalnej z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia otrzymania odpisu pozwu. W uzasadnieniu wskazał, iż obecnie wypłacana mu jest renta wyrównawcza w wysokości 3900 zł. Dodał, że osiągnąłby wyższe świadczenie gdyby mógł dopracować do emerytury. Otrzymałby też odprawę emerytalną.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa wskazując, że wypłacana powodowi wysokość renty wyrównawczej jest adekwatna do szkody i uwzględnia fakt możliwości zarobkowych powoda. Strona pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia o odprawę emerytalną, albowiem powód na emeryturę mógłby przejść 25.06.2017 r.

Pismem z dnia 30.11.2021 r. powód rozszerzył powództwo żądając zasądzenia tytułem odprawy emerytalnej kwoty 13 153, 16 zł (przy czym błędnie wpisał 3152, 16 zł).

W piśmie z dnia 27.10.2023 r. powód rozszerzył powództwo żądając zasądzenia od pozwanej kwoty renty wyrównawczej (w tym skapitalizowanej ) w wariancie II opinii biegłej.

Sąd ustalił, co następuje:

Powód D. O. był pracownikiem (...) SA w G. w KWK (...) w C. na stanowisku elektryka , której następcą prawnym została (...) SA, a aktualnie jest pozwana - Spółka (...) SA w B.. W dniu 29.08.1996 r. powód uległ wypadkowi przy pracy, wskutek którego utracił zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku. Stosunek pracy ustał 10.11.1997 r. w związku z długotrwałym przebywaniem powoda na zwolnieniu lekarskim. Do 31.07.2002 r. powód otrzymywał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Wyrokiem z dnia 2.10.2006 r. Sąd Rejonowy w Gliwicach (sygn. VI P 2489/05) zasądził na rzecz powoda rentę wyrównawczą. Następnie na podstawie wyroku tut. Sądu z dnia 17 maja 2012 roku, sygn. akt 406/11 i później wyroku z dnia 8 listopada 2016 r. (sygn. V P 173/15) renta wyrównawcza była podwyższana i aktualnie powód D. O. otrzymuje od pozwanej Spółki (...) SA w B. rentę wyrównawczą w wysokości 3 918,81zł miesięcznie płatną z góry do dnia dziesiątego każdego kolejnego miesiąca.

Na podstawie orzeczenia z 4.09.2002 r. lekarza orzecznika ZUS powód został uznany za zdolnego do pracy.

Powód zachował możliwości zarobkowe w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę .

Kwota minimalnego wynagrodzenia netto w Polsce wynosiła:

a) w okresie od 1.09.2020 r. do 31.12.2020 r.- 1 920, 62 zł

b) w okresie od 1.01.2021 r. do 31.12.2021 r.- 2 061, 67 zł

c) w okresie od 1.01.2022 r. do 31.12.2022 r.- 2 363, 56 zł

d) w okresie od 1.01.2023 r. do 31.12.2023 r.- 2 709, 48 zł

Powód od 1.09.2020 r. nie pobierał żadnych świadczeń z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Powód gdyby pracował w dotychczasowym miejscu pracy hipotetycznie na emeryturę mógłby przejść 25.06.2017 r. (tj. osiągnąłby 50 lat życia i miałby co najmniej 25 lat pracy górniczej, w tym 15 lat pracy w rozumieniu art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej).

Wyliczenia potencjalnych świadczeń należnych powodowi biegły dokonał na podstawie wynagrodzeń jakie otrzymywał powód do czasu zakończenia zatrudnienia, a za kolejne okresy na podstawie uśrednionych świadczeń otrzymywanych przez osoby porównawcze: J. H. i L. P.. Wysokość potencjalnego świadczenia emerytalnego biegła ustaliła na dzień 25.06.2017 r. , a następnie uwzględniła jego waloryzację.

Renta wyrównawcza jako wyliczenie pomiędzy potencjalnym świadczeniem emerytalnym powoda przy uwzględnieniu jego możliwości zarobkowych (kwocie minimalnego wynagrodzenia) wynosiła:

a)  w okresie od 1.09.2020 r. do 31.12.2020 r.- 3328,72 zł

b)  w okresie od 1.01.2021 r. do 28.02.2021 r.- 3187, 67 zł

c)  w okresie od 1.03.2021 r. do 31.12.2021 r.- 3408, 35 zł

d)  w okresie od 1.01.2022 r. do 28.02.2022 r.- 3180, 06 zł

e)  w okresie od 1.03.2022 r. do 31.12.2022 r.- 3547, 03 zł

f)  w okresie od 1.01.2023 r. do 28.02.2023 r.- 3201, 11 zł

g)  w okresie od 1.03.2023 r. do 31.12.2023 r.- 4031,50 zł

Odprawa emerytalna powoda wyniosłaby 13 153, 16 zł.

Dowód: akta osobowe, opinia biegłego Z. G. k.14-15, 59-62; opinia biegłego sądowego z zakresu rent wyrównawczych mgr S. K. k. 16-18, 82-94; wyliczenie odprawy z 4.10.2021 r. k. 48, protokół z rozpraw w sprawie VI P 129/08 k 51-52, 57-58, 63-64, wyrok SR w Gliwicach z 17.12.2008 r. wraz z uzasadnieniem k. 65-71, odpowiedź na pozew w sprawie V P 245/17 k.72-75, zestawienia wynagrodzeń pracowników porównawczych k. 76-81,104 protokół z rozpraw w sprawie V P 245/17 k.95-97, wyrok z 6.08.2019 r. sygn.. VP 245/17 k. 100; protokół z rozpraw w sprawie V P 406/11 k.101-102, wyrok z dnia 17.05.2012 r.k.93; akta sprawy V P 173/15 w szczególności wyrok z 8.11.2016 r. wraz z uzasadnieniem

dokumentacja z (...) k.119, 165-175 pismo z US w R. k. 134-135, 138-142, pismo ZUS z 28.04.2022 r. k145-146, 150-152, 157-160, wyliczenia pozwanej k. 180, opinia biegłej z zakresu wyliczenia płac i emerytur B. T. k. 205-244, 277-289; zaświadczenie powoda z UP k. 256, wyliczenia pozwanej k. 260,

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci ww. dokumentów, które Sąd uznał za wiarygodne, wzajemnie ze sobą korelujące i rzeczowe, a także dowód z opinii biegłego sądowego B. T. oraz w oparciu o okoliczności bezsporne, które wraz z dowodami z dokumentów tworzą spójny i logiczny obraz przedstawiający stan faktyczny sprawy. Podkreślić przy tym należy, iż żadna ze stron nie wnosiła jakichkolwiek zastrzeżeń do uzupełniającej opinii biegłego.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w niewielkiej części zasługuje na uwzględnienie.

Między stronami bezsporna była kwestia odpowiedzialności pozwanej za wypłatę na rzecz powoda renty wyrównawczej oraz sposobu wyliczenia wysokości tej renty (w tym także przyjętych pracowników porównawczych), która została ustalone wcześniejszymi prawomocnymi wyrokami. Spór między stronami sprowadzał się do kwestii zasadności uwzględniania w wyliczeniu renty wyrównawczej możliwości zarobkowych powoda oraz kwestii przedawnienia roszczenia o odprawę emerytalną.

Zgodnie z art. 444 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu (§ 1). Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty (§ 2).

Na podstawie art. 361 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (§ 1). W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (§ 2).

Jak stanowi przepis art. 907 § 2 k.c. jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie.

Ugruntowane orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje, iż podstawę ustalenia wysokości renty wyrównawczej, jeżeli wypadek przy pracy nie spowodował całkowitej niezdolności do pracy, a jedynie ograniczenie możliwości zarobkowych pracownika, stanowi wysokość spodziewanego wynagrodzenia, pomniejszonego o wynagrodzenie, które pracownik może uzyskać wykorzystując ograniczoną zdolność do pracy, bez względu na aktualną sytuację na rynku pracy.

Jednocześnie, jak wskazuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, w procesach o zmianę wysokości renty wyrównawczej zachodzi związanie prawomocnym wyrokiem przyznającym tę rentę w zakresie zasady odpowiedzialności dłużnika i stopnia tej odpowiedzialności, w tym przyczynienia się poszkodowanego do szkody, w określonym tym wyrokiem rozmiarze (zob. wyr. Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2013 r., I PK 306/12, G.Prawna UiŚ2013/230/4 LEX nr 1391694).

Z mocy art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Nadto, art. 366 k.p.c. stanowi, iż wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami.

Należy mieć na uwadze, że chociaż powagą rzeczy osądzonej (art. 366 k.p.c.) objęta jest w zasadzie jedynie sentencja wyroku, a nie jego uzasadnienie, to jednocześnie w orzecznictwie trafnie zwraca się uwagę, że powaga rzeczy osądzonej rozciąga się również na motywy wyroku w takich granicach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne dla wyjaśnienia jego zakresu (zob. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2016 r., I UZ 40/15, LEX nr 2021223 i przywołane tam orzecznictwo). Unormowanie przewidziane w art. 365 § 1 k.p.c. ma gwarantować poszanowanie prawomocnego orzeczenia sądu, regulującego stosunek prawny będący przedmiotem rozstrzygnięcia. Istnienie prawomocnego wyroku co do udzielenia ochrony prawnej określonemu prawu podmiotowemu przekreśla możliwość ponownej oceny zasadności roszczenia wynikającego z tego samego prawa, jeżeli występują te same okoliczności. (…) Prawomocny wyrok swoją mocą powoduje, że nie jest możliwe dokonanie odmiennej oceny i odmiennego osądzenia tego samego stosunku prawnego w tych samych okolicznościach faktycznych i prawnych, między tymi samymi stronami. Tylko takie rozumienie mocy wiążącej prawomocnego wyroku pozwala na zrealizowanie celów art. 365 § 1 i art. 366 k.p.c., to jest zagwarantowanie prawa do sądu i zapewnienia niewzruszalności sądowemu orzeczeniu udzielającemu ochrony prawnej określonemu prawu podmiotowemu lub odmawiającemu udzielenia takiej ochrony (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 22 stycznia 2016 r., V ACa 350/15, LEX nr 1993048 i przywołane tam orzecznictwo).

Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia (art. 92 ¹ § 1 kp)

Zgodnie z art. 291 kp roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

Prawomocnym wyrokiem z dnia 8 listopada 2016 roku (sygn. akt V P 173/15) (również wcześniejszymi orzeczeniami wydawanymi w sprawie renty wyrównawczej powoda) tut. Sąd przesądził, iż przy wyliczeniach renty wyrównawczej należy uwzględniać możliwości zarobkowe powoda w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zauważyć należy, iż orzeczeniem z dnia 4.09.2002 r. powód został uznany za zdolnego do pracy. Powód sam przedłożył zaświadczenie z Urzędu Pracy , w którym wskazano, że jest zarejestrowany od 28.02.2012 r. jako osoba poszukującą pracy, co wbrew intencjom powoda po pierwsze potwierdza, że powód nie ma przeciwskazań pod względem stanu zdrowia do podjęcia pracy, a z drugiej strony nie oznacza wcale, że powód stara się znaleźć zatrudnienie. Powód nie wykazał, że podejmuje rzeczywiste starania o znalezienie pracy ale są one bezskuteczne, bo np. przeszkodą są schorzenia będące bezpośrednimi skutkami wypadku przy pracy. Powód winien posiadać świadomość obowiązku podjęcia pracy , tj. winien podjąć działania w celu zmniejszenia powstałej w jego majątku szkody polegającej na niemożności kontynuowania pracy u pozwanej na dotychczasowych zasadach, a przez to niemożności osiągania wynagrodzenia w dotychczasowej wysokości. W szczególności, iż powód posiada atrakcyjny zawód na pracę którego jest popyt w każdej dziedzinie gospodarki.

Na dochody powoda składa się otrzymywana od pozwanej renta wyrównawcza w kwocie po 3918, 81zł netto miesięcznie. Nadto, powód zachował możliwości zarobkowe w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (w kwotach wskazanych wyżej). Hipotetyczna emerytura powoda wynosi:

a)  w okresie od 1.09.2020 r. do 28.02.2021 r.- 5 249, 34 zł netto

b)  w okresie od 1.03.2021 r. do 31.12.2021 r.- 5 470, 02 zł netto

c)  w okresie od 1.01.2022 r. do 28.02.2023 r.- 5 543, 62 zł netto

d)  w okresie od 1.03.2022 r. do 28.02.2023 r.- 5 910, 59 zł netto

e)  w okresie od 1.03.2023 r. do 31.12.2023 r.- 6 740, 98 zł netto

Tym samym, różnica pomiędzy potencjalną emeryturą powoda oraz rzeczywistymi jego dochodami, przy uwzględnieniu jego możliwości zarobkowych, wynosiła:

a)  w okresie od 1.09.2020 r. do 31.12.2020 r.- 3328, 72 zł netto

b)  w okresie od 1.01.2021 r. do 28.02.2021 r.- 3187, 67 zł netto

c)  w okresie od 1.03.2021 r. do 31.12.2021 r.- 3408, 35 zł netto

d)  w okresie od 1.01.2022 r. do 28.02.2022 r.- 3180, 06 zł netto

e)  w okresie od 1.03.2022 r. do 31.12.2022 r.- 3547, 03 zł netto

f)  w okresie od 1.01.2023 r. do 28.02.2023 r.- 3201, 11 zł netto

g)  w okresie od 1.03.2023 r. do 31.12.2023 r.- 4031,50 z netto

W świetle powyższego mając na uwadze wypłacaną już powodowi ww. okresie przez pozwaną rentę wyrównawczą w wysokości 3918, 81zł netto miesięcznie zauważyć należy, iż dopiero od 1.03.2023 r. zasadne staje się roszczenie powoda o podwyższenie mu renty -do kwoty 4 031, 50 zł.

Zasadny okazał się zarzut pozwanej przedawnienia roszczenia o wypłatę (w ramach renty wyrównawczej) odprawy emerytalnej. Bezsporna w sprawie była dat wraz którą hipotetycznie powód mógłby przejść na emeryturę tj. 25.06.2017 r. W tej sytuacji powód powinien był wystąpić przeciwko pozwanej z powyższym roszczeniem w terminie 3 lat, a swoje roszczenie zgłosił już po tej dacie (pozew wniósł 27.01.2021 r.).

Mając na uwadze powyższe Sąd na podstawie art. 907 § 2 kc w zw. z art. 300 kp w pkt 1 sentencji wyroku zasądził od pozwanej na rzecz powoda od 1 marca 2023 r. bieżącą rentę wyrównawczą w kwocie 4 031, 50 zł netto płatną w terminie do dnia 10 każdego miesiąca z góry z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w terminie płatności w miejsce renty wyrównawczej zasądzonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 8 listopada 2016 r. (V P 173/15), a w pozostałym zakresie powództwo oddalił.

Powództwo zostało uwzględnione w bardzo niewielkim zakresie a zatem powód przegrał proces, w związku z powyższym w pkt 3 orzeczenia-na podstawie art. 102 kpc -Sąd odstąpił od obciążania powoda kosztami postępowania. Sąd miał na uwadze sytuację osobistą powoda oraz fakt, że działał w postępowaniu sposób lojalny i nie przedłużał go. Precyzyjne określenie wysokości renty wyrównawczej wymagało pozyskania danych od podmiotu trzeciego i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłej.

Sędzia Wiesław Jakubiec