Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Opolu

V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Jolanta Madziała-Stysiak

Sędziowie: sędzia Katarzyna Wiatrak-Derda

sędzia Jarosław Szejner

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Anna Wolińska

po rozpoznaniu w dniu 30 października 2023r. w Opolu na rozprawie

sprawy z powództwa E. M. (1)

przeciwko :

Przedsiębiorstwu (...) SA w B.

Zakładom (...) SA w O.

o odprawę pieniężną i ewentualne odszkodowanie

na skutek apelacji powoda E. M. (1)

od wyroku Sądu Rejonowego w Opolu Wydziału IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 17 stycznia 2020r. sygn. akt IV P 190/16

I.  oddala apelację,

II.  odstępuje od obciążania powódki kosztami procesu poniesionymi przez pozwanych w postępowaniu apelacyjnym i kasacyjnym,

sędzia Katarzyna Wiatrak-Derda sędzia Jolanta Madziała-Stysiak sędzia Jarosław Szejner

-na oryginale właściwe podpisy-

Sygn. akt V Pa 12/23

UZASADNIENIE

Powódka E. M. (1) wniosła o zasądzenie solidarnie od Przedsiębiorstwa (...) S.A. w B. (ad. 1) i Zakładów (...) S.A. z siedzibą w O. (ad.2) na jej rzecz kwoty 10.566,94 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 01.06.2014r. do dnia zapłaty tytułem odprawy pieniężnej , a w razie oddalenia tego powództwa o zapłatę odprawy pieniężnej powódka wniosła o zasądzenie solidarnie od Przedsiębiorstwa (...) S.A. w B. i Zakładów (...) S.A. z siedzibą w O. na jej rzecz powyższej kwoty wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 1.06.2014 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za szkodę. Nadto powódka wniosła o zasądzenie od pozwanych na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości trzykrotności stawki minimalnej.

Uzasadniając żądanie powódka wskazała, że dochodzi zapłaty odprawy w wysokości sześciokrotnego ostatniego wynagrodzenia, jakie otrzymywała u pozwanego ad. 1. zwracając przy tym uwagę, iż rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło w związku z prowadzoną restrukturyzacją w związku z czym powinna otrzymać odprawę w wysokości dziewięciomiesięcznego wynagrodzenia, natomiast otrzymała ją jedynie w wysokości wynagrodzenia trzymiesięcznego. Powódka wskazał, iż spółka (...) S.A. (pozwana ad. 1) jest byłą spółką Skarbu Państwa. W ramach prywatyzacji akcje spółki były sprzedawane na rzecz jej pracowników, którzy w swoim czasie inwestowali w spółkę wszystkie swoje oszczędności. W wyniku tak przeprowadzonej prywatyzacji pozwana ad. 1 w roku 2011 była już spółką prywatną. Przy czym, co istotne, właścicielem akcji spółki byli wyłącznie pracownicy. Była to typowa spółka pracownicza, w której ogromna większość akcjonariuszy była jednocześnie jej pracownikami, w tym w dużej mierze prostymi pracownikami produkcyjnymi. Jak w większości tego typu spółkach akcjonariusze - pracownicy nie zachowywali się, jak typowi właściciele spółki, posiadający kapitał, którzy otrzymują zysk z wypłacanych dywidend, lecz nadal traktowali pracę w spółce, jako ich główne źródło utrzymania. W ten sposób posiadane przez nich akcje były gwarantem stałości i kontynuacji zatrudnienia samych akcjonariuszy - pracowników, jak i tych pracowników, którzy akcji nie posiadali. Jednocześnie akcjonariusze tacy, tak jak i w innych spółkach, której podstawowym akcjonariatem są jej pracownicy, pozostawiali całościową, faktyczną kontrolę nad spółką, bieżące nią zarządzanie oraz ustalanie strategii spółki długoletniej Prezes tj. pani C. Z. (1). Na początku roku 2011 spółka (...) S.A, stała się przedmiotem zainteresowania, jako możliwy obiekt przejęcia przez inne spółki działające w branży. Pierwszym podmiotem, który wykazał realne zainteresowanie przejęciem pozwanej ad. 1 była firma (...) sp., z o.o. z siedzibą w O. pana K., który jest właścicielem marki J.. Podmiot ten w marcu 2011 r., działając wbrew zaleceniom (rekomendacji) ówczesnego zarządu pozwanej ad. 1 zaczął wykupować akcje od kolejnych akcjonariuszy pozwanej ad. 1. Była to próba wrogiego przejęcia. Około kwietnia 2011 r. spółka (...) skupiła w swoim ręku około 26 procent akcji pozwanej ad. 1. Podkreślono, iż około marca 2011 r. zainteresowanie przejęciem pozwanej ad. 1 ujawniła pozwana ad. 2, która rozpoczęła lobbować wśród zarządu pozwanej ad. 1, związków zawodowych, pracowników, a także poszczególnych akcjonariuszy o sprzedaż akcji na jej rzecz. Pozwana ad. 2 zapewniała ówcześnie, że zamierza przejąć spółkę w całości jednakże z uwagi na fakt, iż ówczesny Zarząd pozwanej ad. 1 początkowo nie był przekonany do zapewnień i motywacji pozwanej ad. 2. Zarząd pozwanej ad 1 chcąc aktywnie przeciwdziałać przejęciu spółki rozpoczął około marca 2011 r. skup akcji własnych przez spółkę. W tym czasie Pozwana ad 1 skupowała swoje akcje od pracowników, którzy wyrazili taką chęć, za kwotę 5 zł za każdą akcję. Działania pozwanej ad 2 zmierzające do przejęcia pozwanej ad 1. nasiliły się na przełomie marca/kwietnia 2011 r. Wtedy to pozwana ad 2 skupowała akcje od pracowników pozwanej ad 1 po kwocie 9 zł za każdą akcję, a bywało, że kwoty te były większe i dochodziły nawet do 12 zł lub 15 zł za akcję. Około kwietnia 2011 r. zarząd pozwanej ocenił sytuację i uznał, że nieuniknione jest przejęcie spółki przez jeden z dwóch podmiotów tj. C. lub pozwaną ad 2 co ostatecznie nastąpiło przez pozwaną ad. 2. W wyniku powyższego doszło do ustalenia warunków, na jakich dojdzie do przejęcia pozwanej ad 1 przez pozwaną ad 2. do których należało m.in. zarząd pozwanej ad 1 przestanie traktować próbę wykupu akcji spółki przez pozwaną ad 2, jako wrogie przejęcie; zarząd pozwanej ad 1 przestanie rekomendować akcjonariuszom/pracownikom, aby nie sprzedawali akcji na rzecz pozwanej ad 2; zarząd pozwanej ad 1 będzie aktywnie działał w celu umożliwienia przejęcia spółki przez pozwaną ad 2; pozwana ad 1 na najbliższym Walnym Zgromadzeniu doprowadzi do głosowania w przedmiocie przejęcia spółki przez pozwaną ad 2; pozwana ad 1 w razie wyrażenia przez jej akcjonariuszy zgody na przejęcie, przeprowadzi emisję nowej serii akcji spółki, które przeznaczone będą wyłącznie dla pozwanej ad 2; pozwana ad 2 wykupi wszystkie nowo emitowane akcje, które będą dla niej przeznaczone; pozwana ad 2 dokona znacznych nakładów i inwestycji na rzecz pozwanej ad 1; pozwana ad 2 będzie dążyła do restrukturyzacji przedsiębiorstwa pozwanej ad 1, w tym do włączenia jej do (stworzenia) struktury Grupy (...); pozwana ad 2 w ramach restrukturyzacji przedsiębiorstwa pozwanej ad 1 dokona licznych zwolnień pracowników pozwanej ad 1; pozwana ad 2 gwarantuje wszystkim pracownikom pozwanej ad 1, którzy będą zwalniani w ramach restrukturyzacji, wypłatę odprawy w wysokości 9 miesięcznego wynagrodzenia (w ramach tej odprawy zaliczane miały być standardowe odprawy w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia należne pracownikom z mocy prawa); uprawnienie pracowników do otrzymania dziewięciomiesięcznej odprawy zostało ograniczone terminem do 20.05.2015 r.; pozwana ad 2 gwarantuje wszystkim akcjonariuszom, którzy wyrażą chęć sprzedaży swoich akcji, że dokona ich wykupu za kwotę nie mniejszą niż 9 zł za każdą akcje.

Powódka wskazała, iż warunki początkowo ustalone ustnie, w zakresie uprawnień dotyczących wysokości wypłacanych na rzecz pracowników odpraw oraz zobowiązania pozwanej ad 2 do wykupu akcji po 9 zł za każdą akcję od pracowników, którzy wyrażą taką chęć, zostały potwierdzone w pisemnym Porozumieniu z dnia 18.05.2011 r. zawartym formalnie pomiędzy pozwaną ad 2, a trzema organizacjami związkowymi działającymi ówcześnie przy przedsiębiorstwie pozwanej ad 1. Porozumienie zostało zawarte przy wiedzy i aprobacie pozwanej ad 1, było ono w pełni akceptowane przez pozwaną ad 1. Podkreślono, iż w intencji wszystkich podmiotów zainteresowanych sprawą przejęcia, warunki te miały na celu zagwarantowanie uprawnień pracowniczych oraz akcjonariuszy mniejszościowych. Warunki wskazane powyżej były powszechnie znane, były przedstawione pracownikom, akcjonariuszom, ale przede wszystkim zarządowi pozwanej ad 1. Były one w pełni akceptowane w firmie pozwanej ad 1, a także wszelkie składane oświadczenia oraz podejmowane w owym czasie działania, zarówno przez związki zawodowe, pozwaną ad 2, a także pozwaną ad 1. świadczyły o tym, że warunki przejęcia, w szczególności te potwierdzone w Porozumieniu z dnia 18.05.2011 r. są powszechnie znane, akceptowane i nie zachodzą rozbieżności, co do ich interpretacji oraz rozumienia. Pracownicy pozwanej ad 1 przewidując, że po przejęciu nieuchronnie dojdzie do restrukturyzacji spółki, a w tym do licznych zwolnień, czuli się zabezpieczeni wiedząc, że w przypadku zwolnienia będą im wypłacane odprawy w wysokości dziewięciomiesięcznej wypłaty. Prawo do uzyskania odprawy w wysokości dziewięciomiesięcznego wynagrodzenia stało się częścią praw pracowniczych każdego poszczególnego pracownika. Powódka zwróciła uwagę, że porozumienie zawiera zapis, który sugerowałby, że nie stanowi ono prawa pracy w rozumieniu art. 9 k.p. jednakże w ocenie powódki jest on oczywiście nieskuteczny. Zaznaczono, że w latach 2011 i 2012 większość zwalnianych pracowników otrzymała odprawę w należnej wysokości, a sytuacja ta uległa zmianie z nieuzasadnionych powodów w 2013r. Powódka wskazała, że podstawą dochodzonego przez nią roszczenia o wypłatę odprawy w wysokości dziewięciomiesięcznej pensji stanowi Porozumienie z dnia 18 maja 2011 r. W ocenie powoda zobowiązanie to stanowi gwarancję praw pracowniczych, a zapis w nim wprowadzony dotyczący obowiązku wypłaty odpraw w takiej wysokości zobowiązuje pozwaną ad 1 oraz ad 2 do wypłaty odprawy w zagwarantowanej wysokości. Podniosła, iż jakkolwiek w roku 2011 i 2012 obowiązywały dodatkowo zapisy ZUZP (wprowadzone na mocy Protokołów nr (...)) to nie oznacza to jednak w ocenie strony powodowej, że brak wyraźnego wprowadzenia uprawnienia do żądania odprawy w wysokości określonej w Porozumieniu do ZUZP uniemożliwia powódce (czy też jakiemukolwiek zwalnianemu pracownikowi) dochodzenia należnej mu odprawy na drodze sądowej. W ocenie powoda skoro uprawnienia pracownicze z Porozumienia zostały tylko częściowo transponowane (wykonane) do ZUZP, a w dalszej części nie, to w tym zakresie uprawnienia pracownicze wywodzić należy bezpośrednio z Porozumienia.

Niezależnie od powyższego powódka zauważyła, że samo Porozumienie było tylko pisemnym wyrażeniem (potwierdzeniem) ustaleń dokonanych trójstronnie pomiędzy Inwestorem (pozwaną ad 2), spółką przejmowaną (pozwaną ad 1) oraz pracownikami (organizacjami związkowymi) jeszcze przed jego podpisaniem, a zatem same uzgodnienia miały miejsce już wcześniej i obejmowały przecież znacznie szersze kwestie, w tym kwestie emisji nowych akcji pozwanej ad 1, które przekazane mają być na rzecz pozwanej ad 2. Zobowiązanie do wypłaty odprawy było zatem przyjęte nie tylko przez pozwaną ad 2, ale także bezpośrednio przez pozwaną ad 1. W tym stanie rzeczy w ocenie strony powodowej dochodzone przezeń powództwo jest w pełni zasadne.

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz każdego z pozwanych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej.

W uzasadnieniu stanowiska procesowego pozwany Zakład (...) S.A. z siedzibą w O. w pierwszej kolejności podniósł, iż nigdy nie był pracodawcą powódki, dlatego w ocenie pozwanego powództwo o zapłatę przez tę Spółkę jakiejkolwiek kwoty tytułem odprawy nie jest zasadne bowiem Spółka ta nie ma legitymacji procesowej biernej. Niezależnie od powyższego pozwany Przedsiębiorstwo (...) S.A. w B. podniósł, iż roszczenie o zapłatę na rzecz powódki dalszej kwoty tytułem odprawy nie jest także zasadne z uwagi na fakt, iż porozumienie z dnia 18 maja 2011 r. nie miało charakteru normatywnego i nie stanowi zbiorowego źródło prawa pracy bowiem dla jego zawarcia brak było podstawy prawnej wynikającej z ustawy. Pozwany powołując się na szerokie orzecznictwo Sądu Najwyższego podkreślił, iż warunkiem zaliczenia porozumienia zbiorowego do źródeł prawa pracy jest oparcie go na ustawie, co oznacza, że wymienione Porozumienie byłoby zatem można zaliczyć do źródeł prawa pracy tylko wówczas, gdyby możliwość jego zawarcia została wyraźnie przewidziana w ustawie. Pozwany zaznaczył, że wydaje się, że powód jako jedyny argument wskazujący na normatywny charakter Porozumienia podnosi to, że jego stroną były związki zawodowe działające przy pozwanej ad. 1. Tymczasem pozwany wskazał, iż nie był stroną tego Porozumienia. Niezależnie od powyższego pozwany podniósł, iż powód niezasadnie traktuje porozumienie zbiorowe partnerów społecznych określające prawa i obowiązki stron stosunku pracy, także zawarte bez „oparcia na ustawie”, jako źródłem prawa pracy ze względu na treść art. 59 ust. 2 i 4 Konstytucji w związku z art. 9 § 1 k.p. Zauważono, że przepis art. 9 § 1 k.p. posługuje się zwrotem niedookreślonym „innych porozumień opartych na ustawie” wskazując, iż najdalej w wykładni tego pojęcia poszedł Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2001 r., III ZP 25/00 (OSNAPiUS 2002 Nr 6, poz. 134; OSP 2002 Nr 9, poz. 115 z glosą A. Świątkowskiego, glosą J. Steliny i glosą A. Tomanka) oraz w przytoczonym wyżej wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2006 r., sygn. III PK 114/05, wyrażając pogląd, że na podstawie art. 59 ust. 2 Konstytucji porozumienie zbiorowe partnerów społecznych określające prawa i obowiązki stron stosunku pracy, także zawarte bez „oparcia na ustawie”, jest źródłem prawa pracy. Pozwany wskazał, iż w krytyce tego stanowiska podkreśla się, że art. 9 § 1 k.p. nie tylko nie jest zaprzeczeniem art. 59 ust. 2 Konstytucji, lecz jest jego rozwinięciem, wskazuje bowiem przesłanki, od których zależy nadanie porozumieniom zbiorowym charakteru normatywnego oraz określa miejsce tych porozumień w hierarchii źródeł prawa pracy, a nawet że art. 59 ust. 2 Konstytucji odnosi się do tych tylko porozumień kolektywnych, które są źródłami prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p., a więc porozumień „opartych na ustawie”, czyli przewidzianych przepisami prawa pracy. W ocenie pozwanego przepis art. 59 ust. 2 Konstytucji nie może stanowić ustawowego oparcia dla porozumień zbiorowych zawierających przepisy prawa pracy, bowiem intencją ustrojodawcy było stworzenie zamkniętego systemu źródeł prawa i ograniczenie ich katalogu do aktów wymienionych w art. 87 Konstytucji RP. Ma on charakter ogólny, poza tym został zamieszczony jako przepis gwarantujący jedno z praw politycznych w rozdziale II Konstytucji RP zatytułowanym „Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela”, a nie w rozdziale III – „Źródła prawa”. Pozwany zauważył nadto, iż również w nowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że porozumienie pracodawcy ze związkami zawodowymi, które nie jest oparte na ustawie oraz nie określa praw i obowiązków stron stosunku pracy, nie ma charakteru normatywnego w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. Zdaniem pozwanego, te argumenty należy uznać za doniosłe i trafne, co w konsekwencji prowadzi do wniosku, że art. 59 ust. 2 Konstytucji RP nie stanowi dostatecznej podstawy dla przyjęcia normatywnego charakteru Porozumienia. Dodatkowo pozwany podkreślił, iż w realiach niniejszej sprawy nie było żadnego sporu zbiorowego, które miałoby być zakończone zawarciem Porozumienia, ani nie było komercjalizacji ani prywatyzacji, w toku której takie Porozumienie byłoby zawarte. Podkreślono, że normatywnego charakteru odmawiano zwłaszcza pakietom zawieranym przez działające u pracodawcy związki zawodowe i inwestora - przyszłego nabywcę akcji spółki, lecz bez udziału samego pracodawcy jako strony zbiorowego prawa pracy.

Strona pozwana wskazała, iż znaczne wysokości odpraw miały w założeniu sygnatariuszy Porozumienia obowiązywać jedynie przez okres restrukturyzacji pozwanej ad. 1, która miała zostać przeprowadzona do końca 2011 r., a dopiero Protokołem Dodatkowym nr (...)do ZUZP przedłużono obowiązywanie postanowień Protokołu Dodatkowego nr (...)do końca 2012 r., co oznacza, że Pozwana ad. 1 była zobligowana do wypłaty odpraw osobom, których stosunek pracy ustał do końca 2011 r., następnie obowiązek ten został przedłużony do dnia 31 grudnia 2012 r.

W ocenie pozwanego powyższe oznacza, że punkt 1 Porozumienia odwoływał się do dalszego obowiązywania ZUZP wprost i wyraźnie przez czas określony 4 lat, tj. do dnia 20 maja 2015 r. gdy tymczasem punkt 2 tego Porozumienia, traktujący o tych zwiększonych kwotach odpraw, nie zawiera żadnego ograniczenia czasowego czy odwołania do jakiegoś zdarzenia lub terminu. Niezależnie od powyższego zaznaczono, że powód nie został zwolniony w ramach restrukturyzacji przedsiębiorstwa pozwanej ad. 1 wskazując, iż w tamtym okresie czasu obejmującym maj 2013 r. nastąpił spadek zamówień na produkty wytwarzane przez pozwaną ad. 1 i dlatego poszukiwano rozwiązania sytuacji związanej z przestojami w produkcji. W tym stanie rzeczy w ocenie pozwanych powództwo nie zasługuje na uwzględnienie i winno zostać oddalone.

Wyrokiem z dnia 17 stycznia 2020 r. Sąd Rejonowy w Opolu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:

I. oddalił powództwo przeciwko Przedsiębiorstwu (...) SA w B. oraz Zakładom (...) SA w O. o zapłatę odprawy,

II. oddalił powództwa powoda przeciwko Przedsiębiorstwu (...) SA w B. oraz Zakładom (...) SA w O. o zapłatę odszkodowania,

III. odstąpił od obciążania powódki kosztami postępowania w sprawie na rzecz pozwanych.

Sąd Rejonowy w Opolu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka E. M. (1) była zatrudniona w Przedsiębiorstwie (...) SA w B. w okresach: 06.04.2006r do 31.12.2006t; od 01.01.2007 do 31.12.2008r; od 01.01.2009r do 31.05.2013r; od 01.06.2013r do 30.06.2013 oraz od 01.07.2013r do 31.05.2014r w charakterze robotnika pomocniczego (od 06.04.2006r o 31.12.2008r jako sprzątaczka, a od 01.01.2009r do 31.05.2014r jako pomoc działowa).

W dniu 24 kwietnia 2014r pracodawca rozwiązał stosunek pracy zawarty z powódką z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia z przyczyn ekonomicznych, związanych ze zmniejszeniem zatrudnienia w związku z reorganizacją firmy spowodowaną zmniejszoną ilością zleceń produkcyjnych.

W momencie zwolnienia powódka otrzymała odprawę w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia.

W Przedsiębiorstwie (...) S.A. z siedzibą w B. od 2005r. obowiązuje Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy.

Przedsiębiorstwo (...) S.A. z siedzibą w B. jest byłą spółką Skarbu Państwa. W ramach prywatyzacji akcje spółki były sprzedawane jej pracownikom w konsekwencji czego w 2011r. stała się spółką prywatną, której akcje posiadali wyłącznie jej pracownicy. Prezesem Spółki w tym czasie była pani C. Z. (1).

Na początku 2011r. stała się przedmiotem zainteresowania, jako możliwy obiekt przejęcia przez inne spółki działające w branży spożywczej.

Protokołem dodatkowym Nr 10 z dnia 15.02.2011r. do Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy wprowadzono wówczas dodatkowy punkt do art. 3 ZUZP o treści „ pracownikom Przedsiębiorstwa (...) S.A. z siedzibą w B., zatrudnionym na podstawie umów o pracę zawartych przed dniem 01.01.2011r. na czas nieokreślony, w przypadku dokonania tzw. „wrogiego przyjęcia” Spółki, przez co należy rozumieć m.in. nabycie co najmniej 26% akcji Spółki, zawarcie umów przedwstępnych na sprzedaż akcji z udzieleniem pełnomocnictwa do głosowania na Walnym Zgromadzeniu pozwalającym na reprezentację co najmniej 26% akcji spółki, nabycie prawa do reprezentacji na Walnym Zgromadzeniu co najmniej 26% akcji spółki z tytułu dokonania czynności ww. przez inwestora branżowego lub inny podmiot, osobę prawną lub fizyczną, którego celem byłoby ograniczenie istnienia spółki, jej likwidacji w celu wyeliminowania spółki (...) S.A. z rynku poprzez przejęcie jej sieci sprzedaży, ograniczenie jej działalności gospodarczej poprzez ograniczenie jej dotychczasowej produkcji, podjęcie działań mających na celu likwidację spółki lub połączenie jej z inną spółką, co w konsekwencji doprowadzi do zwolnień grupowych lub indywidulanych pracowników spółki z przyczyn innych niż porozumienie stron, wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika, przejścia pracownika na rentę lub emeryturę – przysługują specjalne, związane z zaistnieniem powyższych sytuacji uprawnienia. W sytuacjach określonych powyżej pracodawca zobowiązuje się zwalnianym pracownikom wypłacić dodatkowo – niezależnie od innych świadczeń przysługujących na mocy przepisów prawa- jednorazowe odszkodowania w wysokości nie mniejszej niż 60-krotność średniego indywidualnego wynagrodzenia pracownika, którego dotyczy odszkodowanie. Średnie miesięczne wynagrodzenie będzie ustalone za okres 6 miesięcy poprzedzających rozwiązanie stosunku pracy, przy uwzględnieniu składników wynagrodzenia branych pod uwagę do określenia ekwiwalentu za urlop. Odszkodowanie to, będzie wypłacane w formie pieniężnej nie później niż w ostatnim dniu zatrudnienia”.

Jednym z podmiotów zainteresowanym przejęciem spółki Przedsiębiorstwo (...) S.A. z siedzibą w B. była firma (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O., której właścicielem był pan K. będący również właścicielem marki J.. Podmiot ten w marcu 2011r. rozpoczął wykupowanie akcji od akcjonariuszy Przedsiębiorstwa (...) S.A. z siedzibą w B., co traktowane było przez zarząd Przedsiębiorstwa (...) S.A. z siedzibą w B. jako tzw. „ wrogie przejęcie” z uwagi na obawę zaprzestania produkcji tudzież zamknięcia fabryki w B..

W marcu 2011r. zainteresowanie przejęcia Przedsiębiorstwa (...) S.A. z siedzibą w B. wykazał Zakład (...) S.A. z siedzibą w O., który rozpoczął wykupowanie akcji od akcjonariuszy Przedsiębiorstwa (...) S.A. z siedzibą w B..

Zarząd Przedsiębiorstwa (...) S.A. z siedzibą w B. w celu przeciwdziałania przejęciu spółki Przedsiębiorstwa (...) S.A. przez spółkę Zakład (...) S.A. rozpoczął wówczas skupowanie swoich akcji od pracowników, którzy wyrazili takową chęć, za kwotę 5 zł za każdą akcję.

W tym też czasie Zakład (...) S.A. w celu przejęcia w całości spółki Przedsiębiorstwo (...) S.A. z siedzibą w B. rozpoczął skupowanie akcji od pracowników Przedsiębiorstwa (...) S.A. z siedzibą w B. za kwotę od 9 zł do 12 zł za jedną akcję.

W marcu 2011 roku zarząd (...) O. wystosował do zarządu (...) SA tzw. „list intencyjny” , w którym wskazywano, że zarząd (...) O. jest zainteresowany budową grupy kapitałowej spółek branży spożywczej. W skład holdingu miało wchodzić kilka niezależnych spółek, posiadających własne zarządy. W ww. piśmie deklarowano też pakiet zabezpieczenia dla pracowników (...) SA w postaci dziewięciomiesięcznej odprawy dla pracowników zwalnianych z przyczyn ekonomicznych. Szczegóły ww. pakietu miały być omówione na spotkaniu z przedstawicielami załogi (...) SA.

Około kwietnia 2011r. zarząd Przedsiębiorstwa (...) S.A. z siedzibą w B. podjął decyzję o przejęciu zakładu przez Zakład (...) S.A. w O., który deklarował się przejąć spółkę w całości.

W dniu 18 maja 2011r. w siedzibie Przedsiębiorstwa (...) S.A. w B. doszło do spotkania członków zarządu (...) O. B. W. (1) i K. D. (1) z przedstawicielami trzech organizacji związkowych działających przy (...) SA tj. (...) Związkiem Zawodowym (...) reprezentowanym przez Przewodniczącego M. D. (1) oraz J. D. (1), Związkiem Zawodowym (...) reprezentowanym przez Przewodniczącą E. D. oraz Związkiem Zawodowym (...) reprezentowanym przez Przewodniczącą A. H. (1).

Zwarte zostało wówczas pisemne porozumienie pomiędzy ww. organizacjami związkowymi oraz zarządem (...) SA (zwanym wówczas „inwestorem”).

Zgodnie z treścią ww. porozumienia z 18 maja 2011 roku w przypadku spełniania się warunku zawieszającego ( tj. w dniu, w którym nastąpi nabycie przez Inwestora pośrednio lub bezpośrednio co najmniej 51% akcji spółki Przedsiębiorstwo (...) S.A. z siedzibą w B.), Inwestor jako akcjonariusz Spółki zachowa następujące warunki:

- dotychczas obowiązujący w Spółce (...) będzie obowiązywał nadal przez okres 4 lat tj. do dnia 20.05.2015r.

- w przypadku zwolnień pracowników w ramach restrukturyzacji obowiązywać będą odprawy w jednakowej wysokości – niezależnie od długości okresu zatrudnienia danego pracownika w spółce, odpowiadającej dziewięciomiesięcznemu wynagrodzeniu tego pracownika, w ramach których to odpraw wliczana już będzie odprawa pieniężna wynikająca z ustawy o szczególnych zasadach rozwiazywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, przy czym postanowienie tego punktu nie dotyczyło pracowników spółki zatrudnionych na podstawie umów o pracę na czas określony oraz pracowników zatrudnionych w tzw. aparacie sprzedażowym spółki przez okres czasu krótszy niż 3 lata licząc wstecz od daty zawarcia porozumienia, którzy świadczą pracę poza siedzibą spółki

- inwestor potwierdza gotowość nabycia wszystkich akcji spółki od dotychczasowych akcjonariuszy tej spółki, którzy wyraziliby wolę zbycia tych akcji w okresie do trzech lat od dnia podpisania porozumienia, a to za cenę nie mniejszą niż 9 zł za jedną akcje

- spółka zachowa odrębną od inwestora podmiotowość prawną

- inwestor potwierdził, iż zakład produkcyjny nie zmieni swojej siedziby, a produkcja tych samych grup wyrobów odbywać się będzie nadal pod marką (...), chyba że analiza opłatności produkcji danych wyrobów wykaże inaczej,

- szczegóły funkcjonowania wydatków inwestycyjnych będą ustalana między zarządem spółki a zarządem inwestora,

W treści przedmiotowego porozumienia wskazano, iż porozumienie to nie stanowi prawa pracy w rozumieniu art. 9 k.p., a nadto wskazano, iż porozumienie to będzie obowiązywać przez okres czterech lat tj. do dnia 20.05.2015r.

Ustalenia ww. porozumienia były przekazywane ustnie pracownikom (...) SA. Wiedza ta najczęściej była przekazywana pracownikom przez przedstawicieli związków zawodowych. Zdecydowana większość pracowników nie była jednak zapoznawana z treścią samego porozumienia i wiedzę o jego treści posiadała jedynie z ustnych przekazów współpracowników i przedstawicieli związków zawodowych.

Warunek zawieszający z ww. porozumienia (tj. nabycie większości akcji (...) SA przez (...) O.) został spełniony kilka miesięcy po podpisaniu ww. porozumienia z maja 2011 roku tj. w dniu 3 października 2011 roku, kiedy to Zakład (...) S.A. objęła 62,68% akcji spółki Przedsiębiorstwo (...) S.A.

Od 2011 roku rozpoczęła się restrukturyzacja spółki Przedsiębiorstwo (...) S.A. z siedzibą w B.. Od tego momentu dochodziło do licznych zwolnień pracowników, zmiany stanowisk pracy tudzież rozwiązywania stosunków pracy w drodze porozumienia stron.

W dniu 31 maja 2011 roku do Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy (ZUZP) został wprowadzony Protokół dodatkowy(...), zgodnie z którym w art. 15 dodano ust. 4 o treści „ Zasady i wysokości odprawy pieniężnej z tytułu rozwiązania stosunku pracy w czasie restrukturyzacji spółki reguluje załącznik nr 7”. Zgodnie z ww. załącznikiem nr 7 do protokołu dodatkowego nr (...)„zwalnianym pracownikom spółki:

- którzy zgłoszą zamiar rozwiązania stosunku pracy na mocy porozumienia stron z przyczyn dotyczących pracodawcy, z wyłączeniem pracowników, wobec których może być zastosowany tryb rozwiązania stosunku pracy z winy pracownika

- których, stanowisko pracy ulegnie likwidacji

- których, stosunek pracy rozwiąże się z powodu uzasadnionego nie przyjęcia nowych warunków pracy i płacy

- którzy zgłoszą wniosek o przejście na emeryturę

przysługuje odprawa w wysokości 9-cio miesięcznego wynagrodzenia”.

Zgodnie z treścią ww. protokołu nr (...) do ZUZP powyższe ustalenia dotyczą ustania stosunków pracy do dnia 31.12.2011 roku.

Następnie w dniu 20 września 2011 roku do Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy został wprowadzony Protokół dodatkowy Nr 12, zgodnie z którym w § 5 wskazano, iż w załączniku nr 7 „ Zasady i wysokość odprawy pieniężnej z tytułu rozwiązania stosunku pracy w związku z restrukturyzacją Spółki „ w ust. 5 słowa „ do dnia 31.12.2011r. „ zastępuje się słowami „ do dnia 31.12.2012r.”

W dniu 18 czerwca 2011r. odbyło się Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Przedsiębiorstwa (...) S.A. z siedzibą w B..

Podczas przedmiotowego Zgromadzenia akcjonariusze spółki Przedsiębiorstwa (...) S.A. z siedzibą w B. wyrazili zgodę na emisję nowej serii akcji imiennych spółki, które to akcje miała nabyć spółka Zakład (...) S.A. z siedzibą w O.. W trakcie przedmiotowego Zgromadzenia zostaje zawarta przedwstępna umowa objęcia akcji przez Zakład (...) S.A. z siedzibą w O., która to spółka zobowiązuje się dokapitalizować spółkę Przedsiębiorstwo (...) S.A. z siedzibą w B. poprzez wniesienie wkładu pieniężnego na pokrycie akcji w wysokości 10 mln złotych.

W dniu 12 września 2011r. Zakład (...) S.A. z siedzibą w O. zawarła umowę objęcia akcji spółki Przedsiębiorstwa (...) S.A. z siedzibą w B..

W dniu 03 października 2011r. spółka Zakład (...) S.A. z siedzibą w O. objęła 62,68% akcji spółki Przedsiębiorstwo (...) S.A. z siedzibą w B..

(...) SA zwalnianym w 2011 roku i 2012 roku były wypłacane 9 miesięczne odprawy, gdyż wynikało to wprost z zapisów ujętych w ZUZP ( tj. w protokołach nr (...) do ZUZP).

W 2013 roku nie wypłacano już zwalnianym pracownikom 9 miesięcznych odpraw a jedynie 3 miesięczne.

Pełnomocnik powoda w 2014 roku w imieniu grupy byłych pracowników spółki Przedsiębiorstwo (...) S.A. w B. występował m.in. do organizacji związkowych działających przy (...) S.A. w B. z prośbą wyjaśnienie zaprzestania wypłat 9-cio miesięcznych odpraw pracownikom zwalnianym w 2013 i 2014 roku.

Organizacje związkowe wyjaśniały wówczas, że odprawy dziewięciomiesięczne dla pracowników zostały przewidziane w zapisach protokołów dodatkowych do ZUZP (nr (...)) i wprost przewidziano tam ich czasowe obowiązywanie tj. do 31 grudnia 2012 roku.

Przedsiębiorstwo (...) S.A. z siedzibą w B. w 2015 roku wystąpiło też do Państwowej Inspekcji Pracy Okręgowy Inspektorat Pracy w O. z prośbą o ustosunkowanie się Inspekcji w sprawie obowiązku wypłacania odpraw pracownikom zwalnianym w ramach restrukturyzacji. W odpowiedzi na powyższe Państwowa Inspekcja Pracy w piśmie z dnia 09.12.2015r. wskazała, iż od dnia 01.01.2013r. roszczenia pracowników o wypłatę odprawy są bezprzedmiotowe z uwagi na czasowe obowiązywanie przepisu dotyczącego wypłaty przedmiotowych 9 miesięcznych odpraw (tj. w przypadku zwolnień pracowników do dnia 31 grudnia 2012 roku).

W latach od 2013/2015 prowadzona była szeroka restrukturyzacja spółki Przedsiębiorstwo (...) S.A. w B.. W ramach przeprowadzanej restrukturyzacji w szczególności dokonywano redukcji zatrudnienia, likwidowano niektóre działy (produkcja sezamków, czekolady), zatrudniano też nowych pracowników za pośrednictwem agencji pośrednictwa pracy.

Przed Sądami (m.in. przed SO w Opolu – I Wydział Cywilny) toczyły się sprawy przeciwko Zakładom (...) S.A. o zawarcie umowy przyrzeczonej nabycia przez ww. spółkę za cenę 9 zł za każdą akcję - akcji Przedsiębiorstwa (...) S.A. z siedzibą w B..

Zakłady (...) S.A. wyrokami Sądów (w tym m.in. wyrokiem SO w Opolu z dnia 7 maja 2018 roku w sprawie I C 329/15) zostały zobowiązany do złożenia oświadczeń woli w ww. kwestii tj. nabycia od akcjonariuszy (pracowników i byłych pracowników) (...) SA w B. akcji tej spółki za cenę 9 zł za każdą akcję.

W 2013 i 2014 roku pracownicy zwalniani z (...) SA otrzymywali jedynie 3 miesięczne odprawy. Żaden ze zwalnianych w tym czasie (2013-2014) pracowników nie otrzymał odprawy w wysokości 9 miesięcznego wynagrodzenia.

Sąd Rejonowy w Opolu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

W ocenie Sądu powództwo powódki E. M. (1) zarówno w zakresie powództwa głównego, jak i ewentualnego, nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd dokonał przytoczonych powyżej ustaleń faktycznych w oparciu o całokształt zebranego i dopuszczonego w sprawie materiału dowodowego, w tym dowodów z dokumentów, wśród których szczególne miejsce zajmują porozumienie z dnia 18 maja 2011r, zawarte pomiędzy zarządem (...) O. oraz związkami zawodowymi działającymi w (...) O., Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy obowiązujący u pozwanej ad. 1 w szczególności w zakresie zmian poczynionych protokołami dodatkowymi Nr(...) do ZUZP, czy wreszcie dokumentacja pracownicza E. M. (1) zawarta w jej aktach osobowych , potwierdzająca kiedy doszło do ustania stosunku pracy pomiędzy nią, a jej dotychczasowym pracodawcą, w jaki sposób oraz z jakich przyczyn. Istotne znaczenie miały również osobowe źródła dowodowe w postaci zeznań świadków oraz zeznań samej powódki. Niewątpliwie na uwagę w tym zakresie zasługiwały zeznania osób współtworzacych treść wspomnianego porozumienia w osobach K. D., M. D., J. D. i A. H., następnie H. N., która opracowywała protokoły dodatkowe do (...) oraz C. Z. (1). Nie ulega jednak wątpliwości, że stan faktyczny sprawy generalnie nie był sporny, a zastrzeżenia stron odnosiły się właśnie do interpretacji poszczególnych zdarzeń, oświadczeń woli oraz ich skutków prawnych. Pierwszoplanowym zagadnieniem pozostaje ocena charakteru porozumienia zawartego w dniu 18 maja 2011r pomiędzy zarządem pozwanej ad. 2 i przedstawicielami związków zawodowych działających u pozwanej ad. 1, bowiem to właśnie w treści owego porozumienia powódka upatrywała podstaw swego roszczenia o zapłatę odprawy w wysokości 9-miesięcznego wynagrodzenia w miejsce otrzymanej przez nią 3- miesięcznej odprawy, wynikającej z przepisów ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Tak więc roszczenie powódki opierało się na założeniu, że porozumienie z dnia 18.05.2011r miało charakter normatywny i stanowiło źródło prawa pracy w rozumieniu art. 9 kodeksu pracy.

Strona pozwana natomiast, zarówno w odpowiedzi na pozew, jak i w toku postępowania, konsekwentnie negowała normatywny charakter porozumienia z 18.05.2011r stojąc na stanowisku, że nie mieści się ono w katalogu źródeł prawa pracy wymienionych w art. 9 kp, takiego jego charakteru nie można również interpretować wprost z przepisów Konstytucji RP, wskazując, że podstawą wypłaty zwiększonych wypłat był jedynie ZUZP, w zakresie w jakim uprawnienie to wprowadzono protokołami dodatkowymi nr (...), co z kolei wiązało się z jego czasowym ograniczeniem jedynie do czasu trwającej u pozwanej ad. 1 restrukturyzacji, zakończonej w 2012r. Nadto pozwane powoływały się na niezasadność kierowania roszczeń powódki do pozwanej ad. 2 z uwagi na brak po jej stronie legitymacji procesowej biernej.

Ustalenie charakteru prawnego porozumienia i przyczyn jego pojawienia się w obrocie prawnym nie mogłoby obyć się bez przytoczenia rysu historycznego, bowiem to właśnie na podstawie poszczególnych zdarzeń poprzedzających powstanie tegoż dokumentu można ustalić m.in. to, dlaczego w ogóle doszło do zawarcia porozumienia z dnia 18.05.2011r i jaki był jego cel. Nie powielając zatem szczegółowych ustaleń zawartych w powyżej zrekonstruowanym stanie faktycznym sprawy, w ogólnym zarysie należało uznać, że pozwana ad. 1, będąca typową spółką pracowniczą, na przestrzeni lat 2010/2011 stanęła w obliczu zmian gospodarczych, stając się potencjalnym kandydatem do przejęcia przez inne działające w branży cukierniczej przedsiębiorstwa, które skupując na dużą skalę akcje pozwanej ad. 1 usiłowały uzyskać wpływ nie tylko na dalszą działalność zakładu w B., ale wręcz jego byt. Kiedy więc okazało się, że pozwana ad. 1 nie uniknie już przejęcia przez inny podmiot, jej zarząd podjął dwutorowe działania mające sprawić, aby odbyło się to z jak najmniejszą szkodą dla samego zakładu jak i zatrudnionych w nim pracowników. I tak, z jednej strony podjęto współpracę z (...) O., który obiecał (...) względną samodzielność w ramach tworzonej przez siebie grupy kapitałowej, deklarując pozostawienie produkcji zakładowi w B., utrzymanie marki (...) w przypadku flagowych produktów pozwanej ad. 1, czy też utrzymanie własnego zarządu spółki. Z drugiej strony, zarówno zarząd pozwanej ad. 1, jak i pozwana ad. 2 chcieli zabezpieczyć interesy pracowników zatrudnionych w (...) O.. Tak więc w lutym 2011r zarząd pozwanej ad. 1 zmodyfikował istniejący u niej ZUZP wprowadzając protokół dodatkowy nr (...), na mocy którego w razie „wrogiego przejęcia” przez inwestora branżowego lub inny podmiot, którego celem byłoby ograniczenie istnienia spółki, czy wręcz jej likwidacja, pociągające za sobą zwolnienia grupowe lub indywidualne pracowników (...) O., pracodawca zobowiązywał się wypłacić zwalnianym osobom jednorazowe odszkodowania w wysokości 60-krotnosci ich wynagrodzenia, o ile potencjalny inwestor branżowy nie podpisze z organami spółki umowy regulującej zasady i warunki objęcia akcji spółki oraz nie zawrze z organizacjami reprezentującymi pracowników umowy społecznej zabezpieczającej prawa i interesy pracowników. Z tego też względu pozwana ad. 2, dążąc do założonego przez siebie celu najpierw wystosowała list intencyjny do zarządu i pracowników (...) O., gdzie potwierdziła swoje deklaracje, następnie w kwietniu 2011r doszło do spotkania członków zarządu ZPC O. z przedstawicielami związków zawodowych działających przy (...) O., gdzie ustalono zarys przyszłych działań inwestora, sprowadzających się m.in. do czasowego utrzymania obowiązującego u pozwanej ad. 1 ZUZP na okres kolejnych 4 lat, zagwarantowania wypłacenia pracownikom zwalnianym w ramach restrukturyzacji firmy 9-krotności uzyskiwanego wynagrodzenia tytułem odprawy włącznie z odprawą przysługującą im z mocy ustawy oraz wykup akcji od pracowników, którzy zdecydują się je zbyć po cenie nie niższej niż 9,- zł za akcję, przy czym to ostatnie zobowiązanie również ograniczone było czasowo do 3 lat, poczynając od daty podpisania porozumienia. Zobowiązania te miały być realizowane w momencie spełnienia się tzw. warunku zawieszającego, a więc objęcia przez (...) O. pakietu kontrolnego akcji (...) O. (51%), co ostatecznie nastąpiło 3 października 2011r. Te ustalenia znalazły następnie swoje odzwierciedlenie właśnie w treści porozumienia zawartego w dniu 18.05.2011r. W treści porozumienia zawarto jednak wprost zapis, iż dokument ten nie stanowi prawa pracy, dlatego też zapisy porozumienia w części dotyczącej odpraw jeszcze w maju 2011r inkorporowano do ZUZP protokołem dodatkowym nr (...) gdzie wskazano, że wyższe odprawy będą przysługiwały jedynie w stosunku do tych stosunków pracy, które ustaną do 31.12.2011r. Następnym protokołem dodatkowym nr (...)do ZUZP końcową datę wypłat zwiększonych odpraw przesunięto o kolejny rok w związku z niezakończeniem procesu restrukturyzacji w zakładanym terminie. Zwiększone wypłaty odpraw istotnie następowały do końca 2012r, choć samo porozumienie miało obowiązywać do maja 2015r.

Niezaprzeczalnie porozumienie z dnia 18.05.2011r określało więc prawa pracowników w tym prawo do otrzymania wyższej niż ustawowa odprawy w razie zwolnienia pracownika z przyczyn dotyczących pracodawcy, co jednak nie oznacza, że należy je traktować jako źródło prawa pracy w rozumieniu art. 9 kp.

W rozważaniach Sąd Rejonowy powołał się na zeznania świadka C. Z. (1) - niewątpliwie przecież mająca wiedzę o kulisach powstania porozumienia wskazuje w swoich zeznaniach: „„ Porozumienie samo w sobie nic nie znaczyło w tym sensie, że na podstawie samego porozumienia nie mogliśmy niczego wypłacać (…) Ja na pewno w maju przed swoim odejściem podpisywałam jeden protokół dodatkowy do ZUZP, ale nie pamiętam czy był to numer (...)– na pewno był to ostatni protokół dodatkowy. Myślę, że na pewno obowiązywał w tym protokole punkt dotyczący odpraw, bo to była podstawa ich wypłacania”. Także świadek B. D., zeznała: „ W 2013 r. objęłam stanowisko przewodniczącej i jak zaczęłam analizować sytuację i zaczęli przychodzić pracownicy, którzy chcieli się zwolnić, to poszłam do zarządu, czy nie można by wypłacić im 9 miesięcznych odpraw. Nie powoływałam się na porozumienie. Protokoły do ZUZP się wliczają, ale dla mnie po podpisaniu ich porozumienie przestało się liczyć.”.

Podkreślono , że stroną stosunku pracy jest „pracodawca” i „pracownik”. Tym czasem wspomniane porozumienie nie zostało zawarte pomiędzy pracodawcą, którym był (...) O., a jego pracownikami, lecz pomiędzy przyszłym inwestorem branżowym i przedstawicielami związków zawodowych, działającymi u pozwanej ad. 1, określając uprawnienia pracowników tejże pozwanej ściśle związane z procesem restrukturyzacyjnym, nie precyzując nawet w swej treści kto ma spełnić zobowiązanie w zakresie wypłaty zwiększonej odprawy. Wszak z treści porozumienia wynika jedynie, że „inwestor zachowa” wskazane w nim warunki oraz „obowiązywać, będą odprawy” bez bliższego dookreślenia podmiotu odpowiedzialnego za obowiązywanie tychże odpraw . Zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z 08.06.2010r I PK 23/10, a także w innych orzeczeniach, „porozumienie zbiorowe nie może obowiązywać pracodawcy, który nie jest jego stroną”. Co więcej, w ocenie Sądu wątpliwości budzi sygnalizowane przez powódkę stwierdzenie pozwu, jakoby (...) O. w pełni aprobowała treść porozumienia, skoro jak zeznał św. M. D. niektóre zapisy porozumienia były sporne i protokołem dodatkowym nr 11 wprowadzono zapis o odprawach, bo zarząd pozwanej ad. 1 z uwagi na problemy finansowe firmy prosił związki zawodowe o zmianę zapisów porozumienia, gdyż nie był w stanie takich odpraw wypłacać. W tym zakresie więc protokół nr (...) miał zmieniać zapisy porozumienia, na co związek zawodowy, w którego władzach zasiadał M. D. (1) przystał bardzo niechętnie, niemniej jednak świadek przyznał, że: „ zarząd postawił nas niejako pod ścianą, twierdząc, że wypłata tych 9-miesięcznych odpraw niekorzystnie odbije się na (...) O. – nawet padło takie sformułowanie, że jest to być albo nie być dla (...) O.”

Również jeśli idzie o krąg beneficjentów uprawnienia wymienionego w porozumieniu, a dotyczącego zwiększonej odprawy nie sposób nie zauważyć, że w treści dokumentu z dnia 18.05.2011r jest on określony dość ogólnie, skoro mowa jest o „pracownikach zwolnionych w ramach restrukturyzacji”, co sprawia , że nie można również uznać, że mamy do czynienia z umową na rzecz osoby trzeciej w rozumieniu art. 393 kc. Zgodnie z § 1 tego przepisu „jeżeli w umowie zastrzeżono, że dłużnik spełni świadczenie na rzecz osoby trzeciej, osoba ta, w braku odmiennego postanowienia umowy, może żądać bezpośrednio od dłużnika spełnienia zastrzeżonego świadczenia”. Nie ulega przy tym wątpliwości, że owa „osoba trzecia” powinna być wyraźnie w umowie wskazana a przynajmniej muszą zostać w umowie zawarte takie postanowienia, które pozwolą na jej identyfikację. Z jednej strony więc zapis pkt. 2 porozumienia niewątpliwie nie obejmuje wszystkich pracowników zwolnionych „ w ramach restrukturyzacji” skoro już wprost w tym punkcie wyklucza się pewne grupy pracownicze (tj. pracownicy zatrudnieni na czas określony oraz pracownicy zatrudnieni w aparacie sprzedażowym przez okres krótszy niż trzy lata licząc wstecz od daty zawarcia porozumienia , który świadczą pracę poza siedzibą spółki) a z drugiej strony brak jest takich elementów identyfikujących, na podstawie których jednoznacznie możnaby stwierdzić, o których konkretnie pracowników „zwolnionych w ramach restrukturyzacji” chodzi, pomijając już kwestię rozumienia samego pojęcia „restrukturyzacja” w kontekście omawianego zapisu. Wspomniany zapis nie zawiera również daty, w której spełnienie świadczenia miałoby nastąpić.

W związku z powyższymi rozważaniami, w ocenie Sądu należało przyjąć, że zapis porozumienia w zakresie pkt. 2 ma charakter jedynie ogólny, ramowy, a więc również z tego powodu nie było możliwe oparcie roszczenia powódki wyłącznie na treści porozumienia. Postanowienia odnoszące się do wypłaty zwiększonych odpraw pracowniczych zostały następnie inkorporowane do ZUZP, gdzie w załączniku nr (...)precyzyjnie określono już, na jakich warunkach i którym pracownikom będą wypłacane odprawy w wysokości 9-miesięcznych wynagrodzeń, zakreślając jednocześnie czasowy limit obowiązywania tej regulacji.

Wskazano ,że niespełna dwa tygodnie później zapis porozumienia o odprawach został inkorporowany do ZUZP, a tym bardziej zasadne staje pytanie dlaczego w ZUZP ograniczono czasowo wypłatę wyższych odpraw, skoro wystarczające było oparcie się na samym porozumieniu. Otóż w ocenie Sądu stało się tak właśnie dlatego, że porozumienie w zakresie w jakim dotyczyło odpraw, stwarzało jedynie zarys przyszłej regulacji w tymże zakresie (inne ustalenia np. te dot. wykupu akcji, wystarczająco precyzyjnie regulowało samo porozumienie i ten zapis nie został inkorporowany do ZUZP) , która dla zyskania mocy obowiązującego źródła prawa musiała być jeszcze transponowana do układu zbiorowego. Taki wniosek potwierdza chociażby fakt, że porozumienie nie obowiązywało od razu po jego podpisaniu - aby tak się stało musiał się ziścić warunek zawieszający, a w momencie podpisywania porozumienia nikt przecież nie znał konkretnej daty jego spełnienia. Tymczasem - jak wynika to niezbicie z zeznań świadków i dostępnej dla Sądu dokumentacji, szczyt działań restrukturyzacyjnych w (...) O. przypadał na lata 2011-2012, a więc również w dacie podpisywania porozumienia, jak i w dacie wprowadzenia do ZUZP protokołu nr (...) także miały miejsce zwolnienia pracowników, którym następnie wypłacano odprawy w wysokości 9-miesięcznego wynagrodzenia. Skoro więc de facto warunek zawieszający, determinujący wejście w życie porozumienia ziścił się dopiero w październiku 2011r, to powstaje kolejne pytanie - w oparciu o jaką regulację wypłacano odprawy pracownikom zwalnianym w okresie od 01 lipca 2011r, kiedy to protokół dodatkowy Nr (...)został zatwierdzony i stał się prawem obowiązującym od 03.10.2011r, kiedy to weszło w życie porozumienie? Odpowiedź na to pytanie wydaje oczywista, bowiem w tym okresie moc obowiązującą miał już załącznik nr 7 do ZUZP, a nie miało jej jeszcze porozumienie z 18.05.2011r. Jednocześnie brak jest racjonalnych argumentów, które przemawiałyby za różnicowaniem podstaw prawnych wypłaty odpraw w stosunku do pracowników, których stosunek pracy ustał we wspomnianym okresie czasu i w stosunku do tych pracowników, którzy utracili zatrudnienie po 03 października 2011r. Skoro więc to zapis ZUZP zmieniony protokołem dodatkowym nr (...)był podstawą wypłaty 9-miesięcznych odpraw, to konsekwentnie należało uznać, iż w takim samym stopniu obowiązujący był zapis o limitowanym czasie ich wypłaty, przy czym następnie okres ten został wydłużony o kolejny rok protokołem dodatkowym nr (...), natomiast w żadnym razie nie oznaczało to, że upływ okresu wskazanego w tym ostatnim protokole spowodował, iż po dacie 31.12.2012r okres wypłaty wyższych odpraw regulowało już porozumienie.

Kolejną wątpliwość Sądu budzi także to, czy powódka E. M. (1) istotnie została zwolniona w ramach restrukturyzacji. Odwołując się do zeznań powódki złożonych w charakterze strony należy zauważyć, że jak sama podaje i jak wynika to z treści pisma rozwiązującego z nią umowę o pracę, przyczyną zwolnienia E. M. nie była „restrukturyzacja” lecz „przyczyny ekonomiczne”. Co więcej, jak zeznała powódka jej stanowisko nie zostało zlikwidowane, podobnie jak dział, w którym była zatrudniona, a który funkcjonował dobrze i funkcjonuje do dnia dzisiejszego. Potwierdzają to również świadkowie. Świadek M. D. (1) wskazując, iż: „ (…) były to różne momenty i różne przyczyny zwolnień, docelowo miało dojść do redukcji zatrudnienia dla potrzeb produkcyjnych. Największa fala zwolnień miała miejsce od 2011 r. przez półtorej roku, z uwagi na to, że było mało zamówień i prezes nas informował, że docelowo stan zatrudnienia musi ulec zmianie. Zmiana była wywołana nie tylko zmianami w produkcji, ale również zmianą w organizacji przedsiębiorstwa, zmianą nazewnictwa – mówię o latach 2011 - 2012. Od 2013 r. też były ruchy kadrowe związane ze zmianą organizacji, chociaż tak jak mówiłem w latach 2011 - 2012 były to zmiany największe (…). Mogło być tak, że w 2011 – 2012 i 2013 – 2014 przyczyny zwolnień o których informował nas zarząd były różne, ponieważ w tym pierwszym okresie wynikały one z restrukturyzacji, natomiast w późniejszym okresie mogło być tak, że zarząd widział potrzebę likwidacji stanowisk”. Świadek M. G. zeznała : „W latach 2011 - 2012 kojarzę taki dokument, który dostali kierownicy działów, z którego wynikało jaka zmiana będzie przeprowadzana co do ilości osób zatrudnionych w poszczególnych działach, ile osób do grudnia 2011 r. powinno zostać zwolnionych. Nie pamiętam daty tego dokumentu, ale był to okres czerwca 2011 r. Od stycznia 2014 r. został przeniesiony mój dział, dział techniczny, infrastruktury i inwestycji. Nie wiem czy w 2014 r. była zwalniana większa liczba pracowników, nie wiem z jakich przyczyn. Nie wiem z czym były związane w 2014 r. zmiany w ilości zatrudnienia”, dodając, że „ protokół nr (...) został zawarty do końca 2011 r., ponieważ zarząd oczekiwał, że ta restrukturyzacja zakończy się jak najszybciej”. Wreszcie świadek G. L. podała, że: „ jeżeli chodzi o zwolnienia w latach 2011, 2012 to ówczesna prezes pani C. Z. (1) mówiła o konieczności zmniejszenia zatrudnienia w działach administracyjnych z uwagi na restrukturyzację. Natomiast jeżeli chodzi o lata późniejsze tj. 2013, 2014 to cały czas następowały zwolnienia, bo jest to firma produkcyjna, w związku z czym zmiany mają miejsce cały czas, ale wówczas zwolnienia następowały z różnych przyczyn. Z tego co pamiętam jako pracownik, restrukturyzacja miała trwać w latach 2011, 2012. 9 - miesięczne odprawy były wypłacane do końca 2012 r. Tak jak wynikało to z ZUZP. Zwiększone odprawy były wypłacane tylko w przypadku zwolnień na przestrzeni lat 2011, 2012, bo później nie miało to już znaczenia. O tym, że odprawy są wypłacane w oparciu o ZUZP, a nie porozumienie wiem stąd, że sama te odprawy wypłacałam i musiałam się oprzeć na tym dokumencie. To był jedyny dokument uprawniający do wypłaty odpraw. O tym, że restrukturyzacja jest wyłącznie przewidziana na lata 2011, 2012 wiedziałam od pani N., która wprowadzała zapisy dla układu zbiorowego. Natomiast ona wiedziała o tym od pani Z.. Nikt nie mówił o restrukturyzacji w latach następnych po 2012 r. Ja mogę powiedzieć tyle, że restrukturyzacja obejmowała tylko lata 2011, 2012. Natomiast co do pozostałych lat, to miały miejsce zmiany, które występowały wtedy i występują nadal. Nic mi nie było wiadomo o restrukturyzacji w 2014 r. Bez mojej wiedzy raczej taka restrukturyzacja nie miała być prowadzona”. Odmienność procesu restrukturyzacji z lat 2011-2012 od „przyczyn ekonomicznych” które stały się podstawą zwolnienia powódki podkreślała także św. E. S. oraz św. H. N.. W świetle powyższych ustaleń, niewątpliwie zatem ma rację strona pozwana twierdząc, że powódka E. M. (1) została zwolniona w 2014r nie w ramach restrukturyzacji przedsiębiorstwa, lecz z uwagi na względy ekonomiczne, bowiem w tamtym czasie nastąpił spadek zamówień na produkty pozwanej ad. 1, co wiązało się z koniecznością poszukiwania rozwiązania sytuacji związanej z przestojami w produkcji m. in. proponowano pracownikom czasowo pracę w innym zakładzie. Jak zeznaje św. G. L. powódka nie wzięła udziału w rozmowach z ewentualnym nowym pracodawcą, w związku z czym została zwolniona. Trafne jest także zapatrywanie pełnomocnika pozwanych wyrażone w odpowiedzi na pozew, że restrukturyzacja przedsiębiorstwa w kontekście uprawnień pracowniczych zawsze powinna być odnoszona do sytuacji konkretnego pracownika, tak więc nie sposób podzielić przekonania powódki, że jakakolwiek zmiana w przedsiębiorstwie pozwanej ad. 1 jest podstawą roszczeń powódki nawet wtedy, gdy bezpośrednio jej zmiana ta nie dotyczy.

Wobec faktu, że stosunek pracy powódki E. M. (1) ustał w roku 2014r, toteż nie była ona uprawniona do uzyskania odprawy w wysokości 9- miesięcznego wynagrodzenia, gdyż podstawą do jej wypłaty nie było porozumienie z 18 maja 2011r lecz zapisy ZUZP. W tych warunkach na aprobatę Sądu nie zasługiwało ani powództwo główne ani ewentualne dot. odszkodowania.

W zakresie kosztów postępowania Sąd oparł się na brzmieniu art. 102 kpc, odstępując od obciążania powódki tymi kosztami.

Apelację od wyroku Sadu Rejonowego wniosła powódka, zaskarżając przedmiotowy wyrok w części, tj. w zakresie pkt I i II, zarzucając mu:

I. naruszenie przepisów postępowania, które miały wpływ na treść orzeczenia:

a) art. 327 ¹ § 1 pkt 2 k.p.c. - poprzez sporządzenie uzasadnienia zaskarżonego wyroku niezgodnie z wymaganiami tego przepisu, w sposób szczątkowo wyjaśniający i odnoszący się do stanu faktycznego sprawy, bez wyjaśnienia (w sposób dostateczny) motywów rozstrzygnięcia, poprzez oparcie uzasadnienia orzeczenia jedynie o wybraną, niewielką część zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym w szczególności pomijając odniesienie się do kwestii oceny konkretnych dowodów, a nawet przez pominięcie istotnych treści większości dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, które to naruszenia, w szczególności, przejawiają się w:

1. braku rozważenia i odniesienia się do (przy ocenie charakteru Porozumienia) treści i znaczenia Protokołu dodatkowego nr (...)do ZUZP oraz upoważnienia udzielonego Inwestorowi (Pozwanej ad 2) przez Pozwaną ad 1, w tym dokumencie, do negocjacji oraz zawarcia umowy społecznej regulującej prawa i interesy pracowników Pozwanej ad 1 po jej przejęciu przez Inwestora, a w szczególności całkowite pominięcie w opisie zebranego materiału dowodowego, opisie ustaleń faktycznych sprawy oraz wnioskach, ustaleniach i subsumcji - najważniejszego fragmentu Protokołu nr (...) do ZUZP, zgodnie z którym pracownicy (...) S.A. nie będą uprawnieni do uzyskiwania 60-cio miesięcznych odszkodowań w przypadku zwolnienia, tylko jeśli spełniony zostanie następujący warunek zapisany w Protokole nr (...) do ZUZP:

„Potencjalny Inwestor branżowy (...) podpisze z organami Spółki umowy regulujące zasady i warunki objęcia akcji oraz zawrze z organizacjami reprezentującymi pracowników umowę społeczną dotyczącą zabezpieczenia praw i interesów pracowniczych pracowników zatrudnionych w (...) S.A. "

2. braku rozważenia, a nawet zauważenia, poruszanego przez powoda problemu braku wręczenia pracownikom Pozwanej ad 1 wypowiedzeń zmieniających ich warunki pracy i płacy, na podstawie których pracownicy Pozwanej ad 1 zostali by pozbawieni uprawnień do świadczeń wprowadzonych do ich indywidualnych stosunków pracy na mocy Protokołów dodatkowych nr (...) do ZUZP i wpływu tego zaniechania Pozwanych na uprawnienie powodów do uzyskania odprawy na podstawie, obowiązujących ich nadal w 2013 i 2014 r., postanowień Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy;

3. braku zauważenia i całkowitym pominięciu okoliczności, że wypowiedzenia zmieniające na podstawie których pracownicy Pozwanej ad 1 utracili prawa przysługujące im bezpośrednio na podstawie ZUZP, w tym w szczególności uprawnienie do uzyskania „dodatkowych odpraw pieniężnych", były wręczane przez Pozwaną ad 1 dopiero w 2015 r.;

4. braku zauważenia faktu zawarcia, istnienia i obowiązywania Protokołu dodatkowego (...)do ZUZP, na mocy którego uprawnienia pracowników Pozwanej ad 1, przysługujące im w listopadzie 2012 r. (w tym w szczególności prawo do odprawy w wysokości dziewięciomiesięcznego wynagrodzenia wynikające z Protokołów dodatkowych nr (...) do ZUZP) zostały utrwalone i przedłużone do 30 maja 2015 r., a zatem obowiązywały (także na podstawie ZUZP) w 2013 i 2014 r. tj. w czasie, gdy zostały rozwiązany stosunek pracy powoda - w związku z restrukturyzacją i wraz z likwidacją jego stanowiska pracy;

5. niewystarczającym, ogólnikowym wskazaniu jedynie, że istotne dla niniejszego postępowania okazały się (w szczególności) zeznania świadków: J. D. (1), C. Z. (1), M. D. (1) i B. D. bez określenia co, w ocenie Sądu, wynika z treści zeznań tych oraz innych świadków; bez wskazania, które fragmenty zeznań świadków i w jakim przedmiocie, doprowadziły Sąd do konkluzji o braku zasadności powództw (obydwu roszczeń);

6. braku poczynienia ustaleń (i wyjaśnienia tego w uzasadnieniu) dotyczących - podnoszonych konsekwentnie przez powodów (przez cały etap postępowania) - zarzutów i zastrzeżeń związanych z postępowaniem Pozwanych w stosunku do akcjonariuszy/pracowników (...) S.A. na przestrzeni lat 2011 - 2015, w szczególności, w zakresie nieuczciwego, nielojalnego i podstępnego postępowania, związanego przede wszystkim z zaprzeczaniem przez Pozwane (na etapie przedprocesowym i w toku procesu) najistotniejszej okoliczności faktycznej sprawy tj. faktowi prowadzenia w latach 2013 i 2014 gruntownej restrukturyzacji Pozwanej ad 1, a zatem - zaniechanie rozważenia (w ogóle) kwestii naruszenia przez Pozwane zasad współżycia społecznego i społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa;

7. braku zauważenia i całkowitym pominięciu okoliczności, że Pozwane celowo, sztucznie zaniżały ilość zwalnianych pracowników (w kolejnych okresach lat 2011 - 2015) - poniżej 30 osób, aby uniknąć konieczności formalnego wszczęcia procedury zwolnień grupowych i celowego zaniżania liczby zwolnień w latach 2011 i 2012, w celu uniknięcia wypłaty odprawy w wysokości 9-cio miesięcznego wynagrodzenia na rzecz pracowników (zwalnianych w latach późniejszych tj. 2013 - 2015), co stanowi działanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i jako takie nie zasługuje na ochronę;

8. całkowitym pominięciu treści zeznań złożonych przez prezesa Pozwanej ad 1 M. K. (prezes zarządu od grudnia 2011 do grudnia 2013 r.), który wyjaśnił wyraźnie, że w latach, w których pełnił funkcję prezesa Pozwanej z informacji, które posiadał:

- Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy Pozwanej ad 1 był zawieszony,

- wypłata odpraw w latach 2011 i 2012 następowała na podstawie tego samego dokumentu, w którym istniał zapis stanowiący o tym, że akcjonariusze Pozwanej ad 1 są uprawnieni do zbycia swoich akcji na rzecz Pozwanej ad 2 za kwotę 9 zł za akcję - który to zapis istniał jedynie w Porozumieniu, a nie było go w Protokołach dodatkowych do ZUZP - co oznacza, że prezes Pozwanej ad 1, który wypłacał odprawy w 2011 i 2012 r. robił to ze świadomością, że są wypłacane na podstawie Porozumienia z dnia 18.05.2011 r.;

9. całkowitym pominięciu treści zeznań przedstawicieli Pozwanych (K. D. oraz M. P.) oraz wyraźnego stanowiska wyrażonego przez Pozwane (sprawa VI GC 156/14), w którym wskazywano, że pkt 2 Porozumienia był jego najważniejszą częścią, Porozumienie miało na celu ochronę praw pracowników Pozwanej ad 1 i w ocenie Pozwanych ma charakter normatywny oraz jest źródłem prawa pracy,

b) 233 § 2 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów, w oparciu o wybrane elementy materiału dowodowego, z pominięciem znacznej jego części, a polegające na ignorowaniu treści zeznań świadków oraz treści istotnych dokumentów; przytoczeniu i opieraniu się jedynie na tych niepełnych i wyrwanych z kontekstu fragmentach treści istotnych dokumentów z pominięciem ich najważniejszych części, a przejawiające się w:

1. błędnym przyjęciu, że stan faktyczny niniejszej sprawy w zasadzie nie był sporny pomiędzy stronami, podczas gdy Pozwane, już na etapie przed procesowym, kwestionowały najistotniejszą okoliczność stanu faktycznego, z której powód wywodzi swoje roszczenie-tj. fakt prowadzenia w latach 2013 - 2015 restrukturyzacji Pozwanej ad 1, a stanowisko to, Pozwane podtrzymywały w postępowaniu przez Sądem I instancji; ponadto - w toku sprawy Pozwane zmieniły swoje stanowisko i twierdzenia odnośnie faktów wskazując, że restrukturyzacja w latach 2013 - 2015 jednak była prowadzona, ale rzekomo była to inna/odmienna restrukturyzacja niż ta prowadzona w latach wcześniejszych (tj. 2011 i 2012)-a właśnie te okoliczności faktyczne były główną osią sporu stron (co do której powodowie ostatecznie wykazali słuszność swojego stanowiska i jednocześnie wykazano, że także to działanie Pozwanych było podstępne, nastawione na wprowadzenie w błąd pracowników/akcjonariuszy oraz Sądu);

2. przyjęciu, że pkt 2 Porozumienia jest niejasny, nieprecyzyjny, krąg uprawnionych osób nie jest ustalony oraz nie jest jasne kto jest dłużnikiem, podczas gdy:

- żadna ze stron postępowania (w tym Pozwane), ani żaden ze świadków, nie mieli wątpliwości co do tego, że punkt ten wprowadza uprawnienie pracowników Pozwanej ad 1 do uzyskania odprawy w wysokości 9-cio miesięcznego wynagrodzenia,

- superfluum jest stwierdzenie, że osoby zatrudnione u Pozwanej ad 1 - są i były -zawsze znane, skonkretyzowane z imienia i nazwiska oraz numeru PESEL,

- Pozwana ad 2 oraz jej przedstawiciele, wyraźnie twierdziła, że pkt 2 Porozumienia jest jasny, stanowczy i precyzyjny oraz wyraźnie wskazuje adresata uprawnień, w przeciwieństwie do pkt 3 Porozumienia, który według Pozwanych jest nieprecyzyjny i miał jedynie charakter deklaratoryjny,

- w przypadku uznania, że Porozumienie nie ma charakteru prawa pracy i uznania, że Pozwana ad 1 nie jest nim związana - jest oczywistym, że zobowiązanym pozostaje Inwestor tj. Pozwana ad 2 - vide tekst Porozumienia: „Inwestor, jako akcjonariusz Spółki zachowa następujące warunki";

3. przyjęciu, że wypłaty odpraw w latach 2011 i 2012 były dokonywane na podstawie Protokołów dodatkowych nr (...)do ZUZP, a nie na podstawie pkt 2 Porozumienia z dnia 18.05.2011 r., podczas gdy nawet prezes Pozwanej ad 1 (w okresie od grudnia 2011 do grudnia 2013 r.) - M. K. zeznał, że:

- z informacji, które posiadał - ZUZP Pozwanej ad 1 (w czasie, gdy on sprawował funkcję) - był zawieszony, a ponieważ to on był osobą rozwiązującą z pracownikami, w tym czasie, umowy o pracę, to konieczne jest uznanie, że nie mógł on sądzić jednocześnie, że odprawy 9-cio miesięczne wypłacane są na podstawie ZUZP (zawieszonego);

- w dokumencie, w którym istniało postanowienie o odprawach należnych pracownikom Pozwanej ad 1 w wysokości 9-cio miesięcznego wynagrodzenia, na podstawie, którego były wypłacane te odprawy, było także postanowienie o tym, że Pozwana ad 2 wykupi od akcjonariuszy (...) O. akcje za kwotę 9 zł za akcję, a obydwa te postanowienia znajdowały się jedynie w Porozumieniu z dnia 18.05.2011 r. (pkt 2 i 3), natomiast postanowienia dotyczącego wykupu akcji nie było w Protokołach dodatkowych nr (...) do ZUZP, stąd Protokoły dodatkowe nie mogły być dokumentami, na podstawie których dokonywano wypłat odpraw w okresie, w którym prezesem był M. K.;

- prezes B. W. poinformował prezesa M. K. dopiero w 2012 r., że odprawy w wysokości 9-cio miesięcznego wynagrodzenia będą wypłacane jedynie do końca 2012 r., a później należy przerwać ich wypłatę w takiej wysokości; panowała zasada, zgodnie z którą zwolnienia w Pozwanej ad 1 były utrzymywane (sztucznie) poniżej 30 osób w danym okresie 30-sto dniowym, w celu uniknięcia konieczności formalnego przeprowadzania procedury zwolnień grupowych mimo tego, że rzeczywiste plany i potrzeby zwolnień w firmie (u Pozwanej ad 1) przekraczały znacznie te limity;

4. całkowitym zignorowaniu dopuszczonych dowodów (zawnioskowanych przez powoda) pochodzących z akt sprawy o sygnaturze VI GC 156/14, dołączonej do niniejszego postępowania, w szczególności z pism Pozwanej ad 2 zawierających oświadczenia (oraz wniosków wynikających z tych oświadczeń) o charakterze normatywnym pkt 2 Porozumienia oraz zapisów protokołów rozpraw zawierających zeznania K. D. (1) oraz M. P. (2) (potwierdzone w zeznaniach złożonych w niniejszym postępowaniu), w których Pozwana ad 2 oraz jej przedstawiciele wyjaśnili, że Porozumienie miało na celu ochronę pracowników Pozwanej ad 1, pkt 2 Porozumienia był jasny i klarowny oraz sformułowany precyzyjnie - w przeciwieństwie do pkt 3 Porozumienia dotyczącego akcji, a Inwestor w 2011 r. wychodził z założenia, że organizacje związkowe podpisujące Porozumienie działają przede wszystkim w imieniu pracowników Pozwanej ad 1 (pkt 2), a nie w imieniu jej akcjonariuszy (pkt 3) Porozumienia;

5. dokonaniu błędnej oceny treści zeznań świadków i przyjęciu, że roszczenia powoda nie są zasadne, podczas gdy zeznania świadków mogą być ocenione wyłącznie, jako korzystne dla powoda i potwierdzające jego uprawnienie do uzyskania odprawy w wysokości 9-cio miesięcznego wynagrodzenia (w latach 2011 - 2015) bezpośrednio w oparciu o Porozumienie, co przejawia się w szczególności, w wyjaśnieniach następujących osób (zeznania, których stanowią część materiału dowodowego sprawy): M. K. (prezesa Pozwanej ad 1), C. Z. (1) (prezesa Pozwanej ad 1), W. K. (prezesa Pozwanej ad 1), J. D. (3) (podpisał Porozumienia za organizacje związkowego), M. D. (1) (podpisał Porozumienia za organizacje związkowego), K. D. (1) (prezesa Pozwanej ad 2);

6. uznaniu, że nie było wiadome do kiedy obowiązuje Porozumienie oraz do kiedy - na jego podstawie - mają być wypłacane odprawy w wysokości 9-cio miesięcznego wynagrodzenia, podczas gdy Porozumienie jasno wskazuje, że obowiązuje do dnia 20.05.2015 r.; świadkowie, w szczególności: J. D., C. Z., M. D. i inni wskazywali, że odprawy miały być wypłacane do 20.05.2015 r. jak wynikało z treści samego Porozumienia, a w piśmie z dnia 13.04.2015 r. organizacje związkowe działające przy Pozwanej ad 1 zwróciły się do Zarządu Pozwanej ad 1 (która przecież nie podpisywała Porozumienia) z informacją, że niedługo upływa 4 - letni termin (zawarty w Porozumieniu pomiędzy pracodawcą, Inwestorem i organizacjami związkowymi) związany z prawami pracowników Pozwanej ad 1, stąd proszą Zarząd Pozwanej ad 1 o podjęcie rozmów w tej sprawie;

7. nie uwzględnieniu, że Porozumienie z dnia 18.05.2011 r. weszło w życie dopiero po spełnieniu się zapisanego w nim warunku zawieszającego tj. w dniu 3 października 2011 r., a zatem już po wprowadzeniu Protokołów dodatkowych do ZUZP, podczas gdy fakt ten dowodzi, że Protokoły dodatkowe do ZUZP miały zabezpieczać prawo pracowników do uzyskania odprawy, w czasie przed wejściem w życie samego Porozumienia, co jest zgodne także z zeznaniami świadków J. D. oraz C. Z.;

8. wzięciu pod rozwagę i uwzględnieniu jedynie początkowej treści Protokołu dodatkowego nr (...) do ZUZP z całkowitym pominięciem jego najważniejszej części zawartej in fine, zgodnie z którą: pracownicy Pozwanej ad 1 nie byli uprawnieni do uzyskania odszkodowań w wysokości 60-cio miesięcznego wynagrodzenia, tylko w przypadku spełnienia przez Inwestora następującego warunku:

„Potencjalny Inwestor branżowy (...) podpisze z organami Spółki umowy regulujące zasady i warunki objęcia akcji oraz zawrze z organizacjami reprezentującymi pracowników umowę społeczną dotyczącą zabezpieczenia praw i interesów pracowniczych pracowników zatrudnionych w (...) S.A. "

- a zatem pominięciu, że Inwestor (Pozwana ad 2) uzyskał (już w lutym 2011 r.), w prawie wewnętrznym Pozwanej ad 1, wyraźne upoważnienie i podstawę prawną do zawarcia w imieniu Pozwanej ad 1 umowy społecznej regulującej prawa i interesy pracowników Pozwanej ad 1. E. Pozwana ad 2 miała wyraźną podstawę prawną do podpisania Porozumienia z dnia 18.05.2011 r. i zobowiązania się w nim - w imieniu Pozwanej ad 1 - do wypłaty na rzecz pracowników Pozwanej ad 1 odprawy w wysokości 9-cio miesięcznego wynagrodzenia;

9. całkowitym zignorowaniu faktu zawarcia, istnienia i obowiązywania Protokołu dodatkowego nr (...)do ZUZP z dnia 09.11.2012 r., podczas gdy dokumentem tym Pozwana ad 1 przedłużyła i utrwaliła, do dnia 30.05.2015 r., wszystkie uprawnienia i prawa istniejące w czasie jego wprowadzenia do ZUZP, a zatem także uprawnienie do uzyskania odprawy w wysokości 9-cio miesięcznego wynagrodzenia, które wynikały z Protokołów dodatkowych nr (...) do ZUZP;

10. całkowitym pominięciu faktu, że nie istnieją dokumenty na podstawie których mogłoby dojść do wypowiedzenia (po 2012 r.) pracownikom Pozwanej ad 1 warunków pracy i płacy, i na podstawie których mogliby oni utracić uprawnienie do uzyskania odprawy w wysokości dziewięciomiesięcznego wynagrodzenia, które to uprawnienie, po wprowadzeniu Protokołów dodatkowych nr (...) do ZUZP, stało się częścią ich indywidualnych stosunków pracy oraz pominięciu, że takie wypowiedzenia były wręczane pracownikom Pozwanej ad 1 dopiero w styczniu i czerwcu 2015 r., podczas gdy brak wręczenia pracownikom wypowiedzeń zmieniających, po upływie terminu na jaki dane uprawnienie było zapisane w ZUZP oznacza, że pracownicy nie utracili prawa do uzyskania odprawy w tej wysokości i prawo to przysługiwało im w czasie zwolnień prowadzonych w ramach restrukturyzacji w latach 2013 - 2015;

11. nie wzięciu pod rozwagę przy ocenie materiału dowodowego pisma Zarządu Regionu (...) w O. z dnia 20.02.2014 r., w którym podmiot ten, odpowiadając na pytanie zadane przez organizacje związkowe Pozwanej ad 1, wyraźnie wskazał, że Porozumienie z dnia 18.05.2011 r. jest źródłem prawa pracy;

12. nie wzięciu pod rozwagę przy ocenie materiału dowodowego pisma organizacji związkowych Pozwanej ad 1 z dnia 13.04.2015 r., kierowanego do Zarządu Pozwanej ad 1, w którym wskazuje się, że Porozumienie z dnia 18.05.2011 r.:

a) reguluje prawa pracowników Pozwanej ad 1,

b) jest wynikiem trójstronnych ustaleń pomiędzy (...) S.A., (...) S.A. i organizacjami związkowymi;

13. nie wzięciu pod rozwagę przy ocenie materiału dowodowego, że z danych o zatrudnieniu i jego zmianach, na przestrzeni lat 2011 - 2015, przedstawionych przez Pozwane w niniejszym postępowaniu wynika, że w latach 2013 - 2015 następowała likwidacja wielu stanowisk pracy, w tym stanowisk pracy powodów, podczas gdy była to główna oś sporu pomiędzy stronami, co do elementów stanu faktycznego; faktowi temu Pozwane zaprzeczały z całą siłą, a ostatecznie wykazane zostało, że w ramach gruntownej i ciągłej restrukturyzacji, kontynuowanej od 2011 r., takie likwidacje stanowisk pracy w latach 2013 i 2014 miały miejsce, a w związku z nimi nastąpiły zwolnienia pracownika, w tym powoda;

14. nie wzięciu pod rozwagę przy ocenie materiału dowodowego, że osoby zatrudnione w tzw. aparacie sprzedażowym Pozwanej ad 1 były w praktyce w ogóle wyłączone z prawa do uzyskania odprawy w wysokości 9-cio miesięcznego wynagrodzenia, a wyłączenie to znajdowało się wyłącznie w pkt 2 Porozumienia z dnia 18.05.2011 r., (nie było zapisane w Protokole dodatkowym nr (...)do ZUZP - żaden inny dokument nie zawierał tego wyłączenia) co oznacza, że Porozumieniu nadawano priorytet nad postanowieniami Protokołu dodatkowego do ZUZP i jednocześnie oznacza, że Porozumienie było bezpośrednio stosowane przez Pozwaną ad 1 mimo tego, że nie było przez nią podpisane;

15. pominięciu faktu, że Porozumienie było zawarte w wyniku wcześniejszych, wielomiesięcznych rokowań, rozmów, negocjacji trójstronnych, które swój początek miały (co najmniej) w lutym 2011 r., podpisanie Porozumienia poprzedzone było wysłaniem przez Pozwaną ad 2 do Pozwanej ad 1 Listu intencyjnego z dnia 14.03.2011 r., w którym bezpośrednio nawiązywano do treści Protokołu nr (...) do ZUP i przyszłej umowy społecznej, którą zawrzeć miał (na jego podstawie) Inwestor, a ostatecznie - zawarcie Porozumienia i jego wejście w życie zależało od zgody samych pracowników/akcjonariuszy, którzy znając i akceptując Porozumienie zatwierdzili je głosując podczas Walnego Zgromadzenia z dnia 18.06.2011 r. za uchwałą, na podstawie której doszło do spełnienia warunku zawieszającego zawartego w Porozumieniu;

16. nie wzięciu pod uwagę, że teza o tym, że odprawy w wysokości 9-cio miesięcznego wynagrodzenia nie są należne pracownikom Pozwanej ad 1, została jednostronnie przyjęta przez Pozwane dopiero pod koniec 2012 r., nie była komunikowana oficjalnie organizacjom związkowym, ani samym pracownikom, a pracownicy dowiadywali się o obniżeniu wysokości odprawy do wysokości 3 miesięcznego wynagrodzenia przez fakty dokonane tj. dopiero po otrzymaniu wypowiedzenia; natomiast w 2011 r. jasne było, w tym także dla obydwu Pozwanych, że odprawy będą przysługiwały pracownikom Pozwanej ad 1 bezpośrednio na podstawie pkt 2 Porozumienia;

17. nie wzięciu pod rozwagę przy ocenie materiału dowodowego, że świadek G. L. -główna kadrowa Pozwanej ad 2, niezwłocznie po przejęciu Pozwanej ad 1, rozpoczęła faktyczne zarządzenia kadrami i zatrudnieniem Pozwanej ad 1, całe kadry i zatrudnienie Pozwanej ad 1 i Pozwanej ad 2 (oraz innych spółek córek Pozwanej ad 2) było rozpatrywane w Grupie (...) wspólnie, jednocześnie wszystkie decyzje dotyczące likwidacji stanowisk pracy w ramach Grupy (...) wychodziły od Pozwanej ad 2, a jedynie były wykonywane przez prezesów podległych jej spółek;

18. pominięciu faktu, że (ówcześni) prezesi Pozwanej ad 1 C. Z. oraz W. K. w swoich oświadczeniach, składanych przed i po podpisaniu Porozumienia oraz akcjonariusze/pracownicy Pozwanej ad 1, podczas Walnego Zgromadzenia z dnia 18.06.2011 r., potwierdzili związanie Pozwanej ad 1 Porozumieniem z dnia 18.05.2011 r., podpisanym przez Inwestora (Pozwaną ad 2) w zakresie praw pracowniczych (...) Pozwanej ad 1 w nim zapisanych, w szczególności, że zapisy te chronić miały właśnie samych akcjonariuszy/pracowników, od decyzji których ostatecznie zależało czy Pozwana ad 2 przejmie Pozwaną ad 1;

19. pominięciu i nie wzięciu pod uwagę zgodnych wyjaśnień wszystkich przesłuchanych świadków według których Pozwana ad 1, Pozwana ad 2 oraz organizacje związkowe przez kilka miesięcy, wspólnie, negocjowały i ustalały wszystkie warunki przejęcia Pozwanej ad 1 przez Pozwaną ad 2, w tym przede wszystkim kwestie związane z zabezpieczeniem praw pracowników Pozwanej ad 1 przez uzyskanie odprawy w wysokości 9-cio miesięcznego wynagrodzenia w przypadku zwolnień w ramach restrukturyzacji, które były wstępnie przedstawione w Liście intencyjnym Pozwanej ad 2 z dnia 14.03.2011 r., a Pozwana ad 1 nie tylko znała i akceptowała zapis pkt 2 Porozumienia, ale sama aktywnie zabiegała i żądała (od Pozwanej ad 2) wprowadzenia takiego zobowiązania w stosunku do pracowników Pozwanej ad 1 i w 2011 r. czuła się zobowiązana do wypłaty odpraw na rzecz swoich pracowników na jego podstawie do 2015 r.;

20. błędnym przyjęciu, że Protokoły nr (...) były konsekwencją Porozumienia, podczas gdy świadkowie, którzy faktycznie wprowadzali Protokoły nr (...) w 2011 r. wyjaśniali jasno, że:

- Porozumienie oraz Protokoły dodatkowe były traktowane przez organizacje związkowe, prezesów Pozwanej ad 1 jako dodatkowe zabezpieczenie prawa do odprawy dokumenty te były odrębne

- Protokół nr (...) wprowadzono w celu zagwarantowania prawa do uzyskania odprawy dla tych pracowników, którzy zostaną zwolnieni przed wejściem w życie Porozumienia, gdyż nie wiedziano czy i kiedy Porozumienie wejdzie w życie, a proces zwolnień rozpoczęto już w czerwcu 2011 r.

Nawet jeśli uznać, że Sąd Rejonowy nie dopuścił się naruszenia w/w przepisów postępowania i ustalił prawidłowy stan faktyczny sprawy, w całości odzwierciedlający istotne zdarzenia i zebrany w sprawie materiał dowodowy, to (w takiej sytuacji) Sąd I instancji dokonał błędnej wykładni i/lub zastosowania prawa materialnego, stąd zarzuca także:

II. naruszenie prawa materialnego, a mianowicie:

1. art. 9 k.p. w zw. z art. 241 ²³ k.p. i art. 240 § 2 k.p. w zw. z art. 249 ¹ § 1 k.p. i w zw. z § 2 pkt 1 in fine Protokołu dodatkowego nr 10 z dnia 15 lutego 2011 r. do Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy z dnia 4 lutego 2005 r. funkcjonującego przy Pozwanej ad 1 w zw. z pkt. 2 Porozumienia z dnia 18 maja 2011 r. zawartego przez Pozwaną ad 2 oraz organizacje związkowe działające przy Pozwanej ad 1 oraz z treścią Listu intencyjnego przesłanego przez Pozwaną ad 2 z dnia 14.03.2011 r. do Zarządu Pozwanej ad 1 i w zw. z art. 1 ust. 1, art. 2 ust. 1 oraz art. 3 ust. 1 i art. 8 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tj. z dnia 3 października 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1969)) i w zw. z art. 4 § 4 pkt 4 k.s.h. w zw. z art. 261 ustawy o związkach zawodowych (tj. z dnia 17 stycznia 2019 r. Dz.U. z 2019 r. poz. 263) oraz w zw. z art. 59 ust. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej

poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że Porozumienie z dnia 18 maja 2011 r. zawarte pomiędzy Pozwaną ad 2 (Inwestorem), a działającymi przy Pozwanej ad 1 organizacjami związkowymi, nie stanowi źródła prawa pracy i nie jest źródłem indywidualnych roszczeń pracowników Pozwanej ad 1 o wypłatę odprawy w wysokości dziewięciomiesięcznego wynagrodzenia danego pracownika, podczas gdy już w lutym 2011 r. Pozwana ad 1 oraz działające przy niej organizacje związkowe, wprowadziła do wewnętrznego prawa pracy Pozwanej ad 1 postanowienia upoważniające przyszłego Inwestora (Pozwaną ad 2), a nawet obligujące go, do zawarcia w imieniu i ze skutkiem wobec Pozwanej ad 1, umowy społecznej dotyczącej zabezpieczenia praw i interesów pracowników Pozwanej ad 1, która to umowa społeczna została zawarta w dniu 18 maja 2011 r. (Porozumienie pkt. 1, 2 oraz pkt 5) - stąd stała się częścią wewnętrznego prawa pracy Pozwanej ad 1, a samo Porozumienie w pkt 2 wyraźnie i bezpośrednio odnosi się do praw pracowników Pozwanej ad 1 przysługujących im z mocy ustawy wskazując, że odprawy w wysokości dziewięciomiesięcznego wynagrodzenia, wypłacane zwalnianym pracownikom Pozwanej ad 1, będą zawierały w sobie odprawę pieniężną wynikającą z ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników;

2. art. 241 ^{( 13)} § 2 k.p. w zw. z art. 241 ^{( 8)}§ 2 i art. 18 § 2 k.p. i w zw. z art. art. 42 § 1 i 2 k.p. w zw. z art. 45 § 1 k.p. oraz w zw. z art. 241 ^{( 9)} §1 k.p. w związku z treścią § 1 pkt 1 Protokołu dodatkowego nr 14 z dnia 9 listopada 2019 r. do ZUZP z dnia 04.02.2005 r., funkcjonującego przy Pozwanej ad 1 oraz art. 25 pkt 10 ZUZP poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że powodom nie przysługuje uprawnienie do otrzymania odprawy w wysokości dziewięciomiesięcznego wynagrodzenia w związku z jej zwolnieniem i likwidacją ich stanowisk pracy w 2013 i 2014 r., gdyż zapisy Protokołu dodatkowego nr (...) do ZUZP uprawniały pracowników Pozwanej ad 1 do uzyskania takich świadczeń bezpośrednio na podstawie ZUZP tylko do końca 2012 r., podczas gdy:

* Pozwane po nadejściu terminu końcowego przewidzianego w Protokołach dodatkowych nr(...)nie wręczyły pracownikom Pozwanej ad 1, w tym żadnemu z powodów, wypowiedzeń zmieniających warunki pracy i płacy, na podstawie których nastąpiłoby pozbawienie pracowników indywidualnych uprawnień do uzyskania odpraw (zapisanych do tej pory w ZUZP), a zatem uprawnienia te przysługiwały pracownikom Pozwanej ad 1 także w roku 2013 i 2014, gdy byli zwalniani,

* a ponadto - Protokołem dodatkowym nr (...)do ZUZP przedłużono i utrwalono wszystkie uprawnienia przysługujące pracownikom Pozwanej ad 1 istniejące w czasie jego wprowadzenia (tj. 09.11.2012 r.) do dnia 30 maja 2015 r., a zatem także, a w zasadzie przede wszystkim - wyraźnie wydłużono - do 30 maja 2015 r. - prawo do uzyskania odprawy w wysokości dziewięciomiesięcznego wynagrodzenia danego pracownika (zapisane do tej pory w Protokołach dodatkowych nr (...) do ZUZP do końca 2012 r.);

3. art. 8 k.p. w zw. z art. 32 Konstytucji RP w zw. z pkt 2 Porozumienia z dnia 18.05.2011 r. oraz zapisem Porozumienia zgodnie z którym obowiązuje ono do 20.05.2015 r. w zw. z § 1 pkt 2 oraz pkt 6 Protokołu dodatkowego nr (...)do ZUZP i § 5 Protokołu dodatkowego nr (...)do ZUZP oraz § 1 pkt 1 Protokołu dodatkowego nr (...)do ZUZP funkcjonującego przy Pozwanej ad 1 poprzez niezastosowanie i przyjęcie, że zgodne z prawem i zasługujące na ochronę są działania Pozwanych, które polegają na:

• zróżnicowaniu w ZUZP Pozwanej ad 1 wysokości odpraw pieniężnych ze względu na datę rozwiązania z danym pracownikiem umowy o pracę,

• zaniechaniu przeprowadzenia procesów restrukturyzacyjnych w latach 2011 i 2012 w celu uniknięcia wypłaty odpraw pieniężnych w wysokości dziewięciomiesięcznej (przysługującej zgodnie z Protokołami dodatkowymi nr (...) do ZUZP do końca 2012 r.) przez zwolnienie licznej załogi bezpośrednio po upływie okresu na jaki przewidziana była wypłata tych odpraw w Protokołach dodatkowych - tj. w latach 2013 - 2015,

• zaprzeczaniu przez Pozwane w toku procesu faktowi prowadzenia w latach 2013 i 2014 gruntownej i powszechnej restrukturyzacji Pozwanej ad 1, która (w tych latach) stanowiła de facto kontynuację restrukturyzacji rozpoczętej w roku 2011, niezwłocznie po przejęciu Pozwanej ad 1 przez Pozwaną ad 2,

podczas gdy działania te stanowią rażące naruszenie prawa, są oczywiście sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa oraz zasadami współżycia społecznego, stąd nie zasługują na ochronę Sądu, a zatem odprawa w wysokości dziewięciomiesięcznego wynagrodzenia, która przysługuje pracownikom Pozwanej ad 1 w związku ze zwolnieniami w ramach prowadzonej restrukturyzacji, należna jest także pracownikom Pozwanej ad 1 zwalnianym w latach 2013, 2014 i 2015, w tym powodom;

4. art. 8 k.p. w zw. z art. 4 § 1 pkt 4 k.s.h. - poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że Pozwana ad 2 nie była faktycznym (tj. tzw. konstytucyjnym) pracodawcą powoda - i innych pracowników zatrudnianych formalnie przez jej spółkę zależną tj. Pozwaną ad 1 - podczas gdy próba wykorzystania w niniejszej sprawie przez Pozwane zasłony osobowości prawnej w celu uniknięcia wypłaty odpraw należnych pracownikom Pozwanej ad 1 w ramach restrukturyzacji, jest sprzeczna ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa i nie zasługuje na ochronę;

5. art. 8 k.p. w zw. z § 2 pkt 1 Protokołu dodatkowego nr (...)do ZUZP z dnia 4 lutego 2005 r. funkcjonującego przy Pozwanej ad 1 przez jego niezastosowanie i przyjęcie, że w sytuacji w której Pozwana ad 2 (Inwestor) nie zawarła umowy społecznej, o której mowa w Protokole dodatkowym nr (...)do ZUZP, pracownikom Pozwanej ad 1 nie przysługuje roszczenie o zapłatę odszkodowania w wysokości 60-krotności średniego indywidualnego wynagrodzenia danego pracownika - niezależne od innych świadczeń przysługujących na mocy przepisów prawa (odprawa), podczas gdy w sytuacji, w której Inwestor (Pozwana ad 2) twierdził, że nie zawarł umowy społecznej, o której mowa w Protokole dodatkowym nr (...)do ZUZP, powodowi powinno być wypłacone odszkodowanie w wysokości wskazanej w tym Protokole;

6. art. 8 k.p. w zw. z art. 1 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników - poprzez ich niezastosowanie i uznanie, że działania Pozwanych polegające na sztucznym ograniczaniu ilości osób zwolnionych w kolejnych okresach trzydziestodniowych, poniżej liczby 30 osób, były zgodne z prawem i zasługują na ochronę, podczas gdy Pozwane już w lipcu 2011 r. posiadały przygotowaną listę wstępną, co najmniej 159 pracowników z którymi planowano rozwiązać stosunki pracy, a dalsze plany restrukturyzacyjne na kolejne lata zakładały kontynuację gruntownej restrukturyzacji, która związana była przede wszystkim z likwidacją kolejnych, licznych stanowisk pracy, co oznacza, że Pozwane celowo i świadomie dokonały obejścia przepisów ustawy o zwolnieniach grupowych, które to działanie jest sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa oraz z zasadami współżycia społecznego;

7. art. 393 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. w zw. z pkt. 2 Porozumienia z dnia 18.05.2011 r. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że w sytuacji w której Porozumieniu z dnia 18.05.2011 r. nie przypisuje się charakteru źródła prawa pracy należy je traktować (w kontekście postanowień pkt 2 Porozumienia) wyłącznie jako tzw. gentlemans agreement, podczas gdy w tej sytuacji Porozumieniu należy nadać charakter umowy o świadczenie na rzecz osoby trzeciej w której to sytuacji powodom przysługuje roszczenie o wykonanie umowy w stosunku do Pozwanej ad 2;

8. art. 391 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. w zw. z pkt. 2 Porozumienia z dnia 18.05.2011 r. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że w sytuacji w której Porozumieniu z dnia 18.05.2011 r. nie przypisuje się charakteru źródła prawa pracy i należy je traktować (w kontekście postanowień pkt. 2 Porozumienia) wyłącznie jako tzw. gentlemans agreement, podczas gdy w tej sytuacji Porozumieniu należy nadać charakter umowy o świadczenie przez osobę trzecią, w której to sytuacji powodom przysługuje roszczenie o wykonanie umowy w stosunku do Pozwanej ad 1 lub o zapłatę odszkodowania od Pozwanej ad 2 - w związku z tym, że Pozwana ad 1 nie wypłaciła na rzecz powoda odprawy w pełnej (dziewięciomiesięcznej) wysokości;

9. art. 366 § 1 k.c. w zw. z art. 369 k.c. oraz w zw. z art. 370 k.c. i 391 k.c, a także art. 300 k.p. i art. 65 § 2 k.c. w zw. z § 2 pkt 1 Protokołu dodatkowego nr (...)do ZUZP z dnia 4 lutego 2005 r. funkcjonującego przy Pozwanej ad 1 oraz pkt 2 Porozumienia z dnia 18.05.2011 r. zawartego przez Pozwaną ad 2 i organizacje związkowe działające przy Pozwanej ad 1 poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że Pozwane nie ponoszą odpowiedzialności łącznej za zapłatę na rzecz powodów, podczas gdy odpowiedzialność (...) S.A. oraz (...) S.A. w ustalonym stanie faktycznych sprawy jest łączna;

10. art. 471 k.c. w zw. z art. 393 § 1 k.c. w zw. z art. 391 § 1 k.c. i w zw. z art. 300 k.p. poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że Pozwane nie ponoszą odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania do wypłaty na rzecz powoda (i innych pracowników zwalnianych w latach 2013 - 2015) odprawy w pełnej, dziewięciomiesięcznej wysokości, podczas gdy Pozwane w roku 2011 przyjęły na siebie zobowiązanie do zagwarantowania pracownikom Pozwanej ad 1, którzy zwalniani będą w ramach restrukturyzacji, odprawy pieniężnej w wysokości 9-cio miesięcznego wynagrodzenia, które to zobowiązanie nie zostało wykonane w stosunku do powoda (i innych pracowników zwalnianych w latach 2013 - 2015);

11. art. 415 k.c. w zw. z art. 8 k.p. w zw. z art. 300 k.p. w zw. z pkt. 2 Porozumienia z dnia 18.05.2011 r. oraz w zw. z § 2 pkt 1 Protokołu dodatkowego nr (...)do ZUZP - poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że Pozwane nie ponoszą winny za poniesioną przez powoda szkodę w wysokości niewypłaconej części odprawy (wynoszącej 6-cio krotność wynagrodzenia), podczas gdy Pozwane, działające wspólnie, pod dyktando kolejnych prezesów Pozwanej ad 2 i pod jej kierownictwem, celowo i umyślnie doprowadziły do sytuacji, w której w latach 2011 i 2012 sztucznie ograniczano zwolnienia pracowników Pozwanej ad 1, tak aby nie doszło do formalnej konieczności traktowania tych zwolnień jako zwolnień grupowych i wszczęcia stosownych procedur - mimo tego, że planowane zwolnienia przekraczały w sposób znaczny progi ustawowe obligujące do wszczęcia procedury zwolnień grupowych, a jednocześnie do Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy celowo nie wprowadzono kolejnego Protokołu dodatkowego który, w sposób wyraźny i nie budzący wątpliwości, przedłużyłby prawo pracowników Pozwanej ad 1 do uzyskania odprawy 9-cio miesięcznej zapisanej w Protokole dodatkowym nr (...)do ZUZP na kolejne lata, pomimo tego, że w latach 2013 - 2015 Pozwane kontynuowały (rozpoczętą w 2011 r.) gruntowną i szeroko zakrojoną restrukturyzację Pozwanej ad 1, która przejawiała się likwidacją licznych miejsc pracy i zwolnieniami kolejnych grup pracowników, stąd w sposób celowy i podstępny doprowadziły do powstania szkody w majątku powodów (oraz innych pracowników/akcjonariuszy Pozwanej ad 1, którzy zwolnieni zostali w latach 2013 - 2015).

Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o:

1. zmianę orzeczenia poprzez uwzględnienie powództwa głównego w całości;

2. ewentualnie, z ostrożności procesowej, w przypadku oddalenia apelacji w części związanej z roszczeniem głównym, wniósł o zmianę orzeczenia poprzez uwzględnienie roszczenia ewentualnego w całości;

3. zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie przed Sądem I instancji, w wysokości stawki minimalnej;

4. zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów postępowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości stawki minimalnej.

W odpowiedzi na apelację powoda pozwani wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda na rzecz każdej z pozwanych Spółek zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym w postaci kosztów zastępstwa adwokackiego w stawce minimalnej według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 05.10.2021 r., sygn. akt V Pa 18/20 , Sąd Okręgowy w Opolu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił apelację i odstąpił od obciążania powódki kosztami zastępstwa procesowego poniesionymi przez pozwanych w postępowaniu apelacyjnym.

Powódka E. M. (1) wniosła skargę kasacyjną od powyższego wyroku, zaskarżając go w całości i zarzucając:

A) naruszenie prawa materialnego:

1. art. 9 k.p. w zw. z art. 241 ²³ k.p. i art. 240 § 2 k.p. w zw. z art. 249 ¹ § l k.p. i w zw. z § 2 pkt l in fine Protokołu dodatkowego nr (...)z dnia 15 lutego 2011 r. do Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy z dnia 4 lutego 2005 r. funkcjonującego przy Pozwanej ad l w zw. z pkt. 2 Porozumienia z dnia 18 maja 2011 r. zawartego przez Pozwaną ad 2 oraz organizacje związkowe działające przy Pozwanej ad. 1 oraz z treścią Listu intencyjnego przesłanego przez Pozwaną ad 2 z dnia 14.03.2011 r. do Zarządu Pozwanej ad l i w zw. z art. l ust. l, art. 2 ust. 1 oraz art. 3 ust. l i art. 8 ust. l ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tj. z dnia 3 października 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. póz. 1969)) i w zw. z art. 4 § 4 pkt 4 k.s.h. w zw. z art. 26 ¹ ustawy o związkach zawodowych (tj. z dnia 17 stycznia 2019 r. Dz.U. z 2019 r. póz. 263) oraz w zw. z art. 59 ust. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej

poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że Porozumienie z dnia 18 maja 2011 r. zawarte pomiędzy Pozwaną ad 2 (Inwestorem), a działającymi przy Pozwanej ad l organizacjami związkowymi, nie stanowi źródła prawa pracy i nie jest źródłem indywidualnych roszczeń pracowników Pozwanej ad. 1 o wypłatę odprawy w wysokości dziewięciomiesięcznego wynagrodzenia danego pracownika, podczas gdy już w lutym 2011 r. Pozwana ad. 1 oraz działające przy niej organizacje związkowe, wprowadziła do wewnętrznego prawa pracy Pozwanej ad. 1 postanowienia upoważniające przyszłego Inwestora (Pozwaną ad 2), a nawet obligujące go, do zawarcia w imieniu i ze skutkiem wobec Pozwanej ad l, umowy społecznej dotyczącej zabezpieczenia praw i interesów pracowników Pozwanej ad l, która to umowa społeczna została zawarta w dniu 18 maja 2011 r. (Porozumienie pkt. l, 2 oraz pkt 5) - stąd stała się częścią wewnętrznego prawa pracy Pozwanej ad l, a samo Porozumienie w pkt 2 wyraźnie i bezpośrednio odnosi się do praw pracowników Pozwanej ad 1 przysługujących im z mocy ustawy wskazując, że odprawy w wysokości dziewięciomiesięcznego wynagrodzenia, wypłacane zwalnianym pracownikom Pozwanej ad l, będą zawierały w sobie odprawę pieniężną wynikającą z ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników;

2. art. 241 ^{( 13)} § 2 k.p. w zw. z art. 241 ^{( 8)} § 2 i art. 18 § 2 k.p. i w zw. z art. art. 42 § 1 i 2 k.p. w zw. z art. 45 § 1 k.p. oraz w zw. z art. 241 ^{( 9)} §1 k.p. w związku z treścią § 1 pkt 1 Protokołu dodatkowego nr (...)z dnia 9 listopada 2019 r. do ZUZP z dnia 4.02.2005 r., funkcjonującego przy Pozwanej ad 1 oraz art. 25 pkt 10 ZUZP poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że powódce nie przysługuje uprawnienie do otrzymania odprawy w wysokości dziewięciomiesięcznego wynagrodzenia w związku z jej zwolnieniem i likwidacją jej stanowiska pracy w 2012 r., gdyż zapisy Protokołu dodatkowego nr(...) do ZUZP uprawniały pracowników Pozwanej ad l do uzyskania takich świadczeń bezpośrednio na podstawie ZUZP tylko do końca 2012 r., podczas gdy:

- Pozwane po nadejściu terminu końcowego przewidzianego w Protokołach dodatkowych nr (...)nie wręczyły pracownikom Pozwanej ad 1, w tym powódce, wypowiedzeń zmieniających warunki pracy i płacy, na podstawie których nastąpiłoby pozbawienie pracowników indywidualnych uprawnień do uzyskania odpraw (zapisanych do tej pory w ZUZP), a zatem uprawnienia te przysługiwały pracownikom Pozwanej ad l także w roku 2013, gdy zwolniony został Powód,

- data 31.12.2011 r. wskazana in fine (pkt 5) załącznika do Protokołu nr (...), zmieniona następnie na 31..12.2012 r. była jedynie ustalonym z góry ograniczeniem czasowym przyznania uprawnienia do otrzymania 9-miesięcznej odprawy, a nie warunkiem materialnym otrzymania tej odprawy przez pracownika (warunki materialne zostały wymienione w pkt 1 ppkt 1 a do d załącznika nr 7 do Protokołu dodatkowego nr (...)), co w świetle dotychczasowego orzecznictwa SN oznacza, że uprawnienie to powinno było zostać wypowiedziane indywidualnie pracownikom po nadejściu określonego w Protokole terminu;

- a ponadto - Protokołem dodatkowym nr (...)do ZUZP przedłużono i utrwalono wszystkie uprawnienia przysługujące pracownikom Pozwanej ad l w czasie jego wprowadzenia (tj. 09.11.2012 r.) do dnia 30 maja 2015 r., a zatem także, a w zasadzie przede wszystkim - wyraźnie wydłużono - do 30 maja 2015 r. - prawo do uzyskania odprawy w wysokości dziewięciomiesięcznego wynagrodzenia danego pracownika (zapisane do tej pory w Protokołach dodatkowych nr (...)do ZUZP do końca 2012 r.);

3. art. 8 k.p. w zw. z art. 32 Konstytucji RP w zw. z pkt 2 Porozumienia z dnia 18.05.2011 r. oraz zapisem Porozumienia zgodnie z którym obowiązuje ono do 20.05.2015 r. w zw. z §1 pkt 2 oraz pkt 6 Protokołu dodatkowego nr (...)do ZUZP i § 5 Protokołu dodatkowego nr (...)do ZUZP oraz §1 pkt 1 Protokołu dodatkowego nr (...)do ZUZP funkcjonującego przy Pozwanej ad 1 poprzez niezastosowanie i przyjęcie, że zgodne z prawem i zasługujące na ochronę są działania Pozwanych, które polegają na:

- zróżnicowaniu w ZUZP Pozwanej ad 1 wysokości odpraw pieniężnych ze względu na datę rozwiązania z danym pracownikiem umowy o pracę,

- zaniechaniu przeprowadzenia procesów restrukturyzacyjnych w latach 2011 i 2012 w celu uniknięcia wypłaty odpraw pieniężnych w wysokości dziewięciomiesięcznej (przysługującej zgodnie z Protokołami dodatkowymi nr (...)do ZUZP do końca 2012 r.) przez zwolnienie licznej załogi bezpośrednio po upływie okresu na jaki przewidziana była wypłata tych odpraw w Protokołach dodatkowych,

- zaprzeczaniu przez Pozwane w toku procesu faktowi prowadzenia w latach 2013 i 2014 gruntownej i powszechnej restrukturyzacji Pozwanej ad 1, która (w tych latach) stanowiła de facto kontynuacje restrukturyzacji rozpoczętej w roku 2011, niezwłocznie po przejęciu Pozwanej ad l przez Pozwaną ad 2,

podczas gdy działania te stanowią rażące naruszenie prawa, są oczywiście sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa oraz zasadami współżycia społecznego, stąd nie zasługują na ochronę Sądu, a zatem odprawa w wysokości dziewięciomiesięcznego wynagrodzenia, która przysługuje pracownikom Pozwanej ad l w związku ze zwolnieniami w ramach prowadzonej restrukturyzacji, należna jest także pracownikom Pozwanej ad l zwalnianym w latach 2013, 2014 i 2015, w tym powódce;

4. art. 8 k.p. w zw. z art. 4 §1 pkt 4 k.s.h. - poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że Pozwana ad 2 nie jest faktycznym (tj. tzw. konstytucyjnym) pracodawcą powoda- i innych pracowników zatrudnianych formalnie przez jej spółkę zależną tj. Pozwaną ad 1 - podczas gdy próba wykorzystania w niniejszej sprawie przez Pozwane zasłony osobowości prawnej w celu uniknięcia wypłaty odpraw należnych pracownikom Pozwanej ad l w ramach restrukturyzacji, jest sprzeczna ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa i nie zasługuje na ochronę;

5. art. 8 k.p. w zw. z § 2 pkt 1 Protokołu dodatkowego nr (...)do ZUZP z dnia 4 lutego 2005 r. funkcjonującego przy Pozwanej ad 1 przez jego niezastosowanie i przyjęcie, że w sytuacji w której Pozwana ad 2 (Inwestor) nie zawarła umowy społecznej, o której mowa w Protokole dodatkowym nr (...)do ZUZP, pracownikom Pozwanej ad 1 nie przysługuje roszczenie o zapłatę odszkodowania w wysokości 60-krotności średniego indywidualnego wynagrodzenia danego pracownika - niezależne od innych świadczeń przysługujących na mocy przepisów prawa (odprawa), podczas gdy w sytuacji, w której Inwestor (Pozwana ad 2) twierdził, że nie zawarł umowy społecznej, o której mowa w Protokole dodatkowym nr (...)do ZUZP, powódce powinno być wypłacone odszkodowanie w wysokości wskazanej w tym Protokole;

6. art. 8 k.p. w zw. z art. 1 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników - poprzez ich niezastosowanie i uznanie, że działania Pozwanych polegające na sztucznym ograniczaniu ilości osób zwolnionych w kolejnych okresach trzydziestodniowych, poniżej liczby 30 osób, były zgodne z prawem i zasługują na ochronę, podczas gdy Pozwane już w lipcu 2011 r. posiadały przygotowaną listę 159 pracowników, z którymi planowano rozwiązać stosunki pracy, a dalsze plany restrukturyzacyjne na kolejne lata zakładały kontynuację gruntownej restrukturyzacji, która związana była przede wszystkim z likwidacją kolejnych, licznych stanowisk pracy, co oznacza, że Pozwane celowo i świadomie dokonały obejścia przepisów ustawy o zwolnieniach grupowych, które to działanie jest sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa oraz z zasadami współżycia społecznego;

7. art. 393 § l k.c. w zw. z art. 300 k.p. w zw. z pkt. 2 Porozumienia z dnia 18.05.2011 r. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że w sytuacji, w której Porozumieniu z dnia 18.05.2011 r. nie przypisuje się charakteru źródła prawa pracy należy je traktować (w kontekście postanowień pkt 2 Porozumienia) wyłącznie jako tzw. gentlemans agreement, podczas gdy w tej sytuacji Porozumieniu należy nadać charakter umowy o świadczenie na rzecz osoby trzeciej, w której to sytuacji powódce przysługuje roszczenie o wykonanie umowy w stosunku do Pozwanej ad 2;

8. art. 391 § l k.c. w zw. z art. 300 k.p. w zw. z pkt. 2 Porozumienia z dnia 18.05.2011 r. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że w sytuacji, w której Porozumieniu z dnia 18.05.2011 r. nie przypisuje się charakteru źródła prawa pracy należy je traktować (w kontekście postanowień pkt. 2 Porozumienia) wyłącznie jako tzw. gentlemans agreement, podczas gdy w tej sytuacji Porozumieniu należy nadać charakter umowy o świadczenie przez osobę trzecią, w której to sytuacji powódce przysługuje roszczenie o wykonanie umowy w stosunku do Pozwanej ad 2 lub o zapłatę odszkodowania od Pozwanej ad 2 - w związku z tym, że Pozwana ad l nie wypłaciła na rzecz powódki odprawy w pełnej (dziewięciomiesięcznej) wysokości;

9. art. 366 § l k.c. w zw. z art. 369 k.c. oraz w zw. z art. 370 k.c. i 391 k.c., a także art. 300 k.p. i art. 65 § 2 k.c. w zw. z § 2 pkt l Protokołu dodatkowego nr (...)do ZUZP z dnia 4 lutego 2005 r. funkcjonującego przy Pozwanej ad l oraz pkt 2 Porozumienia z dnia 18.05.2011 r. zawartego przez Pozwaną ad 2 i organizacje związkowe działające przy Pozwanej ad 1 poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że Pozwane nie ponoszą odpowiedzialności łącznej za zapłatę na rzecz powoda, podczas gdy odpowiedzialność (...) S.A. oraz (...) S.A. w ustalonym stanie faktycznych sprawy jest łączna;

10. art. 471 k.c. w zw. z art. 393 § l k.c. w zw. z art. 391 § l k.c. i w zw. z art. 300 k.p. poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że Pozwane nie ponoszą odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania do wypłaty na rzecz powoda (i innych pracowników zwalnianych w latach 2013 - 2015) odprawy w pełnej, dziewięciomiesięcznej wysokości, podczas gdy Pozwane w roku 2011 przyjęły na siebie zobowiązanie do zagwarantowania pracownikom Pozwanej ad l, którzy zwalniani będą w ramach restrukturyzacji, odprawy pieniężnej w wysokości 9-cio miesięcznego wynagrodzenia, które to zobowiązanie nie zostało wykonane w stosunku do powoda (i innych pracowników zwalnianych w latach 2013 - 2015);

11. art. 415 k.c. w zw. z art. 8 k.p. w zw. z art. 300 k.p. w zw. z pkt. 2 Porozumienia z dnia 18.05.2011 r. oraz w zw. z § 2 pkt l Protokołu dodatkowego nr (...)do ZUZP - poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że Pozwane nie ponoszą winny za poniesioną przez powoda szkodę w wysokości niewypłaconej części odprawy (wynoszącej 6-cio krotność wynagrodzenia powódki), podczas gdy Pozwane, działające wspólnie, pod dyktando kolejnych prezesów Pozwanej ad 2 i pod jej kierownictwem, celowo i umyślnie doprowadziły do sytuacji, w której w latach 2011 i 2012 sztucznie ograniczano zwolnienia pracowników Pozwanej ad l, tak aby nie doszło do formalnej konieczności traktowania tych zwolnień jako zwolnień grupowych i wszczęcia stosownych procedur - mimo tego, że planowane zwolnienia przekraczały w sposób znaczny progi ustawowe obligujące do wszczęcia procedury zwolnień grupowych, a jednocześnie do Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy celowo nie wprowadzono kolejnego Protokołu dodatkowego który, w sposób wyraźny i nie budzący wątpliwości, przedłużyłby prawo pracowników Pozwanej ad l do uzyskania odprawy 9-cio miesięcznej zapisanej w Protokole dodatkowym nr (...)do ZUZP na kolejne lata, pomimo tego, że w latach 2013 - 2015 Pozwane kontynuowały (rozpoczętą w 2011 r.) gruntowną i szeroko zakrojoną restrukturyzację Pozwanej ad l, która przejawiała się likwidacją licznych miejsc pracy i zwolnieniami kolejnych grup pracowników, stąd w sposób celowy doprowadziły do powstania szkody w majątku powódki (oraz innych pracowników/akcjonariuszy Pozwanej ad l, którzy zwolnieni zostali w latach 2013 - 2015).

Podnosząc powyższe zarzuty wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenie na rzecz powoda łącznie od Pozwanej ad l oraz Pozwanej ad 2 kwoty 13.180,42 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 1.09.2013 r. do dnia zapłaty;

2. zasądzenie na rzecz powoda łącznie od Pozwanej ad 1 oraz Pozwanej ad 2 kosztów postępowania przed Sądem Rejonowym oraz Sądem Okręgowym oraz kosztów postępowania kasacyjnego;

ewentualnie o:

3. uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Opolu, przy uwzględnieniu kosztów dotychczasowego postępowania.

Pozwani w odpowiedzi na skargę kasacyjną powoda wnieśli o odmowę przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania przez Sąd Najwyższy oraz o zasądzenie od powódki na rzecz każdej z pozwanych Spółek zwrotu kosztów procesu w postępowaniu wywołanym wniesieniem tejże skargi kasacyjnej w postaci kosztów zastępstwa adwokackiego w stawce minimalnej według norm przepisanych, ewentualnie z tzw. ostrożności procesowej w razie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznanie przez Sąd Najwyższy wnieśli o oddalenie skargi kasacyjnej w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz każdej z pozwanych Spółek zwrotu kosztów procesu w postępowaniu wywołanym wniesieniem tejże skargi kasacyjnej w postaci zastępstwa adwokackiego w stawce minimalnej według norm przepisanych.

Sąd Najwyższy przy rozstrzyganiu innej sprawy o tożsamym stanie faktycznym wydał uchwałę w składzie siedmiu sędziów z dnia 27.10.2021 r., III PZP 1/21 (OSNP 2022/5/43, LEX nr 3246812), w której rozstrzygnął, że porozumienie zawarte między inwestorem zamierzającym nabyć akcje spółki, której akcjonariuszami są pracownicy, a zakładowymi organizacjami związkowymi działającymi w tej spółce nie stanowi źródła prawa pracy jako nieoparte na ustawie (art. 9 § 1 k.p.); oraz odmówił podjęcia uchwały w pozostałym zakresie.

W konkluzji Sąd Najwyższy w składzie siedmioosobowym stwierdził w szczególności, że w niniejszej sprawie, ani w postanowieniu o przedstawieniu zagadnienia prawnego do rozstrzygnięcia przez skład powiększony Sądu Najwyższego, ani przed Sądami pierwszej i drugiej instancji orzekającymi w niniejszej sprawie, jak również składanych przez powódkę pismach procesowych, nie powołano żadnej szczegółowej podstawy prawnej, z której wynikałoby, że pakiet socjalny, o który chodzi w tej sprawie, ma oparcie w ustawie. Powyższe doprowadziło Sąd Najwyższy do konstatacji, zgodnie z którą porozumienie zawarte między inwestorem zamierzającym nabyć akcje spółki należące do pracowników tej spółki a zakładowymi organizacjami związkowymi działającymi w tej spółce nie stanowi źródła prawa pracy (art. 9 § 1 k.p.), gdyż nie zostało oparte na ustawie.

Jednak powyższe rozważania nie przesądzają jeszcze o zasadności roszczeń powódki, czy też o braku takiej zasadności. Sąd Najwyższy mógł udzielić odpowiedzi na drugie ze sformułowanych zagadnień prawnych, dotyczącego dopuszczalności wyprowadzania z porozumienia nie mającego charakteru źródła prawa pracy indywidualnych roszczeń pracowników, między innymi z uwagi na fakt, że brak jest na obecnym etapie ustaleń faktycznych co do okoliczności zawarcia i realizacji danego porozumienia (pakietu socjalnego) oraz wykładni treści tego porozumienia. Sąd pierwszej instancji oparł się na koncepcji pakietu socjalnego zawartego z inwestorem jako źródła prawa pracy, ignorując wymóg zakotwiczenia tego pakietu w przepisach prawa, oraz akcentując znaczenie wprowadzenia protokołu nr (...) do ZUZP.

Z kolei Sąd drugiej instancji, odrzucając koncepcję Sądu pierwszej instancji, w sposób powierzchowny dokonał zarówno wykładni porozumienia z 18 maja 2011 r. jak i ocenił skutki prawne protokołu nr (...) do ZUZP bez wyjaśnienia okoliczności jego wprowadzenia (z punktu widzenia związania pracodawcy pakietem przez przystąpienie do jego realizacji).

W konsekwencji, brak ustaleń co do treści samego porozumienia z 18 maja 2011 r. jak i okoliczności towarzyszących wprowadzeniu protokołów nr (...) oraz wykładni ich treści sprawiają, że na wskazane zagadnienie można byłoby jedynie udzielić bardzo abstrakcyjnej odpowiedzi. Sprowadzałaby się ona do tezy, zgodnie z którą z porozumienia zawartego między inwestorem zamierzającym nabyć akcje spółki należące do pracowników tej spółki a zakładowymi organizacjami związkowymi działającymi w tej spółce można wyprowadzić indywidualne roszczenia pracowników, gdy porozumienie to zawiera stosowne zastrzeżenie umowne. W zależności bowiem od sposobu ukształtowania treści porozumienia (pakietu socjalnego) i jego wykładni przy zastosowaniu art. 65 k.c., oraz późniejszego zachowania jego stron a także nieuczestniczącego w zawieraniu porozumienia pracodawcy, możliwe jest wywodzenie indywidualnych roszczeń pracowników na różnej podstawie prawnej, albo brak takich roszczeń dla pracowników.

Wyrokiem z dnia 18.01.2023 r., sygn. akt III PSKP 86/21, Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu z dnia 5 października 2020 r., sygn. akt VPa 18/20 i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Opolu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Sąd Okręgowy w po ponownym rozpoznaniu sprawy ustalił dodatkowo:

Uchwalenie Protokołu nr (...) do Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy pracowników (...) (...) S.A. w B. z dnia 31 maja 2011 r. miało na celu realizację porozumienia z dnia 18 maja 2011r. zawartego pomiędzy spółką przejmującą (...) (...) S.A. w O. a organizacjami związkowymi działającymi w (...) (...) w B.. Protokół nr (...) miał znaczenie wykonawcze do ww. porozumienia z dnia 18 maja 2011r., tj. ustalał w szczegółach wynegocjowane reguły, w szczególności w zakresie wypłaty dziewięciomiesięcznych odpraw i wprowadzał stosowne zapisy do zakładowego układu zbiorowego pracy w celu umożliwienia pracodawcy wypłacania ich zgodnie z obowiązującym u pracodawcy prawem. Zgodnie z treścią protokołu nr (...) odprawy dziewięciomiesięczne pierwotnie miały obowiązywać do 31 grudnia 2011 r., gdyż w tej dacie pierwotnie miała zakończyć się restrukturyzacja związana z konsolidacją pozwanych spółek.

Protokołem dodatkowym nr (...)z dniu 20 września 2011 r do ww. ZUZP. przedłużono obowiązywanie zasad i wysokości odpraw pieniężnych z tytułu rozwiązania stosunku pracy w związku z restrukturyzacją spółki wprowadzonych protokołem nr (...), ponieważ do końca 2011r. nie realizowano zamierzonych celów w zakresie restrukturyzacji. Protokołem dodatkowym nr (...)został ustalony przedłużony termin wypłacania dziewięciomiesięcznych odpraw – data końcowa obowiązywania tych zapisów została przesunięta do końca grudnia 2012r. i była to data ostateczna wypłat tych świadczeń.

Dziewięciomiesięczne odprawy dla pracowników zwalnianych w ramach restrukturyzacji do 31 grudnia 2012r. wypłacano na podstawie protokołów dodatkowych nr (...) do ww. ZUZP, a nie na podstawie porozumienia z dnia 18 maja 2011r., które było tylko zbiorem ustaleń pomiędzy związkami zawodowymi i inwestorem mającym przejąć zakład (...) (...) S.A. w B..

Nie było ustaleń przy zawieraniu Porozumienia z 18.05.2011r. , że Z.P.C. (...) S.A. w O. będzie zobowiązany do wypłaty odpraw , czy w inny sposób będzie gwarantował przedmiotowe wypłaty . Nie było przed zawarciem porozumienia ustaleń , że (...). (...) S.A. w O. zapewni środki finansowe na wypłatę odpraw. Porozumienie nie miało być podstawą wypłaty odpraw, miało zostać wdrożone w sposób formalny do układów zbiorowego pracy, tak aby zapewnić wypłatę odpraw.

Wypłacane odprawy wynikały z układu zbiorowego .

Na prośbę pracowników , jeszcze przed nabyciem większościowego pakietu akcji , były prowadzone rozmowy z (...) (...) S.A, i poruszano w nich kwestię 9-miesięcznych odpraw tj. w rozmowach między związkami zawodowymi a (...) (...) S.A.

Porozumienie z 18.05.2011r. było podstawą do zawarcia protokołu dodatkowego , natomiast to protokół miał być podstawą wypłaty odpraw. Na podstawie porozumienia nie można było zrealizować wypłat. Na mocy porozumienia pracownik nie miał uprawnień do żądania 9-miesięcznych odpraw , zasady wypłaty musiały być uregulowane w Zakładowym Układzie Zbiorowym Pracy . Wszystkie zmiany dotyczące pracowników były wprowadzane protokołem dodatkowym .

W protokole dodatkowym wprowadzono ograniczenia czasowe odnośnie wypłaty odpraw, tak aby koszty związane z wypłatą odpraw zamknęły się w określonym czasie i można było określić koszt związany z wypłatą odpraw . Wskazany w pierwszym protokole nr (...) okres, do którego wypłacane miały być wyższe odprawy został przedłużony , zawsze istniała możliwość wydłużenia okresu wypłaty zwiększonych odpraw. Zarówno (...) (...) S.A jak i P.W.C. (...) w B. zmierzały do tego , aby okres wypłaty zwiększonych odpraw był przewidywalny .Protokół dodatkowy nr 11 powstał na podstawie Porozumienia , został wprowadzony po to , aby można było dokonywać wypłat odpraw , samo Porozumienie bowiem nie było równoznaczne z wypłatami. Określenie Protokołami dodatkowymi okresów obowiązywania wyższych odpraw związane było z koniecznością poczynienia ustaleń odnośnie liczby potrzebnych pracowników w odniesieniu do zadań produkcyjnych . Końcowe daty zawarte w Protokołach dodatkowych były po to, aby(...) (...) w B. mogła się jak ,, najszybciej rozliczyć’’.

Wszystkie zmiany w układzie zbiorowym były publikowane z zakładowym systemie PM ( elektroniczny program obiegu dokumentów ) , w którym upoważnieni pracownicy mogli się zapoznać ze zmianami. Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy był dostępny w dziale kadr.

Zapisy w Protokołach dodatkowych były konsultowane ze związkami zawodowymi, związki zawodowe były stroną i podpisywały te protokoły. Pracownicy byli świadomi , ze wypłaty 9-miesięcznych odpraw miały obowiązywać do końca 2012r. W 2013 i 2014r. nikt nie kwestionował , że te odprawy nie są wypłacane , również przedstawiciele związków zawodowych nie kwestionowali braku wypłat zwiększonych odpraw. Związki zawodowe nie występowały z propozycją przedłużenia po 31.12.2021r. wypłat 9-miesięcznych odpraw, nie miały zastrzeżeń odnośnie końcowej daty do której przysługiwały zwiększone odprawy tj 31.12.2012r.

Przedstawiciele związków zawodowych działających w (...) (...) w B. otrzymali do podpisu wydrukowane wcześniej Porozumienie z 18.05.2011r. ,nie negocjowano wcześniej zapisów tego Porozumienia , chodziło o jak najszybsze zawarcie porozumienia , tak aby nie było dalszych, wrogich przejęć akcji przez grupę K. .Przedstawiciele związków zawodowych informowali na bieżąco pracowników o tym co dzieje się w (...) (...) w B.. Związki zawodowe przed podpisaniem Porozumienia nie były informowane z jakich środków mają być finansowane 9-miesięczne odprawy , w szczególności że środki miały pochodzić z podwyższenia kapitału.

Protokoły dodatkowe nr (...)unieważniały Porozumienie z 18.05.2011r.

W piśmie z 23.01.2015r. Związek Zawodowy (...) oraz (...) ,,Solidarność ‘’ przy Przedsiębiorstwie (...) ,,O. ‘’’ S.A. w B. poinformowano pełnomocnika powódki , że protokół dodatkowy do ZUZP unieważniał zapisy Porozumienia z 18.05.2011r. nie są znane Związkom Zawodowym działania Inwestora w celu zapewnienia odpraw po 2012r.

Dowód:

-częściowo zeznania świadka K. D. (1) – e protokół z 30.10.2023r.i z dnia 04.12.2017r.

-częściowo zeznania świadka A. H. (1) - protokół z dnia 31.10.2018r.-k.929

-częściowo zeznania świadka C. Z. (1) - e-protokół z dnia 30.10.2023r. i z dnia 20.09.2017r.

-częściowo zeznania świadka M. D. (1) - e-protokół z dnia 4.12.2018 r.

-częściowo zeznania świadka M. G. - e-protokół z dnia 30.10.2023r.i z 07.06.2017r.

-częściowo zeznania świadka H. N. e-protokół z dnia 30.10.2023r. i z dnia 16.05.2018r.

-częściowo zeznania świadka M. D. (1) e-protokół z dnia 30.10.2023r. i z dnia 07.06.2017r.

- pismo Związków Zawodowych z 23.01.2015r-k.49

Sąd Okręgowy zważył co następuje

Apelacja powódki jest niezasadna . Pomimo dodatkowych ustaleń Sądu II instancji odnośnie wykładni i charakteru Porozumienia z dnia 18 maja 2011r. oraz relacji Porozumieniem a Protokołami dodatkowymi nr (...), w szczególności czy Porozumienia z 18.05.2011r. może, jako nienazwana umowa cywilnoprawna, kreować uprawnienia podmiotowa dla indywidualnych pracowników, nie sposób odnaleźć podstawy na gruncie sprawy , skutkującej uznaniem apelacji za zasadną.

Przede wszystkim podkreślić należy , że niezasadny jest zarzut naruszenia art. 9 § 1 k.p. (w zw. z art. 241 ²³ k.p. i art. 240 § 2 k.p. w zw z art. 249 ¹ § 1 k.p. i w zw. z §2 pkt 1 in fine Protokołu dodatkowego nr 10 z dnia 15.02.2011r. do Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy z dnia 15.02.2005 r.) poprzez przydanie temu porozumieniu charakteru normatywnego.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wydanej uchwale z dnia 27.10.2021 r., III PZP 1/21 (w sprawie z powództw innych pracowników (...) (...) S. A. w B. o tożsamym, stanie faktycznym z niniejszą sprawą) pakiet socjalny zawarty z udziałem pracodawcy może stać się źródłem prawa pracy (art. 9 k.p.) jako część porozumienia zawartego na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 980 z późn. zm.). Sąd Najwyższy w składzie powiększonym uznał jednak, że art. 3 ww. ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy nie stanowi podstawy prawnej dla zawarcia porozumienia takiego jak porozumienie z 18 maja 2011 r. Przeciwko kwalifikowaniu tego przepisu jako podstawy prawnej dla potraktowania jako "opartego na ustawie" porozumienia inwestora ze związkami zawodowymi działającymi w przejmowanej spółce przemawia w pierwszej kolejności zakres podmiotowy ustawy o zwolnieniach grupowych, który obejmuje pracodawcę, a nie inwestora. W dalszej kolejności Sąd Najwyższy w składzie powiększonym uwzględnił, że porozumienie z 18 maja 2011 r. zostało zawarte poza formalnym trybem przewidzianym w ustawie o zwolnieniach grupowych. Ani przed sądami pierwszej i drugiej instancji orzekającymi w niniejszej sprawie, jak również składanych przez stronę powodową pismach procesowych, nie powołano żadnej innej szczegółowej podstawy prawnej, z której wynikałoby, że pakiet socjalny, o który chodzi w tej sprawie, ma oparcie w ustawie. Powyższe doprowadziło Sąd Najwyższy do konkluzji, zgodnie z którą porozumienie zawarte pomiędzy inwestorem zamierzającym nabyć akcje spółki należące do pracowników tej spółki a zakładowymi organizacjami związkowymi działającymi w tej spółce nie stanowi źródła prawa pracy (art. 9 § 1 k.p.), gdyż nie zostało oparte na ustawie. W związku z tym Sąd Najwyższy w omawianej uchwale jednoznacznie rozstrzygnął, że Porozumienie z dnia 18 maja 2011 r. zawarte pomiędzy Pozwaną ad 2 (Inwestorem), a działającymi przy Pozwanej ad. 1 organizacjami związkowymi, nie stanowi źródła prawa. Tym samym wszelkie zarzuty powoda, oraz jego argumentacja na rzecz interpretacji ww. Porozumienia z dnia 18 maja 2011 r. jako źródła prawa pracy w rozumieniu art. 9 k.p. są zupełnie bezzasadne.

Odnośnie relacji porozumienia z dnia 18 maja 2011 r. do Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy obowiązującego wówczas w Przedsiębiorstwie (...) SA w B., jak wskazano w cytowanej uchwale Sądu Najwyższego, skład powiększony nie mógł udzielić odpowiedzi na drugie ze sformułowanych zagadnień prawnych, dotyczące dopuszczalności wyprowadzania z porozumienia nie mającego charakteru źródła prawa pracy indywidualnych roszczeń pracowników, z uwagi na fakt, że brak było na ówczesnym etapie ustaleń faktycznych co do okoliczności zawarcia i realizacji danego porozumienia (pakietu socjalnego) oraz wykładni treści tego porozumienia. Wskazał też, że sąd drugiej instancji, odrzucając koncepcję Sądu pierwszej instancji w sposób powierzchowny dokonał zarówno wykładni porozumienia z 18 maja 2011 r. jak i ocenił skutki prawne protokołu nr (...) do ZUZP bez wyjaśnienia okoliczności jego wprowadzenia.

W wydanym na podstawie tej uchwały w/w wyroku kasacyjnym Sąd Najwyższy wskazał, że w postępowaniu ponownym Sąd drugiej instancji winien dokonać ustaleń faktycznych w zakresie treści, okoliczności zawarcia oraz charakteru prawnego porozumienia z 18 maja 2011 r., zwracając szczególną uwagę, na spełnienie przesłanek pozwalających na uznanie, że porozumienie to stanowi jedną z umów cywilnoprawnych, pozwalających na wywodzenie z niej uprawnień przez indywidualnych pracowników, ewentualnie na fakt przyjęcia na siebie zobowiązania do respektowania uprawnień wynikających z porozumienia przez pracodawcę, czy to z uwagi na fakt, że uczestniczył on w zawarciu porozumienia, czy też w drodze inkorporacji jego postanowień do treści ZUZP.

Zasadniczy rys stanu faktycznego (nie kwestionowanego przez same strony co do treści podpisywanych dokumentów), a jedynie wymagającego uzupełnienia o okoliczności towarzyszące zawieraniu ww. porozumienia i wprowadzaniu kolejnych załączników do ZUZP, jest następujący. W dniu 18 maja 2011 r. w siedzibie przejmowanej (...) (...) S.A. w B. zawarto porozumienie (dalej jako porozumienie z 18 maja 2011 r.) między spółką przejmującą(...) (...) S.A. w O. a organizacjami związkowymi działającymi w spółce przejmowanej. Zgodnie z treścią tego porozumienia, w przypadku spełniania się warunku zawieszającego (polegającego na tym, że nastąpi nabycie przez inwestora pośrednio lub bezpośrednio co najmniej 51% akcji przejmowanej spółki), "inwestor jako akcjonariusz przejmowanej spółki zachowa (w szczególności) dwa warunki:

1. dotychczas obowiązujący w Spółce (...) będzie obowiązywał nadal przez okres 4 lat, tj. do 20 maja 2015 r.; 2. w przypadku zwolnień pracowników w ramach restrukturyzacji obowiązywać będą odprawy w jednakowej wysokości - niezależnie od długości okresu zatrudnienia danego pracownika w spółce, odpowiadającej dziewięciomiesięcznemu wynagrodzeniu tego pracownika.

W treści porozumienia z 18 maja 2011 r. dodatkowo zadeklarowano, że będzie obowiązywać przez cztery lata, to jest do 20 maja 2015 r. Porozumienie zostało podpisane przez przedstawicieli wszystkich organizacji związkowych. W dniu 31 maja 2011 r. do ZUZP został wprowadzony protokół dodatkowy nr (...)(dalej jako protokół nr (...)). Na jego mocy w art. 15 ZUZP dodano ust. 4 o treści „ Zasady i wysokości odprawy pieniężnej z tytułu rozwiązania stosunku pracy w czasie restrukturyzacji spółki reguluje załącznik nr 7”. Zgodnie z załącznikiem nr 7 do protokołu nr (...) zwalnianym pracownikom spółki, których stanowisko pracy ulegnie likwidacji (obok innych wymienionych przypadków zakończenia stosunków pracy) przysługuje odprawa w wysokości 9-cio miesięcznego wynagrodzenia. Ponadto, zgodnie z treścią protokołu nr (...), powyższe rozwiązania miały obowiązywać do 31 grudnia 2011 r. Natomiast w dniu 20 września 2011 r. do ZUZP wprowadzono Protokół dodatkowy nr (...)(na mocy którego zmieniono " termin wypłaty odprawy pieniężnej z tytułu rozwiązania stosunku pracy w związku z restrukturyzacją spółki" przejmowanej z 31 grudnia 2011 r. na 31 grudnia 2012 r.

Uzupełniając w niniejszym (ponownym) postępowaniu apelacyjnym powyższy stan faktyczny zgodnie z wytycznymi Sądu Najwyższego tj. o ustalenia w zakresie treści, okoliczności zawarcia oraz charakteru prawnego Porozumienia z 18 maja 2011 r., jako niezbędną podstawę do oceny relacji tego porozumienia do Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy obowiązującego wówczas w pozwanym Przedsiębiorstwie (...) SA w B. wskazać należy, że pomimo tego, że zeznania przesłuchanych w niniejszej sprawie świadków miejscami nie są kategoryczne, a świadkowie z uwagi na znaczny upływ czasu od zawarcia przedmiotowego Porozumienia wiele kwestii nie pamiętali lub je mylili, biorąc pod uwagę elementy spójne i korespondujące z pozostałymi) jedna zasadnicza linia, jeśli chodzi o ww. relację Porozumienia z 18 maja 2011 r. i obowiązującego ZUZP.

Z zeznań słuchanych poprzednio i w ponownym postępowaniu świadków wynika , że Uchwalenie Protokołu nr (...) do Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy pracowników (...) (...) S.A. w B. z dnia 31 maja 2011 r. miało na celu realizację porozumienia z dnia 18 maja 2011r. zawartego pomiędzy spółką przejmującą (...) (...) S.A. w O. a organizacjami związkowymi działającymi w(...) (...) w B.. Protokół nr (...) miał znaczenie wykonawcze do ww. porozumienia z dnia 18 maja 2011r., tj. ustalał w szczegółach wynegocjowane reguły, w szczególności w zakresie wypłaty dziewięciomiesięcznych odpraw i wprowadzał stosowne zapisy do zakładowego układu zbiorowego pracy w celu umożliwienia pracodawcy wypłacania ich zgodnie z obowiązującym u pracodawcy prawem. Zgodnie z treścią protokołu nr (...) odprawy dziewięciomiesięczne pierwotnie miały obowiązywać do 31 grudnia 2011 r., gdyż w tej dacie pierwotnie miała zakończyć się restrukturyzacja związana z konsolidacją pozwanych spółek.

Protokołem dodatkowym nr (...)z dniu 20 września 2011 r do ww. ZUZP. przedłużono obowiązywanie zasad i wysokości odpraw pieniężnych z tytułu rozwiązania stosunku pracy w związku z restrukturyzacją spółki wprowadzonych protokołem nr (...), ponieważ do końca 2011r. nie realizowano zamierzonych celów w zakresie restrukturyzacji. Protokołem dodatkowym nr 12 został ustalony przedłużony termin wypłacania dziewięciomiesięcznych odpraw – data końcowa obowiązywania tych zapisów została przesunięta do końca grudnia 2012r. i była to data ostateczna wypłat tych świadczeń.

Dziewięciomiesięczne odprawy dla pracowników zwalnianych w ramach restrukturyzacji do 31 grudnia 2012r. wypłacano na podstawie protokołów dodatkowych nr (...) do ww. ZUZP, a nie na podstawie porozumienia z dnia 18 maja 2011r., które było tylko zbiorem ustaleń pomiędzy związkami zawodowymi i inwestorem mającym przejąć zakład (...) (...) S.A. w B..

Porozumienie nie miało być podstawą wypłaty odpraw , wypłacane odprawy wynikały z Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy .

Porozumienie z 18.05.2011r. było podstawą do zawarcia protokołu dodatkowego , natomiast to protokół miał być podstawą wypłaty odpraw. Na podstawie porozumienia nie można było zrealizować wypłat. Na mocy porozumienia pracownik nie miał uprawnień do żądania 9-miesięcznych odpraw , zasady wypłaty musiały być uregulowane w Zakładowym Układzie Zbiorowym Pracy . Wszystkie zmiany dotyczące pracowników były wprowadzane protokołem dodatkowym .

W oparciu o przytoczone wyżej zeznania świadków należało stwierdzić, że sporne dziewięciomiesięczne odprawy dla pracowników zwalnianych w ramach restrukturyzacji (...) (...) S.A. (przejmowanego wówczas przez inwestora (...) (...) S.A.) do dnia 31 grudnia 2012r. wypłacano wyłącznie na podstawie protokołów dodatkowych nr (...) do ww. (...), a nie na podstawie porozumienia związków zawodowych z tym inwestorem z dnia 18 maja 2011r., które było tylko zbiorem ustaleń pomiędzy związkami zawodowymi i inwestorem mającym przejąć zakład (...) (...) S.A. w B.. Uchwalenie Protokołu nr (...) do Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy pracowników (...) (...) S.A. w B. z dnia 31 maja 2011 r. miało więc na celu realizację porozumienia z dnia 18 maja 2011r. Protokół nr (...) miał znaczenie wykonawcze do ww. Porozumienia z dnia 18 maja 2011r., to znaczy ustalał w szczegółach wynegocjowane reguły, w szczególności w zakresie wypłaty dziewięciomiesięcznych odpraw i wprowadzał stosowne zapisy do zakładowego układu zbiorowego pracy. To dopiero na podstawie tego protokołu wcześniejsze, wynegocjowane w porozumieniu 18 maja 2011r. zasady stawały się normą zakładowego prawa pracy dla powodów. Zgodnie z treścią Protokołu nr (...) odprawy dziewięciomiesięczne pierwotnie miały obowiązywać do 31 grudnia 2011 r. Protokołem dodatkowym nr (...)z dniu 20 września 2011 r do ww. ZUZP. przedłużono porozumienie w zakresie wypłat dziewięciomiesięcznych odpraw dla zwalnianych pracowników, ponieważ do końca 2011r. nie realizowano zamierzonych celów w zakresie restrukturyzacji. Protokołem dodatkowym nr (...)został wiec ustalony przedłużony termin zakończenia wypłat dziewięciomiesięcznych odpraw w ten sposób, że data końcowa wypłaty tych świadczeń została przesunięta do końca grudnia 2012r. Należy podkreślić, że kluczowe zeznania dla tak rozumianej relacji pomiędzy protokołem nr (...)a porozumieniem z 18.05.2011r. złożyła C. Z. (1), która będąc ówczesnym prezesem zarządu (...) (...) S.A. w B. wyraźnie wskazała, że wprowadzono protokół dodatkowy do UZP po to aby można te odprawy wypłacać - jakby nie było protokołu to byłby problem z wypłatą odpraw. Powyższe zostało też wprost potwierdzone stanowiskiem strony związkowej – reprezentującej pracowników przy zawieraniu Porozumienia z 18.05.2011r. W piśmie z 23.01.2015r. Związek Zawodowy (...) oraz (...) ,,Solidarność ‘’ przy Przedsiębiorstwie (...) ,,O. ‘’’ S.A. w B. poinformowano pełnomocnika powódki , że protokół dodatkowy do ZUZP unieważniał zapisy Porozumienia z 18.05.2011r. Nie są znane Związkom Zawodowym działania Inwestora w celu zapewnienia odpraw po 2012r.

Tym samym należy podkreślić, że powyżej zaprezentowany charakter porozumienia wynikał nie tylko z interpretacji okoliczności jego uchwalenia rozumianej i przedstawianej przez osoby związane wyłącznie z obiema pozwanymi spółkami ale również, przynajmniej w części, z ocen okoliczności ich zawarcia przedstawianych przez przedstawicieli związków zawodowych.

Nawet uznanie, że bardziej lakoniczne wypowiedzi omawianych świadków w niniejszej sprawie nie pozwalają na tak jednoznaczną ocenę charakteru tego porozumienia , nie zmienia rozstrzygnięcia w zakresie złożonego środka odwoławczego, a to z uwagi na zasadę rozkładu ciężaru dowodu. Przyjęcie bowiem, że niejednoznaczność w zeznaniach kluczowych świadków nie pozwala na pewne dokonanie ustaleń, których dokonania domaga się Sąd Najwyższy w zaleceniach pokasacyjnych, powoduje brak zasadności dochodzonych roszczeń po stronie powodowej z uwagi na ich nieudowodnienie.

Sąd Okręgowy w niniejszym, ponownym postępowaniu apelacyjnym , po ponownym przesłuchaniu świadków wskazanych przez pozwanych , uznał więc opisane powyżej zeznania świadków za wystarczające do uzupełnienia stanu faktycznego zgodnie z ww. wytycznymi Sądu Najwyższego mimo, że niejednokrotnie świadkowie albo zasłaniali się niepamięcią w zakresie podawania okoliczności zawierania spornych aktów prawa wewnętrznego. Przy czym np. rozbieżności odnośnie tego kto przedłożył czy spisał porozumienie z 18.05.2011r. , ewentualnie czy osoby z zarządu (...) (...) S.A. były obecne na spotkaniu, nie maja większego znaczenia dla przypisania odpowiedzialności za wypłatę 9-miesięcznbych odpraw jednemu z pozwanych . Oczywistym jest bowiem , że stronami porozumienia byli przedstawiciele związków zawodowych i inwestora, co wynika z niekwestionowanych ustaleń oraz popisów stron na przedmiotowym dokumencie.

Na tym tle należy wskazać, że Sąd Najwyższy w składzie powiększonym odnosząc się do drugiego z problemów prawnych powstałych w niniejszej sprawie, czy z porozumienia zawartego między inwestorem w spółce pracowniczej a zakładowymi organizacji związkowymi działającymi w tej spółce (pomimo tego, że nie stanowił źródła prawa pracy w rozumieniu art. 9 §1 k.p.) można wyprowadzać indywidualne roszczenia pracowników, wskazał, że w uchwale Sądu Najwyższego z 24 listopada 1993 r., I PZP 46/93 (OSNC 1994 Nr 6, poz. 131) przyjęto, że nienazwane porozumienie płacowe, niebędące źródłem prawa pracy, zawarte przez inwestora z organizacjami związkowymi, działającymi w przejmowanym podmiocie może być źródłem roszczeń dla pracowników tego podmiotu, ale jest to determinowane w pierwszej kolejności przez treść pakietu socjalnego.

Jeżeli bowiem pakiet socjalny zawarty z inwestorem nie zostanie zakwalifikowany jako źródło prawa pracy (jak w niniejszej sprawie w odniesieniu do porozumienia z dnia 18 maja 2011 r.), powinien być traktowany jako zwykła - choć nienazwana - umowa, której strony zadecydują, kto i w jakich okolicznościach jest uprawniony do przewidzianych w pakiecie świadczeń oraz kto i w jakich okolicznościach jest zobowiązany do realizacji tych świadczeń. O tym, czy w konkretnym stanie faktycznym mamy do czynienia z konstrukcją umowy o świadczenie na rzecz osoby trzeciej (art. 393 k.c.), przez osobę trzecią (art. 391 k.c.), czy też z postanowieniem umownym łączącym w swej treści rozwiązanie przewidziane przez prawodawcę w art. 391 i art. 393 k.c. (umowa inwestora ze związkami zawodowymi przewidująca świadczenia pracodawcy (przez osobę trzecią) na rzecz pracowników (na rzecz osoby czwartej). W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z 25 maja 2005 r., I PK 228/04 (OSNP 2006 nr 3-4, poz. 37) Sąd Najwyższy wyraził wątpliwość, "czy konstrukcja zawarta w art. 393 k.c. może być stosowana w sytuacji, gdy stroną porozumienia jest inwestor a określone w nim uprawnienia pracowników ma realizować pracodawca, który ma dopiero powstać przez powołanie spółki z udziałem inwestora i podmiotu sprzedającego zakład, lub pracodawca będący, jak w niniejszej sprawie, w sensie prawnym podmiotem innym niż inwestor”. W takiej konfiguracji mamy bowiem do czynienia z wymieszaniem konstrukcji z art. 393 k.c. (świadczenie na rzecz pracownika) z art. 391 k.c. (świadczenie przez pracodawcę), gdyż obowiązki pracodawcy oraz uprawnienia pracownika będących osobami trzecimi wobec kontrahentów, ustalają inwestor i związki zawodowe. Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że aby możliwe było zastosowanie samej konstrukcji prawnej z art. 393 k.c. w takiej sytuacji konieczne byłoby przyjęcie założenia, zgodnie z którym to inwestor-dłużnik zaciąga zobowiązanie w imieniu i na rzecz pracodawcy, a zatem działa za pracodawcę i jako pracodawca. O ile w kategoriach faktycznych takie założenie Sąd Najwyższy uznał za dopuszczalne (gdy inwestor obejmie większość udziałów spółki - pracodawcy lub kontrolny pakiet akcji), o tyle w kategoriach prawnych założenie to uznano za trudne do obrony, „ ponieważ zobowiązanie zaciągnięte przez inwestora pozostaje w takim przypadku nadal jego prawnym obowiązkiem". W związku z tym w uzasadnieniu ww. wyroku z 25 maja 2005 r., I PK 228/04 Sąd Najwyższy przyjął, że wątpliwe jest dochodzenie przez pracownika roszczeń z tytułu pakietu socjalnego od pracodawcy, skoro pakiet został zawarty bez jego udziału. Nie ma natomiast żadnych przeszkód, by pracownik jako osoba trzecia dochodził roszczeń z pakietu socjalnego od inwestora, o ile w pakiecie tym zawarte zostanie stosowne zastrzeżenie co do odpowiedzialności inwestora.

Odnośnie odpowiedzi na pytanie, czy Porozumienie z dnia 18 maja 2011r., jako ” pakiet socjalny” mogło wchodzić w treść stosunków pracy powodów wskazać należy, że teoretycznie (co do zasady) z uwagi na swobodę umów nie ma żadnych przeszkód, by skonstruować pakiet socjalny w taki sposób, że będzie z niego wynikało cywilnoprawne zobowiązanie inwestora do zrealizowania określonych świadczeń ustalonych w pakiecie na rzecz pracowników kontrolowanego przez niego pracodawcy. W tym celu konieczne jest odpowiednio sformułowane postanowienie umowne zawierające zastrzeżenie wzorowane na art. 393 k.c., z tym że odnoszące się do obowiązku świadczenia przez inwestora na rzecz pracowników przejmowanej spółki jako osób nieobjętych bezpośrednio konstrukcją z art. 393 k.c. W uchwale z dnia 24 listopada 1993 r., I PZP 46/93 (OSNCP 1994 z. 6 poz. 131) przyjęto na tle innej sprawy, że w zakresie przyznającym pracownikom dodatkowe świadczenia porozumienie (pakiet socjalny) kształtowało po przejęciu zakładu pracy przez nowego pracodawcę nową treść indywidualnych stosunków pracy, z której pracownicy mogą wywodzić ewentualne roszczenia. Pakiet socjalny wchodził zatem po sfinalizowaniu transakcji prywatyzacyjnej w skład treści indywidualnych stosunków pracy, zatem odwoływanie się do konstrukcji z art. 393 k.c. było zbędne. Generalnie do uznania związania pracodawcy pakietem socjalnym dochodzić może w przypadku różnego rodzaju zachowań przejawiających wolę jego realizacji (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 17 listopada 1999 r., I PKN 364/99, OSNAPiUS 2001 Nr 7, poz. 219; z dnia 9 maja 2000 r., I PKN 616/99, OSNAPiUS 2001 Nr 19, poz. 586; z dnia 7 sierpnia 2001 r., I PKN 856/00, OSNP 2003 Nr 13, poz. 310).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wypracowano również inne rozwiązanie służące zapewnieniu skuteczności prawnej pakietów socjalnych bez sięgania do konstrukcji z art. 391 lub 393 k.c. polegające na tym, że inkorporowanie postanowień pakietu socjalnego do układu zbiorowego pracy powoduje wygaśnięcie zobowiązań wynikających z tego porozumienia w zakresie, w jakim zostały one przejęte przez układ (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2010 r., I PK 23/10, OSNP 2011 nr 23-24, poz. 289).

W związku z dodatkowo ustalonym przez sąd odwoławczy charakterem porozumienia po pierwsze za niezasadny należało uznać zarzut naruszenia przepisu art. 233 §1 k.p.c. poprzez uznanie, iż ww. Porozumienie „ było tylko formą pisemną ustaleń dokonanych trójstronnie pomiędzy inwestorem, tj. Zakładem (...) S.A. z siedzibą w O., spółką przejmowaną, tj. Przedsiębiorstwem (...) S.A. z siedzibą w B. oraz pracownikami”, ponieważ literalnie dokładnie taki charakter porozumienia z dnia 18 maja 2011r. wynika z przytoczonych zeznań.

Świadek M. D. przed Sądem I instancji zeznał , że niektóre zapisy porozumienia były sporne i protokołem dodatkowym nr 11 wprowadzono zapis o odprawach, bo zarząd pozwanej ad. 1 z uwagi na problemy finansowe firmy prosił związki zawodowe o zmianę zapisów porozumienia, gdyż nie był w stanie takich odpraw wypłacać. W tym zakresie więc protokół nr (...) miał zmieniać zapisy porozumienia, na co związek zawodowy, w którego władzach zasiadał M. D. (1) przystał bardzo niechętnie, niemniej jednak świadek przyznał, że: „ zarząd postawił nas niejako pod ścianą, twierdząc, że wypłata tych 9-miesięcznych odpraw niekorzystnie odbije się na (...) O. – nawet padło takie sformułowanie, że jest to być albo nie być dla (...) O.”.

Po drugie, jak wynika z powołanego wyżej orzecznictwa, możliwość zastosowania konstrukcji prawnej umowy o świadczenie na rzecz osoby trzeciej (art. 393 k.c.), przez osobę trzecią (art. 391 k.c.), czy też nienazwanej umowy mieszanej łączącym w swej treści rozwiązanie przewidziane w art. 391 i art. 393 k.c. jest determinowana w pierwszej kolejności przez treść pakietu socjalnego. W ocenie Sądu Okręgowego powyższe porozumienie z dnia 18 maja 2011r. nie jest umową o świadczenie na rzecz osoby trzeciej, ponieważ w tym porozumieniu to inwestor zapewnia związki zawodowe, że pracodawca spłaci określone świadczenia na rzecz pracowników. W klasycznej umowie o świadczenie na rzecz osoby trzeciej powinno być natomiast zawarte zobowiązanie pracodawcy wobec związku zawodowego, że spełni określone świadczenia na rzecz pracownika. Nie jest to również umowa o świadczenie przez osobę trzecią, ponieważ w takiej umowie powinno być zawarte zobowiązanie, że inwestor zawiera umowę z pracownikami, że określone świadczenia spełni na ich rzecz pracodawca. W tej sytuacji przy ocenie charakteru prawnego porozumienia z 18 maja 2011r. w grę wchodzić może tylko „mieszany” charakter umowy nienazwanej, zawierającej w sobie zarówno elementy z przewidziane w art. 391 i art. 393 k.c. W ocenie Sądu Okręgowego powyższe porozumienie z dnia 18 maja 2011r. stanowiło więc nienazwane porozumienie płacowe inwestora ze związkami zawodowymi nie będące źródłem prawa przewidujące świadczenie pracodawcy (osoby trzeciej) na rzecz pracowników (osoby czwartej). Taka kwalifikacja porozumienia dla jego prawnej skuteczności (w zakresie zobowiązania pracodawcy nie będącego stroną tego porozumienia) wymagała więc inkorporowania postanowień pakietu socjalnego do układu zbiorowego pracy – i to nastąpiło na podstawie opisanych wyżej Protokołów dodatkowych nr (...)co w konsekwencji od daty wprowadzenia protokołu nr (...), czyli od dnia 31 maja 2011 r., powodowało wygaśnięcie zobowiązań wynikających z tego porozumienia w zakresie, w jakim zostały one przejęte przez układ (vide powołany wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2010 r., I PK 23/10). W niniejszej sprawie postanowienia w zakresie wypłat dziewięciomiesięcznych odpraw dla pracowników zwalnianych w ramach restrukturyzacji zostały przejęte w całości przez ZUZP (inkorporowane), ale zostały wyraźnie ograniczone w czasie, do dnia 31 grudnia 2011r., z późniejszą ostateczną prolongatą do 31 grudnia 2012r., a związki zawodowe w obu przypadkach wyraziły na to zgodę. Przyczyny ograniczenia uprawnień pracowników do rozszerzonych odpraw w czasie , co wynika z zeznań świadka C. Z. (1) , związane były z koniecznością przeprowadzenie restrukturyzacji w (...) (...) w B. w związku z przerostem zatrudnienia w Spółce . Wiązało się to z koniecznością oszacowania kosztów odpraw w określonym czasie , jak wskazują okresy na które zawierano Protokoły dodatkowe , były to okresy jednego roku. Potwierdza to pośrednio aneks do zarządzenia wewnętrznego C. Z. (1) – ówczesnej Prezes zarządu spółki (...), określający ramy zwolnień pracowników i przewidujący pierwotny termin ich zakończenia do 31.12.2011r. W związku z nierealnością tak wskazanego terminu zakończenia tej restrukturyzacji protokołem dodatkowym nr (...)przedłużono termin obowiązywania zwiększonych odpraw do 31.12.2012r. Nic nie stało na przeszkodzie, ażeby tak określoną datę ponownie przedłużyć, jednakże z takim wnioskiem nie wystąpił ani pracodawca, ani – co bardzo dziwne – związki zawodowe reprezentujące pracowników. Nie jest znana przyczyna zaniedbania ochrony interesów pracowników w tym zakresie przez działające w zakładzie związki, jednakże powyższe nie może prowadzić do poszukiwania na siłę zobowiązania pracodawcy wynikającego bezpośrednio z porozumienia. Z ustaleń poczynionych w sprawie wynika , że nie kwestionowano daty 31.12.2012r. , po której zaprzestano wypłacania odpraw. Żaden z kilku działających na terenie (...) O. związków zawodowych nie wystąpił z wnioskiem , żądaniem wypłaty odpraw po w/w dacie.

Zobowiązanie to mogłoby zostać wyprowadzone wyłącznie w przypadku wykazania, że pracodawca przystąpił do realizacji porozumienia, czego w niniejszej sprawie - z przyczyn opisanych powyżej - strona powodowa wykazać nie zdołała. Zdaniem sądu ustalony stan faktyczny wskazuje, że pracodawca wprowadził stosowne zapisy do UZP właśnie w celu stworzenia podstawy prawnej do wypłaty przedmiotowych odpraw, co zresztą znalazło pełne potwierdzenie w zeznaniach ówczesnej prezes spółki przejmowanej C. Z.. Wypłacał je też wyłącznie w oparciu o wprowadzone zapisy do UZP a nie w oparciu o porozumienie z 18 maja 2011r., o czym świadczy dodatkowo fakt, że po 31.12.2012r. żaden pracownik zwiększonych odpraw nie otrzymał. W odpowiedzi na podnoszoną przez Sąd Najwyższy kwestię czy pracodawca przejawiał wolę realizacji porozumienia z 18 maja 2011r. (wówczas bowiem można by próbować znaleźć podstawę prawną dla jego związania treścią porozumienia) należy wiec skonstatować, że owszem wolę taką przejawiał ale wyłącznie poprzez inkorporowanie treści porozumienia do układu zbiorowego pracy a nie poprzez bezpośrednie przystąpienie do realizacji jego zapisów. Zrobił to przy tym ze zmianą ograniczającą czasowo (w stosunku do zapisów porozumienia) uprawnienia zwalnianych pracowników do końca 2011r. (a następnie do końca 2012r.). Dlaczego uprawnienia te zostały ograniczone czasowo tego świadkowie nie wskazali, chociaż jak to już powyżej zaznaczono, można przypuszczać, że było to związane z planami zakończenia restrukturyzacji (w związku z którą miały być wypłacane zwiększone odprawy) do tych dat. Nie jest to jednak istotne, gdyż przyjęcie, że pracodawca wypłacając odprawy realizował zapisy układu zbiorowego, a nie bezpośrednio pakietu socjalnego, wyklucza jego związanie postanowieniami tego pakietu a tym samym jego odpowiedzialność w rozstrzyganych sprawach.

Odrzucając koncepcję odpowiedzialności (...) należało również rozważyć ewentualną odpowiedzialność odszkodowawczą po stronie drugiego z pozwanych. W odniesieniu do tej problematyki sąd uznał za bezzasadne zrzuty naruszenia art. 366 § 1 k.c w zw. z art. 369 k.c. oraz w zw. z art. 370 k.c. i 391 k.c,, a także art. 300 k.p. i art. 65 § 2 k.c. poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że spółka (...) (...) S.A. nie jest odpowiedzialna za zapłatę na rzecz powoda dochodzonych przez niego roszczeń (odpowiedzialność solidarna). Jak wynika z powołanego wyżej orzecznictwa pracownik może dochodzić roszczeń z pakietu socjalnego od inwestora, o ile w pakiecie zawarto stosowne zastrzeżenie co do odpowiedzialności inwestora. Takiego zastrzeżenia w niniejszym Porozumieniu nie było. W wydanej uchwale Sądu Najwyższego z dnia 27.10.2021 r., III PZP 1/21 wskazano również, że w zależności od sposobu ukształtowania treści porozumienia (pakietu socjalnego) i jego wykładni przy zastosowaniu art. 65 k.c., oraz późniejszego zachowania jego stron, a także nieuczestniczącego w zawieraniu porozumienia pracodawcy, możliwe jest (co do zasady) wywodzenie indywidualnych roszczeń pracowników na różnej podstawie prawnej, albo brak takich roszczeń dla pracowników. Na tle niniejszej sprawy należy wskazać, że po pierwsze nie można się zgodzić z podnoszoną na tle ww. zarzutu argumentacją, że Porozumienie z dnia 18 maja 2011 r. należy nadać charakter umowy o świadczenie na rzecz osoby trzeciej, w której to sytuacji powódce przysługuje roszczenie o wykonanie umowy w stosunku do Pozwanej ad 2. Przesłanki przemawiające za brakiem możliwości uznania Porozumienia z dnia 18 maja 2011r. za umowę o świadczenie na rzecz osoby trzeciej wskazał Sąd Rejonowy w uzasadnieniu i sąd odwoławczy rozważania te uznaje za własne. Po drugie, przyjmując koncepcję swoistej umowy nienazwanej, łączącej cechy umowy o świadczenie na rzecz osoby trzeciej i umowy o świadczenie przez osobę trzecią, to - jak już wskazano - inkorporowanie jej w całości do ZUZP w protokole nr (...) powodowało wygaśnięcie zobowiązań wynikających z tego porozumienia w zakresie, w jakim zostały one przejęte przez układ od daty wprowadzenia protokołu nr (...), czyli od dnia 31 maja 2011 r. W ocenie Sądu Okręgowego inwestor (pozwana ad. 2) nie ponosi więc odpowiedzialności z tytułu roszczeń powódki, ponieważ brak jest związania pracodawcy bezpośrednio ww. porozumieniem („pakietem socjalnym”), gdyż przystąpił on do realizacji zobowiązań wynikających z obowiązującego Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy (a nie porozumienia), co powoduje brak roszczeń odszkodowawczych opartych na zarzucie niewywiązania się pracodawcy z porozumień wynikających z podpisanego pakietu socjalnego. Po drugie, z samego zawarcia Porozumienia nie wynikają „automatycznie” żadne indywidualne roszczenia dla pracowników (nie wynikają one też wobec pracodawcy z uwagi na fakt, iż porozumienie to nie jest źródłem prawa, co wyraźnie zostało przesądzone przez Sąd Najwyższy). Po trzecie, jak było to już powyżej cytowane za Sądem Najwyższym, aby pracownik jako osoba trzecia dochodził roszczeń z pakietu socjalnego od inwestora, w pakiecie tym musiało by się znaleźć stosowne zastrzeżenie co do odpowiedzialności inwestora i musiały by zostać precyzyjnie sformułowane prawa indywidualnych pracowników. Tymczasem w treści zapisów porozumienia z 18 maja 2011r. takich zastrzeżeń brak. Poszukiwanie tych treści poprzez dointerpretowywanie ich z okoliczności zawarcia porozumienia jest niedopuszczalne, a w praktyce również zupełnie niewykonalne, a to z uwagi na szczątkowe i nieprecyzyjne zeznania świadków w tym zakresie.

Odnosząc powyższe wskazania Sądu Najwyższego do treści przedmiotowego Porozumienia podkreślić należy, że brak w treści porozumienia zobowiązania inwestora , że zobowiązuje się do wypłaty ujętych w treści porozumienia 9-miesięcznych odpraw . Tym bardziej nie sposób doszukać się zasad na jakich te wypłaty inwestor miałby realizować , czy też ustaleń odnośnie roszczeń pracowników w sytuacji , gdy inwestor w przyszłości odstąpi od własnych zobowiązań , których jak wykazano wyżej , w porozumieniu brak. Należy w tym miejscu zacytować odpowiednią treść Porozumienia , że ,, w przypadku spełniania się warunku zawieszającego ( tj. w dniu, w którym nastąpi nabycie przez Inwestora pośrednio lub bezpośrednio co najmniej 51% akcji spółki Przedsiębiorstwo (...) S.A. z siedzibą w B.), Inwestor jako akcjonariusz Spółki zachowa następujące warunki:

- dotychczas obowiązujący w Spółce (...) będzie obowiązywał nadal przez okres 4 lat tj. do dnia 20.05.2015r.

- w przypadku zwolnień pracowników w ramach restrukturyzacji obowiązywać będą odprawy w jednakowej wysokości – niezależnie od długości okresu zatrudnienia danego pracownika w spółce, odpowiadającej dziewięciomiesięcznemu wynagrodzeniu tego pracownika’’.

Nie sposób przyjąć , że bazą dla zobowiązania do wypłaty odpraw przez Zakład (...) S.A. z siedzibą w O. jest stwierdzenie , że

,, inwestor zachowa wskazane warunki ’’, w tym te dotyczące odpraw. Powyższe stwierdzenie , w żaden sposób niekonkretne i nie przejawiające woli wypłaty odpraw , wskazuje co najwyżej , że inwestor zaakceptuje warunki wynikające z Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy oraz te dotyczące odpraw obowiązujące w dniu 18.05.2011r. lub te które wprowadzi pracodawca , w szczególności te dotyczące odpraw.

Z ustaleń poczynionych w sprawie nie wynika , że Zakład (...) S.A. zobowiązywał się do wypłaty 9 –miesięcznych odpraw , czy gwarantował ich wypłatę , a tym bardziej zapewniał środki finansowe dla realizacji wypłat w jakimkolwiek rozmiarze.

Odnośnie zarzutu apelacji dotyczącego nie zastosowania art. 241 ^{( 13)} § 2 k.p. w zw. z art. 241 ^{( 8)}§ 2 i art. 18 § 2 k.p. i w zw. z art. art. 42 § 1 i 2 k.p. w zw. z art. 45 § 1 k.p. oraz w zw. z art. 241 ^{( 9)} §1 k.p. w związku z treścią § 1 pkt 1 Protokołu dodatkowego nr 14 z dnia 9 listopada 2019 r. do ZUZP z dnia 04.02.2005 r., funkcjonującego przy Pozwanej ad 1 oraz art. 25 pkt 10 ZUZP i przyjęcie, że powódce nie przysługuje uprawnienie do otrzymania odprawy w wysokości dziewięciomiesięcznego wynagrodzenia w związku z jej zwolnieniem i likwidacją stanowisk pracy w 2013 i 2014 r., gdyż zapisy Protokołu dodatkowego nr (...) do ZUZP uprawniały pracowników Pozwanej ad 1 do uzyskania takich świadczeń bezpośrednio na podstawie ZUZP tylko do końca 2012 r., podczas gdy pozwane po nadejściu terminu końcowego przewidzianego w Protokołach dodatkowych nr (...) nie wręczyły pracownikom Pozwanej ad 1, w tym żadnemu z powódce, wypowiedzeń zmieniających warunki pracy i płacy, na podstawie których nastąpiłoby pozbawienie pracowników indywidualnych uprawnień do uzyskania odpraw (zapisanych do tej pory w ZUZP), a zatem uprawnienia te przysługiwały pracownikom Pozwanej ad 1 także w roku 2013 i 2014, gdy byli zwalniani, Sąd II instancji nie akceptuje powyższego stanowiska kreującego uprawnienie powódki do wypłaty zwiększonej odprawy z uwagi na brak wypowiedzenia zmieniającego po dacie 31.12.2012r.

Apelujący powołuje się na wyrok SN z 03.03.2011r. wydany w sprawie II PK 161/10, gdzie wskazano , że samorozwiązanie się terminowego układu zbiorowego pracy wraz z upływem okresu, na jaki był zawarty (art. 241 ⁷ § 1 pkt 2 k.p.), nie prowadzi automatycznie i bez zachowania trybu oraz okresu wypowiedzenia warunków pracy lub płacy do zmiany istotnych składników treści indywidualnych stosunków pracy, które zostały ukształtowane w wyniku normatywnego przejęcia (przeniknięcia) na podstawie art. 241 ¹³ § 1 k.p. do treści indywidualnych stosunków pracy korzystniejszych dla pracownika postanowień układowych.

Powołany wyrok SN został wydany w odmiennym stanie faktycznym , czego apelujący zdaje się nie zauważać , formułując podobne roszenie na tle innego stanu faktycznego . Mianowicie powołana sprawa dotyczy obowiązywania zakładowy układ zbiorowy pracy zawartego na czas określony , który przewidywał między innymi obowiązek wypłacenia pracownikowi zwalnianemu w ramach zwolnień grupowych lub w związku z restrukturyzacją przedsiębiorstwa dodatkowej odprawy pieniężnej stanowiącej wielokrotność wynagrodzenia pracownika.

W niniejszej sprawie natomiast nie mamy do czynienia z rozwiązaniem się czasowego układu zbiorowego pracy lecz z zakończeniem wypłaty jednego z wielu świadczeń zagwarantowanych ZUZP obowiązującym w (...) S.A. tj. 9-miesięcznej odprawy pieniężnej , której wypłata od początku wprowadzenia do ZUZP miała charakter czasowy i wygasła z dniem 31.12.2012r., jak wcześniej uzgodniły strony ZUZP w Protokole dodatkowym nr (...).

Dopuszczalne jest wypowiedzenie przez pracodawcę warunków umowy o pracę w związku z ustaniem obowiązywania układu zbiorowego pracy, jeżeli wywołuje ono skutek po upływie okresu obowiązywania układu (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2005 r., I PZP 9/04, OSNP 2005 nr 21, poz. 329 .

Tym samym na podstawie art.241 ¹³ i 241 ⁹ kp na gruncie niniejszej sprawy po dniu 31.12.2012r. protokół dodatkowy nr 12 nie mógł wywoływać skutku dla indywidualnych stosunków pracy w zakresie uprawnienia do wypłaty zwiększonej odprawy , gdyż to konkretne uprawnienie było przyznane na ściśle określony czas . Układ zbiorowy natomiast , nawet jeśli ma charakter czasowy, gwarantuje wiele świadczeń i uprawnień , nie ograniczonych czasowo , w związku z czym upływ okresu obowiązywania czasowego układu zbiorowego musi wiązać się z koniecznością dokonania wypowiedzeń zmieniających indywidualne warunki zatrudnienia wobec wystąpienia istotnej okoliczności , że wygaśnięcie takiego układu pozbawia pracowników istotnych warunków umów o pracę.

W niniejszej sprawie brak potrzeby wypowiedzeń zmieniających po dniu 31.12.2012r. , gdyż nie doszło z w w/w dacie do pogorszenia indywidualnych warunków zatrudnienia . Z protokołu dodatkowego nr (...)wynikało czasowe uprawnie do wyższej , niż przewidywały to powszechnie obowiązujące przepisy , odprawy pieniężnej. W sytuacji odmiennej tj. gdyby 9 miesięczna odprawa była gwarantowana protokołem (...) czy (...)bez limitu czasowego , wypowiedzenia zmieniające byłyby konieczne dla skutecznego uwolnienia się pracodawcy od konieczności wypłaty takich odpraw.

Niezasadne były w również zarzuty art. 471 k.c. w zw. z art. 393 § l k.c. w zw. z art. 391 § l k.c. i w zw. z art. 300 k.p. poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że Pozwane nie ponoszą odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania do wypłaty na rzecz powódki (i innych pracowników zwalnianych w latach 2013 - 2015) odprawy w pełnej, dziewięciomiesięcznej wysokości oraz art. 415 k.c. w zw. z art. 8 k.p. w zw. z art. 300 k.p. w zw. z pkt. 2 Porozumienia z dnia 18.05.2011 r. oraz w zw. z § 2 pkt l Protokołu dodatkowego nr (...)do ZUZP - poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że Pozwane nie ponoszą winny za poniesioną przez powoda szkodę w wysokości niewypłaconej części odprawy.

W ocenie Sądu Okręgowego powód w niniejszej sprawie nie wykazał prawnych podstaw odpowiedzialności pozwanych ad. 1, ani ad. 2 ex contractu, czyli do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 k.c.) ani ex delicto, czyli do naprawienia szkody wyrządzonej z winy pracodawcy (w zw. z art. 300 k.p.). W celu przypisania pracodawcy odpowiedzialności kontraktowej konieczne jest wykazanie: a) niewykonania lub nienależytego wykonania wobec pracownika obowiązku wynikającego ze stosunku pracy, b) szkody i jej wysokości, c) związku przyczynowego pomiędzy przesłankami ad a i b. Na pracodawcy spoczywa zaś ciężar wykazania okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności, zwalniających pracodawcę od winy. Odpowiedzialność deliktowa (art. 415 i nast. k.c.) jest ponoszona z tytułu naruszenia przez pracodawcę obowiązku powszechnego – czynu niedozwolonego. W celu przypisania pracodawcy odpowiedzialności kontraktowej konieczne jest wykazanie: a) naruszenia przez pracodawcę obowiązku powszechnego, b) szkody i jej wysokości, c) związku przyczynowego

pomiędzy przesłankami ad a i b. W zależności od tego, czy odpowiedzialność pracodawcy opiera się na zasadzie winy (np. art. 415 k.c.), czy ryzyka (np. art. 435 k.c.), na pracowniku spoczywa lub nie spoczywa obowiązek wykazania winy pracodawcy. Jak wskazano wyżej nie można mówić o niewywiązaniu się pracodawcy z porozumień wynikających z podpisanego pakietu socjalnego (Porozumienia z dnia 18 maja 2011r.), ponieważ prawo do dziewięciomiesięcznych odpraw dla pracowników zwalnianych w ramach restrukturyzacji (...). (...) S.A. w B. wchodziło co prawda w treść stosunków pracy wszystkich wówczas zatrudnionych umów, ale tylko czasowo. Skoro wolą pracodawcy było inkorporowanie ustaleń Porozumienia ze związkami zawodowymi z dnia z dnia 18 maja 2011 r. odnośnie prawa do dziewięciomiesięcznych odpraw dla zwalnianych w ramach restrukturyzacji pracowników, ale z czasowym ograniczeniem, które Protokołem dodatkowym nr (...)ustalono ostatecznie na 31 grudnia 2012r., to brak potrzeby składania powodom wypowiedzeń zmieniających po dacie 31 grudnia 2012r. wynikał właśnie z wyraźnego czasowego obowiązywania postanowień Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy dotyczących wyższych odpraw.

W ocenie Sądu Okręgowego niezasadne było też stanowisko strony powodowej wskazujące na wprowadzenie do ZUZP protokołów dodatkowych nr (...) a więc tych zawierających daty końcowe wyższych odpraw, z uwagi na rzekomą ochronę pracowników przez wejściem w życie Porozumienia. O ile jeszcze można by taką tezę postawić w stosunku do protokołu nr (...), to już data zawarcia protokołu dodatkowego nr (...)zdecydowanie przeczy takiej tezie. Protokół dodatkowy nr (...)został bowiem zawarty 20.09.2011r., podczas gdy już 18.06.2011r. walne zgromadzenie akcjonariuszy zdecydowało o podniesieniu kapitału a 13.09.2011r. zawarta została umowa skutkująca przejęciem kontroli ZPC (...) nad (...) (ostatecznie formalne wejście w życie porozumienia miało miejsce w dniu 22.09.2011 r. kiedy to nastąpiła zmiana wpisu w KRS w tym przedmiocie). W dacie zawierania protokołu dodatkowego nr (...)wiadomo więc było, że „na dniach” pakiet socjalny zacznie obowiązywać, gdyż z całą pewnością ziści się warunek zawieszający wejścia w życie porozumienia, stąd nielogicznym byłoby przedłużanie obowiązywania wyższych odpraw aż do końca 2012r., skoro obowiązywały one do końca 2011r. i termin ten był zdecydowanie wystarczający do zabezpieczenia interesów pracowników (potencjalnie zwalnianych przed wejściem w życie porozumienia). Tym samym z logicznego punktu widzenia oczywiste jest wprowadzenie tych protokołów właśnie w celu inkorporowania postanowień pakietu do prawa wewnętrznego pracodawcy w celu rzeczywistego umożliwienia pracownikom otrzymania wyższych odpraw a nie w celu rzekomej ochrony ich interesów wyłącznie do czasu wejścia w życie porozumienia. Co więcej, jak już było to wskazywane, pierwotna data obowiązywania zwiększonych odpraw korelowała z zamierzeniami pracodawcy co do zakresu i czasookresu restrukturyzacji zakładu po jego przejęciu. Interpretacja w tym zakresie przedstawiona przez stronę powodową nie znajduje więc żadnego uzasadnienia.

Niezasadne jest również stanowisko, że protokół nr (...) zmienił czasokres obowiązywania wyższych odpraw. W oparciu o samą treść tego protokołu w porównaniu do treści protokołu nr (...) absolutnie nie można było zgodzić się z twierdzeniem powoda, że na mocy Protokołu dodatkowego nr (...)do ZUZP prawo do odprawy w wysokości dziewięciomiesięcznego wynagrodzenia wynikające z Protokołów dodatkowych nr (...), zostało przedłużone do 30 maja 2015 r.

Taka interpretacja jest ewidentnie sprzeczna z jego treścią. Gdyby protokół nr (...) rzeczywiście miał zmieniać datę obowiązywania zwiększonych odpraw, to jego treść byłaby zbieżna z protokołem dodatkowym nr (...), a nie jest. Protokół ten, co wyraźnie wynika z jego brzmienia, zmienił datę obowiązywania całego UZP, co nie miało żadnego przełożenia na obowiązywanie odrębnych – szczególnych zapisów dotyczących odpraw. Wobec pracowników zwalnianych począwszy od 1 stycznia 2013r. nie istniało zobowiązanie pracodawcy do wypłaty dziewięciomiesięcznych odpraw, nie można więc mówić o odpowiedzialności za szkodę wynikłą z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 k.c.). Przy tym strona powodowa zarzucała naruszenie przepisu art. 233 §1 k.p.c. poprzez przyjęcie, że "pracownicy ci wobec posiadanej przezeń wiedzy co do treści porozumienia z dnia 18.05.2011 r. byli przekonani, iż w przypadku ich zwolnienia [w 2014 r.] otrzymają odprawę gwarantowaną zapisami porozumienia z dnia 18.05.2011 r.", podczas gdy z relacji większości świadków wynikało, że w załodze pracowniczej pozwanej ad. 1 powszechna była wiedza o tym, że 9-miesięczne odprawy będą wypłacane tylko do końca 2012 roku. Strona powodowa wskazywała więc, że wiedza o dacie granicznej wypłaty tych odpraw ustalona ostatecznie na 31 grudnia 2012r. była wśród pracowników powszechna. Nie ma również żadnych uzasadnionych podstaw faktycznych dla przyjęcia, aby pracodawca miał ponosić wobec powoda cywilną odpowiedzialność deliktową na zasadzie winy, a to z powodu „zawinionego” (według powoda) spowodowania szkody w postaci niewypłacenia im dziewięciomiesięcznych odpraw, czyli de facto za nieobjęcie ich restrukturyzacją (zwolnieniami) prowadzoną w latach 2011-2012.

Na tym tle niezasadny jest także podnoszony łącznie zarzut naruszenia art. 8 k.p. (w zw. z art. 4 §1 pkt 4 k.s.h. [definicja spółki dominującej] i w zw. z §2 pkt 1 Protokołu dodatkowego nr (...)do ZUZP z 15.02.2005 r.[dotyczącego tzw. wrogiego przejęcia w celu likwidacji lub wyeliminowania z rynku – do czego nie doszło] a to w ten sposób, że wypowiedzenie umów o pracę powodom dokonane przez pozwaną ad. 1 w 2013 roku było (według powodów) „intencjonalnym zachowaniem” tego pracodawcy, który „z góry je zaplanował” i dlatego zaniechał wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę powodem w ramach „terminowego przeprowadzenia koniecznej restrukturyzacji” we wcześniejszym okresie obejmującym lata 2011 – 2012. W ocenie Sądu Okręgowego nie ma w niniejszej sprawie żadnych dowodów na twierdzenia powoda odnośnie rzekomego „sztucznego” ograniczania ilości osób zwolnionych w tych latach i prowadzenia w latach 2013 i 2014 dalszej gruntownej i powszechnej restrukturyzacji Pozwanej ad 1, która (według pozwanych) stanowiła de facto kontynuację restrukturyzacji rozpoczętej w roku 2011, czyli związanej z przejęciem tej spółki przez Pozwaną ad. 2. Twierdzenia te podnosił jedynie powód i nie znalazły one żadnego potwierdzenia w opisanych wyżej zeznaniach świadków. Przeciwnie, wskazywali oni, że pierwotne ustalenia były takie, że restrukturyzacja miała trwać do końca 2011r., przedłużenie jej do końca 2012r. było wyłącznie „dobrą wolą inwestora”. Wątpliwa jest sama koncepcja, że zaniechanie skorzystania przez pracodawcę z przysługującego mu prawa (jak należy rozumieć prawa do wypowiedzenia umowy o pracę) może naruszać art. 8 k.p. Przepis ten zakazuje „czynienie” ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego, a nie o zaniechaniu „czynienia” użytku z przysługującego prawa. Norma art. 8 k.p. oznacza pozbawienie danego podmiotu możliwości korzystania z prawa, które mu przysługuje w świetle przepisów prawa przedmiotowego, a nie odwrotnie czyli nie może stanowić podstawy do zarzucania temu podmiotowi (tu: pracodawcy) braku skorzystania z przysługującego mu prawa, ponieważ leżałoby to w interesie innego podmiotu (tu: pracownika) w określonych ramach czasowych. Sama treść klauzuli generalnej nie kształtuje natomiast praw podmiotowych, nie zmienia i nie modyfikuje praw, jakie wynikają z innych przepisów prawa. Przepis ten upoważnia Sąd do oceny, w jakim zakresie, w konkretnym stanie faktycznym, działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie jego prawa i nie korzysta z ochrony prawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2017 r., II PK 307/16, LEX nr 2427155). Nie jest przy tym możliwa taka wykładnia art. 8 k.p., która zawierałaby swoiste wytyczne, w jakich (kazuistycznych) sytuacjach sąd powszechny miałby uwzględnić albo nie uwzględnić zarzut sprzeczności żądania pozwu z tym przepisem. Stawiając tezę o nadużyciu przez stronę prawa w rozumieniu art. 8 k.p. należy przy tym wyjaśniać, jakie konkretnie prawo podmiotowe wchodzi w rachubę i czy czynienie użytku z tego prawa polega na jego sprzeczności z zasadami współżycia społecznego czy ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa (bądź z zasadami współżycia społecznego i ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa) oraz jakie zasady współżycia społecznego (społeczno - gospodarcze przeznaczenie prawa) zostały pogwałcone. W ocenie Sądu Okręgowego brak jest w niniejszej sprawie jakichkolwiek dowodów (poza twierdzeniami powódki), że powódka powinien być objęty restrukturyzacją związaną z przejęciem (...) (...) S.A. związaną z przejęciem pakietu większościowego jej akcji przez (...). (...) S.A., czyli zwolnieniu przed 31 grudnia 2012r., ale „celowo” nie był wskutek rzekomego „sztucznego” ograniczania ilości osób zwolnionych do tej daty. W szczególności powódka nie wskazała jakie przesłanki do wyboru do zwolnienia spełniał, które kwalifikowały ją do pierwszeństwa w tym zakresie przed innymi, zwalnianymi wówczas pracownikami, a nie zostały „celowo” uwzględnione przez pracodawcę. W ocenie Sądu Okręgowego brak jest w sprawie jakichkolwiek wiarygodnych dowodów, które świadczyłyby o nielojalnym zachowaniu pracodawcy wobec określonej grupy pracowników (powódki) w ramach restrukturyzacji prowadzonej do dnia 31 grudnia 2012r., a twierdzenia powódki podnoszone w tym zakresie są gołosłowne.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 385 k.p.c. oddalono apelację powódki.

Orzeczenie w przedmiocie obowiązku zwrotu kosztów zastępstwa procesowego ma podstawę w treści art. 102 k.p.c. Sprawa zdecydowanie stanowiła bowiem wypadek szczególnie uzasadniony w rozumieniu tego przepisu ze względu na jej wyjątkowo skomplikowany charakter, jak również na brak jednolitości orzecznictwa sądowego na tle oceny charakteru prawnego szczególnych porozumień płacowych, które było przedmiotem rozważań. Skomplikowany charakter sprawy wyraża się też w konieczności nie tylko wydania orzeczenia kasacyjnego przez Sąd Najwyższy lecz również powzięcia stosownej uchwały tego sądu w powiększonym składzie (w sprawie V Pa 36/22 o identycznym stanie faktycznym z powództwa A. B. i innych). Powyższe uzasadnia odstąpienie od obciążania powódki kosztami zastępstwa procesowego stron pozwanych zarówno w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, apelacyjnym jak i kasacyjnym.

sędzia Katarzyna Wiatrak-Derda sędzia Jolanta Madziała-Stysiak sędzia Jarosław Szejner

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować w Rp;

1.  odpis uzasadnienia doręczyć pełn. powódki;

2.  kal. 14 dni.