Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2023 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2023 r. w Kaliszu

apelacji S. L.

od wyroku Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim

z dnia 11 lipca 2023 r. sygn. akt IV P 94/23

w sprawie z powództwa S. L.

przeciwko (...) w K.

o uchylenie oceny okresowej

Oddala apelację

Sędzia Stanisław Pilarczyk

UZASADNIENIE

Powód S. L. wystąpił z pozwem przeciwko (...) w K. o uchylenie okresowej oceny pracy powoda sporządzonej przez pozwanego w dniu 27 marca 2023 roku. W uzasadnieniu podał, że w ocenie okresowej powodowi dano ocenę niezadowalającą w trzech obszarach oceny: planowanie i organizowanie pracy, postawa etyczna, jakość pracy.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wnosił o oddalenie powództwa i odniósł się merytorycznie do okoliczności wskazanych w ocenie powoda.

Wyrokiem z dnia 11 lipca 2023 roku, sygn. IV P 94/23 Sąd Rejonowy w Ostrowie Wielkopolskim oddalił powództwo i nie obciążył powoda kosztami sądowymi.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Powód pracuje w (...) w K. od 2008 roku, aktualnie w oparciu o umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony, w pełnym wymiarze czasu pracy i od kilku lat na stanowisku inspektora w Wydziale (...).

Pozwany pracodawca dokonał z datą 27 marca 2023 roku oceny okresowej powoda przyznając mu za wszystkie kryteria 34 punkty, co oznacza, że jest to ocena zadowalająca, czyli pozytywna. Jednakże w zakresie kryteriów oceny w trzech obszarach, wskazanych w uzasadnieniu pozwu, jest przyznana ocena niezadowalająca.

Powód w dniu 29 marca 2023 roku otrzymał wypowiedzenie zmieniające w zakresie zajmowanego stanowiska pracy i wykonywanych obowiązków, w którym wskazano mu nowe stanowisko inspektora w (...).

W takim stanie faktycznym Sąd Rejonowy zważył co następuje:

W sprawie I PK 49/16 Sąd Najwyższy stwierdził, że „Przepisy ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1202) nie zawierają podstawy materialnej roszczenia o uchylenie oceny okresowej pracownika samorządowego. Nie jest w tym przypadku dopuszczalne stosowanie analogii z ustawy o służbie cywilnej, w której wyraźnie przewidziano możliwość odwołania do sądu pracy w razie nieuwzględnienia sprzeciwu pracownika. Wynika z tego, że ustawodawca nie przewidział możliwości odwołania się od oceny okresowej pracownika samorządowego poza postępowaniem w sprawie odwołania od wypowiedzenia. Tak więc można przyjąć, że kwestionowanie negatywnej oceny okresowej przez pracownika samorządowego, dokonanej na podstawie art. 27 ustawy o pracownikach samorządowych, podlega kontroli sądu pracy rozpatrującego odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę. Jest to możliwe, nawet jeżeli pracownik ten nie odwołał się od oceny do kierownika jednostki w trybie art. 27 ust. 5 ustawy.”.

„Dokonywanie ocen okresowych jest w tym przypadku uregulowane w art. 27 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1202 - dalej ustawa). Zgodnie z art. 27 ust. 9 tej ustawy uzyskanie ponownej negatywnej oceny skutkuje rozwiązaniem umowy o pracę, z zachowaniem okresów wypowiedzenia. Przepisy ustawy nie zawierają jednak wyraźnej regulacji dopuszczalności odwołania się od negatywnej oceny okresowej do sądu pracy.” (zob. na ten temat S. Płażek: Prawo Urzędnicze. Komentarz, red. K. W. Baran, Warszawa 2014, s. 604-608). W orzecznictwie Sądu Najwyższego, jak i piśmiennictwie powszechnie akceptowany jest pogląd o możliwości kwestionowania oceny okresowej przez pracownika samorządowego w razie odwołania się od dokonanego wypowiedzenia umowy o pracę (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2012 roku, II PK 155/11).

Reasumując Sąd Rejonowy wskazał, że należy stwierdzić, że w sprawie niniejszej konieczne było wskazanie podstawy materialnoprawnej powództwa. Obowiązek ten, jeżeli nie uczynił tego powód, zgodnie z zasadą iura novit curia obciąża sąd (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 2011 r., I PK 10/11). Z uwagi na to, że wskazany przez Sąd Okręgowy art. 189 KPC nie może stanowić podstawy materialnej powództwa należało stwierdzić, że w zaskarżonym wyroku nie została określona uzasadniona podstawa uchylenia oceny okresowej powoda.

Sąd Rejonowy wskazał, że ostatecznie można więc przyjąć, że wyjątkowo jest także dopuszczalne zakwestionowanie oceny okresowej przed dokonaniem wypowiedzenia, jednak w takim przypadku konieczne jest wyraźne wskazanie materialnej podstawy powództwa, której nie zawiera art. 27 ustawy o pracownikach samorządowych. Podstawę materialną roszczeń z tym związanych mogą stanowić konkretne przepisy kodeksu pracy lub kodeksu cywilnego stosowane z mocy odesłania z art. 300 KP.

Treść tego uzasadnienia Sąd Rejonowy przywołał dlatego, że w analizowanej sprawie powód reprezentowany ostatnio na rozprawie przez pełnomocnika fachowego wskazał, że podstawą żądania pozwu jest art. 189 kpc, zgodnie z którym „Powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.”.

W ocenie Sądu Rejonowego rozpatrującego niniejszą sprawę nie sposób ustalić materialnoprawnej podstawy roszczenia powoda, które mogłoby być sformułowane na tle zaistniałej sytuacji. W szczególności dlatego, że powód nie otrzymał nawet oceny negatywnej. Wobec tego oraz wobec faktu, że powód otrzymał w zbliżonym okresie wypowiedzenie zmieniające i odwołał się do tutejszego Sądu od tego wypowiedzenia, należy uznać, że nie wykazał zasadności żądania pozwu, które podlegało oddaleniu.

Sąd Rejonowy wskazał, że w myśl art. 96 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2005r., Nr 167, poz. 1398 ze zm.), pracownik wnoszący powództwo nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych. Nadto zgodnie z art. 113 ust. 2 pkt 1 cytowanej ustawy koszty nieobciążające przeciwnika sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji nakazuje ściągnąć z roszczenia zasądzonego na rzecz strony, której czynność spowodowała ich powstanie. W niniejszej sprawie brak jest roszczenia zasądzonego na rzecz powoda i wobec treści wyżej wskazanych przepisów Sąd Rejonowy nie obciążył powoda kosztami sądowymi.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając go w części, dotyczącej punktu I (w której to części wskazany powyżej wyrok zaskarża w całości).

Zaskarżanemu orzeczeniu zarzucił:

1. Naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie:

1) przepisu art. 2 § 1 Ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (zwanej dalej „KPC”) w związku z przepisem art. 1 KPC, w ten sposób, iż Sąd Rejonowy oddalając powództwo w niniejszej sprawie ze względu na to, że nie potrafił ustalić materialnoprawnej podstawy dochodzonego przez powoda roszczenia w rzeczywistości uznał, że żądanie powoda dotyczące uchylenia okresowej oceny pracy nie może być przedmiotem postępowania cywilnego, a tym samym przyjął niedopuszczalność drógi sądowej w tym zakresie, gdy tymczasem roszczenie o uchylenie okresowej oceny pracownika samorządowego pracy może być przedmiotem rozpoznania i rozstrzygnięcia przez sąd pracy, a zatem w omawianym zakresie jest dopuszczalna droga sądowa,

2) przepisu art. 189 KPC w ten sposób, że Sąd I instancji przyjął, że powód nie ma interesu prawnego w samym uchyleniu okresowej oceny jego pracy z dnia 27 marca 2023 r., gdy tymczasem taki interes prawny w uchyleniu wspomnianej oceny okresowej występuję, bowiem ocena taka niewątpliwie rzutuje na jego przyszłe prawa, w szczególności na jego dalsze zatrudnienie u pozwanego (wszak nawet pozytywna ocena okresowa pracy powoda nie zagwarantowała mu stabilności zatrudnienia na dotychczasowym stanowisku pracy, gdyż powodowi zmieniono warunki zatrudnienia, o czym wprost wspomina w uzasadnieniu zaskarżanego orzeczenia Sąd Rejonowy).

2. Naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie przepisów art. 43 ust. 1 i ust. 2 Ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (zwanej dalej „UoPS") w związku z przepisem art. 94 pkt 9 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (zwanej dalej „KP”) oraz postanowieniami (obowiązującego u pozwanego) Regulaminu okresowej oceny pracowniczej, poprzez niewłaściwe ich niezastosowanie w niniejszej sprawie w ten sposób, że Sąd Rejonowy nietrafnie stanął na stanowisku, że powołane wyżej regulacje prawne nie mogą stanowić materialnoprawnej podstawy skutecznego domagania się przez powoda uchylenia jego oceny okresowej z dnia 27 marca 2023 r., gdy tymczasem wspomniane przepisy stanowią wystarczającą podstawę prawną do rozpoznania oraz merytorycznego rozstrzygnięcia przez Sąd Rejonowy roszczenia powoda, skoro okresowa ocena pracy nie może zostać przeprowadzona dowolnie, bowiem ma oparcie w ustawie i w samym jej modelu przyjmuje się możliwość odwołania i weryfikacji oceny, tym bardziej że chodzi o okresową oceną pracy, a więc ocenę służbową, która powinna zostać sporządzona metodycznie i merytorycznie wedle określonych kryteriów, a zarazem ocena taka powinna być miarodajna, rzetelna i obiektywna.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 368 § 1 pkt 5 KPC powód wniósł o:

1.  uchylenie przez Sąd Okręgowy zaskarżanego wyroku w całości oraz przekazanie niniejszej sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu ze względu na to, iż Sąd I instancji z jednej strony, nie rozpoznał merytorycznie istoty niniejszej sprawy, a z drugiej strony, wydanie wyroku co do meritum niniejszej sprawy wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości (przepis art. 386 § 4 KPC), a w przypadku nieuwzględnienia przez Sąd wniosku o uchylenie zaskarżanego wyroku, wniósł o

2.  zmianę zaskarżanego wyroku w ten sposób, iż Sąd Okręgowy wyda wyrok, którym uwzględni w całości niniejszą apelację oraz powództwo, a w konsekwencji uchyli w całości okresowa ocenę pracy powoda z dnia 27 marca 2023 r.,

3.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów całego postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą, według norm przepisanych, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zapłacie, liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty,

4.  przeprowadzenie rozprawy apelacyjnej oraz o rozpoznanie sprawy (apelacji) po przeprowadzeniu rozprawy apelacyjnej.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu zważył co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Sąd I instancji wydał prawidłowe rozstrzygnięcie znajdujące oparcie zarówno w obowiązujących przepisach prawa, jak i w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym.

Wbrew twierdzeniom apelacji, Sąd Okręgowy nie dopatrzył się żadnego naruszenia prawa materialnego bądź procedury cywilnej, skutkujących koniecznością – zgodnie z żądaniem apelacji – zmiany bądź uchylenia tegoż orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W zakresie jakim powód zarzucił zaskrzonemu orzeczeniu naruszenie przepisów postępowania wskazać należy, że pracowniczy charakter ocen okresowych pracowników samorządowych legł u podstaw przyjęcia przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 4 lutego 2009 r., II PK 226/08 (OSNP 2010 nr 19-20, poz. 238) dopuszczalności drogi sądowej w tej kategorii spraw. W uzasadnieniu postanowienia zauważono, że z art. 2 k.p.c. wynika, iż droga sądowa jest dopuszczalna w sprawach cywilnych, jeżeli do ich rozpoznania właściwe są sądy. Pojęcie spraw cywilnych zostało zdefiniowane w art. 1 k.p.c. Chodzi tu zarówno o sprawy cywilne w znaczeniu materialnym (wynikające ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy), jak i sprawy cywilne w znaczeniu formalnym (niewynikające ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego lub prawa pracy, podlegające jednak załatwieniu według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, jak np. sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych). Zasadą w świetle art. 2 § 1 k.p.c. jest, że do rozpoznania spraw cywilnych powołane są sądy powszechne, z wyjątkami określonymi w art. 2 § 3 k.p.c. Przepis art. 2 k.p.c. ustanawia domniemanie drogi sądowej w sprawach cywilnych w rozumieniu art. 1 k.p.c. Oznacza to, że każda sprawa cywilna – w znaczeniu, o jakim mowa w art. 1 k.p.c. – podlega rozpoznaniu przez sąd, chyba że przepis szczególny przekazuje ją do właściwości innych organów.

Dopuszczalność drogi sądowej zależy od okoliczności faktycznych przytoczonych przez powoda jako podstawa roszczenia, a zatem nie jest ona warunkowana wykazaniem już na tym etapie istnienia tego roszczenia. Jeżeli powód opiera swoje roszczenie na zdarzeniach prawnych wywołujących skutki w zakresie stosunków cywilnoprawnych (w rozumieniu art. 1 k.p.c., a więc także w zakresie stosunków prawa pracy), to droga sądowa jest dopuszczalna, choćby powoływane przez powoda zdarzenia były fikcyjne lub w rzeczywistości nie rodziły skutków prawnych. Droga sądowa jest dopuszczalna, jeżeli powód opiera swoje roszczenia na zdarzeniach prawnych, które mogą stanowić źródło stosunków cywilnoprawnych.

Jeśli chodzi o odwołanie od oceny okresowej, nie budzi wątpliwości, że źródłem tak skonstruowanego roszczenia jest stosunek pracy, co przemawia za przyjęciem dopuszczalnością drogi sądowej w tej kategorii spraw.

Należy jednak wskazać, że odrębną od zagadnienia dopuszczalności drogi sadowej, jest również kwestia materialnoprawnej podstawy powództwa o uchylenie lub zmianę oceny okresowej pracownika samorządowego. Problem ten znalazł się w polu rozważań Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 31 stycznia 2017 roku, I PK 49/16 (Lex nr 2216193). W uzasadnieniu orzeczenia zauważono, że przepisy ustawy o pracownikach samorządowych z 2008 roku nie zawierają podstawy materialnej roszczenia o uchylenie oceny okresowej pracownika samorządowego. Nie jest w tym przypadku dopuszczalne stosowanie analogii z ustawy o służbie cywilnej, w której wyraźnie przewidziano możliwość odwołania do sądu pracy w razie nieuwzględnienia sprzeciwu pracownika. Wynika z tego, że ustawodawca nie przewidział możliwości odwołania się od oceny okresowej pracownika samorządowego poza postępowaniem w sprawie odwołania od wypowiedzenia (por. aktualny także w obecnym stanie prawnym pogląd J. Steliny: Okresowe oceny kwalifikacyjne pracowników samorządowych, Samorząd Terytorialny 2007 nr 7-8, s. 26).

Podobny pogląd zawarła Anna Reda-Ciszewska z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie w artykule „Dopuszczalność sądowej kontroli oceny okresowej oraz rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem samorządowym jako konsekwencja oceny okresowej” ( Zeszyty Prawnicze 21.4, 2021 s. 173-188), gdzie podkreśliła „Natomiast w oparciu o przepisy obecnej ustawy o pracownikach samorządowych Sąd Najwyższy w wyroku z 31 stycznia 2017 r. ( I PK 49/16) stwierdził, że przepisy ustawy o pracownikach samorządowych nie zawierają podstawy materialnej roszczenia o uchylenie oceny okresowej pracownika samorządowego. Nie jest w tym przypadku dopuszczalne stosowanie analogii z ustawy o służbie cywilnej, w której wyraźnie przewidziano możliwość odwołania do sądu pracy w razie nieuwzględnienia sprzeciwu pracownika. Wynika z tego, że ustawodawca nie przewidział możliwości odwołania się od oceny okresowej pracownika samorządowego poza postępowaniem w sprawie odwołania od wypowiedzenia. Warto zauważyć, że Sąd Najwyższy przyjmuje jednak, że wyjątkowo jest dopuszczalne zakwestionowanie oceny okresowej przed dokonaniem wypowiedzenia, jednak w takim przypadku konieczne jest wyraźne wskazanie materialnej podstawy powództwa, której nie zawiera art. 27 u.p.s. Podstawę materialną roszczeń mogą stanowić konkretne przepisy kodeksu pracy lub kodeksu cywilnego stosowane z mocy odesłania z art. 300 k.p. Co istotne według Sądu Najwyższego, art. 189 k.p.c. nie może stanowić samoistnej materialnej podstawy powództwa pracownika o uchylenie oceny okresowej. Jak można przeczytać, negatywna ocena okresowa nie kreuje sama z siebie żadnego prawa ani stosunku prawnego. Nie można jednak wykluczyć, że negatywna ocena może wywołać skutki w zakresie praw lub obowiązków pracowniczych. Może także naruszyć dobra osobiste pracownika. Jednak w każdym z tych przypadków konieczne jest wskazanie konkretnej podstawy materialnej dochodzonych roszczeń.”.

W postanowieniu Sądu Najwyższego z 4 lutego 2009 roku (II PK 226/08,OSNP 2010/19-20/238) podkreślono, iż „W oparciu o art. 17 poprzednio obowiązującej ustawy o pracownikach samorządowych z 22 marca 1990 roku (Dz.U.2001 poz. 1593 ze zmianami) Sąd Najwyższy wskazywał na dopuszczalność drogi sądowej, uznając, że urzędnicy, którzy nie są zadowoleni z uzyskanej negatywnej oceny przełożonego, mogą się odwołać do sądu. Choć ustawa o pracownikach samorządowych nie przewidywała takiej możliwości, nie oznaczało to, według sądu, że urzędnik nie może tego zrobić. W uzasadnieniu jednak sąd podkreślał, że osobnym zagadnieniem, nienależącym do problematyki dopuszczalności drogi sądowej, jest zasadność roszczenia, którą można ocenić dopiero po przeprowadzeniu postępowania. Jeżeli z okoliczności faktycznych przytoczonych przez powoda nie wynika zgłoszone przezeń roszczenie albo nie znajduje ono oparcia w przepisach prawa materialnego, wówczas powództwo podlega oddaleniu jako pozbawione podstaw faktycznych i nieuzasadnione bądź jako pozbawione podstawy prawnej.”.

W komentarzu do artykułu 27 ustawy o pracownikach samorządowych pod redakcją Krzysztofa W. Barana (Lex) podkreślono, iż „Nie wydaje się jednak, by pracownicy samorządowi mieli zbytni interes w odwoływaniu się od oceny pozytywnej. W odróżnieniu bowiem od służby cywilnej, komentowana ustawa nie zawiera żadnych mechanizmów wiążących z pozytywną oceną jakiekolwiek gratyfikacje czy awanse służbowe.”.

Kwestionowanie negatywnej oceny okresowej przez pracownika samorządowego, dokonanej na podstawie art. 27 ustawy o pracownikach samorządowych, podlega kontroli sądu pracy rozpatrującego odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę. Jest to możliwe, nawet jeżeli pracownik ten nie odwołał się od oceny do kierownika jednostki w trybie art. 27 ust. 5 ustawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2012 r., II PK 155/11, OSNP 2013 nr 3-4, poz. 31; por. też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1997 r., I PKN 116/97, OSNAPiUS 1998 Nr 5, poz. 148).

Nie wynika jednak z powyższego, że niemożliwe jest dochodzenie jakichkolwiek innych roszczeń związanych z dokonaną oceną okresową opartych na innej podstawie materialnej. Zdaniem Sądu Najwyższego, przepis art. 189 k.p.c. nie może stanowić w tym przypadku samoistnej materialnej podstawy powództwa pracownika o uchylenie oceny okresowej, gdyż negatywna ocena okresowa nie kreuje sama z siebie żadnego prawa ani stosunku prawnego. Powództwo o ustalenie nie może skutecznie zmierzać do ustalenia faktów niemających prawotwórczego charakteru. Natomiast uwzględnienie powództwa o ustalenie uwarunkowane jest istnieniem po stronie powoda interesu prawnego w ustaleniu prawa lub stosunku prawnego.

Powództwo o ustalenie nie może skutecznie zmierzać do ustalenia faktów nie mających prawotwórczego charakteru (por. wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1997 roku, I PKN 434/97, OSNAPiUS 1998 nr 21, poz. 627; postanowienie Sądu Najwyższego z 16 marca 2023 roku I CSK 4816/22, Lex nr 3521933).

Odnosząc się kolejno do podniesionego w apelacji zarzutu naruszenia prawa materialnego, powód wskazał, że Sąd Rejonowy nietrafnie stanął na stanowisku, że regulacje przepisów art. 43 ust. 1 i ust. 2 Ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o pracownikach samorządowych (zwanej dalej „UoPS") w związku z przepisem art. 94 pkt 9 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy (zwanej dalej „KP”) oraz postanowieniami (obowiązującego u pozwanego) Regulaminu okresowej oceny pracowniczej, nie mogą stanowić materialnoprawnej podstawy skutecznego domagania się przez powoda uchylenia jego oceny okresowej z dnia 27 marca 2023 roku.

Zakres podmiotowy regulacji dotyczących ocen okresowych pracowników samorządowych został określony w art. 27 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych, który stanowi, że obowiązkowi okresowych ocen podlegają wszyscy pracownicy samorządowi zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych, w tym również kierowniczych stanowiskach urzędniczych. W ust. 2 oraz 4-9 tego artykułu ustawodawca określił ramy proceduralne przeprowadzania ocen okresowych. Zgodnie z nimi ocena okresowa pracownika samorządowego sporządzana jest przez bezpośredniego przełożonego w określonych przedziałach czasowych - nie rzadziej niż raz na 2 lata i nie częściej niż raz na 6 miesięcy. Zgodnie z art. 27 ust. 2, musi mieć ona charakter pisemny, a więc nie może być przekazana ustnie. Z treści art. 27 ust. 8 wynika natomiast, że może być ona negatywna bądź pozytywna. Niezwłocznie po jej sporządzeniu jest ona przekazywana przez oceniającego ocenianemu pracownikowi samorządowemu oraz kierownikowi jednostki, w której oceniany jest zatrudniony. Pracownikowi samorządowemu od dokonanej oceny przysługuje odwołanie do kierownika jednostki, w której pracownik jest zatrudniony, w terminie 7 dni od dnia doręczenia oceny, a odwołanie jest rozpatrywane w terminie 14 dni od jego wniesienia.

Zgodnie z art. 27 ust. 8 ustawy, w przypadku uzyskania przez pracownika negatywnej oceny sporządzana jest ponowna ocena, jednakże nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od dnia zakończenia poprzedniej oceny. Jeżeli jest ona ponownie negatywna, umowa o pracę z pracownikiem ulega rozwiązaniu z zachowaniem okresu wypowiedzenia (art. 27 ust. 9 ustawy).

Nie ulega wątpliwości, że nie do zaakceptowania jest stanowisko, że w toku procesu sądowego pracownik nie może zwalczać zasadności udzielonych mu negatywnych ocen pracy. Jak bowiem słusznie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 6 kwietnia 2011 roku (II PK 274/10, Lex nr 829121) „Nie można nie zauważyć, że okresowa ocena kwalifikacyjna jest zbiorem (sumą) określonych ocen (opinii) wyrażanych według określonych kryteriów, co z jednej strony w założeniu ma walor obiektywizmu (średniego wyniku), lecz z drugiej strony nie jest wolne od dozwolonych indywidualnych ocen przełożonych. Wówczas nawet samo semantyczne znaczenie niektórych kryteriów może rodzić rozbieżności w odbieraniu wyniku okresowej oceny kwalifikacyjnej przez pracownika.”.

Sąd jednak nie zastępuje pracodawcy w sporządzaniu okresowej oceny kwalifikacyjnej. Może ją kontrolować, gdy wymaga tego przedmiot sprawy (sporu), jednak nie w zakresie oceny jaka dozwolona jest pracodawcy. Nie można jednak wykluczyć czynu pracodawcy, polegającego na naruszeniu przepisów (reguł) tej oceny, a nawet instrumentalnego ich traktowania albo naruszenia innych przepisów ogólnych. Pamiętać należy, że ocena nie może naruszać dóbr osobistych pracownika (art. 11 ¹ k.p. i art. 23 i 24 k.c.), choć ze swej istoty okresowa ocena kwalifikacyjna może w nie wkraczać. Jednakże nie jest to ocena dowolna, skoro ma oparcie w ustawie i w samym jej modelu przyjmuje się możliwość odwołania i weryfikacji oceny. Tym bardziej możliwe jest to przed sądem powszechnym (sądem pracy), z tym zastrzeżeniem, że stwierdzenie bezprawności jako podstawy odpowiedzialności, czyli uwzględnienia żądania, nie może wynikać tylko z indywidualnego i subiektywnego przekonania pracownika, że ocena nie jest miarodajna. Chodzi wszak o okresową ocenę kwalifikacyjną, a więc służbową, sporządzoną metodycznie i merytorycznie wedle określonych kryteriów.

Ocena okresowa urzędnika i pracownika służby cywilnej jest zbiorem (sumą) określonych ocen (opinii) wyrażanych według określonych kryteriów za pomocą przyjętej punktacji. Jak każda więc opinia ze swej istoty nie jest wolna od subiektywnego osądu osoby oceniającej. Przyjęcie określonych kryteriów ma przydać ocenie walor obiektywizmu, lecz nie pozbawia pracodawcy prawa do indywidualnej oceny pracownika (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2011 roku, II PK 274/10, LEX nr 829121).

W konsekwencji sąd nie jest uprawniony do podwyższania pozytywnej oceny kwalifikacyjnej (na poziomie oczekiwań) na „jeszcze bardziej” pozytywną, natomiast jego kontroli podlega zachowanie przez pracodawcę standardów, jakie wyznacza art. 94 pkt 9 k.p., zgodnie z którym pracodawca jest zobowiązany stosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracowników oraz wyników ich pracy.

Wobec powyższego i w świetle tak ustalonego stanu faktycznego, w niniejszej sprawie nie sposób ustalić materialnoprawnej podstawy roszczenia powoda. Powód nie otrzymał oceny negatywnej ale pozytywną, a nadto otrzymał w zbliżonym okresie wypowiedzenie zmieniające i odwołał się do Sądu od tego wypowiedzenia. Tym samym Sąd podziela stanowisko Sądu I instancji, iż powód nie wykazał zasadności żądania pozwu, które podlegało oddaleniu.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy w Kaliszu w oparciu o art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną, o czym orzekł jak w sentencji wyroku.

sędzia Stanisław Pilarczyk