Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 24 września 2024 r.

I.  Stanowiska stron

1.  Powodowie A. M. oraz T. M. działający jako wspólnicy spółki cywilnej – reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika – pozwem wniesionym 18 maja 2023 r. (k. 22), wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 10.368,66 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty.

2.  Powodowie wskazali, że w dniu 15 września 2020 r. doszło do kolizji drogowej, której wyłączny sprawca posiadał ważną umowę ubezpieczenia OC w pozwanym zakładzie ubezpieczeń. Koszt przywrócenia pojazdu do stanu sprzed szkody wyniósł 12.496,33 zł brutto, a pozwany przyjmując odpowiedzialność za przedmiotowe zdarzenie wypłacił poszkodowanemu kwotę 3.152,91 zł. Powodowie wskazali, że posiadają legitymację czynną do występowania z niniejszym żądaniem na podstawie umowy cesji wierzytelności zawartej z poszkodowanym K. K. w dniu 18 września 2020 r. Niniejszym pozwem powodowie dochodzą różnicy między odszkodowaniem należnym, a faktycznie wypłaconym przez pozwanego w toku postępowania likwidacyjnego.

3.  Pozwany – w sprzeciwie od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym – wniósł o oddalenie powództwa. Pozwany zarzucił poszkodowanemu nieskorzystanie z możliwości naprawy pojazdu w warsztacie należącym do sieci naprawczej pozwanego, co znacznie przyspieszyłoby proces naprawy, gdyż klienci (...) S.A traktowani są priorytetowo, a naprawy wykonywane są z zachowaniem norm i zaleceń producenta oraz objęte dwuletnią gwarancją wykonawcy. Nadto pozwany zanegował zwrot kosztów naprawy pojazdu określonych dokumentem prywatnym oraz ich wysokość, wskazując, że poszkodowany powinien dążyć do zminimalizowania szkody i nie powinien nabywać części najdroższych na rynku. Pozwany wskazał zastosowanie części oryginalnych jako nieuzasadnione i zwiększające koszty naprawy oraz w ocenie pozwanego wykraczające poza normalny związek przyczynowo skutkowy i odpowiedzialność pozwanego. Pozwany również wskazał, że powód nie wykazał, że poniesienie wyższych kosztów naprawy jest celowe i ekonomicznie uzasadnione. Pozwany zakwestionował również kalkulację przedstawioną przez powoda wskazując, że jako dokument prywatny nie korzysta z domniemania prawdziwości zawartych w nich oświadczeniach i wskazał na konieczność przedstawienia faktury VAT na okoliczność faktycznie poniesionych kosztów naprawy. Pozwany wskazał również na niezasadność żądania odsetek skapitalizowanych.

II.  Fakty ustalone w sprawie - istotne dla rozstrzygnięcia

4.  W dniu 15 września 2020 r. doszło do kolizji drogowej, w której poszkodowanym był K. K.. Sprawca wypadku nie zachował szczególnej ostrożności zmieniając pas ruchu i uderzył w bok pojazdu poszkodowanego, uszkadzając go znacznie. Za zdarzenie w całości odpowiedzialny był Ł. B..

5.  Sprawca zdarzenia w dniu szkody posiadał ubezpieczenie z zakresu odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) S.A. Szkoda została zgłoszona przez poszkodowanego w dniu 16 września 2020 r. i zarejestrowana pod numerem (...). K. K. zlecił naprawę samochodu, w formie bezgotówkowej, firmie (...) s.c. w W..

fakty bezsporne, a nadto oświadczenie o zdarzeniu drogowym, k. 6, zeznania świadka K. K., k. 188v

6.  W dniu 18 września 2020 r. poszkodowany K. K. zawarł z (...) s.c. w W. umowę cesji wierzytelności przysługującej mu od sprawcy oraz (...) S.A i przelał ją na cesjonariuszy A. M. oraz T. M. prowadzących działalność gospodarczą pod firmą (...) s.c. w W..

dowód: umowa cesji wierzytelności, k. 7

7.  (...) s.c. wykonał zleconą naprawę oraz, w systemie (...), kalkulację naprawy pojazdu. W kalkulacji tej wyceniono koszty naprawy na kwotę 12.496,33 zł brutto. W kalkulacji tej wskazano, że wymiany wymagał amortyzator przedni prawy. Nie wskazano na zasadność wymiany amortyzatora przedniego lewego.

dowód: kalkulacja naprawy, k. 12-14, receptura lakieru perłowego, k. 15, protokół geometrii kół i osi, k. 16

8.  (...) S.A decyzją z dnia 24 września 2020 r. przyjął swoją odpowiedzialność za szkodę i wypłacił tytułem odszkodowania kwotę 3.152,91 zł.

dowody: akta szkody na płycie, k. 39

9.  Uzasadniony koszt naprawy pojazdu Hyundai i przywrócenia go do stanu sprzed zdarzenia z dnia 15 września 2020 r., aktualny na czas powstania szkody, przy uwzględnieniu cen części zamiennych oryginalnych producenta pojazdu sygnowanych jego marką, cen części alternatywnych, korekt ujemnych z uwagi na wyeksploatowani elementów zawieszenia i zgodnie z technologią producenta oraz cen robocizny w nieautoryzowanych firmach naprawczych – oraz bez uwzględnienia konieczności wymiany amortyzatora przedniego lewego – wynosił 10.876,25 zł brutto (8.842,48 zł netto).

dowód: opinia biegłego wraz z kalkulacją, k. 67-76

III . Ocena dowodów

10.  Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie dokumentów załączonych do sprawy, w tym dowodach znajdujących się na płycie CD, bez wydawania odrębnego postanowienia w tym zakresie (art. 243 ² k.p.c.) – ich prawdziwość nie budziła wątpliwości sądu ani nie była kwestionowana prze strony. Sąd oparł się ponadto na dowodzie z opinii biegłego sądowego, którą ocenił jako spójną, szczegółową i przekonywającą. Biegły uzasadnił wydaną w sprawie opinię w sposób drobiazgowy, logiczny i wyczerpujący. Szczegółowo odniósł się do zarzutów podnoszonych przez pełnomocnika powoda w zakresie zasadności uwzględnienia w wycenie kosztów wymiany amortyzatora przedniego lewego.

11.  Uzupełniająco sąd oparł się także na dowodzie z przesłuchania poszkodowanego, którego relacje były spójne, zgodne z doświadczeniem życiowym i logiczne. Należy jednak podkreślić, że zasadnicza część okoliczności faktycznych tej sprawy nie była przedmiotem sporu tej sprawy – sporna była bowiem ich ocena prawna, stąd też szersze omawianie oceny dowodów w niniejszym uzasadnieniu nie jest konieczne.

IV. Ocena prawna

12.  Powództwo zasługiwało na uwzględnienie niemal w całości. Powództwo podlegało oddaleniu w zakresie żądania części należności głównej oraz części odsetek, o czym w dalszej części uzasadnienia.

13.  W toku tego postępowania ubezpieczyciel nie kwestionował zasady swojej odpowiedzialności za skutki zdarzenia drogowego, o którym mowa w pozwie. Pozwany uznał szkodę w toku postępowania likwidacyjnego i wypłacił tym tytułem poszkodowanemu świadczenia w kwocie 3.152,91 zł za szkodę w pojeździe marki Hyundai.

14.  Kwestionując wysokość powstałej w niniejszej sprawie szkody, pozwany podniósł, że poszkodowany miał możliwość skorzystania z sieci naprawczej pozwanego ograniczając wysokość odszkodowania do zasadnych ekonomicznie kosztów, natomiast nie podjął żadnej inicjatywy w tym zakresie.

15.  Szkoda w rozumieniu art. 361 k.c. to różnica między stanem majątkowym poszkodowanego, który powstał po nastąpieniu zdarzenia powodującego uszczerbek, a stanem, jaki by w jego majątku istniał, gdyby zdarzenie nie nastąpiło. Zobowiązanie do zapłaty odszkodowania obejmuje przy tym tylko normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Istnienie związku przyczynowego ma bezpośredni wpływ na ustalenie odszkodowania. Stanowi ono bowiem przesłankę odpowiedzialności, decydując o tym czy dana osoba w ogóle ponosi odpowiedzialność za szkodę i jakie są granice tej odpowiedzialności. Każdorazowo granice obowiązku naprawienia szkody wyznaczone są przez normalny związek przyczynowy między zdarzeniem wywołującym uszczerbek a szkodą. Natomiast zgodnie z dyspozycją art. 363 § 1 k.c. naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej.

16.  Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2003 r. (III CZP 32/03) „odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu mechanicznego obejmuje niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy pojazdu, ustalone według cen występujących na lokalnym rynku”. W uzasadnieniu powyższej uchwały Sąd Najwyższy podkreślił, iż poszkodowanemu przysługuje wybór odpowiedniego warsztatu naprawczego, któremu powierzy on dokonanie naprawy uszkodzonego pojazdu, a warsztaty te mogą posługiwać się różnymi cenami w zakresie tych samych lub podobnych prac naprawczych. Co więcej, ceny te mogą odbiegać od cen stosowanych przez warsztaty naprawcze działające na odpowiednim rynku lokalnym (np. na terenie określonego miasta lub gminy). Sąd Najwyższy wskazał również, że zgodnie z zasadą pełnej kompensaty poniesionej szkody (art. 361 § 2 k.c.), poszkodowany może domagać się od podmiotu odpowiedzialnego (ubezpieczyciela) odszkodowania obejmującego poniesione koszty wspomnianych prac naprawczych.

17.  Co istotne w orzecznictwie podkreśla się również, iż powstanie roszczenia z tytułu kosztów przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego, a tym samym zakres odszkodowania, nie zależą od tego czy poszkodowany dokonał restytucji i czy w ogóle ma taki zamiar. Odpowiada ono niezbędnym i ekonomicznie uzasadnionym kosztom naprawy, a naprawa dokonana przed uzyskaniem świadczenia od ubezpieczyciela, jej koszt i faktyczny zakres nie ma zasadniczego wpływu na sposób ustalania wysokości odszkodowania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 2019 r., sygn. II CSK 100/18, Lex nr 2648598).

18.  Odnośnie do podnoszonego przez stronę pozwaną zarzutu niewywiązania się przez poszkodowanego z obowiązku minimalizacji szkody, a także wskazania na konieczność obniżenia wysokości należnego odszkodowania stosownie do art. 362 k.c , należy raz jeszcze podkreślić, iż strona pozwana w ocenie sądu mylnie utożsamia obowiązek minimalizacji szkody, wypracowany przez orzecznictwo Sądu Najwyższego na gruncie spraw o odszkodowanie z OC z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego – w których to sprawach poszkodowany ma faktycznie wpływ na wysokość szkody, ponieważ od jego decyzji zależy, jaki pojazd wynajmie oraz ile za to zapłaci, w szczególności, czy skorzysta z oferty proponowanej mu przez zakład ubezpieczeń – z obowiązkiem minimalizacji szkody na gruncie spraw o odszkodowanie z OC z tytułu kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu. W tych zaś sprawach szkoda w mieniu poszkodowanego faktycznie powstaje nie w momencie wypadku drogowego (czy innego zdarzenia), ale w momencie, w którym poszkodowany zdecyduje się na zawarcie umowy najmu pojazdu zastępczego. Poszkodowany ma zatem wpływ na wysokość szkody i obciąża go w tym zakresie – zgodnie z art. 354 § 2 k.c., art. 362 i art. 826 § 1 k.c.) – obowiązek zapobiegania szkodzie i zmniejszenia jej rozmiarów. Jeśli zaś chodzi o odszkodowanie z tytułu uszkodzonego pojazdu, to – jak już wspomniano – szkoda z tego tytułu powstaje już w momencie wypadku. Poszkodowany nie ma zatem nie tylko obowiązku, ale i realnej możliwości zapobiegania szkodzie i zmniejszenia jej rozmiarów – ta bowiem istnieje nie w momencie naprawy pojazdu, ale w momencie jego uszkodzenia. Ponadto przyjęcie stanowiska, iż poszkodowanego obciąża obowiązek minimalizacji szkody w zakresie kosztów naprawy pojazdu prowadziłoby do zróżnicowanego traktowania poszkodowanych, który pojazd naprawili – na których spoczywałby hipotetyczny obowiązek skorzystania z oferty zakładu ubezpieczeń – i poszkodowanych, którzy zrezygnowaliby z naprawy – ta grupa poszkodowanych mogłaby ubiegać się o odszkodowanie w wysokości rynkowych kosztów naprawy, niezależnych od kosztów oferowanych przez zakłady ubezpieczeń.

19.  Nawet natomiast gdyby przyjąć, za przytaczanym przez pozwanego orzecznictwem, że na poszkodowanym ciąży – w pewnym zakresie – obowiązek skorzystania z oferty ubezpieczyciela, należy wskazać, że w niniejszej sprawie pozwany w żaden sposób nie wykazywał, aby zaproponował poszkodowanemu rzeczywistą, szczegółową ofertę naprawy pojazdu. Nadto, słuchany w charakterze świadka poszkodowany K. K. wskazywał, że nie została mu przedstawiana oferta warsztatu należącego do sieci naprawczej pozwanego, toteż skorzystał z oferty warsztatu (...) s.c.

20.  W zakresie zarzutu odnośnie nieprzedstawienia dowodu naprawienia pojazdu, a ponadto braku przedstawienia dowodu naprawienia pojazdu za kwotę wskazaną w postaci faktury VAT, Sąd wskazuje, iż podziela orzecznictwo Sądu Najwyższego, z którego wynika, że wysokość odszkodowania z tytułu naprawy uszkodzonego pojazdu mechanicznego jest niezależna od tego, czy do naprawy pojazdu faktycznie doszło oraz jakie były jej koszty. Wysokość odszkodowania należna poszkodowanemu w sprawach jak niniejsza uzależniona jest zasadniczo tylko i wyłącznie od rynkowych, hipotetycznych nawet, kosztów naprawy pojazdu (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2001 r., V CKN 226/00). Dla powstania odpowiedzialności gwarancyjnej ubezpieczyciela istotne znaczenie ma fakt powstania szkody, a nie fakt jej naprawienia. Fakt naprawienia samochodu nie ma też znaczenia dla określenia wysokości przysługującego poszkodowanemu odszkodowania ubezpieczeniowego, ponieważ wysokość ta powinna odpowiadać kosztom wyrównania uszczerbku, jaki pojawił się w majątku poszkodowanego po powstaniu wypadku komunikacyjnego, a więc - kosztom przywrócenia pojazdowi jego wartości sprzed wypadku. Sąd podziela także stanowisko wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/03, w uzasadnieniu której wskazano, że „nie można przyjąć, że poszkodowany będzie mógł domagać się jakichkolwiek poniesionych kosztów prac naprawczych samochodu. Z oczywistych względów nie mogą to być koszty prac naprawczych, które służyły do poprawienia standardu uszkodzonego pojazdu, a więc do podniesienia jego stanu technicznego w porównaniu ze stanem przed wyrządzeniem szkody, nawet wówczas, gdy ubezpieczyciel nie kwestionował przedmiotowego zakresu naprawy ani jej metody. To samo dotyczy sytuacji, w której wprawdzie poprzedni stan techniczny samochodu ostatecznie został przywrócony, ale w kosztach naprawy ujęto także koszty poprawek spowodowanych przez warsztat naprawczy (np. poprawki wadliwie wykonanych pierwotnie prac lub konieczność wymiany wadliwych części zamiennych). Również w sytuacji, w której koszty naprawy poniesione zostały jedynie w celu przywrócenia istniejącego przed uszkodzeniem stanu używalności samochodu, powstaje potrzeba odpowiedniej selekcji takich kosztów i ich odpowiedniej weryfikacji na podstawie zobiektywizowanych kryteriów.” W uzasadnieniu zacytowanej uchwały z 13 czerwca 2003 r. Sąd Najwyższy wskazał również wyraźnie, że poszkodowany nie ma obowiązku wybrania konkretnego warsztatu samochodowego.

21.  W oparciu o całokształt zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, w tym opinii biegłego sądowego, Sąd ustalił, że koszt naprawy dotyczący samochodu marki Hyundai o nr. rej. (...) po szkodzie z dnia 15 września 2020 roku, wynosił kwotę 10.876,25 zł brutto. Skoro w toku postępowania likwidacyjnego pozwany wypłacił poszkodowanemu kwotę 3.152,34 złotych oznacza to, że powód wykazał zasadność swojego roszczenia co do kwoty 7.723,34 zł brutto (10.876,25 zł – 3.152,34 zł = 7.723,34 zł) i taką też kwotę zasądził Sąd.

22.  W zakresie wskazywania przez powoda na konieczność wymiany zarówno uszkodzonego jak i drugiego amortyzatora, Sąd zgodził się z wnioskami przedstawionymi w opinii biegłego (k. 118-119) i uznał, że wymiana drugiego amortyzatora nie była koniecznym i ekonomicznie uzasadnionym kosztem naprawy uszkodzonego pojazdu. Nadto, sam poszkodowany słuchany w charakterze świadka wskazywał, że nie dokonał naprawy drugiego amortyzatora i korzystał z pojazdu zgodnie z jego przeznaczeniem bez uprzedniego wymienienia drugiego z amortyzatorów. Okoliczność dalszego wykorzystywania pojazdu na którą wskazywał sam poszkodowany właściciel pojazdu dostatecznie uzasadnia, że koszt zakupu i wymiany drugiego amortyzatora nie mieści się w pojęciu koniecznych i ekonomicznie uzasadnionych kosztów naprawy pojazdu, toteż nie może powiększać łącznej kwoty należnego odszkodowania. Należało także zwrócić uwagę, że sam powód w sporządzonym kosztorysie naprawy nie wskazywał na konieczność wymiany także drugiego, lewego amortyzatora.

23.  W zakresie kwestionowania przez pozwanego dokumentu prywatnego w postaci kalkulacji naprawy sporządzonej przez powoda wskazać należy, iż w ocenie Sądu dokument ten pozwala powodowi oszacować w przybliżeniu kwotę o jaką winien występować przed Sądem i jaką powinien wskazać jako wartość przedmiotu sporu – Sąd ma świadomość, że nie jest to dokument traktowany na równi z wyliczeniami zawartymi w opinii biegłego. Sama wysokość zasądzonego roszczenia wynika natomiast ze sporządzonej w sprawie opinii biegłego sądowego, nie zaś kosztorysu.

24.  Powództwo podlegało natomiast oddaleniu częściowo w zakresie odsetek. Powód domagał się zasądzenia odsetek od dnia 16 września 2020 r. Stosownie natomiast do art. 817 § 1 k.c. ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. W niniejszej sprawie szkoda w pojeździe Hyundai została zgłoszona ubezpieczycielowi – (...) S.A. w dniu 16 września 2020 r. W związku z powyższym odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 7.723,34 zł Sąd zasądził na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 817 § 1 k.c. Wobec tego, że szkoda została zgłoszona pozwanemu w dniu 16 września 2020 r. odsetki należało zasądzić od dnia 17 października 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień wniesienia pozwu, tj. do dnia 17 maja 2023 r. w kwocie 1.729,03 zł.

25.  Powodowie prowadzą działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej, stąd też dochodzona przez nich kwota (podobnie jak koszty procesu) podlegała zasądzeniu do majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej.

V.  Koszty procesu

26.  O kosztach procesu sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. i dokonał ich stosunkowego rozdzielenia. Na koszty po stronie powoda w łącznej kwocie 5.367 zł składały się: opłata sądowa od pozwu – 750 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł, koszty zastępstwa procesowego 3 600 zł (§ 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynność radców prawnych) oraz wykorzystana zaliczka na poczet wynagrodzenia biegłego w wysokości 1 000 zł. Koszty procesu po stronie pozwanego wyniosły 3617 zł. Składały się na nie: koszty zastępstwa procesowego 3 600 zł (§ 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynność radców prawnych) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Łączne koszty procesu w tej sprawie wyniosły zatem 8.984 zł. Powód wygrał sprawę w 91,16 % (dochodził kwoty 10.368,66 zł, z czego zasądzono kwotę 9.452,37 zł) – powinien zatem ponieść koszty procesu w wysokości 794,19 zł (8984 zł x 8,84%). Pozwany natomiast powinien ponieść koszty procesu w wysokości 8.189,81 zł (8984 zł x 91,16%). Kwota należna w tej sprawie pozwanemu tytułem zwrotu kosztów procesu powinna zatem wynosić 4.572,81 zł (5.367 zł – 794,19 zł).

27.  O nieuiszczonych kosztach sądowych, sąd orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 uksc, obciążając nimi stosunkowo powoda (w 8,84%) oraz pozwanego (w 91,16%). Zatem w pkt IV wyroku Sąd nakazał pobrać od pozwanego kwotę 404,02 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w postaci wynagrodzenia biegłego sądowego, a w pkt V wyroku Sąd nakazał pobrać od powodów kwotę 39,18 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w postaci wynagrodzenia biegłego sądowego.

ZARZĄDZENIE

(...).

ASR Agnieszka Pikała

W., 14 października 2024 r.