Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 kwietnia 2024 roku

Sąd Rejonowy w Gdyni VI Wydział Gospodarczy, w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Justyna Supińska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Marta Denc

po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2024 roku w Gdyni

na rozprawie

w postępowaniu gospodarczym

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.

przeciwko (...) spółka akcyjna V. (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) spółka akcyjna V. (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. kwotę 2 333,55 złotych (dwa tysiące trzysta trzydzieści trzy złote pięćdziesiąt pięć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia 04 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego (...) spółka akcyjna V. (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. kwotę 1 117 złotych (jeden tysiąc sto siedemnaście złotych) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi za okres od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty , tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VI GC 1224/23

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 04 września 2023 roku powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. domagał się zasądzenia od pozwanego (...) spółka akcyjna V. (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 2 333,55 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia 04 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty, a także kosztów procesu.

W uzasadnieniu powód wskazał, że z winy kierującego innym pojazdem, ubezpieczonego od odpowiedzialności cywilnej u pozwanego, w dniu 12 października 2021 roku doszło do uszkodzenia pojazdu marki K. model R. o numerze rejestracyjnym (...) stanowiącego własność (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W., a użytkowanego na podstawie umowy leasingu przez M. S. i R. S.. Poszkodowani zlecili naprawę uszkodzonego pojazdu powodowi, który po przeprowadzeniu naprawy wystawił na ich rzecz z tytułu kosztów naprawy fakturę numer (...) na kwotę 11 292,19 złotych brutto. Pozwany po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego przyznał odszkodowanie w kwocie 8 958,64 złotych obniżając stawki za prace lakiernicze z kwoty 140 złotych netto do kwoty 120 złotych netto oraz nie uwzględniając w żadnym zakresie wartości podatku vat.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 14 września 2023 roku wydanym w sprawie o sygn. akt VI GNc 3114/23 starszy referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Gdyni uwzględnił żądanie pozwu w całości.

W sprzeciwie od powyższego orzeczenia pozwany (...) spółka akcyjna V. (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa kwestionując legitymację procesową powoda oraz podniósł, że brak jest podstaw do dopłaty podatku vat, albowiem odpowiedzialność pozwanego nie obejmuje szkód powodujących zwiększenie pasywów po stronie korzystającego związanych ze zleceniem naprawy uszkodzonego pojazdu, które podlegają rozliczeniu pomiędzy korzystającym a finansującym w ramach łączącej strony umowy leasingu. Pozwany wskazał, że wobec powyższego był zobowiązany pokryć szkodę jedynie w wartości netto, bo decyduje o tym możliwość odliczenia podatku vat właściciela pojazdu, gdyż to w jego majątku powstaje szkoda, a właścicielem pojazdu był leasingodawca.

Nadto pozwany wskazał, że koszty przeprowadzonej naprawy są zawyżone, zaś użycie do naprawy pojazdu części nowych oryginalnych sygnowanych logo producenta pojazdu stanowi bezpodstawne wzbogacenie powoda, zwłaszcza że elementy, które zostały uszkodzone w wyniku zdarzenia z dnia 12 października 2021 roku były już uprzednio uszkodzone i z całą pewnością nie były elementami oryginalnymi, na co wskazuje pomiar grubości powłoki lakierniczej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W latach 2016-2017 zakłady naprawcze II kategorii przyznanej przez (...) Izbę Rzemieślniczą Małych i Średnich Przedsiębiorstw stosowały za prace lakiernicze stawki w kwocie 140 złotych netto za roboczogodzinę tychże prac.

informacja o wysokości stawek za naprawę pojazdów opublikowana przez (...) Izbę Rzemieślniczą Małych i Średnich Przedsiębiorstw – k. 60 akt, opinia – k. 61-63 akt

W dniu 12 października 2021 roku miała miejsce kolizja drogowa, w wyniku której uszkodzony został pojazd marki K. model R. o numerze rejestracyjnym (...).

Właścicielem tego pojazdu był (...) spółka akcyjna z siedzibą w W., zaś jego użytkownikami na podstawie umowy leasingu – M. S. i R. S..

(...) spółka akcyjna z siedzibą w W. był uprawniony do obniżenia należnego podatku vat o 100% kwoty podatku naliczonego.

M. S. i R. S. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) spółka cywilna M. S. i R. S. nie byli uprawnienie do obniżenia należnego podatku vat o jakąkolwiek część kwoty podatku naliczonego.

Sprawca szkody kierujący pojazdem marki V. model P. o numerze rejestracyjnym (...) ubezpieczony był w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) spółka akcyjna V. (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W..

niesporne, a nadto: kserokopia dowodu rejestracyjnego – k. 11 akt, umowa leasingu – k. 12-16 akt, oświadczenie sprawcy – k. 17 akt, wydruk z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – k. 19, 20 akt, umowa spółki cywilnej wraz z aneksem i załącznikiem – k. 21-25 akt, oświadczenie – k. 26 akt, wykaz podatników vat – k. 27-30 akt

W dniu 13 października 2021 roku R. S. zlecił (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. przeprowadzenie naprawy pojazdu marki K. model R. o numerze rejestracyjnym (...). Strony uzgodniły, że naprawa ma zostać wykonana za pomocą części nowych oryginalnych, zaś stawka za prace naprawcze wynosiła 120 złotych netto (prace blacharsko – mechaniczne) i 140 złotych netto (prace lakiernicze).

zlecenie naprawy pojazdu – k. 13 akt

Po wykonaniu naprawy w dniu 18 listopada 2021 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. w oparciu o zweryfikowany przez ubezpieczyciela kosztorys wystawił M. S. i R. S. tytułem kosztów naprawy pojazdu fakturę numer (...) na kwotę 11 292,19 złotych brutto, w tym kwotę 2 111,55 złotych tytułem podatku vat, z terminem płatności do dnia 02 grudnia 2021 roku uwzględniając uwagi ubezpieczyciela co do czasochłonności prac naprawczych, niemniej jednak przyjmując umówione przez strony stawki za prace lakiernicze w kwocie 140 złotych netto (11,1 rbg).

Ubezpieczyciel nie kwestionował rodzaju części zamiennych i ich cen.

faktura – k. 44 akt oraz w aktach szkody – k. 91 akt, zweryfikowany kosztorys – k. 45-48 akt oraz w aktach szkody – k. 91 akt, zeznania prezesa zarządu powoda B. K. – protokół rozprawy z dnia 10 kwietnia 2024 roku, k. 134-135 akt (zapis obrazu i dźwięku 00:01:08-00:08:40)

(...) spółka akcyjna V. (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego wypłacił odszkodowanie w kwocie 8 958,64 złotych obniżając stawki za prace lakiernicze z kwoty 140 złotych netto do kwoty 120 złotych netto oraz nie uwzględniając wartości podatku vat.

zweryfikowany kosztorys – k. 45-48 akt oraz w aktach szkody – k. 91 akt, decyzje – k. 50, 52, 55, 56 akt oraz w aktach szkody – k. 91 akt , potwierdzenia przelewów – k. 51, 53 akt oraz w aktach szkody – k. 91 akt

W dniu 12 czerwca 2022 roku (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. zawarł z M. S. i R. S. umowę cesji wierzytelności – prawa do odszkodowania przysługującego mu w związku ze szkodą w pojeździe marki K. model R. o numerze rejestracyjnym (...) likwidowaną przez (...) spółka akcyjna V. (...) spółkę akcyjną z siedzibą w W. – w zakresie, w jakim szkoda nie została już naprawiona.

umowa przelewu wierzytelności – k. 33 akt oraz w aktach szkody – k. 91 akt , pełnomocnictwo – k. 32, 34 akt oraz w aktach szkody – k. 91 akt

W celu pokrycia całkowitego kosztu naprawy pojazdu i usług dodatkowych (wykonania kosztorysu, opinii, ekspertyzy) wykonanych przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G., w dniu 07 lipca 2023 roku R. S. i M. S. zawarli z nim umowę cesji wierzytelności – prawa do odszkodowania przysługującego im w związku ze szkodą w pojeździe marki K. model R. o numerze rejestracyjnym (...) likwidowaną przez (...) spółka akcyjna V. (...) spółkę akcyjną z siedzibą w W., o czym zawiadomiono ubezpieczyciela.

umowa przelewu wierzytelności – k. 37-38 akt, wydruk wiadomości mailowej – k. 39 akt, pełnomocnictwa – k. 40-41 akt

Zakład naprawczy prowadzony przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. posiada II kategorię przyznaną przez (...) Izbę Rzemieślniczą Małych i Średnich Przedsiębiorstw (na okres od dnia 28 lipca 2021 roku do dnia 27 lipca 2024 roku).

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. w 2021 roku stosował stawki za prace lakiernicze w kwocie 140 złotych netto za roboczogodzinę tychże prac. Stawka ta została ustalona w oparciu o komunikaty wydawane przez (...) Izbę Rzemieślniczą Małych i Średnich Przedsiębiorstw, która przeprowadza stosowne badania poziomu cen usług, a także z uwzględnieniem kosztów prowadzenia zakładu naprawczego i oczekiwanych zysków.

Stawka w kwocie 140 złotych netto za roboczogodzinę prac lakierniczych stosowana była w 2021 roku także przez inne warsztaty.

certyfikat – k. 59 akt, zeznania prezesa zarządu powoda B. K. – protokół rozprawy z dnia 10 kwietnia 2024 roku, k. 134-135 akt (zapis obrazu i dźwięku 00:01:08-00:08:40)

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił na podstawie oświadczeń stron w zakresie, w jakim nie były one kwestionowane przez stronę przeciwną.

Sąd uwzględnił także dowody z dokumentów przedłożonych przez strony w toku postępowania, w tym znajdujące się w aktach szkody numer 3977789/1, których prawdziwość nie była przez nie kwestionowana i które nie budziły wątpliwości Sądu co do swej wiarygodności, a zatem brak było podstaw do odmowy dania im wiary.

Sąd nie oparł się na opinii Rzecznika Finansowego (k. 57-58 akt), albowiem rozpoznając niniejszą sprawę nie jest związany wyrażonymi tam poglądami prawnymi.

Pozostałe dokumenty nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, bowiem nie wnosiły do niej nowych i istotnych okoliczności.

Uznając je za wiarygodne Sąd oparł się również na zeznaniach prezesa zarządu powoda – B. K. w szczególności w zakresie, w jakim wskazał on na sposób kalkulowania przez powoda stawki za prace lakiernicze, jak też, że stawka ta w spornym okresie była stosowana również przez inne podmioty tej kategorii. Wiarygodności zeznań reprezentanta powoda pozwany nie zdołał podważyć żadnym zaoferowanym przez siebie dowodem. Przedstawiciel powoda zeznał również, że w przedmiotowej sprawie pozwany nie kwestionował rodzaju części, a jedynie wartość podatku vat i stawkę za prace lakiernicze oraz że nie domagał się od powoda zwrotu wypłaconego odszkodowania w jakiejkolwiek części.

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2023 roku Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 4 k.p.c. pominął dowód z przesłuchania pozwanego, albowiem mimo prawidłowego wezwania osoby uprawnione do reprezentowania pozwanego nie stawiły się i nie usprawiedliwiły swojej nieobecności (brak zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c. na powyższą decyzję procesową).

W ocenie Sądu powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W niniejszej sprawie powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. domagał się zasądzenia od pozwanego (...) spółka akcyjna V. (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 2 333,55 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia 04 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty, a także kosztów procesu – tytułem pozostałej części odszkodowania stanowiącej różnicę między kwotą uiszczoną na rzecz powoda przez pozwanego ubezpieczyciela a kwotą stanowiącą uzasadnione koszty naprawy pojazdu marki K. model R. o numerze rejestracyjnym (...) wynikającą z faktury numer (...) i odpowiadającej wartości należnego podatku vat w 100% (2 111,55 złotych) oraz kwocie 222 złotych wynikającej z obniżenia stawki za prace lakiernicze z kwoty 140 złotych netto do kwoty 120 złotych netto. (11,1 rbg).

Kierując zarzuty przeciwko żądaniu pozwu pozwany (...) spółka akcyjna V. (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. zakwestionował legitymację procesową powoda wskazując, że właściciel pojazdu nie przeniósł na leasingobiorcę wierzytelności z tytułu kosztów naprawy oraz podniósł, że brak jest podstaw do dopłaty podatku vat, albowiem odpowiedzialność pozwanego nie obejmuje szkód powodujących zwiększenie pasywów po stronie korzystającego związanych ze zleceniem naprawy uszkodzonego pojazdu, które podlegają rozliczeniu pomiędzy korzystającym a finansującym w ramach łączącej strony umowy leasingu. Pozwany wskazał, że wobec powyższego był zobowiązany pokryć szkodę jedynie w wartości netto, bo decyduje o tym możliwość odliczenia podatku vat właściciela pojazdu, gdyż to w jego majątku powstaje szkoda, a właścicielem pojazdu był leasingodawca. Nadto pozwany podniósł, że koszty przeprowadzonej naprawy są zawyżone, zaś użycie do naprawy pojazdu części nowych oryginalnych sygnowanych logo producenta pojazdu stanowi bezpodstawne wzbogacenie powoda, zwłaszcza że elementy, które zostały uszkodzone w wyniku zdarzenia z dnia 12 października 2021 roku były już uprzednio uszkodzone i z całą pewnością nie były elementami oryginalnymi, na co wskazuje pomiar grubości powłoki lakierniczej.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zasadniczo okoliczności sprawy pozostawały między stronami bezsporne. Strony były zgodne co do tego, że odpowiedzialność za szkodę w pojeździe marki K. model R. o numerze rejestracyjnym (...) co do zasady ponosił pozwany jako ubezpieczyciel sprawcy szkody oraz że wypłacił on powodowi odszkodowanie w kwocie 8 958,64 złotych obniżając stawki za prace lakiernicze z kwoty 140 złotych netto do kwoty 120 złotych netto oraz nie uwzględniając wartości podatku vat. Jednocześnie nie było w sprawie sporne także i to, że to korzystający z pojazdu na podstawie umowy leasingu M. S. i R. S. nie byli uprawnieni do obniżenia należnego podatku vat o jakąkolwiek część kwoty podatku naliczonego.

Wobec powyższych stanowisk stron rolą Sądu było ustalenie w pierwszej kolejności, kto w niniejszej sprawie jest poszkodowanym: właściciel pojazdu – leasingodawca, czy korzystający z niego – leasingobiorcy. W pierwszym przypadku odszkodowanie należałoby wyliczyć bowiem w kwocie netto, w drugim zaś – wraz z naliczonym w całości podatkiem vat (bo leasingobiorcy w niniejszej sprawie nie są uprawnionymi do obniżenia należnego podatku vat).

Powyższe zagadnienie było już przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego, który w zapadłej w analogicznym stanie faktycznym i prawnym uchwale z dnia 11 września 2020 roku (sygn. akt III CZP 90/19) odnosząc się do kwestii doliczenia do odszkodowania podatku vat przy pojeździe w leasingu wskazał jednoznacznie, że odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego przysługujące leasingobiorcy w związku z poniesieniem wydatków na naprawę uszkodzonego pojazdu będącego przedmiotem leasingu obejmuje kwotę podatku od towarów i usług w zakresie, w jakim nie może on obniżyć podatku od niego należnego o kwotę podatku zapłaconego. Sąd rozpoznający niniejszą sprawę pogląd ten podziela mając na uwadze, że jeżeli faktura za naprawę uszkodzonego pojazdu została wystawiona na leasingobiorcę, a tak było w tym przypadku, to on, a nie właściciel pojazdu, staje się nabywcą usługi. W rezultacie właściciel pojazdu (leasingodawca) nie ma możliwości ujęcia w kosztach prowadzonej działalności gospodarczej przedmiotowej faktury i rozliczenia podatku vat, bo to nie on jest zleceniodawcą naprawy i zobowiązanym do zapłaty za nią. Status strony poszkodowanej przysługuje zatem w takim wypadku wyłącznie korzystającemu z leasingu, a brak wypłaty odszkodowania w pełni pokrywającego szkodę (wraz z całym podatkiem vat) naruszałby art. 361 § 2 k.c. i prowadziłby do tego, że wypłacone odszkodowanie nie pokryłoby w pełni poniesionej straty. Zważyć przy tym należy, na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w powyższej uchwale, że szkoda nie została zdefiniowana w przepisach kodeksu cywilnego, a w doktrynie trafnie dostrzeżono, że byłby to zabieg nieoperatywny, gdyż ze względu na abstrakcyjny charakter i podstawowe znaczenie tego pojęcia mogłoby to doprowadzić do jego zbytniego zawężenia treściowego. Szkodę w orzecznictwie i doktrynie definiuje się zazwyczaj jako uszczerbek w dobrach poszkodowanego – powstały wbrew jego woli – polegający na różnicy między stanem tych dóbr powstałym wskutek zdarzenia szkodzącego a stanem, jaki by istniał, gdyby nie zaszło to zdarzenie. Ustalenia istnienia i wielkości szkody dokonuje się za pomocą metody dyferencyjnej (różnicowej), która nakazuje przyjąć za szkodę różnicę między rzeczywistym stanem dóbr poszkodowanego z chwili dokonywania ustaleń a stanem hipotetycznym, jaki istniałby, gdyby do zdarzenia sprawczego nie doszło. Jej cechą charakterystyczną jest uwzględnienie wszelkich następstw określonego zdarzenia dla majątku poszkodowanego, a więc nie tylko bezpośrednich skutków dla poszczególnych dóbr. Ustalając rozmiar szkody należy wziąć więc pod uwagę wszelkie następstwa zdarzenia szkodzącego dla majątku poszkodowanego, o ile tylko pozostają w normalnym powiązaniu z tym zdarzeniem, przy czym nie budzi wątpliwości, że może on wykraczać poza konsekwencje bezpośrednie i mieć charakter pośredni. Możliwe jest zatem zaliczenie do zwykłych następstw zdarzenia sprawczego również uszczerbku majątkowego wynikłego z wydatków „wymuszonych” na poszkodowanym przez wystąpienie tego zdarzenia. Uwzględnienia w tym kontekście wymaga także, że szkoda ma charakter dynamiczny. Obok pierwotnego mogą się następnie pojawić dalsze, pozostające w normalnym związku przyczynowym ze zdarzeniem uzasadniającym odpowiedzialność odszkodowawczą, uszczerbki majątkowe, zarówno o charakterze utraconych korzyści, jak i strat. Przy szkodach następczych np. niemożności korzystania z pojazdu (koszty najmu pojazdu zastępczego), czy poniesieniu wydatków na naprawę uszkodzonego pojazdu przy szkodzie częściowej, poszkodowanym z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może być więc posiadacz zależny pojazdu. O tym, kto jest poszkodowanym rozstrzygają konkretne okoliczności faktyczne sprawy. Szkoda majątkowa nie tyle polega w niniejszym przypadku na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia, a na jego naprawieniu z uwagi na zobowiązanie w związku z leasingiem, sama szkoda (w postaci wydatkowania środków na naprawę) jest zaś następstwem uszkodzenia mienia, o jakim mowa w art. 34 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 roku, poz. 2500). Szkoda w tym ujęciu powstaje zatem w majątku posiadacza zależnego, a nie właściciela pojazdu i nie polega na zmniejszeniu wartości uszkodzonego lub zniszczonego pojazdu lub jego pełnej utracie (tamże). W przypadku szkody w pojeździe mechanicznym oddanym w leasing nie można zatem abstrahować od istoty umowy leasingu, w ramach której to wyłącznie korzystający (leasingobiorca), a nie finansujący (leasingodawca) jest uprawniony do korzystania z rzeczy. Obowiązkiem leasingobiorcy (korzystającego) jest utrzymywanie rzeczy będącej przedmiotem leasingu w należytym stanie, dokonywanie jej konserwacji i napraw niezbędnych do zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym z uwzględnieniem jej zużycia wskutek prawidłowego używania oraz ponoszenia ciężarów związanych z własnością lub posiadaniem rzeczy (art. 709 ⁷ k.c.), przy czym rezultatem naruszenia tego obowiązku jest możliwość wypowiedzenia przez finansującego umowy leasingu.

Skoro leasingobiorca zleca zgodnie ze spoczywającym na nim obowiązkiem ustawowym (a nie jedynie – umownym mającym swe źródło w umowie leasingu) naprawę uszkodzonego na skutek wypadku komunikacyjnego pojazdu mechanicznego i ponosi wydatki z tym związane, a taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie – to użytkownicy pojazdu R. S. i M. S. zlecili naprawę uszkodzeń w pojeździe marki K. model R. o numerze rejestracyjnym (...) i to oni, a nie właściciel pojazdu, byli zobowiązani do zapłaty za tę naprawę – to należy ich – leasingobiorców – traktować jako poszkodowanych. W przypadku, gdy szkoda częściowa została wyrządzona w pojeździe mechanicznym będącym przedmiotem leasingu istnieje więc adekwatny związek przyczynowy między zdarzeniem wyrządzającym szkodę w majątku finansującego a powstaniem obowiązku korzystającego (leasingobiorcy) dokonania naprawy pojazdu we własnym imieniu i na własny rachunek. W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalił się przy tym pogląd, że odszkodowanie przysługujące na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego za szkodę powstałą w związku z ruchem tego pojazdu, ustalone według cen części zamiennych i usług obejmuje kwotę podatku od towarów i usług (vat) w zakresie, w jakim poszkodowany nie może obniżyć podatku od niego należnego o kwotę podatku naliczonego. Zakresem szkody może być zatem objęta niemożność odliczenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Czynność w postaci naprawy pojazdu podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jako usługa, podatek ten ma zatem charakter cenotwórczy (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21 lipca 2006 roku, sygn. akt III CZP 54/06). Analogicznie w przypadku, gdy na skutek zdarzenia szkodzącego wydatki na naprawę uszkodzonego pojazdu poniósł leasingobiorca, któremu nie przysługuje na podstawie art. 86a ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (tekst jednolity: Dz. U. z 2024 roku, poz. 361 ze zmianami) prawo do odliczenia podatku naliczonego od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi, to odszkodowanie obejmuje podatek od towarów i usług w części, w jakiej leasingodawca nie jest uprawniony do jego odliczenia. Jedynie odbiorca usługi jest uprawniony do ewentualnego odliczenia podatku od towarów i usług, w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych (tamże).

Zgodzić się zatem należy z poglądem wyrażonym w obszernie cytowanej powyżej uchwale, że w sytuacji, gdy leasingobiorca jako podmiot wyłącznie uprawniony do korzystania z pojazdu i jednocześnie zobowiązany do utrzymania uszkodzonego pojazdu w należytym stanie pokrywa koszty usług naprawczych (w skład których wchodzi podatek od towarów i usług) koniecznych do przywrócenia pojazdu do stanu sprzed szkody wyrządzonej przez inny podmiot, to jest on poszkodowanym. W konsekwencji to jego możliwości odliczenia podatku od towarów i usług decydują o tym, czy i w jakim zakresie odszkodowanie może być pomniejszone o podatek vat. Skoro finansujący (leasingodawca) przekazuje pojazd do wyłącznego korzystania leasingobiorcy, nie zleca naprawy, nie ponosi jej kosztów naprawy i nie jest nabywcą usługi opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, to okoliczność, że ma on status podatnika podatku vat jest pozbawiona istotnego znaczenia. Skoro zaś to leasingobiorca jest nabywcą usługi opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, to finansujący nie może ująć w kosztach prowadzonej działalności gospodarczej wystawionej na korzystającego faktury, w tym ujętego w niej podatku vat. Między stronami umowy leasingu nie ma zatem możliwości ani potrzeby rozliczenia części poniesionej przez korzystającego szkody w postaci ujętego w fakturze podatku od towarów i usług.

Reasumując, raz jeszcze podkreślić należy, że spoczywający na leasingobiorcy obowiązek naprawy pojazdu wynika nie tyle z umowy leasingu, co z przepisu art. 709 ⁷ k.c., zgodnie z którym korzystający zobowiązany jest utrzymywać rzecz w należytym stanie, w szczególności dokonywać jej konserwacji i napraw niezbędnych do zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym z uwzględnieniem jej zużycia wskutek prawidłowego używania oraz ponosić ciężary związane z własnością lub posiadaniem rzeczy. Ustawa zatem nakłada na leasingobiorcę obowiązek naprawy pojazdu, czyli usunięcia szkody powstałej na skutek kolizji – i to również w sytuacji, gdy leasingobiorca nie ponosi winy za szkodę, wobec czego w sytuacji, gdy w wykonaniu tego obowiązku zleca on naprawę, ponosi jej koszty i jest nabywcą usługi opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, to on jest poszkodowanym, a brak wypłaty odszkodowania w pełni pokrywającego szkodę (wraz z podatkiem vat, którego nie może odliczyć od podatku należnego) naruszałby art. 361 § 2 k.c. i prowadziłby do tego, że wypłacone odszkodowanie nie pokryłoby w pełni poniesionej straty (w jego mieniu).

W przypadku więc gdy leasingobiorca nie poniósłby żadnych kosztów naprawy pojazdu (bo pojazd nie został naprawiony lub został naprawiony przez leasingodawcę), nie poniósłby w związku z tym zdarzeniem żadnej szkody. Skoro zaś – zgodnie z obowiązującymi go przepisami prawa – dokonał naprawy pojazdu i za tę naprawę zapłacił, to w jego majątku powstała spowodowana tym zdarzeniem szkoda w postaci pomniejszenia jego aktywów (mienia), za co odpowiedzialność gwarancyjną przyjął na siebie pozwany ubezpieczając sprawcę kolizji. Raz jeszcze podkreślić należy, że poszkodowanym jest podmiot, który doznał szkody pozostającej w związku przyczynowym ze zdarzeniem szkodzącym wbrew swojej woli. W przypadku szkody majątkowej nie może być on każdorazowo identyfikowany z właścicielem rzeczy, który – w zakresie przyznanym mu przez ustawę – może przenieść swoje uprawnienie do korzystania z rzeczy na inny podmiot. Przy szkodach następczych np. niemożności korzystania z pojazdu (koszty najmu pojazdu zastępczego), czy poniesieniu wydatków na naprawę uszkodzonego pojazdu przy szkodzie częściowej, poszkodowanym z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może być więc również posiadacz zależny pojazdu.

W konsekwencji powyższego podkreślić należy, że przeniesienie wierzytelności w postaci odszkodowania, co niesporne – w kwocie netto przysługującej właścicielowi – (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz M. S. i R. S. nie miało znaczenia prawnego w tym sensie, że podmiot ten jako właściciel pojazdu oddanego w użytkowanie na podstawie umowy leasingu nie ponosił kosztów naprawy tego pojazdu, nie był więc poszkodowanym. Poszkodowanym w sprawie byli bowiem leasingobiorcy – M. S. i R. S., których obciążał ustawowy obowiązek utrzymywania rzeczy w należytym stanie i którzy w wykonaniu tego obowiązku ponieśli koszty naprawy uszkodzeń pojazdu wyrządzonych mu z winy ubezpieczonego u pozwanego. A zatem to ich możliwości w zakresie odliczania podatku vat, a nie właściciela pojazdu, decydują o zakresie odszkodowania, przy czym niekwestionowane było, że poszkodowani M. S. i R. S. nie byli uprawnieni do obniżenia należnego podatku vat o jakąkolwiek kwotę podatku naliczonego.

W dalszej więc kolejności rozważyć należało – skoro leasingobiorcy M. S. i R. S., którzy zlecili naprawę i byli zobowiązani do poniesienia jej kosztów mają status poszkodowanego, a więc to ich możliwości w zakresie odliczania podatku vat decydują o zakresie odszkodowania – czy scedowali oni na powoda wierzytelność o odszkodowanie za naprawę pojazdu wyrażone wartością netto powiększoną o 100% wartości podatku vat, a więc w istocie, czy powodowi przysługuje w sprawie w tej części legitymacja procesowa.

Przechodząc do analizy tego zagadnienia wskazać należy, że z przeprowadzonych w sprawie dowodów jednoznacznie wynikało, że poszkodowani M. S. i R. S. w celu pokrycia całkowitego kosztu naprawy pojazdu i usług dodatkowych (wykonania kosztorysu, opinii, ekspertyzy) wykonanych przez powoda, zawarli w dniu 07 lipca 2023 roku z nim umowę cesji wierzytelności – prawa do odszkodowania przysługującego im w związku ze szkodą w pojeździe marki K. model R. o numerze rejestracyjnym (...) likwidowaną przez (...) spółka akcyjna V. (...) spółkę akcyjną z siedzibą w W., o czym zawiadomiono pozwanego ubezpieczyciela. W świetle zaś powyższego nie było wątpliwości, że powód nabył na podstawie powyższej umowy przelewu od poszkodowanych wobec pozwanego jako ubezpieczyciela sprawcy szkody wierzytelność w takim rozmiarze, jaki przysługiwał poszkodowanym leasingobiorcom, a więc wraz ze 100% wartości podatku vat.

W dalszej zaś kolejności rozstrzygnąć należało kwestie związane z wysokością dochodzonego roszczenia w kontekście podniesionego przez pozwanego zarzutu zawyżenia kosztów naprawy. Pozwany podnosił bowiem, że koszty przeprowadzonej naprawy są zawyżone, zaś użycie do naprawy pojazdu części nowych oryginalnych sygnowanych logo producenta pojazdu stanowi bezpodstawne wzbogacenie powoda, zwłaszcza że elementy, które zostały uszkodzone w wyniku zdarzenia z dnia 12 października 2021 roku były już uprzednio uszkodzone i z całą pewnością nie były elementami oryginalnymi, na co wskazuje pomiar grubości powłoki lakierniczej.

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, że jak wynikało z przeprowadzonych w sprawie dowodów pozwany zweryfikował kosztorys naprawczy powoda, w tym zakresie czasochłonności prac blacharsko – mechanicznych i stawki za prace lakiernicze oraz podatku vat, zaakceptował natomiast rodzaj części użytych do naprawy i w konsekwencji wypłacił odszkodowanie w kwocie 8 958,64 złotych netto. Powód natomiast o ile uwzględnił obniżenie zakresu prac naprawczych w wystawionej fakturze, o tyle nie uwzględnił obniżenia stawki za prace lakiernicze, zaś dochodzona w niniejszym postępowaniu kwota stanowi wartość należnego podatku vat w 100% (2 111,55 złotych) oraz kwotę 222 złotych wynikającą z obniżenia stawki za prace lakiernicze z kwoty 140 złotych netto do kwoty 120 złotych netto. (11,1 rbg). Wskazać przy tym należy, że na żadnym etapie postępowania pozwany nie wykazał, ażeby uchylił się od skutków prawnych swojego oświadczenia woli, w tym w zakresie wysokości przyznanego odszkodowania, wobec czego zarzuty pozwanego dotyczące rodzaju części użytych do naprawy nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy nie przystając do jej stanu faktycznego. Dochodzone pozwem roszczenie – raz jeszcze należy podkreślić – obejmuje wyłącznie podatek vat i różnicę w cenie za prace lakiernicze.

Odnośnie natomiast do kwestionowania wysokości stawki za te prace, to Sąd zważył, że jak wynikało z przedłożonego kosztorysu powoda, pozwany w toku postępowania likwidacyjnego zaakceptował stawkę powoda za prace blacharsko – mechaniczne w kwocie 120 złotych netto i obniżył stawkę za prace lakiernicze z kwoty 140 złotych netto do kwoty 120 złotych netto, co przy 11,1 rbg tych prac stanowiło kwotę 222 złotych netto (11,1 rbg x 20 złotych różnicy), o którą obniżono odszkodowanie.

Nie było przy tym wątpliwości, że stosownie do treści art. 6 k.c. obowiązek wykazania, że stawka w kwocie 140 złotych netto miała w 2021 roku charakter stawki rynkowej obciążał powoda i co do zasady ustalenie tej okoliczności wymagało wiadomości specjalnych zastrzeżonych dla biegłego sądowego, przy czym powód reprezentowany przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego nie przejawił w tym zakresie inicjatywy dowodowej. Sąd miał jednakże na uwadze, że stosownie do treści art. 507 ⁷ k.p.c., że ilekroć ustalenie zasadności lub wysokości świadczenia powinno nastąpić przy zastosowaniu wiadomości specjalnych, od uznania Sądu zależy powzięcie samodzielnej oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy albo zasięgnięcie opinii biegłego (§ 1), zaś opinii biegłego nie zasięga się, jeżeli jej przewidywany koszt miałby przekroczyć wartość przedmiotu sporu, chyba że uzasadniają to wyjątkowe okoliczności (§ 2). W ocenie Sądu żądne wyjątkowe okoliczności w przedmiotowej sprawie nie wystąpiły, natomiast z uwagi na wysokość żądania doświadczenie życiowe Sądu, jak i powzięte z innych w znacznej liczbie rozpoznawanych tego typu spraw wskazywało, że wysokość wynagrodzenia biegłego sądowego za sporządzenie opinii kilkukrotnie przewyższy wartość tej części żądania. W tej sytuacji Sąd dokonał rozstrzygnięcia sprawy w oparciu o zaoferowany przez strony materiał dowodowy, w szczególności zaś na podstawie zeznań przedstawiciela powoda, których wiarygodności pozwany nie podważył, a z których wynikało, że powód (posiadający w tym okresie II kategorię przyznaną przez (...) Izbę Rzemieślniczą Małych i Średnich Przedsiębiorstw) w 2021 roku stosował stawki za prace lakiernicze w kwocie 140 złotych netto za roboczogodzinę tychże prac i stawka w tej wysokości stosowana była w tym okresie także przez inne warsztaty. Ustalenie zaś stawki w powyższej wysokości została dokonane m. in. w oparciu o komunikaty wydawane przez (...) Izbę Rzemieślniczą Małych i Średnich Przedsiębiorstw, która przeprowadza stosowne badania poziomu cen usług, a także z uwzględnieniem kosztów prowadzenia zakładu naprawczego i oczekiwanych zysków. Nadto Sąd miał na uwadze, że skoro stawka w kwocie 140 złotych netto za roboczogodzinę prac lakierniczych w latach 2016-2017 była stawką rynkową, to nie sposób uznać, że stawka ta co najmniej w tej wysokości nie występowała na rynku usług w 2021 roku i nie była stosowana przez zakłady naprawcze, kiedy to powszechnie wiadomym pozostaje, że ceny usług wykazują wyłącznie tendencję wzrostową. W tej sytuacji w ocenie Sądu powód zdołał wykazać, że ustalona przez niego w umowie zlecenia naprawy zawartej z poszkodowanymi stawka za prace lakiernicze nie była zawyżona i z całą pewnością występowała na rynku lokalnym tego typu usług w okresie likwidacji szkody, wobec czego to z uwzględnieniem tej stawki za prace lakiernicze (a więc w kwocie 140 złotych netto) należało ustalić wysokość odszkodowania. W tej zaś sytuacji żądanie powoda co do kwoty 222 złotych netto było w całości zasadne, a zatem pozwany zobowiązany był do wypłaty odszkodowania w kwocie 9 180,64 złotych netto (8 958,64 złotych + 222 złotych) oraz 23% podatku vat (w całości), tj. w kwocie 2 111,55 złotych, czyli razem – w kwocie 11 292,19 złotych. W związku z tym, że dokonał on już wypłaty odszkodowania w kwocie 8 958,64 złotych, do zapłaty na rzecz powoda pozostawała kwota 2 333,55 złotych, co czyniło żądanie pozwu zasadnym w całości.

Mając na uwadze całokształt powyższych rozważań Sąd w punkcie pierwszym wyroku na podstawie art. 822 k.c. w zw. z art. 509 k.c. w zw. z art. 361 k.c. w zw. z art. 362 k.c. w zw. z art. 709 ¹ k.c. w zw. z art. 709 ⁷ k.c. w zw. z art. 509 k.c. w zw. z art. 6 k.c. w zw. z art. 481 k.c. zasądził od pozwanego (...) spółka akcyjna V. (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. kwotę 2 333,55 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia 04 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty.

W tym miejscu jednie wskazać należy, że postanowieniem z dnia 06 maja 2024 roku sprostowano oczywistą omyłkę w zakresie roku, od którego zasądzono należność odsetkową. Nie było bowiem wątpliwości, że powództwo zostało uwzględnione w całości, zaś wpisanie roku 2022 roku w miejsce 2021 roku (zgodnie z żądaniem pozwu) było jedynie omyłką o charakterze redakcyjnym.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 marca 2021 roku (sygn. akt I NSNc 134/20) oczywistość oznacza, że błędy muszą powstać w wyniku niewłaściwego odzwierciedlenia w orzeczeniu rzeczywistej i niemogącej budzić wątpliwości woli sądu, są obiektywnie i bez wątpliwości dostrzegalne w treści orzeczenia lub wprost wynikają z zestawienia tej treści z zawartością akt, a powstały z powodu technicznej niedoskonałości ujęcia rozstrzygnięcia sądu w słowach, przedstawienia stanowiska sądu w błędnej formie lub w sposób niedokładny, a więc niepełny i nieprecyzyjny (tak też Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 maja 2018 roku, sygn. akt I UK 110/17, czy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 13 czerwca 2013 roku, sygn. akt V CZ 28/13). Celem sprostowania jest nadanie orzeczeniu takiego brzmienia, jakie Sąd chciał mu nadać, a więc odtworzenie prawidłowego brzmienia i właściwego sensu orzeczenia zgodnych z wolą Sądu, który wydał orzeczenie (F. Rosengarten, Sprostowanie, uzupełnienie i wykładnia orzeczeń w postępowaniu cywilnym, „Nowe prawo” 1971, nr 6, s. 872-873). Dopuszczalna jest zmiana orzeczenia w drodze sprostowania, jeżeli rozstrzygnięcie rzeczywiście zapadło. Dokonuje się tego w celu rektyfikacji (oczyszczenia) orzeczenia z elementów niezgodnych z wolą składu orzekającego wyrażoną podczas narady, czyli sprzeczności między faktycznie zapadłym w sprawie rozstrzygnięciem a jego uzewnętrznieniem w orzeczeniu, wynikającym z oczywistej omyłki. Koniecznym warunkiem sprostowania jest oczywistość każdej z postaci niedokładności lub omyłki. Właściwość ta określa przedmiotową granicę sprostowania i zabezpiecza przed nadużycie tej instytucji (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 19 stycznia 2023 roku, sygn. akt I NSNc 649/21).

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie drugim wyroku zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. zasądzając od pozwanego (...) spółka akcyjna V. (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda kwotę 1 117 złotych (wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi za okres od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty) tytułem zwrotu kosztów procesu, na którą składają się kwoty: 200 złotych tytułem opłaty sądowej od pozwu, 900 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (na podstawie § 2 punkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2023, poz. 1935) oraz 17 złotych tytułem zwrotu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

SSR Justyna Supińska

Gdynia, dnia 06 maja 2024 roku