Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 września 2024 roku

Sąd Rejonowy w Gdyni VI Wydział Gospodarczy, w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Justyna Supińska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Marta Denc

po rozpoznaniu w dniu 20 września 2024 roku w Gdyni

na rozprawie

sprawy z powództwa R. K.

przeciwko Towarzystwo (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego Towarzystwo (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda R. K. kwotę 375,60 złotych (trzysta siedemdziesiąt pięć złotych sześćdziesiąt groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia 13 stycznia 2023 roku do dnia zapłaty;

II.  w pozostałym zakresie oddala powództwo;

III.  zasądza od powoda R. K. na rzecz pozwanego Towarzystwo (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 1 280,64 złotych (jeden tysiąc dwieście osiemdziesiąt złotych sześćdziesiąt cztery grosze) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi za okres od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty , tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VI GC 893/23

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 07 kwietnia 2023 roku powód R. K. domagał się zasądzenia od pozwanego Towarzystwo (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 1 878 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia 13 stycznia 2023 roku do dnia zapłaty, a także kosztów procesu.

W uzasadnieniu powód wskazał, że z winy kierującego innym pojazdem, ubezpieczonego od odpowiedzialności cywilnej u pozwanego, doszło w dniu 18 listopada 2022 roku do uszkodzenia pojazdu marki P. model B. o numerze rejestracyjnym (...). Poszkodowany zlecił naprawę uszkodzonego pojazdu, a na czas związany z likwidacją uszkodzeń wynajął od powoda pojazd zastępczy. Za usługę najmu pojazdu zastępczego przez okres 20 dni została wystawiona poszkodowanemu faktura na kwotę 4 878 złotych netto (po stawce w kwocie 243,90 złotych netto). Pozwany wypłacił z tego tytułu jedynie kwotę 3 000 złotych uznając za zasadny okres najmu wynoszący 20 dni i stawkę najmu w kwocie 150 złotych netto. Powód po nabyciu wierzytelności – odszkodowania obejmującego pozostałą część kosztów najmu pojazdu zastępczego – wezwał pozwanego do jej zapłaty, jednakże bezskutecznie.

W nakazie zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 07 czerwca 2023 roku w sprawie o sygn. akt VI GNc 1483/23 starszy referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Gdyni uwzględnił żądanie pozwu w całości.

W sprzeciwie od powyższego orzeczenia pozwany Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. domagał się oddalenia powództwa wskazując, że wypłacił poszkodowanemu całą należną kwotę odszkodowania. Pozwany podniósł, że poszkodowany dysponował innymi pojazdami, którymi mógł zastąpić uszkodzony pojazd i nie wykazał, że pojazd wynajęty był wykorzystywany w ten sam sposób, co pojazd uszkodzony. Nadto pozwany zarzucił, że poszkodowany wynajął pojazd innej klasy i naruszył obowiązek minimalizacji szkody, albowiem został poinformowany o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego klasą odpowiadającą pojazdowi uszkodzonemu za kwotę 150 złotych netto za pośrednictwem ubezpieczyciela, jednakże z propozycji tej nie skorzystał.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 18 listopada 2022 roku doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzony został pojazd marki P. model B. o numerze rejestracyjnym (...) użytkowany przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G..

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. był uprawniony do obniżenia należnego w związku z naprawą pojazdu i najmem pojazdu zastępczego podatku vat o 100% kwoty podatku naliczonego.

Odpowiedzialność za przedmiotową szkodę ponosił kierujący pojazdem ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w Towarzystwo (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W..

niesporne

W dniu 22 listopada 2022 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. zgłosił szkodę ubezpieczycielowi sprawcy, tj. Towarzystwo (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W.. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. wyraził zgodę na komunikację elektroniczną, w tym za pośrednictwem wiadomości mailowych wskazując adres poczty elektronicznej: (...) .

W tym samym dniu, tj. w dniu 22 listopada 2018 roku, (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. zawarł z R. K. umowę najmu pojazdu zastępczego marki M. (...) oraz umowę cesji wierzytelności z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego (w celu ich pokrycia).

Strony uzgodniły stawkę za najem pojazdu zastępczego w kwocie 300 złotych brutto (243,90 złotych netto).

Następnie, w dniu 01 grudnia 2022 roku, doszło do zmiany wynajętego pojazdu na pojazd marki V. model (...). Czynsz najmu pozostał bez zmian.

Pojazd zastępczy został zwrócony w dniu 13 grudnia 2022 roku.

umowa najmu pojazdu zastępczego – k. 1v, umowa cesji wierzytelności z polisy OC sprawcy – k. 14 akt, zgłoszenie szkody – k. 54-56 akt, akta szkody na płycie CD – k. 57 akt

W dniu 23 listopada 2022 roku o godzinie 15:54 Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. na wskazany adres poczty elektronicznej potwierdziło poszkodowanemu zgłoszenie szkody. W korespondencji wskazano na dokumenty, jakie należy dostarczyć, by możliwe było kontynuowanie postępowania likwidacyjnego oraz poinformowano poszkodowanego, że w przypadku konieczności najmu pojazdu zastępczego ubezpieczyciel, przy współpracy z ogólnopolską wypożyczalnią zapewni go poszkodowanemu nieodpłatnie (podano numer telefonu). Wskazano również na możliwość samodzielnego wynajmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego informując jednak, że w takim przypadku zwrócone zostaną jedynie koszty najmu pojazdu zastępczego o klasie pojazdu uszkodzonego do kwoty z załączonego cennika, tj. w przedmiotowej sprawie – w przypadku pojazdów dostawczych klasy N, np. pojazdu marki P. model B. – w kwocie 150 złotych netto za dobę.

W dniu 25 listopada 2022 roku Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. ponownie poinformował poszkodowanego, że stawka dobowa, po jakiej będzie weryfikowane roszczenie za pojazd zastępczy wynosi 150 złotych netto Klasa pojazdów N).

wydruk wiadomości mailowej – k. 48-52 akt, zrzut ekranu potwierdzający nadania wiadomości mailowej – k. 52 akt, pismo – k. 53 akt

W dniu 13 grudnia 2022 roku z tytułu najmu pojazdu zastępczego przez okres 20 dni R. K. wystawił (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. fakturę numer (...) na kwotę 4 878 złotych netto.

faktura – k. 15 akt

Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. decyzją z dnia 27 grudnia 2022 roku przyznał i wypłacił R. K. tytułem odszkodowania obejmującego koszty najmu pojazdu zastępczego kwotę 3 000 złotych netto uznając okres 20 dni najmu jako uzasadniony, a stawkę czynszu najmu obniżając do kwoty 150 złotych netto za dobę.

decyzja – k. 15v-16 akt

Pismem z dnia 27 stycznia 2023 roku R. K. wezwał Towarzystwo (...) spółkę akcyjną z siedzibą w W. do zapłaty kwoty 1 878 złotych, jednakże bezskutecznie.

wezwanie do zapłaty – k.17 akt

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. prowadzi działalność gospodarczą polegającą m. in. na wynajmie pojazdów dostawczych, w tym marki P. model B.. Pojazdy te są też wykorzystywane w innych celach, np. w celu podwiezienia kierowcy, czy jego odebrania, gdy wypożyczony pojazd jest podstawiany lub odbierany z miejsca wskazanego przez klienta.

W czasie, gdy uszkodzeniu uległ pojazd marki P. model B. o numerze rejestracyjnym (...), poszkodowany (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. nie dysponował innymi pojazdami, którymi mógłby zastąpić pojazd uszkodzony.

zeznania świadka F. B. – protokół rozprawy z dnia 25 października 2023 roku, k. 90-91 akt (zapis obrazu i dźwięku 00:01:08-00:23:30)

Pojazd marki P. model B. o numerze rejestracyjnym (...) jest typowym samochodem użytkowym, zaś pojazdy wypożyczone przez poszkodowanego – marki M. (...) i marki V. model (...), to samochody osobowe klasy E.

Stawki najmu pojazdów porównywalnych do pojazdu uszkodzonego stosowane w okresie likwidacji, z uwzględnieniem czasu realizacji tej usługi, wynosiły od 155 złotych netto do 440 złotych netto (za dobę).

Stawki najmu pojazdów porównywalnych do pojazdów wynajętych stosowane w okresie likwidacji, z uwzględnieniem czasu realizacji tej usługi, wynosiły od 149 złotych netto do 560 złotych netto (za dobę).

opinia biegłego sądowego P. C. – k. 104-113 akt

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w niniejszej sprawie w zakresie, w jakim pozostawał bezsporny pomiędzy stronami, Sąd ustalił na podstawie oświadczeń stron.

Sąd uwzględnił wskazane powyżej dokumenty, w tym znajdujące się w aktach szkody, nie znajdując podstaw do podważenia ich wiarygodności i mocy dowodowej. Pozostałe dokumenty nie miały znaczenia, gdyż nie wnosiły do sprawy nowych i istotnych dla jej rozstrzygnięcia okoliczności.

Ustalając stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd oparł się także na zeznaniach świadka F. B. uznając je za wiarygodne w zakresie, w jakim świadek wskazał, że wprawdzie pojazd uszkodzony nie był jedynym pojazdem należącym do spółki wykorzystywanym w prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, jednakże pozostałe pojazdy były zajęte. Działalność poszkodowanego polegała bowiem na wynajmie pojazdów dostawczych, co wielokrotnie wymagało również podstawiania pojazdów klientom i ich odbioru. Każdorazowo w takiej sytuacji angażowane były dwa pojazdy, jeden, który był przeznaczony dla klienta i drugi, który zabierał kierowcę podstawiającego pojazd klientowi lub przywoził kierowcę, który miał odebrać pojazd od klienta, pojazdy wykorzystywane były także w innych celach, np. na potrzeby własne w celu transportu części. Sąd oparł się na zeznaniach świadka także w zakresie, w jakim świadek potwierdził zgłoszenie przez niego szkody ubezpieczycielowi, jak też poprawność adresu mailowego wskazanego przez pozwanego jako adres do przekazywania poszkodowanemu dokumentów w postępowaniu likwidacyjnym. Sąd miał przy tym na uwadze, że świadek nie pamiętał, czy otrzymał jakiekolwiek pisma od ubezpieczyciela, w tym informację o możliwości skorzystania z pomocy ubezpieczyciela w najmie pojazdu zastępczego z cennikiem na tenże adres mailowy, co jest oczywiste w świetle czasu, jaki upłynął od przedmiotowego zdarzenia, niemniej jednak świadek możliwości tej kategorycznie nie wykluczył. Sąd zważył przy tym jednak, że skoro postępowanie było przez pozwanego prowadzone w dalszym ciągu, wymagane dokumenty musiały zostać złożone, co jednoznacznie świadczy o tym, że poszkodowany otrzymał pismo ubezpieczyciela, w tym zawierające informację o możliwości skorzystania z jego pomocy w najmie pojazdu zastępczego i cennik. Jednocześnie Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka, że ubezpieczyciel poinformował go o konieczności oczekiwania na kontakt ze strony ubezpieczyciela w sprawie pojazdu zastępczego, okoliczność taka nie znajduje potwierdzenia w zgromadzonych dowodach, wręcz przeciwnie – z informacji przekazywanych przez ubezpieczyciela wynikało, że to poszkodowany, jeżeli chce wynająć pojazd zastępczy za pośrednictwem ubezpieczyciela, winien skontaktować się pod wskazanym numerem telefonu lub odpowiedzieć na wiadomość mailową. Sąd zważył również, że zeznania świadka jakoby miał czekać na kontakt z ubezpieczycielem w sprawie najmu pozostają w sprzeczności z działaniami podejmowanymi przez poszkodowanego, jak wskazał bowiem świadek – po zgłoszeniu szkody „zadzwoniłem do pierwszej wypożyczalni, którą znalazłem”, przy czym zarówno zgłoszenie szkody, jak i najem pojazdu od powoda miały miejsce już w tym samym dniu, tj. w dniu 22 listopada 2022 roku.

Istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia kwestii spornych w niniejszej sprawie miała opinia biegłego sądowego w zakresie techniki motoryzacyjnej P. C.. W ocenie Sądu opinia biegłego sądowego została sporządzona wedle tezy dowodowej wysnutej przez Sąd, nadto jest logiczna, zgodna z zasadami doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy. Komunikatywność jej sformułowań pozwala na zrozumienie wyrażonych w niej ocen i poglądów, a także sposobu dochodzenia do wniosków końcowych. Nie zawiera ona również wewnętrznych sprzeczności i wykluczających się wzajemnie wniosków.

Biegły sądowy ustalił, że pojazd, który uległ uszkodzeniu i pojazdy wypożyczone przez poszkodowanego nie należały do tego samego segmentu pojazdów, jednakże stawki dobowe za ich najem kształtowały się na podobnych poziomach, zaś stawka zastosowana przez powoda przy kalkulacji odszkodowania obejmującego koszty najmu pojazdu zastępczego w kwocie 243,90 złotych netto była rynkowa zarówno dla klasy pojazdu uszkodzonego, jak i pojazdów wynajętych.

W ocenie Sądu powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

W niniejszej sprawie powód R. K. domagał się zasądzenia od pozwanego Towarzystwo (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 1 878 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia 13 stycznia 2023 roku do dnia zapłaty, a także kosztów procesu – tytułem odszkodowania pokrywającego pozostałą część kosztów najmu pojazdu zastępczego w związku z uszkodzeniem pojazdu marki P. (...) o numerze rejestracyjnym (...) w wyniku kolizji z dnia 18 listopada 2022 roku.

Kwestionując żądanie pozwu pozwany Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. podnosił, że poszkodowany dysponował innymi pojazdami, którymi mógł zastąpić uszkodzony pojazd i nie wykazał, że pojazd wynajęty był wykorzystywany w ten sam sposób, co pojazd uszkodzony. Nadto pozwany zarzucił, że poszkodowany wynajął pojazd innej klasy i naruszył obowiązek minimalizacji szkody, albowiem został poinformowany o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego klasą odpowiadającą pojazdowi uszkodzonemu za kwotę 150 złotych netto za pośrednictwem ubezpieczyciela, jednakże z propozycji tej nie skorzystał.

Zgodnie z treścią art. 822 § 1 i § 4 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela. Przedmiotem ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej jest więc odpowiedzialność ubezpieczającego za szkody wyrządzone osobom trzecim. Jest to ubezpieczenie jego odpowiedzialności za wyrządzenie szkody opartej na zasadzie winy lub na zasadzie ryzyka. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej sięga tak daleko, jak odpowiedzialność cywilna ubezpieczającego, a wysokość świadczeń ubezpieczyciela z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej jest determinowana wysokością zobowiązań odszkodowawczych ubezpieczającego. W związku z tym odpowiedzialność odszkodowawcza ubezpieczyciela jest taka, do jakiej zobowiązany byłby sprawca szkody, gdyby to od niego powód domagał się naprawienia szkody.

W niniejszej sprawie pozwany kwestionował zasadność wynajęcia pojazdu zastępczego przez poszkodowanego (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. wskazując, że poszkodowany prowadzący działalność gospodarczą w postaci wypożyczalni pojazdów posiadał w tym okresie inne pojazdy, z których mógł korzystać i nie wykazał, że pojazd wynajęty był wykorzystywany w ten sam sposób, co pojazd uszkodzony.

Odnosząc się do tego zarzutu wskazać należy, że zgodnie z dyspozycją art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z których szkoda wynikła. W myśl § 2 niniejszego przepisu, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby szkody nie wyrządzono. Przepis art. 361 § 2 k.c. statuuje zatem zasadę pełnego odszkodowania. Podstawową funkcją odszkodowania jest bowiem kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może ono jednak przewyższać wysokości faktycznie poniesionej szkody. Jednocześnie naprawieniu podlega jedynie taka szkoda, która pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem wyrządzającym szkodę. Oceny, czy poniesienie określonych kosztów mieści się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego, należy dokonywać na podstawie indywidualnej sytuacji poszkodowanego i konkretnych okoliczności sprawy. Zasada pełnej kompensacji szkody przemawia więc za przyjęciem stanowiska o obowiązku zwrotu przez ubezpieczyciela wydatków koniecznych, tj. niezbędnych do czasowego używania zastępczego środka komunikacji w związku z niemożliwością korzystania z własnego pojazdu wskutek jego uszkodzenia. Będzie to więc odszkodowanie, które należy przyznać za taki czas, jaki odpowiada okresowi pomiędzy dniem wyrządzenia szkody a dniem naprawy pojazdu uszkodzonego w kolizji, biorąc pod uwagę wszelkie uwarunkowania związane z przeprowadzeniem postępowania likwidacyjnego przez ubezpieczyciela. Nadto Sąd orzekający podziela w całości pogląd wyrażony w uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 roku (sygn. akt III CZP 5/11), zgodnie z którym strata w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. polega także na negatywnym następstwie majątkowym, jakim jest utrata możliwości korzystania z pojazdu, a więc utrata uprawnienia stanowiącego atrybut prawa własności. W ocenie Sądu obecnie posiadanie pojazdu nie jest dobrem luksusowym, z pojazdów korzysta się w wielu, choćby nawet najprostszych, czynnościach życia codziennego, stąd też brak pojazdu spowodowany kolizją powoduje dezorganizację życia lub pracy. Najem pojazdu zastępczego ma więc zapewnić poszkodowanemu normalne funkcjonowanie i wykonywanie czynności życia codziennego i nie można uzależniać go od możliwości korzystania przez poszkodowanego, np. z komunikacji publicznej, tym bardziej, że pojazdy są nabywane nie tylko do realizacji codziennych czynności, ale również do potencjalnej możliwości skorzystania z nich wtedy, gdy zajdzie ku temu potrzeba. W tej sytuacji bez znaczenia pozostaje, w jakim zakresie i w jakim celu poszkodowany faktycznie korzystał z pojazdu, który uległ uszkodzeniu. Jednakże w ocenie Sądu o zasadności najmu pojazdu zastępczego w takiej sytuacji można mówić jedynie wtedy, gdy poszkodowany nie dysponuje innym pojazdem, którym mógłby zastąpić pojazd uszkodzony.

W przypadku tego rodzaju szkody, która jest wynikiem wtórnym zdarzenia (szkoda ta nie powstaje w momencie uszkodzenia pojazdu, ale dopiero wskutek wynajęcia pojazdu zastępczego z powodu uszkodzenia pojazdu) dla ustalenia zasadności roszczenia odszkodowawczego decydujące znaczenia ma ocena celowości i ekonomiczności powstałego kosztu związanego z wynajmem pojazdu zastępczego. Celowość jest terminologią, która oznacza konieczność oceny zaistnienia związku przyczynowego pomiędzy uszkodzeniem pojazdu a decyzją o uruchomieniu dodatkowego kosztu związanego z wynajmem pojazdu zastępczego, natomiast ekonomiczność to także ocena, czy zaistniał związek przyczynowy poprzez zastosowanie probierza ekonomicznego. Sąd w przypadku wynajmu pojazdu zastępczego musi więc zmierzyć się z ustaleniem, czy decyzja będąca skutkiem szkody (w postaci wynajmu pojazdu) była powiązana przyczynowo – skutkowo ze szkodą poprzez kryterium konieczności i kryterium ekonomiczności.

W ocenie Sądu w odniesieniu do tej części łańcucha przyczynowo – skutkowego szkód związanych z uszkodzeniem pojazdu znaczenia nabierają okoliczności uwarunkowań faktycznych związanych z możliwością zapewnienia sobie korzystania z innego posiadanego pojazdu. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 17 listopada 2011 roku (sygn. akt III CZP 5/11) istota zaliczenia wydatków na najem pojazdu zastępczego jako celowo i ekonomicznie uzasadnionych może mieć miejsce jedynie wtedy, gdy poszkodowany nie posiada innego wolnego i nadającego się do używania przez niego pojazdu, który mógłby posłużyć mu w celu uzupełnienia braku po pojeździe uszkodzonym.

Jak wynikało z przeprowadzonych w sprawie dowodów, w tym zeznań świadka F. B. uznanych w tym zakresie za wiarygodne, uszkodzony w wyniku kolizji z dnia 18 listopada 2022 roku pojazd marki P. model B. nie był jedynym pojazdem poszkodowanej spółki wykorzystywanym w prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, przy czym okoliczność ta sama przez się nie czyni wynajęcia pojazdu zastępczego niezasadnym. Świadek zeznał bowiem, że pozostałe pojazdy były także w tym czasie wykorzystywane i nie było możliwości zastąpienia pojazdu uszkodzonego innym pojazdem. Sąd zważył przy tym również, że działalność poszkodowanego polegała wprawdzie na wynajmie pojazdów, niemniej jednak – co Sąd uznał za wiarygodne – świadek wskazał, że najem wymagał wielokrotnie podstawiania pojazdów klientom i ich odbioru, a to wiązało się w takiej sytuacji z tym, że w istocie zaangażowane były dwa pojazdy, jeden, który był przeznaczony dla klienta i drugi, który zabierał kierowcę podstawiającego auto klientowi, czy dowożącego kierowcę w celu odbioru auta od klienta. Nadto poszkodowana spółka korzystała z pojazdów także w innych celach, np. transportu części. W związku zaś z takim sposobem wykorzystywania pojazdów przez poszkodowanego brak było podstaw do uznania, że wynajęcie pojazdu osobowego w miejsce dostawczego, który uległ uszkodzeniu, czyniło z tych jedynie względów najem pojazdu osobowego nieuzasadnionym.

A zatem w ocenie Sądu najem przez poszkodowanego pojazdu zastępczego był uzasadniony okolicznościami przedmiotowej sprawy, nie ulega bowiem wątpliwości, że w majątku poszkodowanego – (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. powstała szkoda majątkowa, której część stanowiły koszty zasadnego najmu pojazdu zastępczego po kolizji z dnia 18 listopada 2022 roku. W sytuacji gdyby do kolizji de facto nie doszło, nie powstałyby dodatkowe koszty związane z najmem pojazdu zastępczego, bo nie byłoby bowiem potrzeby jego wynajęcia.

Zgodnie z utrwalonym w tym zakresie orzecznictwem odpowiedzialność za szkodę obejmującą koszty najmu pojazdu zastępczego ubezpieczyciel ponosi jedynie w takim zakresie, w jakim najem pojazdu zastępczego pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem wyrządzającym szkodę. Pogląd ten Sąd podziela, bowiem adekwatny związek przyczynowy wyznacza granice odpowiedzialności odszkodowawczej sprawcy szkody, a zatem także jego ubezpieczyciela. Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego obejmuje więc celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego.

Pojęcie „celowe” i „ekonomicznie uzasadnione” to desygnaty normatywnej adekwatności przyczynowej (art. 361 k.c.) z uwzględnieniem zasady współdziałania wierzyciela z dłużnikiem przy wykonaniu zobowiązania w sposób, o którym mowa w art. 354 k.c. Jeżeli poszkodowany wskutek czynu niedozwolonego utracił możliwość korzystania z rzeczy i nie posiadając innego, wolnego i nadającego się do wykorzystania pojazdu mechanicznego i wynajmie pojazd zastępczy o zasadniczo podobnej klasie, według stawki czynszu najmu obowiązującej na lokalnym rynku i będzie korzystał z przedmiotu najmu w czasie niezbędnym do zakupu innego pojazdu bądź naprawy uszkodzonego, to koszty poniesione z tego tytułu będą mogły być kwalifikowane jako wydatki celowe i ekonomicznie uzasadnione.

Odnosząc się do tej kwestii wskazać należy, że co do zasady poszkodowany ma prawo wyboru dowolnego podmiotu oferującego najem pojazdów, o ile stawka czynszu najmu zastosowana przez ten podmiot mieści się w kategoriach cen rynkowych występujących na rynku lokalnym. Poszkodowany ma jednakże także, na podstawie art. 362 k.c. oraz art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 roku, poz. 2500 ze zmianami), obowiązek minimalizacji szkody rozumiany jako zapobieżenie, w miarę możliwości, zwiększeniu się szkody.

W niniejszej sprawie powód domagał się pozostałej części odszkodowania związanej z poniesionymi przez poszkodowanego kosztami najmu pojazdu zastępczego wyliczonymi według uzgodnionej z wynajmującym stawki w kwocie 243,90 złotych netto. Jak wynikało z opinii biegłego sądowego w okresie likwidacji szkody zakłady naprawcze oraz inne podmioty działające na terenie T. i okolic zajmujące się wynajmem pojazdów stosowały za dobę najmu pojazdu klasy adekwatnej do pojazdu uszkodzonego (pojazd dostawczy) stawki czynszu w kwocie od 155 złotych netto do 440 złotych netto (za dobę).

Raz jeszcze podkreślić należy, że poszkodowany uprawniony był wynająć pojazd tej samej klasy i według cen obowiązujących przy wynajmie takich pojazdów (tej klasy, co uszkodzony) ustalić należało wysokość przysługującego mu odszkodowania. W tym więc kontekście bez znaczenia pozostaje wynajęcie pojazdu innej klasy i innej kategorii (klasa E pojazdów osobowych), bo stawki obowiązujące przy najmie takich pojazdów nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia, choć jak wynikało z opinii biegłego sądowego były one zbliżone (od 149 złotych netto do 560 złotych netto, za dobę).

Wobec zaś powyższego uznać należało, że ustalona przez poszkodowanego (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. i powoda stawka za najem pojazdu w kwocie 243,90 złotych netto za dobę była stawką rynkową stosowaną przy wynajmie pojazdów zastępczych – pojazdów dostawczych, a więc takiego pojazdu, który został uszkodzony i to według stawek najmu dla tego typu pojazdów należało ustalić wysokość odszkodowania. W tym miejscu wskazać także należy, że jakkolwiek stawka pozwanego była zbliżona do stawek rynkowych, niemniej jednak powód sprostał ciężarowi wykazania, że jego stawka (243,90 złotych netto), za którą wynajął pojazd zastępczy, także występowała na rynku najmu pojazdów dostawczych.

Sąd zważył również, że pozwany kwestionował stawkę czynszu najmu powoda także w kontekście naruszenia przez poszkodowanego obowiązku minimalizacji szkody i w tym zakresie Sąd zarzut pozwanego uznał za uzasadniony.

Jak wskazał w uchwale z dnia 17 listopada 2011 roku Sąd Najwyższy (sygn. akt III CZP 5/11) nie wszystkie koszty, a więc nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszenia jej rozmiarów, zaś wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu objęte są odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych tylko jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione, tj. usprawiedliwione szczególnymi okolicznościami i potrzebami poszkodowanego, co wyraźnie podkreślił także Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 sierpnia 2017 roku (sygn. akt III CZP 20/17).

W uzasadnieniu powyższej uchwały Sąd Najwyższy zmierzył się z problemem usystematyzowania dotychczasowej wykładni i praktyki orzekania w przedmiotowych sprawach. Sąd Najwyższy w przytoczonej uchwale stwierdził, że nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w postaci utraty możliwości korzystania z uszkodzonego (zniszczonego) pojazdu, gdyż następstwo to może być wyeliminowane – bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego – w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu – we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów – skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu) zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te – w zakresie nadwyżki – będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje przemawiające za uznaniem ich za „celowe i ekonomicznie uzasadnione". W tym kontekście istotne znaczenie ma oczywiście nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego, czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela (we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Odstępstwa od tej reguły nie uzasadniają przy tym drobne niedogodności o charakterze niemajątkowym, które mogą wiązać się np. z koniecznością nieznacznie dłuższego oczekiwania na podstawienie pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela. Z uwagi na ciążący na ubezpieczycielu obowiązek szczególnej, podwyższonej staranności nie można też przypisać decydującego znaczenia czynnikowi w postaci szczególnego zaufania, jakie poszkodowany ma do kontrahenta, z którego usług chciałby skorzystać. Poniesienia wyższych kosztów nie uzasadnia również sama przez się prostota skorzystania z oferty najmu złożonej przez przedsiębiorcę prowadzącego warsztat naprawczy, w którym uszkodzony pojazd ma być naprawiany. Konieczność dodatkowego kontaktu z ubezpieczycielem – w praktyce zwykle telefonicznego, czy mailowego – nie może być uznana za niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu. Nie ma to przy tym nic wspólnego z koniecznością poszukiwania przez poszkodowanego najtańszej oferty rynkowej najmu, nie jest bowiem istotne to, czy propozycja ubezpieczyciela jest najtańsza, lecz to, że jest przez niego akceptowana.

W niniejszej sprawie jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego, poszkodowany w dniu 22 listopada 2022 roku zgłosił szkodę ubezpieczycielowi i jeszcze tego samego dnia wynajął od powoda pojazd zastępczy. Następnie, w dniu 23 listopada 2022 roku o godzinie 15:54, na adres mailowy wskazany przez poszkodowanego, tj. (...) przesłane zostało przez ubezpieczyciela potwierdzenie zgłoszenia szkody wraz z numerem szkody oraz informacją m. in. o zasadach wynajęcia pojazdu zastępczego. W przedmiotowym piśmie wskazano przy tym, że ubezpieczyciel oferuje możliwość organizacji najmu pojazdu zastępczego wraz pokryciem jego kosztów, z podaniem przykładowej oferty, w tym odnośnie pojazdów segmentu N (do którego w klasyfikacji ubezpieczyciela należał wymieniony tam wprost pojazd marki P. model B.) po stawce w kwocie 150 złotych netto za dobę. Wskazano również, że w przypadku zainteresowania ofertą wynajmu należy skontaktować się z infolinią ubezpieczyciela pod podanym numerem telefonu lub poprzez pocztę elektroniczną kierowaną na podany adres. Jednocześnie poszkodowany nie podjął żadnych czynności związanych z zainteresowaniem się ofertą ubezpieczyciela. Wprawdzie świadek zeznał, że nie pamięta, aby otrzymał powyższe pismo i jakkolwiek w aktach szkody nie znajduje się potwierdzenie jego doręczenia poszkodowanemu (a jedynie dowód wysłania), niemniej jednak okoliczności sprawy pozwalają na uznanie, że w istocie poszkodowany pismo takie otrzymał i mógł zapoznać się z jego treścią. Sąd miał bowiem na uwadze, że skoro postępowanie likwidacyjne było kontynuowane, to poszkodowany z całą pewnością musiał dostarczyć wskazane również w tym piśmie dokumenty jako niezbędne do jego dalszego prowadzenia.

W tej sytuacji niewątpliwie na podstawie powyższego pisma, jak również pisma z dnia 25 listopada 2022 roku wskazującego wprost na stawkę w kwocie 150 złotych netto, poszkodowany winien mieć świadomość, że stawka uzgodniona w zawartej przez niego z powodem umowie jest znacząco wyższa, a wynajęty samochód należy do innej klasy pojazdów. Mając na uwadze, że wiadomość mailowa od ubezpieczyciela skierowana została do poszkodowanego w godzinach popołudniowych, tj. o godz. 15:54, Sąd przyjął na potrzeby niniejszego postępowania, że ten dzień (23 listopada 2022 roku) oraz czas dwóch kolejnych dni (24-25 listopada 2022 roku) były wystarczające, by poszkodowany w normalnym toku swoich czynności skontaktował się z ubezpieczycielem i od niego (czy podmiotu z nim współpracującego) wynajął pojazd zastępczy po wskazanej przez ubezpieczyciela stawce w kwocie 150 złotych netto. W konsekwencji w ocenie najem pojazdu zastępczego na warunkach uzgodnionych przez poszkodowanego z powodem (po stawce w kwocie 243,90 złotych netto) był zasadny jedynie w okresie od dnia 22 listopada 2022 roku do dnia 25 listopada 2022 roku (4 dni). Natomiast z powyżej wskazanych względów, kiedy to poszkodowany miał już wiedzę o propozycji ubezpieczyciela i nie podjął żadnych działań, by zainteresować się jego ofertą, najem pojazdu zastępczego po tej stawce – z powyżej wskazanych względów – w pozostałym okresie wykraczał poza celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki jako konsekwencję naruszenia ciążącego na poszkodowanym obowiązku zapobiegania powiększaniu szkody. W momencie bowiem, kiedy ubezpieczyciel zawiadomił poszkodowanego o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego za jego pośrednictwem i wskazał jednocześnie stawki za wynajem znacząco różne od tych, które zaakceptował poszkodowany w umowie z powodem, zachowanie poszkodowanego polegające na zaniechaniu współdziałania z pozwanym w likwidacji szkody w postaci co najmniej podjęcia próby ustalenia szczegółów i dokładnych warunków najmu pojazdu zastępczego, uznać należałoby – co do zasady – za nieprawidłowe i przyczyniające się do powstania szkody. Dopiero ewentualnie po uzyskaniu informacji o warunkach najmu oferowanego przez pozwanego, gdyby warunki te poszkodowanemu nie odpowiadały, mógłby on w ocenie Sądu, bez narażenia się na zarzut naruszenia obowiązku minimalizacji szkody i w konsekwencji obniżenia kosztów najmu do tych z propozycji ubezpieczyciela, rozpocząć poszukiwania podmiotu oferującego najem na zasadach w pełni go satysfakcjonujących lub pozostać z takim podmiotem w stosunku prawnym już wcześniej nawiązanym. Jeżeli natomiast pozwany ubezpieczyciel zaoferował poszkodowanemu pomoc w zorganizowaniu najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem podmiotów współpracujących z ubezpieczycielem, to w tej sytuacji zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu określonym w art. 6 k.c. to na powodzie spoczywał ciężar wykazania okoliczności istniejących po stronie poszkodowanego, a uzasadniających nieskorzystanie z propozycji ubezpieczyciela, czemu w niniejszej sprawie powód nie sprostał. W tej więc sytuacji brak jest podstaw do przyjęcia, że nieskorzystanie z oferty pozwanego (po stawce czynszu najmu w kwocie 150 złotych netto) w okresie od dnia 26 listopada 2022 roku było uzasadnione jakimiś szczególnymi względami istniejącymi po stronie poszkodowanego tak, by uznać, że wynajęcie przez niego pojazdu po wyższej stawce czynszu najmu, tj. w kwocie 243,90 złotych netto, mimo świadomości różnicy ceny za wynajem i możliwości wynajęcia pojazdu za kwotę znacznie niższą, objęte było odpowiedzialnością gwarancyjną pozwanego ubezpieczyciela sprawcy szkody. Powyższe zachowanie poszkodowanego ocenić należy więc jako przyczynienie się do zwiększenia szkody i w ocenie Sądu przesądza jednoznacznie o naruszeniu przez poszkodowanego obowiązku minimalizacji szkody.

Podkreślić przy tym należy, że Sąd rozpoznający sprawę podziela pogląd wyrażony przez Sąd Okręgowy w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 08 grudnia 2016 roku (sygn. akt XXIII Ga 2060/17), w którym wskazano, że nie jest wymagane, aby ubezpieczyciel złożył poszkodowanemu ofertę najmu w rozumieniu art. 66 k.c., to jest zawierającą wszystkie opisane w tym przepisie warunki. Wystarczające jest bowiem przedstawienie tylko podstawowych zasad najmu przez ubezpieczyciela, a nawet sama propozycja takiego najmu, po której poszkodowany powinien podjąć inicjatywę zmierzającą do ustalenia interesujących go warunków najmu i w oparciu o nie podjąć decyzję, czy korzysta z propozycji ubezpieczyciela, czy poszukuje pojazdu zastępczego na rynku będąc jednocześnie świadomym, że będzie zobowiązany do pokrycia kosztów wykraczających ponad te wynikające z propozycji ubezpieczyciela. Również wskazać należy, że dane przekazane w czasie rozmowy telefonicznej, czy mailowo także nie muszą wyczerpywać przesłanek, które pozwalałyby uznać je za ofertę w rozumieniu art. 66 k.c., wystarczające jest, że stanowią one ogólne informacje pozwalające poszkodowanemu powziąć wiedzę co do tego, że istnieje możliwość wypożyczenia pojazdu u ubezpieczyciela, a także co do tego, jaka jest orientacyjna stawka najmu. Na podstawie bowiem tych informacji poszkodowany może uzyskać przekonanie, że w istocie stawka ta jest znacznie niższa od tej, którą ustalono w umowie najmu zawartej z powodem (tak Sąd Okręgowy w Szczecinie w uzasadnieniu wyroku z dnia 08 grudnia 2017 roku, sygn. akt VIII Ga 422/17).

Wskazać należy, że w przypadku szkody likwidowanej przez ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego jako sprawcy szkody co do zasady pojazd zastępczy przysługuje poszkodowanemu, ale nie jest tak, że ubezpieczyciel sprawcy szkody zobowiązany jest do poniesienia wszystkich wydatków pozostających w związku ze szkodą, a tylko takich, które są celowe i ekonomicznie uzasadnione i nie zostały powiększone poprzez brak współdziałania poszkodowanego z ubezpieczycielem. W tej sytuacji roszczenie powoda o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego ustalonych według stawek wynikających z umowy zawartej z poszkodowanym (mimo że stawka ta miała charakter rynkowy) za okres 16 dni liczonych od dnia 26 listopada 2022 roku nie znajdują uzasadnienia. Zasadne było zatem uwzględnienie w wysokości należnego poszkodowanemu odszkodowania obejmującego koszty najmu pojazdu zastępczego stawki czynszu najmu w kwocie 243,90 złotych netto za okres 4 dni najmu, tj. okres od dnia 22 listopada 2022 roku do dnia 25 listopada 2022 roku jako czasu wystarczającego na rozważenie propozycji ubezpieczyciela i podjęcie działań związanych z rozwiązaniem dotychczasowej umowy najmu i zawarciem nowej z podmiotem współpracującym z ubezpieczycielem po niższej stawce oraz stawki czynszu najmu w kwocie 150 złotych netto za pozostałe 16 dni najmu.

Uwzględniając całokształt zaprezentowanych powyżej rozważań w ocenie Sądu pozwany Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. zobowiązany był wypłaty odszkodowania za szkodę w związku ze zdarzeniem z dnia 18 listopada 2022 roku obejmującego koszt najmu pojazdu zastępczego przez okres 20 dni (okres nie był sporny w sprawie), z czego za 4 dni po stawce w kwocie 243,90 złotych netto (975,60 złotych) i za pozostałe 16 dni po stawce w kwocie 150 złotych netto (2 400 złotych), a zatem łącznie kwotę 3 375,60 złotych netto. Pozwany wypłacił już przy tym powodowi kwotę 3 000 złotych netto, a zatem powództwo zasadne było jedynie w zakresie kwoty 375,60 złotych.

Mając powyższe na względzie Sąd w punkcie pierwszym wyroku na podstawie art. 822 k.c. w zw. z art. 659 k.c. w zw. z art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 roku, poz. 2500 ze zmianami) w zw. z art. 361 k.c. w zw. z art. 362 k.c. w zw. z art. 509 k.c. w zw. z art. 6 k.c. w zw. z art. 481 k.c. zasądził od pozwanego Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. na rzecz powoda R. K. kwotę 375,60 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia 13 stycznia 2023 roku do dnia zapłaty.

Uznając zaś dalej idące żądanie pozwu za niezasadne z przyczyn omówionych w powyższej części uzasadnienia, Sąd oddalił je w punkcie drugim wyroku na podstawie powyższych przepisów w zw. z art. 6 k.c. a contrario.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie trzecim wyroku zgodnie z zasadą stosunkowego rozdziału kosztów wyrażoną w art. 100 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c.

W niniejszej sprawie powód wygrał sprawę w 20%, natomiast pozwany wygrał sprawę w 80%, tj. w zakresie, w jakim Sąd oddalił skierowane przeciwko niemu powództwo. W świetle powyższego powodowi należy się zwrot w 20% poniesionych przez niego kosztów, zaś pozwanemu należy się zwrot poniesionych przez niego kosztów w 80%.

Koszty procesu poniesione przez powoda wyniosły kwotę 1 117 złotych (900 złotych – koszty zastępstwa procesowego, 17 złotych – opłata skarbowa od pełnomocnictwa, 200 złotych – opłata sądowa od pozwu), zaś koszty procesu poniesione przez pozwanego wyniosły kwotę 1 880,05 złotych (900 złotych – koszty zastępstwa procesowego, 17 złotych – opłata skarbowa od pełnomocnictwa, 963,05 złotych – wynagrodzenie biegłego sądowego).

Powodowi zatem należy się kwota 223,40 złotych tytułem zwrotu w 20% poniesionych przez niego kosztów, zaś pozwanemu należy się kwota 1 504,04 złotych tytułem zwrotu w 80% poniesionych przez niego kosztów.

Kompensując obie kwoty powód winien zwrócić pozwanemu kwotę 1 280,64 złotych, którą to kwotę w punkcie trzecim wyroku Sąd zasądził na jego rzecz wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi za okres od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty na wyżej wskazanej podstawie prawnej.

Na marginesie jedynie wskazać należy, że w dniu 20 września 2024 roku zarządzono zwrócenie – po uprawomocnieniu się wyroku – pozwanemu niewykorzystanej części zaliczki w kwocie 536,95 złotych.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)

SSR Justyna Supińska

Gdynia, dnia 03 października 2024 roku