Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 233/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Elblągu z 11 marca 2024r. w spr. VIII K 817/23

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

Z. U. (1)

Niekaralność oskarżonej

Czyn zarzucany z art. 233 § 1a kk

Informacja z KRK

k.134

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.

Informacja z KRK

Informacja została sporządzona przez podmiot do tego uprawniony, jej treść nie była kwestionowana przez strony, stąd dowód ten zasługuje na wiarygodność.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

obrazy prawa materialnego i błędnej wykładni art. 233§1 a kk i art. 233§2 kk oraz błędu w ustaleniach faktycznych i obrazy art. 7 kpk mającej wpływ na treść orzeczenia

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Prokurator postawił zarzuty obrazy prawa materialnego i błędnej wykładni art. 233§1 a kk i art. 233§2 kk oraz błędu w ustaleniach faktycznych mającej wpływ na treść orzeczenia obrazy art. 7 kpk poprzez przyjęcie, że sąd w sprawie (...) błędnie pouczył świadka Z. U. o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie, gdy z treści protokołu rozprawy z 24.11.2022r. w spr. (...) wynika prawidłowe pouczenie świadek i o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, jak i o treści art. 182,183,185 kpk, a także o możliwości odmowy zeznań.

Sąd I instancji wydając zaskarżony wyrok, którym uniewinnił oskarżoną, stwierdzając brak pouczenia o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań występującej w charakterze świadka w sprawie Sądu Rejonowego w Elblągu o sygn. akt (...) Z. U. (1), powołał się na treść postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2020 r. w spr. I KZP 10/19, które dot. składania przez sprawcę fałszywych zeznań w obawie przed grożącą mu odpowiedzialnością karną.

Przepis art. 233§1 a kk, obowiązujący od dnia 15 kwietnia 2016 r., stanowi, że „ jeżeli sprawca czynu określonego w §1 zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”, a więc odnosi się albo do sprawcy, który składa fałszywe zeznania z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu albo do sprawcy, który składa fałszywe zeznania z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jego najbliższym.

Przy czym teza główna z orzeczenia, na które powołał się sąd I instancji odwoływała się do okoliczności, że od dnia 15 kwietnia 2016 r. obowiązuje przepis art. 233 § 1a kk penalizujący zachowanie sprawcy ( tj. osoby, która została przesłuchana w charakterze świadka, ale z uwagi na fakt, że jest ona sprawcą czynu, powinna być przesłuchana w charakterze podejrzanego) składającego fałszywe zeznania w obawie przed grożącą jemu samemu odpowiedzialnością karną, gdy takie zachowanie takiego sprawcy do czasu wejścia w życie nowelizacji art. 233 kk traktowane było jako kontratyp działania w ramach prawa do obrony. Sąd Najwyższy w judykacie tym podkreślił też, że skoro w art. 2333 §1 a kk pojawiło się nowe przestępstwo dot. określonej kategorii sprawców, to przed złożeniem przez sprawcę zeznań powinno nastąpić wyraźne pouczenie takiej osoby o treści art. 233 § 1a kk, skoro taki przepis został po raz pierwszy wprowadzony do porządku prawnego w zakresie odpowiedzialności sprawcy, który składa fałszywe zeznania z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu, gdy rodzi to konsekwencje na gruncie prawidłowej realizacji prawa do obrony.

Natomiast inaczej – niż w przytoczonym judykacie- ma się kwestia dot. zeznań takiego świadka jakim w sprawie (...) była Z. U., która nie składała fałszywych zeznań z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jej samej. Bowiem przecież przed nowelizacją z 2016r. przepisów art. 233 kk świadek zobowiązany był do mówienia prawdy i za składanie fałszywych zeznań lub zatajanie prawdy, gdy np. zeznawał fałszywe po to aby uchronić przed odpowiedzialnością karną osobę najbliższą, ponosić miał odpowiedzialność karną w myśl art. 233 §1 kk, za co groziła kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 i to niezależnie od motywacji, która spowodowała złożenie przez świadka fałszywych zeznań. Dlatego wobec takiego świadka który fałszywie zeznawał na korzyść oskarżonego, gdy z protokołu rozprawy z 24.11.2022r. w spr. (...) wynika, że Z. U. (1) została uprzedzona „o odpowiedzialności za złożenie fałszywych zeznań” oraz pouczona – jako matka oskarżonego – „o możliwości odmowy składania zeznań”, a także „treści art. 182,183 i 185 kpk”, były to pouczenia wystarczające w myśl art. 233§2 kk i pozwalające na pociągnięcie jej – wobec jej decyzji aby zeznawać i złożenia zeznań zawierających nieprawdę w celu ochrony syna- do odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania. Bowiem każdy świadek za złożenie fałszywych zeznań przed nowelizacją z 2016r. i po tej nowelizacji odpowiadał i odpowiada karnie i tego dot. pouczenie o którym mowa w art. 233§2 kk, zaś nowelizacja art. 233 kk obowiązująca od 15 kwietnia 2016r. (dla takiej kategorii świadków jak oskarżona) wprowadziła tylko przepis szczególny tj. art. 233 § 1a kk obniżający sankcję karną wobec świadka w przypadku fałszywych zeznań złożonych z powodu obawy - jak to ma miejsce w przypadku Z. U.- przed odpowiedzialnością karną grożącą jej najbliżej osobie. Tymczasem sąd I instancji ustalając, że świadek Z. U. (1) zeznała nieprawdę co do okoliczności wskazanej w zarzucie, to przyjął, że nie została prawidłowo pouczona w myśl art. 233§2 kk, skoro pouczenie to nie zawierało wskazania, że świadków, w tym Z. U. pouczono konkretnie o odpowiedzialności karnej z art. 233§1 i §1a kk, co powinno być jasno i wprost wyartykułowane w protokole rozprawy. Skoro jednak z zapisu z protokołu rozprawy z 24.11.2022r. w spr. (...) wynika, że Z. U. (1) została uprzedzona „o odpowiedzialności za złożenie fałszywych zeznań” (gdy rację ma prokurator podnosząc, że jest to „standardowy” zapis , sformułowany „zgodnie z powszechnie przyjętą praktyką”) a przestępstwa „fałszywego zeznania” wskazane są w art. 233 kk, (zarówno w §1 , jak i §1a ) to nie można było się zgodzić z sądem I instancji, iż taki zapis w protokole rozprawy z 24.11.2022r. był niewystarczający aby przyjąć, że Z. U. została uprzedzona o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania. Ponadto z zapisu z ww protokołu wynika też, że została ona prawidłowo pouczona o prawie do odmowy zeznań, o treści art. 182 kpk, art. 183 kpk, co powoduje, że nie zaszedł wobec Z. U. też przypadek z art. 233§3 kk. Dlatego należało zgodzić się z poglądem z uzasadnienia apelacji prokuratora, że Z. U.- w myśl pouczeń otrzymanych od sądu w sprawie (...) a wynikających z treści protokołu z 24.11.2022r.- decydując się na złożenie fałszywych zeznań miała wystarczającą świadomość, że grozi jej za to odpowiedzialność karna w postaci kary pozbawienia wolności. A skoro mimo tego zdecydowała się złożyć fałszywe zeznania to może ponieść za to odpowiedzialność karną, gdyż ziścił się ku temu warunek z art. 233§2 kk i nie zaszedł wypadek z art. 233§3 kk.

Z tych względów zaszły powody do uwzględnienia zarzutów i wzruszenia zaskarżonego wyroku.

Wniosek

O uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z przyczyn dla których zarzuty z apelacji i argumenty tam podniesione, a w konsekwencji wniosek końcowy zasługiwały na uwzględnienie.

Ponadto z uwagi na treść art. 454§1 kpk sąd odwoławczy, stwierdzając, że wbrew stanowisku sądu I instancji o niewystarczającym pouczeniu Z. U., to zaszły powody do pociągnięcia jej do odpowiedzialności za złożenie fałszywych zeznań (skoro podała w nich dane dot. spożycia alkoholu przez syna, które nie zostały pozytywnie zweryfikowane innymi wiarygodnymi dowodami, w tym opinią biegłego), nie mógł skazać oskarżonej, która została uniewinniona w I instancji. Stąd zaszła przesłanka z art. 437 §2 kpk do uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Z uwagi na treść art. 454§1 kpk sąd odwoławczy, stwierdzając, że zaszły powody do pociągnięcia Z. U. do odpowiedzialności za złożenie fałszywych zeznań (skoro podała w nich dane dot. spożycia alkoholu przez syna, które nie zostały pozytywnie zweryfikowane innymi wiarygodnymi dowodami, w tym opinią biegłego), nie mógł skazać oskarżonej, która została uniewinniona w I instancji. Stąd zaszła przesłanka z art. 437 §2 kpk do uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd I instancji ponowi przewód sądowy, po czym oceni zarzut i przesłanki do pociągnięcia oskarżonej do odpowiedzialności karnej, mając na uwadze powyższe rozważania.

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS