Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26.07.2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonej E. P. prawa do rekompensaty gdyż nie udowodniła co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu złożonym w tut. Sądzie ubezpieczona wniosła o zmianę tej decyzji poprzez przyznanie jej prawa do rekompensaty, przeprowadzenie dowodów tj. zeznań świadków i dokumentów.

W odpowiedzi na odwołanie, pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

E. P. (ur. (...)), w dniu 4.07.2023r. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniosek o przyznanie jej prawa do emerytury wraz z rekompensatą. W dniu 26.07.202r. Zakład wydał zaskarżoną decyzję przyznającą jej prawo do emerytury, odmawiającą jednak prawa do rekompensaty.

E. P. w okresie od 1.09.1979r. od 30.06.2005r. pracowała w Hucie (...) SA w I. w pełnym wymiarze czasu pracy przez cały jej okres trwania na jednym stanowisku szlifierza szkła/zdobnika, Co ważne, na tym stanowisku, ubezpieczona zajmowała się tym samym, tj. szlifowaniem/zdobieniem szkła/kryształów. Pracowała przy maszynie ze stale obracającą się tarczą, na którą z góry spływała woda przemysłowa, niezbędna do samego procesu szlifowania. Woda spływała po jej ręku. Oparta była o tzw. balejkę, do której spływała woda z mikrocząsteczkami kryształu. Osadzały się one na dnie balejki, w której była specjalna dziurka, przez która spływała woda. Obowiązkiem ubezpieczonej były usuwanie tych kryształowych pyłków raz w tygodniu. Na hali panował hałas. Było ogromne zapylenia i permanentny kontakt z wodą, skutkujący reumatyzmem. Jej obowiązkiem było samodzielne szlifowanie tarcz i ich zakładanie. Do szlifowania tarczy używała okularów. Pracodawca nie zabezpieczył jej w maski ochronne, ani w wyciąg nad maszyną.

Jakkolwiek ubezpieczona dostarczyła świadectwo pracy z adnotacją o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych, wydane przez pracodawcę, to jednak pozwany organ rentowy go nie uwzględnił z uwagi na zawarte w nich błędy formalne.

Co ważne, jej współpracownicy — V. W. oraz U. K. skorzystały z emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, wykonując tożsame obowiązki

Instytucja rekompensaty, której przyznania domaga się Z. S. została wprowadzona ustawą z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (tekst jednility; Dz. U z 2022r. poz. 504), stanowiąc — zgodnie z definicją zamieszczoną w art. 2 pkt 5 odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 tej ustawy rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący, co najmniej 15 lat. Stosownie zaś do ust. 2 cytowanego wyżej art. 21, prawo do rekompensaty nie przysługuje osobom, które nabyły prawo do emerytury przyznawanej na zasadach wynikających z ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Bezspornie ubezpieczona uzyskała prawo do emerytury dopiero po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego i nie skorzystała z możliwości uzyskania prawa do tzw. wcześniejszej emerytury. Oznacza to, iż w niniejszej sprawie spór sprowadzał się wyłącznie do ustalenia, czy w okresie do 1 stycznia 2009r. ubezpieczona przepracował, co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach. ?

W ocenie Sądu, wyniki postępowania dowodowego dały podstawy do przyjęcia, że E. P. w spornym okresie zatrudnienia wykonywała pracę w warunkach szczególnych.

Stosownie do treści art. 32 ust. 2 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który to przepis znajdował zastosowanie w niniejszym przypadku z mocy odesłania zawartego w art. 3 ust. 7 ustawy o emeryturach pomostowych, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują "kazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Z kolei art. 32 ust. 4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z S 1 cyt. rozporządzenia wynika, że stosowano je do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w 4 -15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. 2 ust. 1 rozporządzenia ustalał, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wmiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Za prace wykonywane w warunkach szczególnych uznano m. in. maszynowe i ręczne zdobienie szkła w zespołach formujących szkło Dział XIII poz. 12 pkt 1 cyt. Rozporządzenie z 7.02.1983r. oraz Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7.07.1087r.

Zgodnie z 2 ust. 2 cyt. rozporządzenia, okresy pracy w warunkach szczególnych stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach. Wydanie lub niewydanie przez pracodawcę świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie ma przy tym znaczenia przesądzającego, skoro zaświadczenie to jest jedynie dokumentem prywatnym (art. 245 k.p.c.), wydawanym dla celów dowodowych, a okoliczności w nim potwierdzone przez pracodawcę podlegają weryfikacji zarówno w postępowaniu sądowym, jak i w postępowaniu przed organem rentowym. Określenie stanowiska pracy i jej charakteru wskazane w wystawionym przez pracodawcę świadectwie pracy nie wiąże zatem sądu, który w razie sporu na podstawie całego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego ocenia, czy ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy — w warunkach szczególnych. Samodzielnie sąd ustala również, jak zakwalifikować pracę ubezpieczonego w odniesieniu do wykazu prac określonych w załączniku do cyt. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.

Wiarygodność dokumentów złożonych przez ubezpieczonego na okoliczność wykonywania przez niego pracy w warunkach szczególnych, została zakwestionowana przez pozwany organ rentowy. Jednak w postępowaniu sądowym, można przeprowadzać wszelkie dowody, za pomocą, których można wykazać okoliczności mające wpływ na prawo do świadczenia. W tym zakresie nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych określonych w cyt. Rozporządzeniu z 7.02.1983r., które dotyczą wyłącznie postępowania przed organem rentowym (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1999r. II UKN 619/98 OSP 2002/2/26) oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2003r. II UK 87/03 OSNPUSiSP 2004/14/248). W związku z powyższym Sąd przeprowadził dowód z akt osobowych i płacowych ubezpieczonego z okresu jego zatrudnienia w spornym okresie, zeznań świadków Z. R. i B. N., akt rentowych V. W. i U. K. oraz z przesłuchania ubezpieczonej.

Jeśli chodzi o dowody z dokumentów, to jawiły się one, jako wiarygodne; brak było w szczególności wątpliwości, co do ich autentyczności. Także zeznania świadków zostały uznane za pełnowartościowy materiał dowodowy, jako że były one spójne, logiczne i znajdujące pokrycie w dokumentacji. Nie bez znaczenia pozostawało przy tym to, że przesłuchane osób, które były współpracownikami ubezpieczonej, a więc miały bezpośredni wgląd w jej pracę.

Należy podkreślić, że okres zatrudnienia może być zaliczony do pracy w warunkach szczególnych, gdy pracownik faktycznie wykonywał prace objęte wykazem prac uprawniających do wcześniejszej emerytury, pomimo że stanowisko, jakie mu formalnie przypisano, nie jest wymienione w wykazie. Wykaz A załącznika nie określa bowiem stanowisk pracy, ale definiuje rodzaje prac, które są uważane za wykonywane w szczególnych warunkach. Decydujące znaczenie dla zakwalifikowania pracy, jako realizowanej w szczególnych warunkach ma nie nazwa zajmowanego stanowiska, ale rodzaj, charakter i warunki pracy.

W tym stanie rzeczy, Sąd uznał odwołanie ubezpieczonego za uzasadnione i — na podstawie art. 477 ¹⁴ 2 kpc — orzekł, jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

W punkcie 2. sentencji zamieszczono rozstrzygnięcie oparte o przepis art. 118 ust. ła cyt. ustawy o emeryturach i rentach z FUS, stanowiący, iż „w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego”. Za ową „ostatnią okoliczność” należało przy tym w omawianym wypadku uznać ustalenia, co do legitymowania się przez E. P. stażem pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych.

Mając na uwadze całość zebranego materiału dowodowego, zdaniem Sądu należało uznać, iż ostatecznie wszystkie okoliczności dotyczące spornego okresu zatrudnienia zostały ustalone dopiero w postępowaniu przed sądem. Skoro zaś możliwość prowadzenia przez organ rentowy samodzielnego postępowania dowodowego jest w dużej mierze ograniczona, konieczne było uznanie, że nie ponosi on odpowiedzialności za wydanie błędnej decyzji.

Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Zdaniem Sądu w przedmiotowej sprawie wystąpiły przesłanki określone w art. 148 ¹ 1 kpc., uzasadniające wydanie wyroku na posiedzeniu niejawnym, ponieważ po złożeniu przez strony pism procesowych i przeprowadzeniu postępowania dowodowego, przeprowadzenie rozprawy nie było konieczne. W szczególności, że strony wyraziły na to zgodę.

SSO Ewa Krakowska