Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2024 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w W. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 kwietnia 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy T. K. (1)

przeciwko

pozwanemu Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w W.

z udziałem zainteresowanego (...)

o świadczenie rehabilitacyjne, zwrot nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego;

na skutek odwołania T. K. (1)

od decyzji z dnia 5 kwietnia 2023 roku nr (...) - (...)

1.zwalnia odwołującą się T. K. (1) obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego z funduszu chorobowego za okres wymieniony w decyzji w kwocie 1.156,33 zł ( jeden tysiąc sto pięćdziesiąt sześć złotych trzydzieści trzy grosze) brutto;

2.w pozostałym zakresie odwołanie oddala.

VI U 183/23

UZASADNIENIE

W dniu 18 maja 2023 r. wpłynęło odwołanie T. K. (2) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. z dnia 5 kwietnia 2023 r. znak (...) w przedmiocie odmowy prawa do świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia chorobowego za okres od 17 listopada 2022 r. do 23 listopada 2022 r. tj. od dnia trwania zatrudnienia oraz zobowiązania do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego z Funduszu chorobowego za ww. okres w kwocie 1 156,33 zł brutto. Odwołująca się wniosła o ustalenie, że nie ma obowiązku zwrotu świadczenia chorobowego za okres od dnia 17 listopada 2022 r. do dnia 23 listopada 2022 r (pismo k. 7).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń społecznych I Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu wskazał, że z dokumentacji wynika, że decyzjami z dnia 21 kwietnia 2022 r. nr sprawy (...) oraz z dnia 3 sierpnia 2022 r. nr sprawy (...) organ rentowy przyznał odwołującej się prawo do świadczenia rehabilitacyjnego łącznie na okres od 28 kwietnia 2022 r. do 23 listopada 2022 r. Świadczenie nie przysługuje natomiast osobie uprawnionej min. do emerytury, takie uprawnienia odwołująca się nabywał w dniu 17 listopada 2022 r. (odpowiedź na odwołanie. 2-2v).

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowisko w sprawie.

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca się była pracownikiem (...) w okresie od 1 czerwca 1992 r. do 23 listopada 2022 r. Od dni 27 października 2021 r. przebywała na zwolnieniu lekarskim.

Decyzją z dnia 21 kwietnia 2022 r. nr sprawy (...) Zakład Ubezpieczeń społecznych I Oddział w W. przyznał odwołującej się prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 28 kwietnia 2022 r. do 26 lipca 2022 r. w wysokości 90 % podstawy wymiaru oraz za okres od 27 lipca 2022 r. do 25 sierpnia 2022 r. w wysokości 75% podstawy wymiaru.

Następnie decyzją z dnia 3 sierpnia 2022r. nr sprawy (...) organ rentowy zmienił decyzję z dnia 21 kwietnia 2022 r. w ten sposób, że przyznał odwołującej się prawo do świadczenia rehabilitacyjnego do dnia 23 listopada 2022 r. w wysokości 75% podstawy wymiaru.

Płatnik składek (...) wypłacił odwołującej się świadczenie rehabilitacyjne od 26 kwietnia 2022 r. do 23 listopada 2022 r. tj. do dnia zatrudniania.

W dniu 25 października 2022 r. odwołująca się złożyła wniosek o emeryturę. We wniosku odwołująca się wskazała, że pobiera świadczenie rehabilitacyjne oraz że pozostaje w zatrudnieniu do 23 listopada 2022 r. (wniosek k. 9 - 13; zeznania odwołującej się k. 28v - 29 e - protokół (...) (...).

Wiek emerytalny uzyskała z dniem 17 listopada 2022 r. W dniu 23 listopada 2022 r. umowa o pracę została rozwiązana na mocy porozumienia stron w związku z przejściem na emeryturę.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W., Wydział Świadczeń Emerytalnych - Rentowych rozpoznając powyższy wniosek decyzją dnia 20 grudnia 2022 r. znak (...) przyznał odwołującej się prawo do emerytury z FUS i okresowej emerytury kapitałowej od 17 listopada 2022 r. t.j od dnia nabycia prawa do emerytury. W toku postępowania wyjaśniającego organ zwrócił się do pracodawcy o wskazanie, kiedy odwołująca się złożyła wniosek o emeryturę i czy ma ją przyznaną. Poinformowano o przyznaniu emerytury od 17 listopada 2022 r. Nie wstrzymano wypłaty świadczenia (pismo ZUS k. 18).

Organ rentowy przyjął, że w związku z powyższym brak jest podstaw do przyznania prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 17 listopada 2022 r. do 23 listopada 2022 r., a wypłacone świadczenie podlega zwrotowi.

Decyzją z dnia 5 kwietnia 2023 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Odział w W. odmówił prawa do świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia chorobowego za okres od 17 listopada 2022 r. do 23 listopada 2022 r. tj. od dnia trwania zatrudnienia oraz zobowiązał do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego z Funduszu chorobowego za ww. okres w kwocie 1 156,33 zł brutto.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy niniejszej, aktach rentowych oraz na podstawie zeznań odwołującej się k. 28v - 29 e - protokół (...) (...). Autentyczności i treści dokumentów złożonych do akt sprawy żadna ze stron nie kwestionowała toteż Sąd uznał je za pełnowartościowy materiał dowodowy w sprawie.

S ąd zważył co następuje:

Odwołanie jako częściowo uzasadnione zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z art 18 ust 1 i 2 ustawy z dnia o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.2023.0.2780 t.j.) świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.

Świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje osobie uprawnionej do: emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy; zasiłku dla bezrobotnych; zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego; rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego; nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego oraz do urlopu dla poratowania zdrowia, udzielonego na podstawie odrębnych przepisów; tzw. mundurowej emerytury lub renty (art. 18 ust. 7 ).

Osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych (np. emeryturę, rentę, zasiłek, świadczenie) zasadniczo jest zobowiązana do jego zwrotu. Zasady, na których odbywa się zwrot takich świadczeń zostały określone w art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2024.497 t.j.). Zgodnie z ww. przepisem osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11. Przepisy te znajdują zastosowanie nie tylko do nienależnie pobranych świadczeń wypłaconych przez ZUS, ale stosuje się je odpowiednio również do świadczeń wypłaconych bezpośrednio przez płatnika składek.

Za nienależnie świadczenie uważa się:

1.  świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2.  świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Pojęcie nienależnego świadczenia w prawie ubezpieczenia społecznego definiowane jest z punktu widzenia osoby, które je pobrała. Dlatego w celu ustalania obowiązku zwrotu wymagane są świadomość i premedytacja ubezpieczonego co do tego, że pobrał świadczenie bezprawnie. Obowiązek zwrotu obciąża więc tego, kto przyjął w złej wierze świadczenie, wiedząc że mu się nie należało (wyrok SN z dnia 28 kwietnia 2022 r. sygn..(...)

W niniejszej sprawie trudno przypisać odwołującej się złą wolę tj. wprowadzenie organu rentowego w błąd. Wniosek o przyznanie prawa do emerytury składała w trakcie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, o czy we wniosku poinformowała organ rentowy. Podała również datę do jakiej pozostaje w stosunku zatrudnienia. Nadto żądanie zwrotu nienależnego świadczenia z ubezpieczenia społecznego uzasadnione jest tylko wobec osoby, która otrzymała świadczenie bez podstawy prawnej, i tylko wówczas, gdy miała świadomość, że wypłacone świadczenie jej się nie należy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 2012 r., I UK 331/11). Odwołująca się pozostawała w przekonaniu, że skoro Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał jej świadczenie do 23 listopada 2022 r. to do tej daty może je pobierać. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego płynie zasada, iż pouczenie o okolicznościach, których wystąpienie spowoduje brak prawa do świadczeń musi być na tyle zrozumiałe, aby pobierający świadczenie mógł je odnieść do własnej sytuacji. Ma być dokonane w taki sposób, aby było w pełni i wyraźnie zrozumiałe dla osoby, do której jest skierowane. Pouczenie nie może być zatem abstrakcyjne, niekonkretne, a w szczególności nie może odnosić się do wszystkich hipotetycznych okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 9 lutego 2005 r., III UK 181/04 oraz z dnia 4 września 2007 r., I UK 90/07). Dla odwołującej się nie było, nadto organ rentowy mając wiedzę o pobieraniu przez odwołująca się świadczenia rehabilitacyjnego nie wstrzymał jego wypłaty. Podobnie płatnik składek nie wstrzymał wypłaty znając datę zakończenia stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę.

Mimo tego, że Sąd uznał że odwołującej się świadczenie rehabilitacyjne od dnia nabycia praw do emerytury tj. od 17 listopada 2022 r. nie przysługuje oraz mimo, że uznał za zasadne zwolnić odwołująca się z obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 17 do 23 listopada 2022 r. na uwagę nie zasługuje jednak argument naruszenia zasad współżycia społecznego. Podstawę bowiem przyznania świadczeń z ubezpieczenia społecznego mogą stanowić tylko przepisy prawa, a nie zasady współżycia społecznego.

Mając na uwadze całokształt rozważań prawnych poczynionych w sprawie, Sąd zwolnił odwołująca się od obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego z funduszu chorobowego za okres wymieniony w decyzji w kwocie 1 156,33 zł brutto, zaś w pozostałym zakresie odowłanie oddalił.

Mając na uwadze powyższe Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 i 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.