Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 kwietnia 2024 roku

Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Franczak

Ławnicy: Krzysztof Olszewski, Katarzyna Lis-Kańczugowska

Protokolant: Klaudia Sitkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 marca 2024 roku w L.

sprawy z powództwa D. K.

przeciwko Prokuraturze R. L. (1)

o odszkodowanie

I.  zasądza od pozwanej Prokuratury R. L. (1) na rzecz powódki D. K. kwotę 48591 zł (czterdzieści osiem tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt jeden złotych) tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 czerwca 2023 roku do dnia zapłaty;

II.  przejmuje na rachunek Skarbu Państwa brakującą opłatę sądową od pozwu, od uiszczenia której powódka była zwolniona z mocy ustawy;

III.  wyrokowi w pkt I nadaje rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty

16197,15 zł (szesnaście tysięcy sto dziewięćdziesiąt siedem 15/100 złotych).

Krzysztof Olszewski sędzia Małgorzata Franczak Katarzyna Lis-Kańczugowska

Sygn. akt VII P 237/23

UZASADNIENIE

W pozwie z 20 czerwca 2023 roku D. K. wniosła o zasądzenie od Prokuratury R. L. (1) kwoty 48.591 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia odpisu pozwu oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

Jak wynika z uzasadnienia pozwu, powódka od 21 stycznia 2019 roku była, jako prokurator Prokuratury R. delegowana do Prokuratury O. L. (1), a od 21 lipca 2020 roku delegacja ta była na czas nieokreślony. Decyzją z 1 czerwca 2023 roku została odwołana z delegowania do wykonywania czynności służbowych w Prokuraturze O. L. (1) z dniem 1 września 2023 roku na podstawie art. 106 § 2 ustawy Prawo o prokuraturze. Oświadczenie o odwołaniu z delegacji doręczono jej 14 czerwca 2023 roku. W ocenie powódki, pracodawca nie zachował wymaganego przepisami prawa pracy trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, naruszając przepisy art. 42§1 kp w zw. z art. 36§1 pkt 3 kp i art. 30§2 ^{( 1)} kp, które na mocy odesłania zawartego w art. 130 ustawy z 28 stycznia 2016 roku Prawo o prokuraturze mają zastosowanie w jej sprawie (k. 2-10).

W złożonej odpowiedzi na pozew z 13 lipca 2023 roku pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwana na wstępie podniosła zarzut braku legitymacji biernej po stronie Prokuratury R. L. (1) wskazując, że pracodawcą powódki jest Prokuratura O. L. (1) reprezentowana przez Prokuratora O. L. (1) lub jego zastępcę. Jednocześnie, jak podkreśliła strona pozwana, odwołanie z delegowania nie jest wypowiedzeniem warunków pracy i płacy w rozumieniu art. 42 kp i stanowi niezależną, odrębną instytucję uregulowaną w przepisach ustawy z dnia 28 stycznia 2016 roku – Prawo o prokuraturze. Przepisy dotyczące delegowania prokuratora, jak i odwołania prokuratora z delegowania uregulowane są wyłącznie w ustawie Prawo o prokuraturze; są one kompletne i stanowią lex specialis. Dla instytucji odwołania prokuratora z delegowania, przewidziano odrębną od wypowiedzenia instytucję, określoną w art. 107 ustawy. Ustawodawca nie przewidział natomiast uprzedzenia dla sytuacji określonej w art. 106 § 2 Prawa o prokuraturze. Niemniej jednak powódce zagwarantowano uprzedzenie w sposób określony w piśmie Prokuratury Krajowej z 1 czerwca 2023 roku. Zatem w okresie do 1 września 2023 roku zostaje ona w delegowaniu, a następnie będzie pracownikiem tego samego pracodawcy; nie następuje tu zakończenie stosunku pracy. Powódka będzie kontynuowała swój dotychczasowy stosunek zatrudnienia w Prokuraturze R. L. (1) jako prokurator; nie zmienia się zatem jej stanowisko pracy (k. 28-31).

Tak ustalone stanowiska strony podtrzymywały aż do zamknięcia rozprawy.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

D. K. 13 grudnia 2004 roku została powołana na stanowisko asesora w Prokuraturze R. L. (1), zaś z dniem 13 grudnia 2007 roku na stanowisko prokuratora Prokuratury R. L. (1). W okresie od 1 września 2014 roku do 31 października 2014 roku była zaś delegowana do wykonywania czynności służbowych w Wydziale II Postępowania Sądowego Prokuratury A. L. (1) (por. akta osobowe powódki część B – k. 108, k. 193, k. 260).

Od 21 stycznia 2019 roku D. K. została delegowana przez p.o. prokuratora O. L. (1) do wykonywania czynności w D. Sądowym Wydziału IV Organizacyjno-Sądowego Prokuratury O. L. (1) (k. 12), delegacja ta była następnie sukcesywnie przedłużana (k. 13-15). Pismem z 18 czerwca 2020 roku, za jej zgodą, powódka została delegowana do wykonywania czynności służbowych w Prokuraturze O. L. (1) na czas nieokreślony, na podstawie art. 106 § 2 ustawy Prawo o prokuraturze (k. 16).

Decyzją Prokuratora Krajowego z 1 czerwca 2021 roku, na podstawie art. 106 § 2 ustawy Prawo o prokuraturze, z dniem 1 września 2023 roku powódka została odwołana z delegowania do wykonywania czynności służbowych w Prokuraturze O. L. (1), decyzja ta została powódce doręczona 14 czerwca 2023 roku (k. 17). Odwołanie z delegowania odbyło się z uprzedzeniem za skutkiem na koniec sierpnia 2023 roku. Powódka od 1 września 2023 roku wróciła do pełnienia obowiązków w Prokuraturze R. L. (1).

Średnie miesięczne wynagrodzenie powódki, liczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, wynosiło 16.179,15 zł (zaświadczenie - k. 27).

Podany stan faktyczny nie jest sporny między stronami - wynika wprost z akt niniejszej sprawy i dołączonych do niej i wskazanych powyżej dokumentów, a także zeznań powódki D. K. (k. 67-67v), które Sąd w całości obdarzył wiarą jako zgodne z pozostałym, wiarygodnym materiałem dowodowym

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności wskazać należy, że – wbrew początkowemu stanowisku pozwanej – to Prokuratura R. L. (1) winna występować w niniejszym procesie w charakterze strony pozwanej.

Według ustawowej definicji pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudnia pracowników (art. 3 kp). Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba
(art. 3 ¹ kp). W orzecznictwie przyjmuje się, że osoba wykonująca czynności z zakresu prawa pracy za pracodawcę, który jest jednostką organizacyjną, nie musi być objęta strukturą organizacyjną tej jednostki. Nie zmienia to jednak tego, że w sprawach z zakresu prawa pracy z powództwa pracownika biernie legitymowany jest wyłącznie pracodawca, a nie osoba (organ) wykonująca za pracodawcę czynności z zakresu prawa pracy. Dlatego w postanowieniu z 12 marca 1976 roku, I PZ 1/76, Sąd Najwyższy przyjął, że w sprawach o roszczenia pracowników ze stosunku pracy stroną procesową nie jest Skarb Państwa, lecz państwowa jednostka organizacyjna, będąca pracodawcą w rozumieniu art. 3 kp, reprezentowana przez jej kierownika lub innego pracownika upoważnionego do działania w określonym zakresie w imieniu pracodawcy. Podobnie w wyroku z 9 września 1977 roku, I PRN 115/77, Sąd Najwyższy wskazał, że jednostka organizacyjna będąca pracodawcą w rozumieniu art. 3 kp jest biernie legitymowana w sporach o roszczenia ze stosunku pracy jej pracowników, nie wyłączając pracowników zatrudnionych w niej na podstawie powołania przez właściwy organ nadrzędny.

W uchwale z 29 lipca 2003 roku, III PZP 8/03, Sąd Najwyższy stwierdził, że pracodawcą prokuratora rejonowego jest prokuratura rejonowa. Teza ta została następnie potwierdzona w postanowieniu Sądu Najwyższego z 27 kwietnia 2004 roku, w sprawie II PZP 5/04. We wskazanych orzeczeniach Sąd Najwyższy wyjaśnił, że zatrudnienie w prokuraturze rejonowej należy rozumieć jako wykonywanie czynności (realizowanie) w niej, jako w zakładzie pracy w znaczeniu przedmiotowym, stosunku pracy. Sąd Najwyższy zauważył, że prokurator rejonowy wobec prokuratorów wykonuje przynajmniej niektóre kompetencje, choćby w zakresie organizacyjno – porządkowym w procesie pracy. Oceny tej nie zmienia podzielenie pozostałych kompetencji (np. rozwiązywanie lub nawiązywanie stosunków pracy) pomiędzy podmioty usytuowane na wyższych szczeblach władzy służbowej, a także brak możliwości bezpośredniego dysponowania przez prokuratorów rejonowych środkami budżetowymi.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że prokuratura rejonowa jest pracodawcą w rozumieniu art. 3 kp, w imieniu, którego czynności z zakresu stosunku pracy wykonuje prokurator okręgowy, tyle że nie ma on statusu pracodawcy (por. także wyroki Sądu Najwyższego
z 14 października 2004 roku, I PK 543/03, z 19 stycznia 2009 roku, II PK 131/08).

Wobec powyższego pracodawcą powódki jest Prokuratura R. L. (1). Powyższe stwierdzenie wynika z treści art. 16 Ustawy z dnia 28 stycznia 2016 roku Prawo o prokuraturze (Dz. U z 2022 roku, poz. 1247). W myśl tego przepisu prokuratury rejonowe, obok Prokuratury Krajowej, prokuratur apelacyjnych i okręgowych, są powszechnymi jednostkami organizacyjnymi prokuratur. Natomiast prawa i obowiązki osób zatrudnionych w powszechnych jednostkach prokuratur określa ustawa o pracownikach sądów i prokuratur (art. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 18 grudnia 1998 roku o pracownikach sądów i prokuratur, Dz. U. z 2018 roku, poz. 577). Z przytoczonych przepisów wynika, że podmiotem zatrudniającym są między innymi prokuratury rejonowe (w przepisach nie ma mowy o pracownikach świadczących pracę w poszczególnych jednostkach, ale o pracownikach zatrudnionych w tych jednostkach). Jak już wyżej wskazano, Sąd Najwyższy stanowczo i jednoznacznie stwierdził, że prokuratury rejonowe są pracodawcami dla asesorów i prokuratorów wykonujących czynności w prokuraturach rejonowych.

W myśl art. 106 § 2 Prawa o prokuraturze Prokurator Generalny lub Prokurator Krajowy może delegować prokuratora powszechnej jednostki organizacyjnej prokuratury do innej jednostki organizacyjnej prokuratury. Delegowanie na okres dłuższy niż 6 miesięcy w ciągu roku może nastąpić tylko za zgodą prokuratora.

D. K. od 21 stycznia 2019 roku była delegowana do wykonywania czynności służbowych w Prokuraturze O. L. (1), a od 21 lipca 2020 roku – była to delegacja na czas nieokreślony.

Zgodnie natomiast z art. 107 tej ustawy prokurator delegowany na podstawie
art. 106 § 1 na czas nieokreślony lub art. 106 § 7 i 7a na okres dłuższy niż rok może być odwołany z delegacji lub z niej ustąpić za 3-miesięcznym uprzedzeniem. Prokurator delegowany na podstawie art. 106 § 7 na okres nie dłuższy niż rok może ustąpić z delegacji za miesięcznym uprzedzeniem.

W wyroku Sądu Najwyższego z 16 czerwca 2021 roku w sprawie III PSKP 23/21 stwierdzono, że „delegacja prokuratora, chociaż nie prowadzi do zmiany stanowiska służbowego, to wiąże się z faktyczną zmianą miejsca świadczenia pracy oraz zmianą wynagrodzenia (w przypadku delegacji na czas nieokreślony lub dłuższych delegacji na czas określony). Analogiczne skutki w obszarze prawa pracy wywołuje odwołanie prokuratora z delegacji, skoro powraca on do macierzystej jednostki organizacyjnej prokuratury i wynagrodzenie odpowiadające zajmowanemu stanowisku prokuratorskiemu. Tego rodzaju zmiany w treści stosunku pracy prokuratora stanowią zmianę warunków pracy i płacy.”

W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Najwyższy podkreślił, że w art. 107 Prawa o prokuraturze mamy do czynienia z ewidentną luką prawną. Zgodnie zaś z art. 130 Prawa o prokuraturze w sprawach nieuregulowanych w niej lub w przepisach szczególnych do prokuratorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury stosuje się odpowiednio przepisy Ustawy z dnia 16 września 1982 roku o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm.), a w sprawach nieuregulowanych także w przepisach tej ustawy - przepisy Kodeksu pracy.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego, zasadą prawa pracy jest dopuszczalność jednostronnego obniżenia przez pracodawcę wynagrodzenia pracownika wyłącznie za wypowiedzeniem. Dlatego, w razie braku określenia przez przepisy prawa dopuszczające jednostronne zmiany przez bez okresu wypowiedzenia, należy - na zasadzie analogii - stosować odpowiednie przepisy o wypowiedzeniu warunków płacy. Zasadę tą Sąd Najwyższy stosował w dotychczasowym orzecznictwie do wypadków jednostronnego obniżenia przez pracodawcę wynagrodzenia w pozaumownych stosunkach pracy (z mianowania i wyboru), w których przepisy prawa nie przewidywały okresu wypowiedzenia warunków płacy (por. uchwała SN z 8 kwietnia 1998 roku, III ZP 5/98 w sprawie nauczycieli mianowanych, wyrok
z 9 października 2006 roku, II PK 27/06 w sprawie burmistrza). Z kolei w wyroku z 6 stycznia 2010 roku I PK 130/09 Sąd Najwyższy przyjął, że przekształcenie ex lege stosunków pracy grupy urzędników z mianowania na umowne stosunki pracy nie daje możliwości „z dnia na dzień” zmiany na niekorzyść wynagrodzenia pracownika, a wymaga zachowania stosownego uprzedzenia. Do instytucji uprzedzenia odwołano się także w wyrokach Sądu Najwyższego z 13 stycznia 2010 roku II PK 175/09 i z 10 marca 2011 roku, II PK 245/10.

W wyroku Sądu Najwyższego z 22 sierpnia 2012 roku, w sprawie I PK 64/12, wyjaśniono, że regulacje ustawowe dotyczące prokuratorów, które przewidują unormowania uprawniające kierownictwo prokuratury do modyfikacji treści stosunku pracy konkretnego prokuratora co do jednostki organizacyjnej prokuratury, w której wykonuje on swoje obowiązki, jak i miejsca wykonywania pracy i wysokości wynagrodzenia są niekompletne wówczas, gdy nie zawierają rozwiązania normatywnego obejmującego okres wypowiedzenia (uprzedzenia) „pozwalającego pracownikowi na przygotowanie się do mającej nastąpić zmiany warunków pracy”. W tym zakresie występuje zatem luka prawna, którą należy wyeliminować w drodze analogii, a konkretnie przez zastosowanie na zasadzie analogii przepisów prawa materialnego, których charakter jest najbardziej odpowiedni.

W dotychczasowym orzecznictwie na tle podobnych sytuacji przyjmowano stosowanie w drodze analogii art. 42 kp (por. wyrok z 18 lutego 2014 roku w sprawie III PK 65/13). Jest to uzasadnione potrzebą zapewnienia pracownikowi odpowiedniej ochrony przed zaskakiwaniem go nagłą zmianą warunków zatrudnienia na jego niekorzyść (por. wyrok Sądu Najwyższego z 12 marca 2010 roku, II PK 276/09 i powołane tam orzecznictwo). Jak już wyjaśniono w orzecznictwie Sądu Najwyższego, stosowanie art. 42 kp w drodze analogii może być tylko odpowiednie, a w szczególności polegać na tym, że jeżeli odwołanie z delegacji powoduje obniżenie wynagrodzenia, to prokurator nie ma podstaw domagania się powrotu na poprzednie warunki zatrudnienia, ale może wnosić o wyrównanie wynagrodzenia za czas odpowiadający okresowi wypowiedzenia w powszechnym prawie pracy lub równe temu odszkodowanie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 22 sierpnia 2012 roku, I PK 64/12).

W powołanym już wyroku z 16 czerwca 2021 roku w sprawie III PSKP 23/21 Sąd Najwyższy wskazał, że „w braku dokonania odwołania prokuratora z delegacji na czas nieokreślony przy poszanowaniu instytucji uprzedzenia, uzasadnione jest żądanie przez prokuratora zasądzenia odszkodowania przy odpowiednim zastosowaniu art. 45 § 2 i 47 ¹ kp. Przepisy te stosowane są w konsekwencji odwołania się na zasadzie analogii do art. 42 kp oraz art. 11 ¹ kp jako podstawy prawnej zasady równego traktowania pracowników – prokuratorów”.

Zgodnie z art. 45 § 2 i art. 47 ¹ kp należne odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Wynagrodzenie D. K. wynosiło 16.179,15 zł, zaś w jej przypadku okres uprzedzenia winien wynosić 3 miesiące, co oznacza, iż powinno to nastąpić ze skutkiem nie na ostatni dzień sierpnia 2023 roku jak miało to miejsce a na ostatni dzień września 2023 roku. W tym stanie rzeczy Sąd zasądził na jej rzecz 48.591 zł – zgodnie z żądaniem. Na podstawie art. 481 § 1 i 2 kc, w związku z art. 300 kp należało zasądzić na rzecz powódki także odsetki od zasądzonej kwoty odszkodowania – począwszy od 29 czerwca 2023 roku (tj. od dnia następnego od doręczenia pozwanej odpisu pozwu - k. 25).

O opłacie orzeczono na podstawie art. 94 Ustawy z dnia 28 lipca 2015 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2021 roku, poz. 2257). W toku postępowania powódka była zwolniona z mocy ustawy od obowiązku uiszczenia opłaty sądowej od pozwu na podstawie art. 96 ust. 1 pkt 4 u.k.s.c. Strona pozwana jest objęta ustawowym zwolnieniem od opłat sądowych (art. 94 u.k.s.c.), a zatem nie istnieją podstawy do obciążenia kosztami opłaty sądowej strony, która proces przegrała (pkt II wyroku).

Na podstawie art. 477 ² § 1 kpc Sąd nadał rygor natychmiastowej wykonalności wyrokowi w pkt I do wysokości nie przekraczającej jednomiesięcznego wynagrodzenia powódki.

Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy orzekł jak w wyroku.