Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Renata Gąsior

Protokolant sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 października 2023 r. w Warszawie

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w W.-(...)

o dodatek służbowy

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 stycznia 2023 r. sygn. akt VI P 277/21

oddala apelację,

zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w W.-(...) na rzecz powódki M. K. kwotę 337,50 zł (trzysta trzydzieści siedem złotych pięćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą.

Sędzia SO Renata Gąsior

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 24 stycznia 2023 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w W. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o sygn. akt VI P 277/21 z powództwa M. K. przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w W.-(...) o dodatek służbowy:

Zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2.100 zł tytułem wyrównania bezzasadnie obniżonego dodatku służbowego za okres od maja 2021 r. do listopada 2021 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie dla kwot:

300 zł od dnia 5 maja 2021 r. do dnia zapłaty,

300 zł od dnia 2 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty,

300 zł od dnia 2 lipca 2021 r. do dnia zapłaty,

300 zł od dnia 3 sierpnia 2021 r. do dnia zapłaty,

300 zł od dnia 2 września 2021 r. do dnia zapłaty,

300 zł od dnia 2 października 2021 r. do dnia zapłaty,

300 zł od dnia 2 listopada 2021 r. do dnia zapłaty,

Oddalił powództwo w pozostałym zakresie,

Zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 112,50 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego:

M. K. była funkcjonariuszem służby więziennej począwszy od dnia 1 maja 2002 r. Ostatnio zajmowała stanowisko technika działu finansowego Aresztu Śledczego w W.-(...). 1 sierpnia 2013 r. został przyznany powódce dodatek służbowy w kwocie 700 zł miesięcznie.

Szczegółowy zakres czynności powódki został sformułowany w dokumencie pt.: „zakres czynności” z dnia 19 czerwca 2019 r., który powódka podpisała. M. K. zajmowała się tworzeniem dowodów księgowych, apteki okręgowej, tworzeniem dokumentacji, korespondencji między jednostkami, ustalaniem kwot przekazań. Dodatkowo zajmowała się całą księgowością z zakresu obrotu materiałowego wspólnie z inną funkcjonariuszką. Zakres obowiązków powódki nie był mocno rozbudowany na tle innych funkcjonariuszy. Trafiła do działu finansowego już z dodatkiem w wysokości 700 zł. W czasie absencji chorobowej powódki jej zadania wykonywali inni funkcjonariusze. Zakresy obowiązków innych pracowników nie uległy zmianie. Następnie, gdy powódka nie wróciła już do pracy, jej zakres obowiązków został na stałe przydzielony innym funkcjonariuszom.

M. K. przebywała na zwolnieniach lekarskich z powodu choroby w okresach:

- od 22 października 2019 roku do 31 października 2019 r.,

- od 25 lutego 2020 r. do 6 marca 2020 r.,

- od 17 marca 2020 r. do 17 kwietnia 2020 r.,

- od 18 kwietnia 2020 r. do 8 maja 2020 r.,

- od 8 września 2020 r. do 18 września 2020 r.,

- od 3 listopada 2020 r. do 16 listopada 2020 r.,

- od 17 listopada 2020 r. do 11 grudnia 2020 r.,

- od 12 grudnia 2020 r. do 14 stycznia 2021 r.,

- od 15 stycznia 2021 r. do 26 lutego 2021 r.,

- od 27 lutego 2021 r. do 31 marca 2021 r.,

- od 17 marca 2021 r. do 13 kwietnia 2021 r.,

- od 14 kwietnia 2021 r. do 11 czerwca 2021 r.,

- od 12 czerwca 2021 r. do 13 lipca 2021 r.,

- od 14 lipca 2021 r. do 13 sierpnia 2021 r.,

- od 14 sierpnia 2021 r. do 30 września 2021 r.,

- od 1 października 2021 r. do 3 listopada 2021 r.,

- od 4 listopada 2021 r. do 30 listopada 2021 r.

Powódka przebywając na zwolnieniu lekarskim otrzymała telefon, że jeśli nie wróci ze zwolnienia lekarskiego, to obniżony zostanie jej dodatek służbowy. W czasie rehabilitacji powódki Dyrektor Aresztu Śledczego zwrócił się również z zapytaniem do szpitala w O. czy zwolnienie lekarskie nie jest sfałszowane.

Z dniem 1 maja 2021 r. powódce został obniżony dodatek służbowy do kwoty 400 zł miesięcznie w związku z długotrwałym niewykonywaniem zadań służbowych wynikającym z przebywania na zwolnieniu lekarskim.

M. K. została zwolniona ze służby w Służbie Więziennej z dniem 30 listopada 2021 r., w związku ze złożonym pisemnym zgłoszeniem wystąpienia ze służby.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie faktów przyznanych (bezspornych) opisanych dowodów z dokumentów, które nie były kwestionowane przez strony co do ich prawdziwości oraz na podstawie zeznań świadków K. N., R. S. oraz zeznań powódki. Zeznania te jako spójne i logiczne zostały uznane za wiarygodne i przydatne dla rozstrzygnięcia.

Sąd Rejonowy nie dał wiary zeznaniom świadka R. S., który zeznawał, że przyczynami obniżenia dodatku powódce były: długa absencja, zmiana struktury działu oraz to, że wysokość dodatku była nieadekwatna do realizowanych zadań. Po pierwsze, sama decyzja o obniżeniu wskazywała jedynie na jedną z wymienionych przyczyn tj. długą absencję. Jeśli zaś przyczynami miałyby być zmiany struktury działu czy też nieadekwatność wysokości dodatku do zakresu obowiązków to zmiana taka powinna nastąpić już w 2019 roku, gdy powódce sprecyzowano zakres obowiązków jako technika działu finansowego. Jednocześnie Sąd Rejonowy ustalił, że powódka otrzymała informację, że jeśli nie wróci ze zwolnienia lekarskiego, to obniżony zostanie jej dodatek służbowy (zeznania świadka T. K.). Sąd Rejonowy dał temu wiarę, skoro sama decyzja w zakresie przyczyn wskazywała jedynie na długotrwałe niewykonywanie zadań w związku z przebywaniem na zwolnieniu lekarskim.

Sąd Rejonowy zważył, że zgodnie z § 4 ust. 2 pkt 2) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 stycznia 2011 r. w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej, akt obecnie już nieobowiązujący ale obowiązujący w okresie, gdy swą służbę pełniła powódka (dalej: „Rozporządzenie”) przy ustalaniu wysokości dodatku służbowego uwzględnia się: na pozostałych stanowiskach służbowych - prawidłowe wykonywanie obowiązków służbowych, w szczególności inicjatywę i samodzielność w realizacji zadań służbowych, terminowość i efektywność podejmowanych działań, posiadane kwalifikacje i umiejętności wykorzystywane na zajmowanym stanowisku, a także powierzenie nowych lub dodatkowych obowiązków służbowych lub wystąpienie innej istotnej zmiany warunków służby wymagającej zwiększenia zaangażowania funkcjonariusza w wykonywanie zadań służbowych.

Zgodnie z § 5 ust. 1 tego samego rozporządzenia dodatek służbowy można obniżyć w razie zmiany lub ustania przesłanek, o których mowa w § 4 ust. 2.

Sąd Rejonowy uznał, że brak było podstaw do obniżenia powódce dodatku służbowego w trybie § 5 ust. 1 Rozporządzenia, gdyż nie doszło do żadnej zmiany ani ustania przesłanek, o których mowa w § 4 ust. 2 Rozporządzenia. Przede wszystkim powódce dodatek służbowy został obniżony w związku z długotrwałym niewykonywaniem zadań służbowych wynikającym z przebywania na zwolnieniu lekarskim. Takie było uzasadnienie decyzji w tym przedmiocie.

Wskazany przepis Rozporządzenia nie zawiera w ogóle takiej podstawy obniżenia dodatku służbowego jak długotrwałe niewykonywanie zadań służbowych wynikające z przebywania na zwolnieniu lekarskim. Pozwana wskazywała na zwrot „w szczególności” jakoby katalog kryteriów miał charakter otwarty w § 4 ust. 2 pkt 2) Rozporządzenia jednakże zauważyć należy, że zwrot ten odnosi się jedynie do prawidłowego wykonywania obowiązków służbowych (jako jednej podstawy miarkowania dodatku służbowego) nie zaś do podstaw ustalania wysokości dodatku służbowego w ogólności.

Sama w sobie taka nieobecność nie powoduje, że funkcjonariuszowi zmienia się zakres obowiązków czy też warunki służby w ten sposób, że „odpada” podstawa stosowania dodatku służbowego w określonej wysokości. Tymczasem w ocenie Sądu ze zgromadzonego materiału wynika jednoznacznie, że wyłączną motywacją pozwanego była właśnie długotrwała absencja chorobowa powódki. Obowiązki służbowe powódki zostały sformułowane na piśmie 19 czerwca 2019 roku. Nie doszło wówczas do żadnej zmiany dodatku służbowego ani też przez długi okres zwolnienia lekarskiego aż do dnia wydania decyzji, którą powódka kwestionowała w niniejszej sprawie. Sama zaś decyzja wskazuje jako przyczynę obniżenia właśnie na długotrwałe niewykonywanie zadań służbowych wynikające z przebywania na zwolnieniu lekarskim tylko i wyłącznie. Istotne jest jeszcze, że w trakcie przebywania na zwolnieniu lekarskim powódka otrzymała telefon z informacją, że jeśli nie wróci ze zwolnienia lekarskiego, to obniżony jej zostanie dodatek służbowy.

W tym stanie faktycznym w ocenie Sądu Rejonowego przyjąć należało, że wyłączną podstawą decyzji o obniżeniu dodatku służbowego było długotrwałe niewykonywanie zadań służbowych wynikające z przebywania na zwolnieniu lekarskim, a na takiej podstawie nie można było obniżyć dodatku służbowego w świetle cytowanych przepisów Rozporządzenia. Strona pozwana wskazywała na zmiany w sferze zakresu obowiązków powódki, jednakże sama długotrwała absencja chorobowa takich zmian nie powoduje, nie zostało to zaś podane jako przyczyna obniżenia dodatku służbowego.

Dopiero zmiana zakresu obowiązków mogła stanowić podstawę do obniżenia dodatku służbowego. Samo powierzenie zadań powódki innym funkcjonariuszom nie miało zaś znaczenia, oczywistym jest bowiem, że ktoś w trakcie absencji musi zadania nieobecnego funkcjonariusza wykonywać. Jednak, co zostało już wskazane, nie o to chodziło pozwanemu (zmiana zakresu obowiązków, która nie została niczym wykazana) a jedynie o to, że powódka była długotrwale nieobecna w pracy z powodu choroby.

Z tych względów Sąd Rejonowy zasądził na rzecz powódki wyrównanie dodatku służbowego do kwoty 700 zł, takiej jaka przysługiwała jej do czasu bezpodstawnego obniżenia. Zasądzone za poszczególne miesiące kwoty po 300 zł odpowiadają wysokości różnicy pomiędzy dodatkiem służbowym obniżonym (400 zł) a dodatkiem należnym (700 zł). Łącznie było to 2 100 zł za okres od maja 2021 roku (miesiąc od którego powódka otrzymywała obniżony dodatek służbowy) do listopada 2021 roku (ostatni miesiąc służby powódki) - 7 miesięcy x 300 zł. Skoro służba powódki zakończyła się z końcem listopada to nie było możliwe zasądzenie wyrównania dodatku służbowego na kolejny miesiąc po ustaniu stosunku służby i kwota 3 200 zł jakiej łącznie domagała się powódka była nieuzasadniona, powództwo podlegało oddaleniu jako nieuzasadnione ponad kwotę 2 100 zł.

Zgodnie z art. 62 ust. 2 Ustawy uposażenie zasadnicze i dodatki do uposażenia o charakterze stałym są płatne miesięcznie z góry, w pierwszym dniu roboczym każdego miesiąca. Sąd Rejonowy zasądził więc odsetki na podstawie art. 481 § 1 k.c. przyjmując daty wymagalności kwot za poszczególne miesiące jako pierwszy dzień roboczy w każdym z miesięcy, za który należało się powódce wyrównanie dodatku. W pozostałym zakresie roszczenia odsetkowe powódki jako nieuzasadnione nie zasługiwały na uwzględnienie.

Odnośnie formułowanego w pozwie wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania Sąd Rejonowy wskazał, że decyzja, na podstawie której został powódce obniżony dodatek służbowy nie była decyzją administracyjną w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego a jedynie tzw. decyzją pisemną. W związku z tym nie miały tu zastosowania przepisy o terminach na wniesienie odwołania.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. Pierwotna wartość przedmiotu sporu wynosiła 3 600 zł, zasądzono natomiast na rzecz powódki 2 100 zł. Powódka wygrała zatem sprawę w 58,333 %, pozwany sprawę zaś wygrał w 41,667%. Koszty procesu poniesione przez strony to 675 zł przez powódkę (wynagrodzenie radcy prawnego ustalone na podstawie § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, tekst jedn. Dz.U. 2018 poz. 265 ze zm.) oraz 675 zł przez pozwanego (wynagrodzenie radcy prawnego ustalone na podstawie § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 3 cytowanego powyżej rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości) - łącznie 1 350 zł. Stosunkowo do wyniku sprawy rozdzielając koszty powódka winna ponieść koszty w kwocie 562,50 zł, pozwany zaś w kwocie 787,50 zł. W konsekwencji pozwany winien zwrócić powódce 112,50 zł (wyrok Sądu Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie z 24 stycznia 2023 r. wraz z uzasadnieniem, k. 124 i k. 140-146 a.s.).

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany Skarb Państwa - Areszt Śledczy w W.-(...), zaskarżając rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w części dotyczącej pkt 1 i 2 wyroku, zarzucił naruszenie:

§ 5 ust. 1 i ust. 3 w związku z § 4 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 stycznia 2011 r. w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej polegającej na bezpodstawnym przyjęciu, że:

- kwota dodatku służbowego nie może zostać obniżona do wysokości adekwatnej do zakresu zadań i ponoszonej odpowiedzialności w przypadku zmiany okoliczności stanowiących podstawę jego przyznania lub szacowania wysokości, w tym w przypadku zmiany zakresu obowiązków, posiadania dodatku służbowego w nieadekwatnej do zakresu obowiązków i ponoszonej odpowiedzialności wysokości, a także niewykonywania zadań i czynności służbowych przez funkcjonariusza wynikającego z przebywania na zwolnieniu lekarskim oraz powierzenia zadań innemu funkcjonariuszowi z jednoczesnym zmniejszeniem zakresu jego obowiązków,

- kwota dodatku służbowego nie może być obniżona także po późniejszym dokonaniu przez przełożonego oceny adekwatności jego wysokości, w szczególności w sytuacji, gdy przyznana kwota dodatku służbowego wynikała z przyczyn nie merytorycznych, tj. zależności osobowych oraz znajomości, a nie zakresu zadań i powierzonych obowiązków na zajmowanym stanowisku służbowym,

- na wysokość dodatku służbowego nie mogą wpływać takie okoliczności jak zmniejszenie obowiązków służbowych, niski poziom odpowiedzialności związanej z wykonywaną pracą oraz brak samodzielności,

art. 60c w zw. z art. 58 ust. 1 pkt 3 ustawy o Służbie Więziennej w związku z § 5 ust. 1 i ust. 3 i § 4 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej poprzez bezpodstawne przyjęcie, iż dodatek służbowy w okresie niezdolności do pracy funkcjonariusza ma charakter gwarancyjny i rekompensacyjny w sytuacji, gdy prawidłowe rozumienie danego przepisu prowadzi do odmiennych wniosków, tj. iż dodatek ten, z racji jego przesłanek, można porównać do premii występującej w typowym stosunku pracy, a więc noszący walor motywacyjny lub wynagradzający efektywność pracy, czy też zwiększony zakres obowiązków, brak zatem efektywności w trakcie nieobecności spowodowanej zwolnieniem lekarskim jako czynnik obiektywny może być uzasadnioną podstawą do obniżenia dodatku służbowego,

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów, a także jednostronną i wybiórczą ocenę materiału dowodowego tj. brak ustalenia, że istniały w sprawie podstawy do obniżenia powódce dodatku służbowego, co wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, jak i treści samego uzasadnienia wyroku,

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczność ustaleń z treścią zebranych dowodów tj. bezpodstawne przyjęcie, iż zeznania świadka R. S. są niewiarygodne poprzez dowolną ich ocenę, co nie znajduje jakiegokolwiek uzasadnienia w zgromadzonym materiale dowodowym, w sytuacji gdy powódka i T. K. potwierdzili fakty zakwestionowane w tej części, co doprowadziło do wadliwych wniosków końcowych, niezgodnych z zasadami wiedzy, doświadczenia życiowego i prawidłowego rozumowania,

art. 327 ¹ § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez niepoczynienie rozważań co do podstawy prawnej wyroku, w tym także w zakresie materialnoprawnej podstawy orzeczenia, co skutkowało uwzględnieniem powództwa w zaskarżonej części, wbrew treści obowiązujących w danym zakresie przepisów prawa.

W oparciu o powyższe zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na jego rzecz od powódki kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu apelacji pozwany odniósł się szczegółowo do zarzutów wskazując, że w związku z długotrwałym niewykonywaniem przez powódkę zadań i czynności służbowych wynikającym z przebywania na zwolnieniu lekarskim oraz powierzeniem jej zadań innemu funkcjonariuszowi, z jednoczesnym zmniejszeniem jej zakresu obowiązków, okoliczności te nie zostały w jakikolwiek sposób zakwestionowane w toku procesu przez powódkę. Zdaniem pozwanego z zeznań T. K. wprost wynikało, że dodatek służbowy przyznana powódce wynikał z innych okoliczności, tj. zależności osobowych oraz znajomości, a nie zakresu zadań i powierzonych obowiązków na zajmowanym stanowisku służbowym. Tym samym Dyrektor Aresztu Śledczego w W.-(...) był zobligowany do zmiany wysokości przyznanego powódce dodatku służbowego i dostosowania jego kwoty do zakresu zadań, który został jej przydzielony w Dziale Finansowym Aresztu Śledczego w W.-(...). Pozwany podkreślił, że dodatek służbowy powódki był ustalony w znacznie wyższej wysokości niż ten, który był otrzymywany przez pozostałych funkcjonariuszy danego Działu, których staż służby oraz ponoszona odpowiedzialność i zakres zadań był dużo szerszy niż M. K.. Wynika to z zeznań świadków, w tym R. S. i K. N. oraz dokumentów przedłożonych w sprawie przez stronę pozwaną. W sprawie M. K. wystąpiły podstawy do obniżenia jej dodatku służbowego, a podjęta przez Dyrektora Aresztu Śledczego w W.-(...) decyzja o obniżeniu Powódce dodatku służbowego z dniem 1 maja 2021 r. do wysokości 400 zł odpowiadała i odpowiada prawu.

W dalszej części uzasadnienia apelacji pozwany podkreślił, że obniżenie dodatku służbowego powódce nastąpiło z uwagi na długotrwałą, ciągłą nieobecność w pracy spowodowaną niezdolnością do pracy. Po stronie pozwanego powstała konieczność przekazania części zadań powódki innemu funkcjonariuszowi, przy jednoczesnej zmianie zakresu obowiązków powódki. Obowiązki powódki uległy zmniejszeniu, co zdaniem pozwanego, przy jednoczesnej jej długotrwałej nieobecności w miejscu pracy, uzasadniało obniżenie dodatku służbowego do kwoty 400 zł, a także dostosowało przyznaną jej kwotę dodatku służbowego do kwot, które otrzymywali pozostali funkcjonariusze Działu Finansowego Aresztu Śledczego w W.-(...), którzy realizowali nawet szerszy zakres zadań niż powódka. Pozwany wskazał, że o ile uposażenie zasadnicze otrzymywane w okresie niezdolności do pracy (art. 60c ustawy o Służbie Więziennej) funkcjonariusza ma charakter gwarancyjny i rekompensacyjny, to takiego charakteru nie ma już dodatek służbowy. Dodatek ten, z racji jego przesłanek, można porównać do premii występującej w typowym stosunku pracy. Dodatek pełni więc bardziej rolę motywacyjną, wynagradzając efektywność pracy, czy też równoważąc zwiększony zakres obowiązków. Brak efektywności w trakcie nieobecności spowodowanej zwolnieniem lekarskim, jako czynnik obiektywny, był uzasadnioną podstawą do obniżenia dodatku służbowego. Z tego też względu Sąd Rejonowy nie tylko w sposób wadliwy dokonał w niniejszej sprawie interpretacji § 5 ust. 1 i ust. 3 w związku z § 4 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 stycznia 2011 r. w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej oraz art. 60c ustawy o Służbie Więziennej, ale także nieprawidłowo je zastosował na gruncie niniejszej sprawy. W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. apelujący podniósł, że Sąd I instancji oparł orzeczenie wyłącznie na podstawie twierdzenia nie znajdującego odzwierciedlenia w stanie faktycznym sprawy, w tym przede wszystkim nie wynikającego ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, tj., że nie doszło do żadnej zmiany ani ustania przesłanek, o których mowa w § 4 ust. 2 Rozporządzenia. Z materiału dowodowego, a także i z uzasadnienia wyroku wynika, że powódce obniżono dodatek służbowy m.in. z powodu zmiany zakresu obowiązków służbowych, które nastąpiło nie tylko w czasie absencji chorobowej, ale już wcześniej. Kwestia natomiast otrzymania telefonu nie znajduje jakiegokolwiek potwierdzenia. Powódka i jej mąż także w toku sprawy nie byli w stanie udzielić precyzyjnej odpowiedzi kto wykonał dany telefon. Zgodnie jednak twierdzili, że nie był to Dyrektor Aresztu Śledczego w W.-(...), a zatem jedyna osoba, która była uprawniona do wydania stosownego rozstrzygnięcia w danym zakresie.

Jeżeli chodzi o zeznania świadka R. S., które Sąd Rejonowy uznał za niewiarygodne w części, w jakiej świadek zeznał, że przyczynami obniżenia dodatku powódce były: długa absencja, zmiana struktury działu oraz to, że wysokość dodatku była nieadekwatna do realizowanych zadań, to zdaniem skarżącego zostały one zakwestionowane bez wskazania przyczyny. Fakt, że w rozkazie nie znalazły się określone treści nie oznacza, iż one w stanie faktycznym nie występowały. Brak jest przepisów, które nakładałyby na Dyrektora Aresztu Śledczego w W.-(...) obowiązek wskazywania w rozkazach personalnych wszystkich przesłanek, którymi kieruje się przy obniżaniu dodatku służbowego. Okoliczności wskazywane przez tego świadka wprost zostały potwierdzone przez samą powódkę i T. K.. Ich zeznania w ocenie skarżącego potwierdziły, że do obniżenia dodatku służbowego doszło, w związku z pierwotną zmianą stanowiska służbowego, a także z uwagi na znajomości Państwa K. i stanowisko T. K. zajmowane przed zwolnieniem ze Służby Więziennej oraz wynikającego z tego nepotyzmu. Z zeznań świadków K. N. oraz R. S. wprost wynikało, że kwota dodatku służbowego, który powódka otrzymywała była niewspółmiernie wysoka w porównaniu do innych funkcjonariuszy realizujących zadania w tym samym Dziale Finansowym co powódka, a wykonujących bardziej złożone i odpowiedzialne zadania. Powyższe prowadzi do wniosku, że powództwo wobec Skarbu Państwa - Aresztu Śledczego w W.-(...) powinno podlegać oddaleniu (apelacja, k. 151-155 a.s.).

W odpowiedzi na apelację M. K. wniosła o oddalenie apelacji pozwanej oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych (odpowiedź na apelację, k.163-164 a.s.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej została oceniona jako niezasadna.

Na wstępie rozważań Sąd Okręgowy wskazuje, że zgodnie z treścią art. 378 § 1 k.p.c., sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, w granicach zaskarżenia z urzędu bierze jednak pod uwagę nieważność postępowania. Wynikający z ww. przepisu obowiązek rozpoznania sprawy w granicach apelacji rozumiany jest jako bezwzględny zakaz wykraczania przez sąd drugiej instancji poza te granice i zarazem jako nakaz wzięcia pod uwagę i rozważenia wszystkich podniesionych w apelacji zarzutów i wniosków (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 11 maja 2017r., II UZ 15/17). Rozważając zakres kognicji sądu odwoławczego, Sąd Najwyższy stwierdził, że sformułowanie „w granicach apelacji”, wskazane w ww. przepisie oznacza, że sąd drugiej instancji między innymi rozpoznaje sprawę merytorycznie w granicach zaskarżenia, dokonuje własnych ustaleń faktycznych, prowadząc lub ponawiając dowody albo poprzestaje na materiale zebranym w pierwszej instancji, ustala podstawę prawną orzeczenia niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji oraz kontroluje poprawność postępowania przed sądem pierwszej instancji, pozostając związany zarzutami przedstawionymi w apelacji, jeżeli są dopuszczalne, ale biorąc z urzędu pod uwagę nieważność postępowania (por. uzasadnienie uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2008r., III CZP 49/07; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 9 czerwca 2016r., III AUa 806/15). W świetle powyższego sąd odwoławczy ma więc nie tylko uprawnienie, ale i obowiązek rozważenia na nowo całego zabranego w sprawie materiału oraz jego własnej oceny (art. 382 k.p.c.), przy uwzględnieniu zasad wynikających z art. 233 § 1 k.p.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2006 r., I PK 169/05).

Uwzględniając przyjętą i prezentowaną wyżej wykładnię wskazanych przepisów, Sąd Okręgowy, rozpoznając apelację strony pozwanej, rozważył prawidłowość skarżonego rozstrzygnięcia w kontekście podniesionych zarzutów oraz całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie. Konsekwencją tych rozważań było stwierdzenie, że apelacja nie zawiera zarzutów mogących skutkować zmianą lub uchyleniem wyroku. W sprawie nie zachodziły również tego rodzaju okoliczności, które Sąd Okręgowy powinien był wziąć pod uwagę z urzędu. Wyrok wydany przez Sąd I instancji zawiera trafne i odpowiadające prawu rozstrzygnięcie i nie występują w sprawie przesłanki zaskarżenia mogące ten wyrok wzruszyć.

W pierwszym rzędzie Sąd Okręgowy wskazuje, że podzielił dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne, wobec czego – w myśl poglądów utrwalonych w orzecznictwie – nie zachodzi potrzeba ich szczegółowego powtarzania (m.in. wyroki Sądu Najwyższego: z 8 października 1998r., II CKN 923/97; z 12 stycznia 1999r., I PKN 521/98). Zaakcentowania wymaga, że w przeważającym zakresie to, co Sąd I instancji ustalił znalazło potwierdzenie w niekwestionowanych przez strony dokumentach, częściowo nie było przedmiotem sporu, w części zaś znajdowało oparcie w zeznaniach stron, które zostały ocenione przez Sąd Rejonowy prawidłowo, w zgodzie ze wskazaniami z art. 233 § 1 k.p.c. Wprawdzie strona pozwana wskazując na naruszenie ww. przepisu sformułowała w apelacji zarzut odnoszący się do oceny zeznań świadka R. S., Sąd II instancji ocenił jednak, że zarzut ten jest bezzasadny i oparty na wybranych i korzystnych dla strony pozwanej fragmentach zeznań tego świadka, w zestawieniu z wybranymi fragmentami zeznań powódki i T. K.. Swobodna ocena dowodów dokonywana jest przez pryzmat własnych przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego zasobu doświadczeń życiowych, uwzględnia wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego.

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., dotyczącego zasad oceny dowodów, wymaga wykazania, że ocena ta dokonana została w sposób rażąco wadliwy lub oczywiście błędny, uchybiający zasadom logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Nie może ono natomiast ograniczać się jedynie do zaprezentowania własnego przekonania o innej wadze i wiarygodności przeprowadzonych dowodów, czy też przedstawienia własnej wersji stanu faktycznego sprawy (orzeczenia Sądu Najwyższego: z 6 listopada 1998r., II CKN 4/98, niepubl.; z 5 sierpnia 1999r., II UKN 76/99, OSNAPiUS 2000, nr 19, poz. 732; z 14 stycznia 2000r., I CKN 1169/99, OSNC 2000, nr 7 - 8, poz. 139; z dnia 10 kwietnia 2000r., V CKN 17/00, OSNC 2000, nr 10, poz. 189).

Strona pozwana w odniesieniu do zarzutu błędnej oceny zeznań świadka R. S. zarzuciła Sądowi Rejonowego przeprowadzenie wywodu w sposób dowolny i wewnętrznie sprzeczny, co wynika ze stwierdzenia przez Sąd I instancji, że decyzja o obniżeniu wskazywała jedynie na jedną z wymienionych przyczyn tj. długą absencję, podczas gdy zdaniem strony apelującej zeznania R. S. potwierdzały, że przyczynami obniżenia dodatku powódce były: długa absencja, zmiana struktury działu oraz to, że wysokość dodatku była nieadekwatna do realizowanych zadań. Sąd II instancji podzielił w tym zakresie argumentację Sądu Rejonowego co do tego, że twierdzenia świadka w powyższym zakresie nie znajdują oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym. Przede wszystkim co innego wynika z dowodu z dokumentu wręczonego powódce przez Dyrektora Aresztu Śledczego w W. (...) w dniu 28 kwietnia 2021 r., a mianowicie, że obniżenie dodatku służbowego z dniem 1 maja 2021 r. do wysokości 400 zł miesięcznie w związku z długotrwałym niewykonywaniem zadań służbowych wynikającym z przebywania na zwolnieniu lekarskim. Pracodawca w tym piśmie nie wskazał na jakiekolwiek inne przyczyny swojej decyzji. Tak też ustalił Sąd Rejonowy i ustalenia te są prawidłowe. Brak jest natomiast podstaw aby dokonać odmiennej oceny zeznań ww. świadka, niż Sąd Rejonowy. Bowiem, aby uznać twierdzenia tego świadka za wiarygodne w powyższym zakresie w jakim świadek twierdził, że przyczynami obniżenia dodatku powódce były poza długa absencją także zmiana struktury działu oraz to, że wysokość dodatku była nieadekwatna do realizowanych zadań, to strona pozwana powinna dowieść, że rzeczywiście tak było w tym konkretnym przypadku i miało to miejsce w czasie kiedy powódce wręczono pismo Dyrektora z 28 kwietnia 2021 r. Sąd Rejonowy w tym zakresie prawidłowo uznał, że jeśli przyczynami obniżenia dodatku miałyby być zmiany struktury działu czy też nieadekwatność wysokości dodatku do zakresu obowiązków to zmiana taka powinna nastąpić już w 2019 roku, gdy powódce sprecyzowano zakres obowiązków jako technika działu finansowego. A nie w dowolnym momencie trwania zatrudnienia. Pracodawca w takiej sytuacji nie ma dowolności, co wynika wprost z przepisów szczególnych, w omawianym przypadku w § 5 ust. 1 i ust. 3 w związku z § 4 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 stycznia 2011 r. w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej. Przede wszystkim z brzmienia w § 5 ust. 3 rozporządzenia wynika wprost, że dodatek służbowy ulega obniżeniu od najbliższego miesiąca następującego po miesiącu, z którym nastąpiły przesłanki uzasadniającego obniżenie tego dodatku. Wobec powyższego pracodawca mógłby obniżyć powódce dodatek służbowy z przyczyn, na które wskazuje świadek R. S., ale wcześniej w ciągu miesiąca od przydzielenia powódce nowych obowiązków. Różnica w zakresie obowiązków powódki wynika z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych powódki, tj. z zakresu obowiązków powódki na stanowisku technika działu organizacyjno – prawnego z 9 maja 2016 r. i z zakresu obowiązków powódki na stanowisku technika działu finansowego w najnowszym brzmieniu z 19 czerwca 2019 r. Natomiast pierwotna i kategoryczna zmiana obowiązków powódki miała miejsce już wcześniej, bo 3 stycznia 2018 r.

Z zakresu obowiązków powódki z 9 maja 2016 r. wynika, że do obowiązków powódki należało: - przyjmowanie i wysyłanie korespondencji; - przedstawianie wpływów do wglądu i dekretacji dyrektorowi jednostki; - prowadzenie terminarza spraw; - wydawanie delegacji funkcjonariuszom i pracownikom; - bieżąca obsługa sekretariatu, przyjmowanie i obsługa interesantów; - prowadzenie rejestru przekazywanej korespondencji do (...), (...) W..

Z dniem 1 stycznia 2018 r. powódka została mianowana na stanowisko technika działu finansowego. Z zakresu obowiązków powódki z 3 stycznia 2018 r. do ostatniej zmiany z 19 czerwca 2018 r. wynika, że do jej obowiązków należało: - prowadzenie ewidencji analitycznej i syntetycznej rozchodów aptecznych; - prowadzenie korespondencji otrzymanych i nieodpłatnie przekazanych leków; - przyjmowanie i wycena asygnat materiałowych „MP” przychodowych; - przyjmowanie i wycena asygnat materiałowych „MW” rozchodowych; - sporządzanie dowodów księgowych, poleceń księgowań oraz dekretacja przyjętych dowodów magazynowych; - wprowadzanie danych do programu (...) z dowodów księgowych przychodowych i rozchodowych obrazujących zmiany zapasów materiałowych w jednostce; - uzgadnianie stanów zapasów materiałowych w zakresie konta „310” zgodnie z przepisami o rachunkowości; - prowadzenie ewidencji analitycznej i syntetycznej w zakresie środków trwałych o niższej wartości użytkowej, uzgadnianie stanów tej ewidencji zgodnie z przepisami; - prowadzenie korespondencji oraz księgowań na kontach przy otrzymaniu i nieodpłatnym przekazywaniu materiałów; - prowadzenie rozliczeń inwentaryzacji okresowych i rocznych; - kontrola dokumentów pod względem merytorycznym, formalnym i rachunkowym, sprawdzanie kompletności podpisów; - zapoznawanie się ze specyfiką każdego odcinka pracy działu finansowego oraz przepisami o rachunkowości budżetowej; - odpowiedzialność za właściwe wprowadzanie wszelkich danych do programu komputerowego i współpraca z funkcjonariuszami obsługującymi sprawy budżetu jednostki; - w ramach zastępstwa kasjera prowadzenie gospodarki kasowej; - zastępowanie w wykonywaniu obowiązków w czasie nieobecności: st. sierż. sztab. J. M. - 3 stycznia 2018 r., mł. chor. A. B. – 4 stycznia 2019 r., mł. chor. E. L. - 19 czerwca 2019 r.; - wykonywanie innych czynności zleconych przez głównego księgowego.

Powyższe obowiązki powódki z 9 maja 2016 r. różnią się od tych, które powierzono jej z dniem 3 stycznia 2018 r., 4 stycznia 2019 r. i ostatnio 19 czerwca 2019 r. Wówczas zachodziła możliwość zastosowania w jej przypadku obniżenia dodatku służbowego od najbliższego miesiąca następującego po miesiącu w którym nastąpiła zmiana tj. powierzenie nowych obowiązków służbowych w myśl § 5 ust. 1 i ust. 3 w związku z § 4 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 stycznia 2011 r. w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej. Natomiast po upływie miesiąca od zmian zakresu obowiązków powódki tj. odpowiednio po upływie lutego 2018 r., lutego 2019 r. i lipca 2019 r. powyższy przepis § 5 ust. 3 rozporządzenia nie przewidywał możliwości obniżenia dodatku służbowego w związku z powierzeniem nowych obowiązków służbowych, o których mowa § 4 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia. W tej sytuacji, Sąd I instancji dokonał prawidłowej oceny, że zmiana wysokości dodatku służbowego powódki nie mogła i nie nastąpiła w związku ze zmianą struktury działu oraz tego, że wysokość dodatku była nieadekwatna do realizowanych zadań tj. zmianą zakresu obowiązków i powierzeniem powódce nowych obowiązków.

Sąd I instancji uwzględnił w sposób prawidłowy ocenił zeznania świadków oraz dowodów z dokumentów, którymi w szczególności były zakres obowiązków powódki oraz liczne wyróżnienia i nagrody otrzymywane przez powódkę. W tym miejscu wymaga podkreślenia, że dokumentacja powódki znajdująca się w aktach osobowych oraz jej analiza przeczy o zasadności zastosowania wobec niej § 5 ust. 1 rozporządzenia. Z dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych powódki wynika bowiem, że otrzymywała ona wyróżnienia w postaci nagród pieniężnych, dodatkowych dni urlopu, a ponadto była wyróżniająco, bardzo dobrze i szczególnie dobrze oceniana za swoją pracę, co wynika z opinii służbowych na temat pracy powódki, we wnioskach końcowych opinii uznawano, że wywiązuje się z obowiązków służbowych i jest przydatna na zajmowanym stanowisku. Powyższe okoliczności świadczą jednoznacznie o tym, że praca powódki była ceniona przez pracodawcę wysoko, skoro otrzymywała z tego tytułu nagrody i wyróżnienia. Z kolei szereg tych wszystkich wyżej wymienionych okoliczności przeczą temu, aby zaistniały jakiekolwiek podstawy do obniżenia powódce dodatku służbowego o charakterze stałym z dniem 5 maja 2021 r.

Odnosząc się do zarzutów naruszenia prawa materialnego, Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności wskazuje, że w zdecydowanej części argumentacja zaprezentowana przez stronę pozwaną w treści apelacji stanowiła jedynie przedstawienie własnej interpretacji przepisów ustawy o Służbie Więziennej i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 stycznia 2011 r. w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej w brzmieniu obowiązującym w maju 2021 r.

Sąd Okręgowy nie zgadza się z twierdzeniem pozwanego, że o ile uposażenie zasadnicze otrzymywane w okresie niezdolności do pracy (art. 60c ustawy o Służbie Więziennej) funkcjonariusza ma charakter gwarancyjny i rekompensacyjny, to takiego charakteru nie ma już dodatek służbowy. Wbrew twierdzeniom pozwanego, nie jest tak, że dodatek służbowy z racji jego przesłanek, można porównać do premii występującej w typowym stosunku pracy i pełni on rolę motywacyjną. Co w efekcie zdaniem pozwanego sprowadza się do tego, że brak efektywności w trakcie nieobecności spowodowanej zwolnieniem lekarskim, należy traktować jako czynnik obiektywny uzasadniający obniżenie dodatku służbowego.

Po pierwsze, wskazać należy, że przepis rangi ustawowej tj. art. 60g ustawy o Służbie Więziennej (Dz. U. z 2023 r., poz. 1683 t.j.) wskazuje, że podstawę uposażenia, o którym mowa w art. 60c stanowi uposażenie zasadnicze wraz z dodatkami o charakterze stałym. Takim dodatkiem o charakterze stałym jest niewątpliwie dodatek stażowy, co wynika wprost z samej nazwy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 stycznia 2011 r. w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej. Gdyby ustawodawca chciał, aby w okresie zwolnienia lekarskiego dodatek służbowy nie był wypłacany, to w tym przepisie wskazałby, że ten dodatek, którego wysokość uzależniona jest przecież od jakości wykonywanej pracy, nie przysługiwałby w okresie zwolnienia lekarskiego lub ulegał obniżeniu - takiej regulacji jednak w tym przepisie nie ma. Obniżanie dodatku w trakcie zwolnienia lekarskiego jest zatem sprzeczne z brzmieniem tego przepisu, stanowi działanie contra legem.

Również z § 5 ust. 1 i ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 stycznia 2011 r. w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej nie wynika, że dodatek ulega obniżeniu w związku z usprawiedliwioną absencją funkcjonariusza. Ustawodawca w § 5 ust. 1 i ust. 2 rozporządzenia enumeratywnie wyliczył przypadki, kiedy obniżenie dodatku jest obligatoryjne, skoro zatem nie wpisał zwolnienia chorobowego do tego katalogu, to należy uznać, że tworząc powyższe przepisy nie uważał takiej sytuacji za powód do obniżenia dodatku służbowego.

Warto podkreślić, że w większości przypadków w trakcie absencji chorobowej funkcjonariusz otrzymuje 80% uposażenia, a więc również 80% dodatku służbowego. Absencja chorobowa nie jest zawiniona przez funkcjonariusza, nie powinien on być zatem dodatkowo "karany" za niedyspozycję zdrowotną. Przebywanie na zwolnieniach lekarskich przez powódkę wynika z rozpoznania stanu chorobowego, czyli sytuacji niezależnej od powódki jako pracownika, za którą nie ponosi ona odpowiedzialności. Funkcjonariusz, który przed zwolnieniem lekarskim prawidłowo wykonywał swoją pracę, a przecież tak było w przypadku powódki, ma prawo liczyć na lojalność pracodawcy, który w sytuacji choroby zapewni odpowiednie wynagrodzenie umożliwiające zaspokajanie zwykłych potrzeb życiowych zwiększonych o koszty leczenia. Warto wskazać, że jeśli pracodawca ma wątpliwości co do prawidłowości zwolnienia lekarskiego albo co do przydatności funkcjonariusza do służby, winien skorzystać z przewidzianych w prawie instrumentów, obniżenie dodatku służbowego nie jest w takim wypadku uzasadnione.

Jak prawidłowo ustalił Sąd Rejonowy i ustalenia te w całości podziela Sąd Okręgowy, powódka wykonywała swoje obowiązki, była wysoko oceniana i wyróżniana za swoją pracę, wypracowała sobie określoną wysokość dodatku służbowego. Na skutek zdarzenia losowego, jakim jest choroba, nie mogła w ogóle wykonywać swoich obowiązków. Przepisy prawa w sposób jasny i precyzyjny wskazują, jak powinno być wyliczane uposażenie funkcjonariusza w okresie zwolnienia lekarskiego (art. 60g ustawy). Pozbawienie dodatku służbowego w trakcie długotrwałej choroby jest sprzeczne z ustawą o Służbie Więziennej oraz z § 5 ww. rozporządzenia w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania decyzji o obniżeniu dodatku stażowego.

Chybiony jest również zarzut apelacji dotyczący naruszenia przez Sąd I instancji art. 327 ¹ § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd Rejonowy poczynił słuszne rozważania, stosując właściwe przepisy prawa materialnego, dokonując właściwej ich wykładni.

Podsumowując, żaden z podniesionych w apelacji zarzutów skarżącego nie zasługiwał na uwzględnienie i tym samym nie mógł skutkować uchyleniem bądź zmianą kwestionowanego wyroku Sądu Rejonowego. Wobec tego apelacja strony pozwanej polegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c., o czym Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania za instancję odwoławczą Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 2 wyroku na podstawie na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego została ustalona na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r., poz. 1804 ze zm.).

Sędzia SO Renata Gąsior