Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2024 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Renata Gąsior

Protokolant sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 31 stycznia 2024 r. w Warszawie

sprawy C. (...) G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość kapitału początkowego

na skutek odwołania C. (...) G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 11 lipca 2022 r. znak: (...) (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 11 lipca 2022 r. znak: (...) (...) w ten sposób, że ustala wartość kapitału początkowego odwołującego C. (...) G. na dzień 1 stycznia 1999 r. na kwotę 42.677,80 zł oraz wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego na 394,95%,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz odwołującego C. (...) G. kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Renata Gąsior

UZASADNIENIE

W dniu 5 września 2022 r. C. G. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 11 lipca 2022 r., znak: (...) (...) w przedmiocie odmowy ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego. Odwołujący zarzucił organowi rentowemu naruszenie art. 174 ust. 2, pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, co doprowadziło do nieprawidłowego wyliczenia wysokości kapitału początkowego skarżącego. W oparciu o powyższy zarzut odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie rzeczywistej wysokości kapitału początkowego oraz o zasądzenie od organu rentowego na rzecz skarżącego zwrotu kosztów zastępstwa radcowskiego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska podniósł, że organ rentowy nie uwzględnił informacji o otrzymanym wynagrodzeniu w 1998 r. zawartego w Zaświadczeniu (...) Urzędu Skarbowego w K. z dnia 6 sierpnia 1999 r., nr (...), a także PIT-11 wystawionego przez pracodawcę za 1998 rok. W ocenie odwołującego, wyliczenie kapitału początkowego jest błędne i wymaga ponownego przeliczenia przez biegłego sądowego z uwzględnieniem rzeczywistej wysokości otrzymywanego w 1998 r. wynagrodzenia, co będzie miało wpływ na wysokość świadczenia emerytalnego (odwołanie, k. 3-4 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie. Organ rentowy wskazał, że w dniu 1 kwietnia 2022 r. organ rentowy na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - wydał decyzję o ponownym ustaleniu kapitału początkowego ubezpieczonego w kwocie 32.729,40 zł na dzień 1 stycznia 1999 r. Do ustalenia kapitału początkowego przyjęto 1 rok i 11 miesięcy okresu składkowego oraz 2 lata okresu nieskładkowego (nauka w szkole wyższej po ograniczeniu do 1/3 okresu składkowego). Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego został przejęty wskaźnik wysokości podstawy od zarobków z lat 1980-1998 wynoszący 149,77%. C. G. w dniu 16 maja 2022 r. złożył wniosek o ponowne obliczenie kapitału początkowego na podstawie zaświadczenia Urzędu Skarbowego i druku PIT-11. Organ rentowy po rozpatrzeniu wniosku decyzją z dnia 11 lipca 2022 r. odmówił ponownego ustalenia kapitału początkowego. Organ rentowy powołując się na brzmienie § 10 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe wskazał, że do ustalenia kapitału początkowego uwzględnił wszystkie udokumentowane polskie okresy ubezpieczenia i zarobki C. (...) G., organ rentowy jednak nie uwzględnił zarobków ubezpieczonego w oparciu o zaświadczenie Urzędu Skarbowego oraz druk PIT-11 o uzyskanych dochodach i pobranych zaliczkach na poczet podatku dochodowego, ponieważ w ocenie organu rentowego nie są to dokumenty potwierdzające wysokość wynagrodzenia, które można uwzględnić do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia, za rok 1998 organ rentowy przyjął więc minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danym roku (odpowiedź na odwołanie, k. 9-11v. a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

C. G. urodzony (...), w okresie od 31 stycznia 1997 r. do 31 stycznia 2003 r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w wymiarze pełnego etatu na stanowisku dyrektora biura projektów i kosztorysowania w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. (świadectwo pracy z dnia 31 stycznia 2003 r., k. 6 tom I a.r.).

Z tytułu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. ubezpieczony osiągnął następujące zarobki:

- w 1997 r. łącznie 100.078,30 zł,

- w 1998 r. łącznie 223.614,44 zł.

Wynagrodzenie miesięczne netto C. (...) G. w marcu 1998 r. wynosiło 10.690 zł (zaświadczenie z 6 sierpnia 1999 r. wystawione przez (...) Urząd Skarbowy w K., k. 51-52 tom II a.r., Pit-11 za 1998 r. wystawiony przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K., k. 53 tom II a.r., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 10 marca 1998 r., k. 102 a.s., umowa o pracę z 31 stycznia 1997 r., k. 100 -101 a.s., zeznania świadka L. K., k. 53-54 a.s.).

Decyzją z dnia 1 kwietnia 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. ponownie ustalił kapitał początkowy C. (...) G. ustalając jego wysokość na dzień 1 stycznia 1999 r. na kwotę 32.729,40 zł. Organ rentowy uwzględnił okresy składkowe 1 rok, 11 miesięcy i nieskładkowe 4 lata, 6 miesięcy, po ograniczeniu do 1/3 okresów składkowych przebytych do dnia zgłoszenia wniosku o emeryturę 2 lata. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 149,77 %. Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto zarobki z 6 lat 1980, 1981,1982,1983,1997,1998. Zarobki jakie organ rentowy uwzględnił z 1997 r. to kwota 100.300 zł, a za 1998 r. to kwota 5.950 zł. Do obliczenia stosunku podstawy wymiaru składek za rok 1998 organ rentowy przyjął do podstawy wymiaru kapitału początkowego wynagrodzenie minimalne zgodnie z art. 15 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS (decyzja ZUS z 1 kwietnia 2022 r., k. 82 – 84 tom III a.r.).

W dniu 16 maja 2022 r. C. G. złożył w ZUS wniosek o ponowne obliczenie kapitału początkowego z uwzględnieniem jego zarobków z 1998 r., do wniosku załączył dokumenty na potwierdzenie rzeczywistych zarobków z 1998 r. takie jak zaświadczenie Urzędu Skarbowego i druk PIT-11 za 1998 r. (wniosek o ponowne obliczenie kapitału początkowego z 16 maja 2022 r., k. 50-53 tom II a.r.).

Po rozpatrzeniu wniosku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję z dnia 11 lipca 2022 r., znak: (...) (...) na podstawie której, odmówił ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r., ponieważ przedłożone dokumenty nie powodują zmiany wartości kapitału początkowego (decyzja ZUS z 11 lipca 2022 r., k. 86 tom III a.r.).

Ubezpieczony odwołał się od powyższej decyzji organu rentowego, tym samym inicjując niniejsze postępowanie (odwołanie, k. 3-4 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zebranego w aktach sprawy, w tym aktach rentowych, oraz na podstawie zeznań świadka L. K. oraz odwołującego się C. (...) G..

Zeznania świadka L. K. Sąd uznał za wiarygodne, brak jest bowiem podstaw, aby odmówić im waloru wiarygodności. Sąd miał na uwadze, że świadek potwierdził, że na druku PIT-11 za 1998 r. przez niego podpisanym wskazane jest rzeczywiste wynagrodzenie C. (...) G..

Zeznania odwołującego C. (...) G. Sąd uznał za wiarygodne, były bowiem zgodne z tym co wynikało z dowodów w postaci dokumentów takich jak umowa o pracę z 31 stycznia 197 r., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu 10 marca 1998 r., PIT-11 za 1998 r. Sąd nie znalazł przy tym podstaw, aby odmówić jego zeznaniom wiarygodności w jakimkolwiek zakresie.

Wiarygodność dokumentów zawartych w niniejszej sprawie stanowiła spór pomiędzy stronami. Wbrew twierdzeniom organu rentowego Sąd uznał, że zarobki ubezpieczonego za okres zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. ujawnione na druku PIT-11 za 1998 r. podpisanym przez pracownika – głównego księgowego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K., zasługiwały na przyznanie im waloru wiarygodności, ponieważ były spójne z tym co wynikało z zaświadczenia pracodawcy wystawionego 10 marca 1998 r., podpisanego przez wiceprezesa zarządu i dyrektora generalnego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. - B. G., z tym co wynikało z zaświadczenia z 6 sierpnia 1999 r. wystawionego przez (...) Urząd Skarbowy w K., a także z tym co zeznał odwołujący.

Wobec powyższego Sąd uznał za zasadne posłużenie się dokumentem w postaci druku PIT-11 za 1998 r. podpisanym przez pracownika – głównego księgowego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K., celem ustalenia wysokości kapitału początkowego C. (...) G. i uznał wykazane w nich dochody odwołującego za 1998 r. za wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie C. (...) G. było zasadne.

Z uwagi na przedmiot sporu, tytułem wstępu podkreślania wymaga, że zgodnie z przepisami art. 174-175 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r., poz. 1251) - kapitał początkowy ma być odtworzeniem kwoty składek na ubezpieczenie społeczne, opłaconych przed dniem 1 stycznia 1999 r. Zasady ustalania podstawy wymiaru emerytury zostały określone w art. 15 ustawy, a wysokość kapitału początkowego, zależy od udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych, podstawy wymiaru świadczenia, współczynnika określonego przez proporcję wieku ubezpieczonego i ustawowo określonego wieku emerytalnego oraz stażu. Natomiast do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia uwzględnia się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z okresu ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok zgłoszenia wniosku o emeryturę lub z dowolnych 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku. W przypadku nieudowodnienia okresów składkowych i nieskładkowych, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Dokumentem potwierdzającym wysokość wynagrodzenia jest zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, wystawione przez pracodawcę lub prawnego następcę pracodawcy na druku ZUS RP-7, ale również legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca odpowiednie wpisy o zatrudnieniu i wysokości wynagrodzenia dokonane przez pracodawcę lub następcę prawnego. Ustalenie kapitału początkowego następuje poprzez obliczenie hipotetycznej emerytury, jaką ubezpieczony otrzymałby w dniu 1 stycznia 1999 r., tj. w dniu wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a następnie pomnożenie tej kwoty przez średnie dalsze trwanie życia osób ustalone na dzień 1 stycznia 1999 r.

Zgodnie z art. 175 ust. 1 ustawy, postępowanie w sprawie ustalenia kapitału początkowego przebiega według zasad dotyczących ustalenia prawa do świadczeń przewidzianych w tej ustawie, co w szczególności dotyczy katalogu środków dowodowych, jakie służą ubezpieczonemu w postępowaniu przed organem rentowym do wykazania zarówno stażu ubezpieczonego, jak i wysokości przychodów.

W dacie wydania przez organ rentowy spornej decyzji możliwość dowodzenia była ograniczona rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r., Nr 237, poz. 1412) zwanego dalej ,,rozporządzeniem”, które zmieniło rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 r., Nr 10, poz. 49 ze zm.). Zgodnie z obowiązującym § 22 ust 1 i ust. 2 rozporządzenia, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności: legitymacja ubezpieczeniowa; legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

Zważyć przy tym należy, że w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe prowadzenie dowodu z zeznań świadków lub z przesłuchania stron nie podlega żadnym ograniczeniom. Według art. 473 § 1 k.p.c. w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przed sądem przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i z przesłuchania stron. Ten wyjątek od ogólnych zasad, wynikających z art. 247 k.p.c., sprawia, że każdy istotny fakt (np. taki, którego ustalenie jest niezbędne do przyznania ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury), może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2007 r. I UK 111/07). Oznacza to, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być wprawdzie udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, jednakże zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 9 stycznia 1998 r. II UKN 440/97 i z 4 lipca 2007 r. I UK 36/07, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30 października 2013 r., III AUa 269/13).

W niniejszej sprawie C. G. domagał się uwzględnienia przy obliczeniu jego kapitału początkowego wynagrodzenia uzyskanego w związku z zatrudnieniem w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. w 1998 r. Zgodnie z powyższymi przepisami należało przeanalizować sporną wysokość zarobków osiąganą przez odwołującego w 1998 r.

Rozpoznając sprawę, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, Sąd Okręgowy uznał za zasadne uwzględnienie informacji wynikających ze spornych dokumentów zaświadczenia z 6 sierpnia 1999 r. wystawionego przez (...) Urząd Skarbowy w K. oraz dokumentu PIT-11 za 1998 r. wystawionego przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K.. Jeżeli chodzi o druk PIT-11 za 1998 r. to Sąd miał na uwadze, że został on wystawiony przez osobę do tego uprawnioną – pracownika (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. – głównego księgowego L. K., który potwierdził dane widniejące w tym dokumencie, przede wszystkim przyznał, że wskazane wysokości dochodu C. (...) G. za 1998 r. są prawidłowe i wiarygodne. Okoliczność ta została dodatkowo potwierdzona innymi dokumentami, takimi jak umowa o pracę z 31 stycznia 1997 r., a także zaświadczenie z 10 marca 1998 r., podpisanego przez wiceprezesa zarządu i dyrektora generalnego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. - B. G.. Niewątpliwie wiceprezes zarządu był osobą uprawnioną z ramienia pracodawcy do złożenia tego typu podpisów. Stąd też w ocenie Sądu brak jest jakichkolwiek podstaw, aby powyższe zaświadczenie dyskwalifikować jako środek dowodowy, także z uwagi na okoliczność, że zarobki wykazane w tym zaświadczeniu są tożsame z tym co wynika z pozostałych dokumentów druku PIT-11 za 1998 r. oraz zaświadczenia z 6 sierpnia 1999 r. wystawionego przez (...) Urząd Skarbowy w K.. Ponadto to, co wynika z ww. dokumentów potwierdził świadek L. K., a także sam odwołujący. Wysokość wynagrodzenia jaka wynika z tych dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu.

Sąd zważył, że należało odwołującemu uwzględnić faktyczne wynagrodzenie, które otrzymał w spornym okresie w 1998 roku z tytułu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K..

Rozstrzygnięcie powyższej okoliczności pozwalało zatem na uwzględnienie spornych wynagrodzeń odwołującego przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego. Zaliczenie tego okresu jako okresu składkowego miało wpływ na ustalenie kapitału początkowego odwołującego. W związku z powyższym Sąd Okręgowy zobowiązał organ rentowy do hipotetycznego obliczenia kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. W odpowiedzi na powyższe zobowiązanie organ rentowy (k. 82-84) przedstawił stosowne obliczenie, zgodnie z którym ustalił kapitału początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. – 42.677,80 zł, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego na 394,95%. Wyliczenia organu rentowego nie były kwestionowane przez odwołującego się, który nie wniósł wobec nich zastrzeżeń.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy uznając odwołanie C. (...) G. za zasadne zważył, że skarżona decyzja podlegała stosownej zmianie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zgodnie z pkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł w pkt 2 sentencji wyroku na podstawie art. 99 w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 9 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265), zasądzając od organu rentowego na rzecz odwołującego się kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów procesu – zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Renata Gąsior