Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

14 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w następującym składzie:

Przewodniczący SSO Małgorzata Kosicka

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu 14 grudnia 2023 r. na rozprawie w W.

odwołania J. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddziału w W.

z 19 czerwca 2023 r., znak (...)

o przeliczenie emerytury

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że dolicza do wysokości emerytury J. Z. okres praktycznej nauki zawodu od 1.09.1978 r. do 21.06.1980 r.

Sygn. akt VII U 1311/23

UZASADNIENIE

J. Z. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z 19 czerwca 2023 r., znak: (...). Odwołująca wskazała, że nie zgadza się z przedmiotową decyzją, ponieważ jest ona dla niej krzywdząca, a ponadto nie rozumie, dlaczego nie zostało jej zaliczony okres praktyk zawodowych jako okres składkowy. J. Z. podkreśliła, że realizowane przez nią praktyki w czasie nauki w (...) Szkole Zawodowej realizowane były w systemie płatnym i za okres ten wydane zostało jej świadectwo pracy, jednak nie posiada go ona, ponieważ zostało one zagubione, a uzyskanie odpisu świadectwa jest niemożliwe z uwagi na brak dokumentów w archiwach. Odwołująca wniosła o uznanie za dowód do potwierdzenia stanu faktycznego odbywania praktyk płatnych dokumentów innych uczniów tej szkoły, tego samego okresu nauki i tego samego okresu odbywania praktyk w tym samym zawodzie. Mając powyższe na względzie odwołująca wniosła o zaliczenie do okresu składkowego okresu nauki od 1 września 1978 r. do 30 czerwca 1980 r. jako okresu składkowego i ponowne ustalenie kapitału początkowego (odwołanie z 17 sierpnia 2023 r. k.4-10 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., a uzasadniając stanowisko wskazał, że zaskarżoną decyzją organ rentowy odmówił doliczenia okresu praktycznej nauki zawodu w Zakładach (...) od 1 września 1978 r. do 21 czerwca 1980 r. Kolejno organ rentowy wskazał, że okres praktycznej nauki zawodu jest okresem zatrudnienia tylko wówczas, gdy młodociany (uczeń szkoły zawodowej) jest jednocześnie zatrudniony przez pracodawcę na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego. Wówczas okres nauki zawodu podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze, a fakt ten powinien być udokumentowany świadectwem pracy, wydanym przez pracodawcę, w u którego odbywała się nauka zawodu. Następnie organ rentowy powołał się na art. 6 ust 2 pkt 1 lit. a ustawy o emeryturach i rentach z FUS wskazując, że zgodnie z tym przepisem za okresy składkowe uważa się również przypadające przed 15 listopada 2001 r. okresy za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne, albo za które nie było obowiązku płacenia składek na ubezpieczenie społeczne, zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego- w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego. Organ rentowny podkreślił, że jak wynika z akt niniejszej sprawy odwołująca nie dostarczyła świadectwa pracy ani umowy zawartej z zakładem pracy, a więc dokumentów potwierdzających pracowniczy status ww. w spornym okresie. Odwołująca się dostarczyła świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej z 21 czerwca 1980 r. jednak w świadectwie tym w rubryce praktyczna nauka zawodu wpisano „------” (odpowiedź na odwołanie z 1 września 2023 r. k.11-12 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona J. Z., urodziła się (...) W 1980 r. ukończyła (...) Szkołę Zawodową (...). Od 12 sierpnia 1980 r. do 23 listopada 1982 r. zatrudniona była w Społem Spółdzielnia Handlowo - Usługowa w W.. W okresie od 8 grudnia 1982 r. do 13 lipca 1983 r. zatrudniona była w (...) S.A.W okresie od 14 lipca 1983 r. do 13 kwietnia 1984 r. pracowała w (...) Spółdzielni (...) w J.. Od 16 kwietnia 1984 r. do 30 września 1986 r. pracowała w Jednostce Wojskowej (...) Z. (zaświadczenie z 14 października 2022 r.- nienumerowana karta a.r., świadectwo pracy z 13 lipca 1983 r. k.6 a.r., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 7 a.r., świadectwo pracy z 27 września 1986 r. k.14 a.r., świadectwo pacy z 10 kwietnia 1984 r. k.16 a.r.).

4 października 2022 r. odwołująca wniosła o przyznanie jej emerytury załączając kserokopie świadectw pracy potwierdzające jej zatrudnienie, informację o okresach składkowych i nieskładkowych, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu oraz wyciągi z listy płac. Decyzją z 14 października 2022 r. znak (...) odwołującej przyznano emeryturę od 8 października 2022 r. tj. od osiągniecia wieku emerytalnego. Emerytura została wyliczona zgodnie zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej i została określona na kwotę 727, 94 zł. (wniosek z 4 października 2022 r. k.1-17 a.r., decyzja z 14 października 2022 r. k- nienumerowana karta a.r.).

Decyzją z 15 listopada 2022 r. dokonano przeliczenia i podjęto wypłatę emerytury od 8 października 2022 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Wysokość emerytury została obliczona na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej i jej wysokość została ustalona na kwotę 1417, 52 zł (decyzja z 15 listopada 2022 r. k- nienumerowana karta a.r.).

J. Z. 2 maja 2023 r. złożyła w ZUS oświadczenie o braku dokumentu, w którym wskazała, że była zatrudniona w Zakładach (...) w okresie od 1 września 1978 r. do 21 czerwca 1980 r. w charakterze praktycznej nauki zawodu, a jako dowód zastępczy załączyła świadectwo ukończenia szkoły, ponadto do oświadczenia zostały załączone zeznania świadków E. S. i W. R., które uczyły się razem z ubezpieczoną i potwierdziły, że uczęszczały razem na praktyki nauki zawodu (oświadczenie z 2 maja 2023 r.- nienumerowana karta a.r.).

Decyzją z 19 czerwca 2023 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił J. Z. przeliczenia emerytury wskazując, że przedłożone dowody nie powodują zmiany wysokości emerytury. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że okres nauki zawodu nie został uwzględniony, ponieważ uczniowie, którzy odbywali praktyki na zasadzie umów zawartych pomiędzy szkołą a zakładem pracy nie mieli uprawnień pracowniczych- okres odbywania takiej praktyki nie jest okresem składkowym ani nieskładkowym. Ponadto zakład wskazał, że okres nauki zawodu może być udowodniony zeznaniami świadków, jeżeli zakład pracy stwierdzi brak dokumentacji z danego okresu i brak możliwości potwierdzenia umowa z młodocianym pracownikiem była zawarta lub nie były zawierane. Ewentualnie zakład pracy potwierdzi, że zawierał umowy z młodocianym pracownikiem, ale nie może potwierdzić faktu zatrudnienia konkretnej osoby (decyzja z 19 czerwca 2023 r. znak (...)).

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła J. Z. inicjując przedmiotowe postępowanie (odwołanie z 17 sierpnia 2023 r. k.4 a.s.).

J. Z. (wcześniej G.) odbywała praktyki zawodowe podczas nauki w szkole w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w W. przy ul. (...) na W.. Praktyki były organizowane przez szkołę, były to tzw. praktyki przyzakładowe. Odwołująca podczas praktyk była podporządkowana przełożonemu, którego polecenia wykonywała. J. Z. podczas praktyk pracowała przy produkcji. Praktyczna nauka zawodu odbywała się co drugi dzień na zmianę ze szkołą. Jako osoba młodociana odwołująca pracowała po 6 godzin dziennie. W każdym tygodniu były trzy dni praktyk i dwa dni zajęć w szkole. W trakcie wakacji praktyki się nie odbywały. Po ukończeniu szkoły odwołująca pracowała w Zakładach (...) na ul. (...) przez dwa lata. Od 12 sierpnia 1980 r. odwołująca zajmowała stanowisko aparatowej - tj. przy pomocy przy pasztetach przy maszynie mielącej (zeznania świadka W. R., E. S. i odwołującej J. Z. k.51-52 a.s.).

W toku postępowania odwoławczego uzyskano akta osobowe odwołującej, w których znajduje się świadectwo pracy z 24 listopada 1982 r. stwierdzające, że odwołująca była zatrudniona w (...) Oddział Produkcji Garmażeryjnej i Napojów od 1 września 1978 r. do 30 czerwca 1980 r. w ramach praktycznej nauki zawodu i w tym okresie zajmowała stanowisko pomocy kuchennej z wynagrodzeniem 32 zł za godzinę (akta osobowe odwołującej- nienumerowane karty).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych odwołującej oraz aktach osobowych, a także na podstawie wiarygodnych zeznań świadków W. R. i E. S. i odwołującej J. Z.. Zdaniem sądu, dokumenty, w zakresie w jakim sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Sąd oparł swoje ustalenia w głównej mierze na aktach osobowych uzyskanych w toku postepowania sądowego, w których znajduje się świadectwo pracy potwierdzające, że odwołująca w spornym okresie czasu odbywała praktyczną naukę zawodu. Dokument ten nie zawiera żadnych oznak ingerenci osób trzech, jest oryginalny i zasługuje na uwzględnienie. Ponadto dokumenty te nie były przez strony sporu kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z nich okoliczności należało uznać za mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Zeznania odwołującej się sąd ocenił jako wiarygodne, bowiem w sposób logiczny wyjaśniła, na czym polegała jej praca podczas praktyk i jaki miały przebieg. Ponadto, sąd za podstawę ustaleń faktycznych przyjął wiarygodne zeznania świadków, którzy z odwołującą się pracowali podczas odbywania praktyk. Świadkowie wskazali, gdzie odbywały się praktyki i jak wyglądał ich przebieg. Zdaniem sądu, z uwagi na spójność zeznań ubezpieczonej, świadków i dokumentów, nie było podstaw do kwestionowania ich wiarygodności.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie J. Z. było uzasadnione.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że przedmiotem niniejszego postępowania było ustalenie czy odwołującej J. Z. można doliczyć do emerytury okres pracy/ nauki zawodu w Przedsiębiorstwie Produkcji prowadzonych przez Zespół Szkół Zawodowych (...) w okresie od 1 września 1978 r. do 30 czerwca 1980 r.

Zgodnie bowiem z treścią art. 5 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r., poz. 1251) przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się, z zastrzeżeniem ust. 2-5, okresy: składkowe, o których mowa w art. 6 oraz okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7. Przepis art. 6 ust. 2 pkt. 1 lit. a cytowanej ustawy stanowi natomiast, że za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. następujące okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego - w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. nie uwzględnił ubezpieczonej okresu odbywania praktycznej nauki zawodu powołując się na okoliczność, że J. Z. nie przedstawiła żadnego dowodu na potwierdzenie odbywania praktyk w spornym okresie.

Sąd, jednakże nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Według art. 473 § 1 k.p.c. w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przed sądem przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i z przesłuchania stron. Ten wyjątek od ogólnych zasad, wynikających z art. 247 k.p.c., sprawia, że każdy istotny fakt, może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2007 r., I UK 111/07). Pogląd wyrażony w cytowanym wyżej orzecznictwie jest uzasadniony tym, że z uwagi na upływ lat ubezpieczeni wnioskujący o ustalenie kapitału początkowego lub przyznanie im prawa do świadczenia emerytalnego mogą napotkać pewne trudności w należytym udokumentowaniu nie tylko przebiegu zatrudnienia czy też faktu otrzymywania konkretnych składników wynagrodzeń bądź ich wysokości, lecz również samej okoliczności zatrudnienia w danym zakładzie pracy. Praktyka orzecznicza zna zresztą wiele przypadków, w których dostęp ubezpieczonych do pełnych akt osobowych jest problematyczny. Przyczyną tego stanu rzeczy najczęściej jest likwidacja zakładu pracy, w którym ubezpieczony przed laty pracował, zagubienie dokumentacji w związku z krótkim termin jej obowiązkowej archiwizacji czy przejęciem zakładu pracy przez inny podmiot, lecz również niestaranne prowadzenie dokumentacji kadrowo-płacowej przez byłego pracodawcę. Ujemne konsekwencje związane z trudnościami w dokumentowaniu okresów składkowych czy też wysokości wynagrodzeń z lat odległych nie powinny jednak obciążać wyłącznie ubezpieczonych, przy czym nie można również odpowiedzialności za taki stan rzeczy przenosić w całości na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Oznacza to, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, z tym że zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 9 stycznia 1998 r., II UKN 440/97 i z 4 lipca 2007 r., I UK 36/07, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30 października 2013 r., III AUa 269/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 15 marca 2006 r., III AUa 1096/05). Mając to na uwadze, sąd przeprowadził postępowanie dowodowe związane ze spornym okresem pracy i przygotowania do zawodu ubezpieczonej. Z przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego wynika, że w okresie od 1 września 1978 r. do 30 czerwca 1980 r. ubezpieczona uczęszczała do Szkoły Zawodowej (...) w W. i w tym czasie pobierała praktyczną naukę zawodu w (...) Spółdzielcze Przedsiębiorstwo Produkcji (...). Powyższa placówka oświatowa była szkołą przyzakładową, a praktyki zawodowe były w niej obowiązkowe i ukończenie szkoły było uzależnione od uczęszczania na te praktyki. Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala bezsprzecznie stwierdzić, że praktyki te odbywały się na podstawie indywidualnej umowy zawartej pomiędzy odwołującą, a zakładem pracy. Należy zauważyć, że odwołująca wykonywała pracę, za którą otrzymywała w tym czasie wynagrodzenie, praktyki odbywały się trzy dni w tygodniu i trwały po sześć godzin dziennie, co zostało potwierdzone również przez świadków przesłuchanych w toku postępowania. Zarówno świadek W. R. jak i E. S. wskazały, gdzie odbywały się praktyki i jaki był ich wymiar. Akta osobowe uzyskane przez sąd wskazują, że J. Z. (wówczas G.) w okresie od 1 września 1978 r. do 30 czerwca 1980 r. była zatrudniona w (...) Oddział Produkcji Garmażeryjnej i Napojów na praktycznej nauce zawodu. Wskazuje na to świadectwo pracy znajdujące się w aktach osobowych odwołującej z 24 listopada 1982 r. wskazuje, że w okresie tym wykonywała praktyczną naukę zawodu.

Wobec powyższego należy wskazać, że zostało wykazane, że w spornym okresie odwołująca się odbywała praktyczną naukę zawodu co znalazło zarówno potwierdzenie w dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych J. Z. jak również w zeznaniach świadków, wobec powyższego zaskarżona decyzja musiała ulec zmianie.

Sąd zmienił zatem zaskarżoną decyzję na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w ten sposób, że doliczył do wysokości emerytury J. Z. okres praktycznej nauki zawodu od 1 września 1978 r. do 21 czerwca 1980 r.