Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 stycznia 2024 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

Protokolant: st. sekretarz sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 stycznia 2024 r. w Warszawie

sprawy Z. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość kapitału początkowego i wysokość emerytury

na skutek odwołania Z. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 28 listopada 2022 r. znak (...) (...)

z dnia 14 kwietnia 2023 r. znak (...) (...)

z dnia 28 listopada 2022 r. znak (...)

z dnia 18 kwietnia 2023 r. znak (...)

1.  umarza postępowanie w części w jakiej zaskarżona decyzja z 28 listopada 2022 r. znak (...) (...) została zmieniona przez decyzję z 14 kwietnia 2023 r. znak (...) (...) oraz w części w jakiej zaskarżona decyzja z dnia 28 listopada 2022 r. znak (...) została zmieniona przez decyzję z 18 kwietnia 2023 r. znak (...),

2.  oddala odwołania w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

W dniu 23 grudnia 2022r. Z. S. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 28 listopada 2022r., znak: (...) (...), w przedmiocie odmowy ponownego ustalenia kapitału początkowego. Wniósł o zmianę decyzji poprzez zwiększenie kwoty kapitału początkowego po ponownym ustaleniu jego wysokości oraz o zobowiązanie organu rentowego do przedstawienia zestawienia obrazującego stosunek wysokości wynagrodzeń uzyskiwanych w poszczególnych latach przed 1 stycznia 1999r. do przeciętnego wynagrodzenia w tych latach oraz wskazania, które z lat zostały przez organ przyjęte do ustalenia wartości wskaźnika podstawy wymiaru. Ponadto ubezpieczony zażądał zobowiązania organu rentowego do przedstawienia sposobu waloryzacji kapitału początkowego, a także wyliczeń obrazujących sposób ustalenia aktualnie przyjmowanej przez organ rentowy wysokości zwaloryzowanego kapitału początkowego w celu zweryfikowania prawidłowości stanowiska w przedmiocie odmowy ponownego ustalenia kapitału początkowego (odwołanie z dnia 22 grudnia 2022r., k. 3 a.s.).

Ponadto w dniu 23 grudnia 2022r. Z. S. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 28 listopada 2022r., znak: (...), o przyznaniu emerytury, wskazując, że przyznana emerytura jest niższa niż wcześniej wyliczona renta z tytułu niezdolności do pracy, co pogarsza jego sytuację. Ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie wysokości emerytury na poziomie nie niższym niż zwaloryzowana wysokość podstawy wymiaru renty, obowiązująca od 1 marca 2019r., tj. 2.828,25 zł, a także o dokonanie waloryzacji emerytury za kolejne lata, wypłatę wyrównania emerytury wypłacanej od 2019r. w zaniżonej wysokości oraz o ustalenie odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za wydanie wadliwej decyzji. Ponadto zażądał zobowiązania organu rentowego do przedstawienia sposobu waloryzacji składek na ubezpieczenia emerytalne w celu oceny prawidłowości ustalenia wysokości emerytury oraz przedstawienia szczegółowego sposobu wyliczenia świadczenia (odwołanie z dnia 22 grudnia 2022r., k. 2 akt o sygn. VII U 163/23).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołań na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., a uzasadniając swe stanowisko w sprawie wskazał, że do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto Z. S. przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych, tj. z lat 1974-1998. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 82,82%, a kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999r. to 90.804,23 zł. Z uwagi na okoliczność, że ubezpieczony pobierał od 22 września 2008r. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, ostatnio przyznaną do osiągnięcia wieku emerytalnego, to organ rentowy zgodnie z art. 24a ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przyznał ubezpieczonemu emeryturę z urzędu. Wysokość świadczenia została ustalona w oparciu o art. 26 ww. ustawy.

W dalszej części odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że do wniosku z 1 sierpnia 2022r. Z. S. dołączył duplikat świadectwa pracy z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w W. z dnia 15 lipca 2022r. za okres zatrudnienia od 10 stycznia 2002r. do 31 marca 2008r., kopię PIT-11 za okres od 1 stycznia 1993r. do 31 stycznia 1993r., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z (...) Urzędu Wojewódzkiego w W. z 15 kwietnia 2002r. z wykazanym wynagrodzeniem uzyskanym w 2002r. i świadectwo pracy ze (...) S.A. z dnia 8 stycznia 1993r. za okres od 13 stycznia 1992r. do 31 stycznia 1993r. Przedłożone dokumenty nie spowodowały zmiany wartości kapitału początkowego oraz wysokości emerytury. Organ rentowy do kapitału początkowego uwzględnił staż pracy do 1 stycznia 1999r., a po tej dacie uwzględnił do wyliczenia świadczenia składki odprowadzane przez płatników. Okres zatrudnienia w (...) S.A. został uwzględniony przy obliczeniu wartości kapitału początkowego już w decyzji z 17 maja 2016r. Do obliczenia wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego za rok 1992 zostało uwzględnione wynagrodzenie z zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 7 stycznia 1993r. w wysokości 440.250,00 zł. Z kolei za styczeń 1993r. zostało przyjęte minimalne wynagrodzenie zgodnie z art. 15 ust. 2a ustawy emerytalnej. Jeśli chodzi zaś o dochód wykazany w P1T -11 za 1993r., to nie może być przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego, ponieważ tego rodzaju dokument, jaki przedstawił ubezpieczony, nie jest dla organu rentowego dokumentem potwierdzającym wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru składek. Jeśli chodzi zaś o zatrudnienie w Wojewódzkim Urzędzie Pracy w W., to w aktach organu rentowego znajduje się oryginał świadectwa pracy z 2 kwietnia 2008r., które zostało już wcześniej uwzględnione przy ustalaniu prawa do renty, podobnie jak zarobki wykazane za okres od 1 do 9 stycznia 2002r. Wobec powyższego organ rentowy decyzją z dnia 28 listopada 2022r. odmówił ponownego ustalenia kapitału początkowego, natomiast pismem z dnia 28 listopada 2022r., które stanowi decyzję, poinformował ubezpieczonego o wysokości przysługującej mu emerytury oraz przedstawił wykaz składników przyjętych do obliczenia emerytury i wysokość świadczenia po waloryzacjach (odpowiedź na odwołania z dnia 12 stycznia 2023r., k. 4-5 a.s.).

Zarządzeniem z 19 stycznia 2023r. sprawy o sygn. akt VII U 163/23 i VII U 162/23, zainicjowane odwołaniami Z. S. z 22 grudnia 2022r., zostały połączone celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (zarządzenie z 19 stycznia 2023r., k. 6 akt o sygn. VII U 163/23).

W toku postępowania Z. S. złożył również odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 14 kwietnia 2023r., znak: (...) (...), o ponownym ustaleniu kapitału początkowego i wniósł o jej zmianę poprzez zwiększenie kwoty kapitału początkowego po jego ponownym ustaleniu (odwołanie z dnia 19 maja 2023r., k. 2 akt o sygn. VII U 914/23). Ponadto wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 18 kwietnia 2023r., znak: (...), o ponownym ustaleniu wysokości emerytury i wniósł o jej zmianę poprzez ustalenie wysokości emerytury na poziomie nie niższym niż zwaloryzowana wysokość podstawy wymiaru renty, obowiązująca od 1 marca 2019r., tj. 2.828,25 zł (odwołanie z dnia 19 maja 2023r., k. 2 akt o sygn. VII U 915/23).

Zarządzeniem z 20 czerwca 2023r. sprawa o sygn. akt VII U 914/23, zainicjowana odwołaniem od decyzji z 14 kwietnia 2023r., oraz sprawa o sygn. akt VII U 915/23, dotycząca odwołania od decyzji z 18 kwietnia 2023r., zostały połączone ze sprawą o sygn. VII U 162/23 celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (zarządzenie z 20 czerwca 2023r., k. 7 akt o sygn. VII U 914/23; zarządzenie z 20 czerwca 2023r., k. 4 akt o sygn. VII U 915/23).

W piśmie procesowym z 21 kwietnia 2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. ustosunkował się do ww. odwołań Z. S. i wniósł o:

- umorzenie postępowania na podstawie art. 477 ¹³ k.p.c. w zakresie, w jakim zaskarżona decyzja z dnia 28 listopada 2022r., znak: (...) (...), została zmieniona przez decyzję z dnia 14 kwietnia 2023r., znak: (...) (...);

- oddalenie odwołania w pozostałej części na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.;

- umorzenie postępowania na podstawie art. 477 ¹³ k.p.c. w zakresie, w jakim zaskarżona decyzja z dnia 28 listopada 2022r., znak: (...), została zmieniona przez decyzję z dnia 18 kwietnia 2023r., znak: (...);

- oddalenie odwołania w pozostałej części na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu pisma organ rentowy wyjaśnił, że uwzględnił Z. S. do podstawy wymiaru kapitału początkowego zarobki z lat 1978-1979 i wobec tego decyzją z 14 kwietnia 2023r. ponownie ustalił kapitał początkowy. Natomiast decyzją z 18 kwietnia 2023r. została ponownie ustalona wysokość emerytury od 1 sierpnia 2022r., tj. od miesiąca złożenia wniosku. Dalej, odnośnie wysokości emerytury, organ rentowy wskazał, że kwota bazowa nie jest składnikiem przyjmowanym do obliczenia emerytury ustalonej zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej. Kwota bazowa przyjmowana jest dla celów wyliczenia kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r. i wynosi 1.220,89 zł, i jest to wartość stała. Dalej organ rentowy powołał się na treść art. 26 ustawy emerytalnej oraz wskazał, że do obliczenia emerytury z urzędu przyjął średnie dalsze trwanie życia wynikające z tablicy trwania życia obowiązującej w dniu spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia prawa do emerytury. Wyliczona wysokość emerytury nie jest niższa niż pobierana wcześniej renta. Decyzją z dnia 24 maja 2019r. Zakład przyznał ubezpieczonemu emeryturę od 24 maja 2019r. w wysokości 2.125,17 zł brutto, natomiast renta była ustalona w wysokości 1.303,58 zł brutto, zatem został spełniony warunek wynikający z art. 24a ust. 6 ustawy emerytalnej (pismo organu rentowego z dnia 21 kwietnia 2023r., k. 50-51 a.s.).

Z. S. na rozprawie w dniu 4 stycznia 2024r. oświadczył, że wnosi o to, aby organ rentowy nadal wypłacał mu rentę z tytułu niezdolności do pracy w wysokości 100 % oraz wskazał, że nie ma już żadnych zastrzeżeń do kapitału początkowego (protokół rozprawy z dnia 4 stycznia 2024r., k. 89 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. S., ur. (...), od 7 listopada 1974r. do 30 czerwca 1979r. był zatrudniony w (...) w W. na stanowisku mechanika, a ostatnio samodzielnego referenta – mechanika i otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 3.700 zł plus premia 10% od płacy zasadniczej. W 1978r. jego wynagrodzenie wyniosło 28.280 zł, a w 1979r. - 29.163 zł (świadectwo pracy z 7 lipca 1979r., k. 31 a.s. i k. 7 tom II a.r.; zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 23 sierpnia 2000r., k. 32 a.s.; karta wynagrodzeń za lata 1978-1979, k. 33 a.s.).

W okresie od 9 lipca 1979r. do 31 października 1986r. ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w W. (poprzednio (...) (...) (...) w W.) w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku konserwatora w ośrodku wypoczynkowym, a następnie starszego inspektora ds. eksploatacji – administratora w ośrodku wypoczynkowym, zaś ostatnio jako główny mechanik (umowa o pracę z 11 sierpnia 1995r., k. 29 tom II a.r.; umowa o pracę z 25 sierpnia 1995r., k. 31 tom II a.r.; umowa o pracę z 2 października 1995r., k. 33 tom II a.r.; świadectwo pracy z dnia 17 lipca 2006r., k. 59 tom II a.r.; zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 29 tom IV a.r.).

W okresie od marca 1987r. do lipca 1991r. ubezpieczony prowadził działalność gospodarczą (decyzja Urzędu (...) (...) w W. z 8 lipca 1991r., k. 21 tom II a.r.; decyzja Urzędu (...) (...) w W. z 17 marca 1988r., k. 23 tom II a.r.). Następnie pracował:

- od 11 lipca 1990r. do sierpnia 1990r. w (...) (...) (...) w W. na stanowisku kierownika transportu (zaświadczenie z 11 lipca 1990r., k. 16 tom IV a.r.);

- od 13 stycznia 1992r. do 31 stycznia 1993r. w (...) S.A. w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku specjalisty ds. transportu (świadectwo pracy z 8 stycznia 1993r., k. 10 tom V a.r.);

- od 11 sierpnia 1995r. do 31 sierpnia 1996r. w (...) S.A. w W. na stanowisku starszego inspektora, w pełnym wymiarze czasu pracy (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 31 tom IV a.r.);

- od 7 lipca 1997r. do 31 grudnia 2001r. w Wojewódzkim Urzędzie Pracy w W. w pełnym wymiarze czasu, na stanowisku starszego inspektora oraz inspektora powiatowego (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 43 tom II a.r.; zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 41 tom II a.r.);

- od 1 stycznia 2002r. do 9 stycznia 2002r. w (...) Urzędzie Wojewódzkim w W. na stanowisku inspektora powiatowego i za ten okres otrzymał ekwiwalent za urlop wypoczynkowy w wysokości 237,92 zł (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 15 kwietnia 2002r., k. 9 tom V a.r.);

- od 10 stycznia 2002r. do 31 marca 2008r. w Wojewódzkim Urzędzie Pracy w W. w pełnym wymiarze czasu, na stanowisku starszego inspektora (świadectwo pracy z dnia 2 kwietnia 2008r., k. 23 tom III a.r.; duplikat świadectwa pracy z 15 lipca 2022r., k. 7 tom V a.r.; zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 45 tom II a.r.).

Z. S. od 22 września 2008r. decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 28 listopada 2008r. znak: (...), miał przyznane prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Następnie w decyzji z dnia 20 lipca 2018r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy do 24 maja 2019r.
Wysokość świadczenia wynosiła od 1 czerwca 2018r. - 1.251,08 zł. W dniu 1 marca 2019r. organ rentowy wydał decyzję dotyczącą waloryzacji renty. Kwota ustalonego na dzień 28 lutego 2019r. świadczenia wyniosła 1.251,08 zł, a po waloryzacji - 1.286,86 zł. Kwota podwyżki okazała się niższa niż 52,50, wobec tego dodano do kwoty świadczenia kwotę waloryzacji 52,50 zł i renta po waloryzacji od 1 marca 2019r. stanowiła 1.303,58 zł. Natomiast przyjęta do jej obliczenia podstawa wymiaru renty po waloryzacji od 1 marca 2019r. wynosiła 2.828,25 zł (decyzja ZUS z 28 listopada 2008r., k. 37 tom III a.r.; decyzja ZUS z 20 lipca 2018r., k. 119 tom III a.r.; decyzja ZUS z 1 marca 2019r., k. 4 tom V a.r.).

Decyzją z dnia 17 maja 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. dokonał ustalenia kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r., określając jego wysokość na kwotę 90.804,23 zł. Do ustalenia kapitału początkowego organ rentowy uwzględnił wskaźnik podstawy wymiaru kapitału początkowego wynoszący 82,82%, ustalony z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia oraz okresy składkowe wynoszące 17 lat, 10 miesięcy i 22 dni (214 miesięcy) oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 11 miesięcy i 24 dni (11 miesięcy) (decyzja ZUS z 17 maja 2016r., k. 38 -40 tom IV a.r.).

Decyzją z dnia 24 maja 2019r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. przyznał Z. S. emeryturę od dnia 24 maja 2019r., tj. od dnia nabycia uprawnień do emerytury. Emerytura została obliczona na zasadach określonych w art. 26 ustawy emerytalnej i wyniosła 2.125,17 zł brutto. Do obliczenia emerytury organ uwzględnił kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie w uwzględnieniem waloryzacji, wynoszących 96.314,23 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego - 365.059,40 zł oraz średnie dalsze trwanie życia wynoszące 217,10 m-cy (decyzja ZUS z 24 maja 2019r., k. 122 tom III a.r.).

W dniu 30 maja 2022r. Z. S. złożył w ZUS wniosek o przeliczenie emerytury i kapitału początkowego. W dniu 1 sierpnia 2022r. przesłał do organu rentowego świadectwo pracy ze (...) S.A., informację o dochodach w (...) S.A., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu w (...) Urzędzie Wojewódzkim oraz świadectwo pracy z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w W. (wniosek z 30 maja 2022r., k. 1 tom V a.r.; pismo z 1 sierpnia 2022r. wraz z załącznikami, k. 6-10 tom V a.r.).

Decyzją z dnia 28 listopada 2022r., znak: (...) (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odmówił ubezpieczonemu ponownego ustalenia kapitału początkowego, ponieważ przedłożone dowody nie powodują zmiany wartości kapitału początkowego (decyzja ZUS z 28 listopada 2022r., k. 41 tom IV a.r.). W drugiej decyzji z tej samej daty, znak: (...), organ rentowy wskazał, że przedłożone przez ubezpieczonego dokumenty zostały już uwzględnione do obliczenia wysokości kapitału początkowego w decyzji z 17 maja 2016r. Po waloryzacji wysokość emerytury wynosiła od 1 marca 2020r. - 2.200,83 zł, od 1 marca 2021r. - 2.294,15 zł i od 1 marca 2022r. - 2.454,74 zł. Natomiast decyzja o waloryzacji renty z 1 marca 2019r. ustalała wysokość renty od 1 marca 2019r. w kwocie 1.303,58 zł. Organ rentowy wskazał także, że informacja o wysokości zwaloryzowanej podstawy wymiaru nie jest wysokością świadczenia, a składową do obliczenia wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy (decyzja ZUS z 28 listopada 2022r., k. 11 tom V a.r.).

W toku postępowania decyzją z dnia 14 kwietnia 2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. dokonał ponownego ustalenia kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r., określając jego wysokość na kwotę 91.418,69. Do ustalenia kapitału początkowego organ rentowy uwzględnił wskaźnik podstawy wymiaru kapitału początkowego wynoszący 83,83 % ustalony z 10 kolejnych lat kalendarzowych (1978-1987), okresy składkowe wynoszące 17 lat, 10 miesięcy, 22 dni (214 miesięcy) oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 11 miesięcy, 24 dni (11 miesięcy) (decyzja ZUS z 14 kwietnia 2023r., k. 45 tom IV a.r.). Następnie, w oparciu o tak ustalony kapitał początkowy, decyzją z 18 kwietnia 2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. dokonał ponownego ustalenia wysokości emerytury Z. S., wyliczając jej wysokość, po korekcie kapitału początkowego, na kwotę 2.136,55 zł (2.833,11 zł po waloryzacji od 1 marca 2023r.). Organ rentowy poinformował ponadto, że kwota bazowa nie jest składnikiem przyjmowanym do obliczenia emerytury ustalanej zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej. Natomiast kwota bazowa dla celów wyliczenia kapitału początkowego ustalona jest na dzień 1 stycznia 1999r., wynosi 1.220,89 zł i jest stała (decyzja ZUS z 18 kwietnia 2023r., k. 15 tom V a.r.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie wymienionych dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy i aktach organu rentowego, do których strony postępowania nie zgłosiły zastrzeżeń. Dokumenty Sąd ocenił więc jako wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przedmiotem rozważań w rozpatrywanej sprawie była wysokość kapitału początkowego i emerytury Z. S.. Ubezpieczony domagał się zmiany zaskarżonych decyzji poprzez uwzględnienie przy wyliczeniu kapitału początkowego – a w konsekwencji, wysokości emerytury – wszystkich okresów zatrudnienia pominiętych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz ustalenia wysokości emerytury w wysokości 100% renty z tytułu częściowej niezdolności i wypłaty odpowiedniego wyrównania.

Zasady obliczania wysokości przysługującej ubezpieczonemu emerytury określają art. 25-26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2023r. poz. 1251), zwanej dalej ustawą emerytalną. W myśl art. 26 tej ustawy emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 ustawy przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183 ustawy. Z kolei z art. 25 ust. 1 ustawy wynika, że podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 ustawy, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zaewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Kapitał początkowy, zgodnie z treścią art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej, ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ww. ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 ustawy, pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia, ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy dla osób w wieku 62 lat (art. 173 ust. 2). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art. 173 ust. 3). W myśl art. 174 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1)  okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (art. 174 ust. 2).

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r. (art. 174 ust. 3). Jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu (art. 174 ust. 3b).

W orzecznictwie wskazuje się, że w postępowaniu cywilnym w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe sąd nie jest związany ograniczeniami obowiązującymi w postępowaniu prowadzonym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a wynikającymi z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011r. Nr 237, poz. 1412). W sprawie toczącej się przed sądem odwoławczym każdy istotny fakt może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2007r., I UK 111/07). Wynika to z tego, że z uwagi na upływ lat ubezpieczeni wnioskujący o przyznanie im prawa do świadczenia emerytalnego lub jego przeliczenie mogą napotkać pewne trudności w należytym udokumentowaniu nie tylko przebiegu zatrudnienia czy też faktu otrzymywania konkretnych składników wynagrodzeń bądź ich wysokości, lecz również samej okoliczności zatrudnienia w danym zakładzie pracy. Praktyka orzecznicza obrazuje wiele przypadków, w których dostęp ubezpieczonych do pełnych akt osobowych jest problematyczny. Przyczyną tego stanu rzeczy najczęściej jest likwidacja zakładu pracy, w którym ubezpieczony przed laty pracował, zagubienie dokumentacji w związku z krótkim termin jej obowiązkowej archiwizacji czy przejęciem zakładu pracy przez inny podmiot, lecz również niestaranne prowadzenie dokumentacji kadrowo-płacowej przez byłego pracodawcę. Ujemne konsekwencje związane z trudnościami w dokumentowaniu okresów składkowych czy też wysokości wynagrodzeń z lat odległych nie powinny zatem obciążać wyłącznie ubezpieczonych, jednakże nie można również odpowiedzialności za taki stan rzeczy przenosić w całości na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Oznacza to, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być wprawdzie udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, jednakże zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 9 stycznia 1998r. II UKN 440/97 i z 4 lipca 2007r. I UK 36/07; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30 października 2013r., III AUa 269/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 15 marca 2006r., III AUa 1096/05).

W analizowanej sprawie ubezpieczony domagał się uwzględnienia przez organ rentowy na potrzeby ustalenia kapitału początkowego i wysokości emerytury wszystkich pominiętych okresów zatrudnienia i wynagrodzeń, jakie w tych okresach otrzymywał. Odnosząc się do tego żądania – choć ubezpieczony ostatecznie go nie podtrzymywał, czemu dał wyraz na rozprawie - należy wskazać, że sporne wynagrodzenia z okresu zatrudnienia ubezpieczonego w (...) w W. zostały przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych uwzględnione do ustalenia kapitału początkowego w decyzji 14 kwietnia 2023r. W toku postępowania Sąd uzyskał akta osobowe Z. S. dotyczące tego okresu pracy i wezwał organ rentowy do wskazania, czy powodują one zmianę dotychczasowego stanowiska Zakładu (k. 45). W odpowiedzi na powyższe Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że wydał w dniu 14 kwietnia 2023r. decyzję znak: (...) (...) o ponownym ustaleniu kapitału początkowego, w której uwzględnił wynagrodzenie Z. S. uzyskiwane w ww. zakładzie pracy, a w konsekwencji decyzją z 18 kwietnia 2023r., znak: (...), przeliczył emeryturę z uwzględnieniem nowo obliczonego kapitału początkowego. W opisanej sytuacji Sąd stwierdził, że roszczenie Z. S. zostało częściowo uwzględnione w wyniku wydania przez ZUS nowych decyzji ustalających jego kapitał początkowy i emeryturę w sposób korzystniejszy niż w decyzjach z dnia 28 listopada 2022r. Wobec tego został zastosowany art. 477 ^{( 13)} § 1 zd. 1 k.p.c., zgodnie z którym zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd – przez wydanie decyzji lub orzeczenia uwzględniającego w całości lub w części żądanie strony – powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części. W przedmiotowej sprawie organ rentowy, wydając decyzje z 14 kwietnia 2023r. i z 18 kwietnia 2023r. uwzględnił częściowo roszczenia odwołującego i w tym zakresie postępowanie podlegało umorzeniu.

W pozostałej części, obejmującej wyliczenia kapitału początkowego, a konsekwencji ustalenie wysokości emerytury, Sąd Okręgowy ocenił stanowisko ZUS jako prawidłowe i nie znalazł podstaw do zmiany zaskarżonych decyzji. Wynika to z tego, że organ rentowy uwzględnił wszystkie okresy zatrudnienia oraz wynagrodzenia z całego okresu ubezpieczenia Z. S., przyjmując za podstawę wyliczeń świadectwa pracy, umowy o pracę oraz zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, które zostały złożone do akt organu rentowego. Ponadto organ rentowy uwzględnił okres prowadzenia działalności gospodarczej przez ubezpieczonego od marca 1987r. do lipca 1991r. oraz podstawy wymiaru składek wynikające z poświadczenia ubezpieczenia. Na potrzeby ustalenia kapitału początkowego uwzględnieniu podlegały okresy zatrudnienia ubezpieczonego: od 7 listopada 1974r. do 30 czerwca 1979r. w (...) w W., od 9 lipca 1979r. do 31 października 1986r. w Przedsiębiorstwie (...) w W., od 11 lipca 1990r. do sierpnia 1990r. w (...) (...) (...) w W., od 13 stycznia 1992r. do 31 stycznia 1993r. w (...) S.A., od 11 sierpnia 1995r. do 31 sierpnia 1996r. w (...) S.A. w W., od 7 lipca 1997r. do 31 grudnia 1998r. w Wojewódzkim Urzędzie Pracy w W.. Jeżeli chodzi zaś o wynagrodzenia z tych okresów, które zostały uwzględnione przez organ rentowy do ustalenia kapitału początkowego, to one również zostały wzięte pod uwagę na podstawie dokumentów, jakie złożył Z. S.. Jedynie za styczeń 1993r. zostało przyjęte wynagrodzenie minimalne, gdyż ubezpieczony za ten czas nie przedstawił wiarygodnych i wystarczających dowodów potwierdzających osiągane zarobki. Co prawda złożył dokument PIT-11, ale nie jest on dowodem, że kwota w nim ujawniona stanowiła podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. W związku z tym Sąd kwoty tej nie uwzględnił, oceniając że stanowisko ZUS, który za ww. miesiąc przyjął kwotę wynagrodzenia minimalnego jest prawidłowe. Wobec tego odwołanie od decyzji z 28 listopada 2022r. oraz z 14 kwietnia 2023r. i 18 kwietnia 2023r. podlegało oddaleniu w pozostałym zakresie.

Bezzasadne okazało się odwołanie Z. S. również w zakresie, w jakim ubezpieczony domagał się, aby kwota świadczenia, jakie pobiera, odpowiadała 100% renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Na uwzględnienie nie zasługiwały także argumenty dotyczące przyznania z urzędu przez ZUS emerytury zamiast renty i pozbawienia poprzez to praw nabytych. Art. 24a ustawy emerytalnej wyraźnie stanowi, że emeryturę, o której mowa w art. 24, przyznaje się z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek uprawniający do tej emerytury oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Ust. 6 tego przepisu stanowi, że emerytura obliczona na zasadach określonych w ust. 2-5 nie może być niższa od pobieranej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy. W przypadku ubezpieczonego ostatnio pobierana przez niego renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosiła 1.303,58 zł brutto. Natomiast emerytura, która została przyznana od osiągnięcia wieku emerytalnego została obliczona na zasadach określonych w art. 26 ustawy emerytalnej i wyniosła 2.125,17 zł brutto. Wobec tego warunek wynikający z art. 24a ust. 6 został zachowany. Wskazany sposób obliczenia jest prawidłowy, zgodny z obowiązującymi przepisami, dlatego też Sąd nie znalazł podstaw, by uwzględnić odwołanie ubezpieczonego od decyzji przyznającej emeryturę.

Ubezpieczony, formując swoje żądania, i odwołując się do podstawy wymiaru renty, która od 1 marca 2019r. po waloryzacji wynosiła 2.828,25 zł, nie uwzględnił że kwoty przyznanej mu emerytury nie porównuje się właśnie z tą podstawą, tylko ze świadczeniem rentowym, jakie pobierał. Oczywiście przy jego wyliczaniu ustala się podstawę wymiaru, ale podstawa wymiaru jest jedynie składową w procesie wyliczania świadczenia rentowego, nie jest zaś tym świadczeniem, które Z. S. otrzymywał. Organ rentowy nie naruszył więc cytowanych przepisów ani nie pozbawił ubezpieczonego praw przez niego nabytych. Ustalona kwota emerytury nie jest niższa niż kwota pobieranej renty, zatem wymóg z art. 24a ust. 6 ustawy emerytalnej został zachowany. W tej sytuacji argumentacja ubezpieczonego także i we wskazanej części nie mogła podlegać uwzględnieniu.

Podsumowując, Sąd ocenił, że w rozpatrywanej sprawie nie było podstaw do przyjęcia, że organ rentowy błędnie ustalił wysokość kapitału początkowego i wysokość emerytury. Odwołania podlegały więc oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.