Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

5 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Kosicka

po rozpoznaniu 5 lipca 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Warszawie

sprawy z odwołania J. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W.

z 24 października 2023 r., znak (...) (...)

o wysokość kapitału początkowego

i z 25 października 2023 r., znak (...)

o podstawę wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy

zmienia obie zaskarżone decyzje w ten sposób, że do wysokości kapitału początkowego i do podstawy wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy J. S. zalicza okres praktycznej nauki zawodu od 1 września 1984 r. do 30 czerwca 1987 r.

VII U 1658/23

UZASADNIENIE

31 października 2023 r. J. S. złożył do protokołu odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 25 października 2023 r. Odwołujący nie zgodził się z decyzją w zakresie nieuwzględnienia przy obliczaniu kapitału początkowego i wysokości renty praktycznej nauki zawodu w (...) ( odwołanie k. 3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania od decyzji z 25 października 2023 r., znak: (...) i decyzji z 24 października 2023 r., znak: (...) (...). W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że z akt sprawy wynika, że decyzją z 24.10.2023- r. Oddział ustalił kapitał początkowy dla J. S. (ur. w (...)r.). W stażu pracy pominięto okres zatrudnienia w charakterze pracownika młodocianego od 01.09.1984 r. do 30.06.1987 r. w (...) (...) w W.. Okres ten nie został uwzględniony również w wymiarze renty, którą Zainteresowanemu przyznano drugą z zaskarżonych decyzji, tj. decyzją z 25.10.2023 r. Następnie organ rentowy wskazał, że na potwierdzenie wykonywania pracy w tym czasie Zainteresowany przedstawił legitymację ubezpieczeniową, świadectwa szkolne oraz rekomendację Technikum Elektronicznego Fabryki (...) dotyczącą skierowania na studia w NRD. W ocenie organu rentowego dowody te są niewystarczające do tego, by sporny okres wliczyć do stażu ubezpieczeniowego J. S., gdyż praktyczna nauka zawodu młodocianego pracownika powinna zostać udokumentowana umową o naukę zawodu, świadectwem pracy lub zaświadczeniem wystawionym przez zakład pracy. Tylko takie dokumenty - na gruncie obowiązującego prawa ubezpieczeń społecznych - mają znaczenie przy ustalaniu prawa oraz wysokości emerytur i rent. Przedłożone dowody wskazują natomiast, że J. S. nie pracował zawodowo. W ich świetle zajęcia praktyczne w zakładzie pracy w latach 1984 - 1987 były jedynie jedynym z przedmiotów w szkole ( odpowiedź na odwołanie – k. 6 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. S. 1 września 1984 r. zawarł umowę o pracę, w celu przygotowania zawodowego z (...). Stosownie do zapisów umowy nauka zawodu trwała 30 miesięcy, poczynając od 1 września 1984 r. do 30 czerwca 1987 r. i została zakończona egzaminem. Odwołujący ukończył w 1988 r. naukę w Technikum Elektronicznym Fabryki (...) w W.. Złożył egzamin z przygotowania zawodowego i uzyskał prawo używania tytułu technik elektronik o specjalności elektronika ( umowa o pracę – k. 22 a.s., świadectwo dojrzałości technikum zawodowego – k. 34-37 a.s.).

7 lipca 2023 roku J. S. złożył wniosek w sprawie kapitału początkowego wraz z informacją o okresach składkowych i nieskładkowych oraz załącznikami ( wniosek k. 1-3 a.r.).

21 sierpnia 2023 r. J. S. złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy wraz z informacją o okresach składkowych i nieskładkowych oraz załącznikami ( wniosek k. 1-3v. a.r.).

Decyzją z 24 października 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. ustalił kapitał początkowy J. S. na dzień 1.01.1999 r., wskazując w pkt V., że do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresu od 1.09.1984 r. do 30.06.1987 r., ponieważ brak świadectw pracy ( decyzja z 24.10.2023 r. – k. 50-51 a.r.).

Decyzją z 25 października 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. przyznał J. S. rentę od 1 sierpnia 2023 r. do 20 września 2024 r.., wskazując w pkt IV., że do ustalenia renty z tytułu niezdolności do pracy nie uwzględniono okresu od 1.09.1984 r. do 30.06.1987 r., ponieważ praktyczna nauka zawodu powinna być udokumentowana świadectwem pracy ( decyzja z 25.10.2023 r. – k. 56-57 v. a.r.).

J. S. 31 października złożył do protokołu odwołanie od ww. decyzji, inicjując niniejsze postępowanie ( odwołanie k. 3 a.s.).

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie J. S. było uzasadnione.

Na wstępie należy zważyć, że zgodnie z art. 148 ¹ § 1 kodeksu postępowania cywilnego (Dz.U. z 2021 r. poz. 11) Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, Sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Sąd biorąc pod uwagę zgromadzony materiał dowodowy, na podstawie art. 148 ¹ § 1 k.p.c. uznał, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.

Zgodnie z treścią przepisu art. 173 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 1251), dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Stosownie do art. 174 ust. 1-3 powoływanej ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy: okresy składkowe, o których mowa w art. 6; okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5; okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Sporną kwestię należy rozpatrywać przy uwzględnieniu treści art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (test jednolity Dz. U. z 2023 r. poz. 1251), zwanej dalej ustawą emerytalną, zgodnie z którym za okresy składkowe uważa się również przypadające przed 15 listopada 1991 r. okresy zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego - w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową.

W rozpatrywanej sprawie spór dotyczył możliwości uwzględnienia przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego oraz renty z tytułu niezdolności do pracy ubezpieczonego nauki zawodu od 1.09.1984 r. do 30.06.1987 r. Ubezpieczony na dowód odbywania praktycznej nauki zawodu w ww. przedstawił umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego, świadectwo dojrzałości technikum zawodowego oraz legitymację ubezpieczeniową.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. nie uwzględnił ubezpieczonemu okresu odbywania praktycznej nauki zawodu powołując się na okoliczność, że J. S. nie przedstawił świadectwa pracy za ten okres.

Sąd, jednakże nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Według art. 473 § 1 k.p.c. w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przed sądem przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i z przesłuchania stron. Ten wyjątek od ogólnych zasad, wynikających z art. 247 k.p.c., sprawia, że każdy istotny fakt, może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2007 r., I UK 111/07). Pogląd wyrażony w cytowanym wyżej orzecznictwie jest uzasadniony tym, że z uwagi na upływ lat ubezpieczeni wnioskujący o ustalenie kapitału początkowego lub przyznanie im prawa do świadczenia emerytalnego mogą napotkać pewne trudności w należytym udokumentowaniu nie tylko przebiegu zatrudnienia czy też faktu otrzymywania konkretnych składników wynagrodzeń bądź ich wysokości, lecz również samej okoliczności zatrudnienia w danym zakładzie pracy. Praktyka orzecznicza zna zresztą wiele przypadków, w których dostęp ubezpieczonych do pełnych akt osobowych jest problematyczny. Przyczyną tego stanu rzeczy najczęściej jest likwidacja zakładu pracy, w którym ubezpieczony przed laty pracował, zagubienie dokumentacji w związku z krótkim termin jej obowiązkowej archiwizacji czy przejęciem zakładu pracy przez inny podmiot, lecz również niestaranne prowadzenie dokumentacji kadrowo-płacowej przez byłego pracodawcę. Ujemne konsekwencje związane z trudnościami w dokumentowaniu okresów składkowych czy też wysokości wynagrodzeń z lat odległych nie powinny jednak obciążać wyłącznie ubezpieczonych, przy czym nie można również odpowiedzialności za taki stan rzeczy przenosić w całości na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Oznacza to, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, z tym że zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 9 stycznia 1998 r., II UKN 440/97 i z 4 lipca 2007 r., I UK 36/07, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30 października 2013 r., III AUa 269/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 15 marca 2006 r., III AUa 1096/05). Mając to na uwadze Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe związane ze spornym okresem pracy i przygotowania do zawodu ubezpieczonego. Sąd doszedł do wniosku, że dowody przedstawione przez ubezpieczonego są spójne, precyzyjne i nie budzą wątpliwości, że należy zakwalifikować sporny okresu odbywania przez J. S. praktycznej nauki zawodu jako okresu składkowego.

Z opisanych przyczyn sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, zgodnie z sentencją wyroku.

Sędzia Małgorzata Kosicka