Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 25 stycznia 2023 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy, uwzględnił w części powództwo (...)., zasądzając od pozwanego (...)na rzecz powoda kwotę 15 453,80 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od 6 października 2021 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

Rozstrzygnięcie to Sąd pierwszej instancji oparł o następujące ustalenia faktycznie i rozważania.

W dniu 12 listopada 2020 r. strony zawarły umowę sprzedaży energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł energii nr (...)

Zgodnie z § 1 ust. 1 pkt. a i b ww. umowy dotyczyła ona instalacji (...) –(...). Łączna moc zainstalowana elektryczna instalacji (...) wynosiła 500 KW, na którą składała się jedna jednostka wytwórcza. Z § 4 ust. 2 wynikało, że w przypadku instalacji (...) o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej co najmniej 500 KW jednostkowa cena rozliczeniowa, stanowiąca podstawę ustalenia należności, za pełnienie funkcji podmiotu odpowiedzialnego, za bilansowanie handlowe świadczone na rzecz pozwanego przez powoda, wynosiła 6 zł/MWh.

Zapłata wynagrodzenia za usługę bilansowania handlowego miała następować w ciągu 30 dni od daty doręczenia faktury przez powoda na adres pozwanego, przelewem na rachunek bankowy (§ 5 ust. 9 umowy).

Integralną część umowy stanowiły ogólne warunki umowy sprzedaży energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł energii.

Na podstawie § 5 OWU koszty bilansowania handlowego energii wytworzonej w instalacji (...) o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej mniejszej niż 500 KW pokrywał w całości powód. Rozliczenie za pełnienie funkcji podmiotu odpowiedzialnego za bilansowanie handlowe dla instalacji (...) o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej co najmniej 500 KW, następowały według formuły(...)oznaczał należność całkowitą określoną na fakturze
dla miesiąca kalendarzowego, symbol Ew oznaczał ilość energii podlegającą rozliczeniu [MWh]. Symbol (...) oznaczał jednostkową cenę rozliczeniową stanowiącą podstawę ustalania należności za pełnienie funkcji (...) na rzecz wytwórcy przez (...) wskazaną w umowie. Powód najpóźniej do 5 dnia
po zakończeniu danego miesiąca kalendarzowego miał wystawić pozwanemu fakturę VAT. Deklarowana roczna ilość sprzedaży (...) wynosiła 2670 MWh.

Umowę ze strony powoda podpisał J. C. – prezes zarządu
i E. G. – pełnomocnik (...)

Pełnomocnictwem z 11 maja 2016 r. powód upoważnił (...)
sp. z o.o. do reprezentowania powoda wobec sprzedawców energii elektrycznej, wytwórców energii elektrycznej w szczególności poprzez negocjowanie, zawieranie
i rozwiązywanie umów związanych ze świadczeniem usługi podmiotu odpowiedzialnego za bilansowanie.

Stany liczydeł urządzeń pomiarowych energii czynnej oddanej pozwanego wyniosły odpowiednio: w lutym 2021 r. – (...),88 kWh, w marcu 2021 r. – (...),74 kWh, w kwietniu 2021 r. – (...),54 kWh, w maju 2021 r. – (...),78 kWh, w czerwcu 2021 r. – (...),52 kWh, w lipcu 2021 r. – (...),04 kWh.

Powód w dniu 26 listopada 2020 r. wystawił pozwanemu faktury VAT nr: (...) na kwotę 928,92 zł za luty 2021 r., (...) na kwotę 3 796,46 zł za marzec 2021 r., (...) na kwotę 3 620,85 zł za kwiecień 2021 r., (...) na kwotę 4 137,38 zł za maj 2021 r., (...) na kwotę 3 577,58 zł za czerwiec 2021 r., (...) na kwotę 2 970,19 zł za lipiec 2021 r.

Pismem z 22 września 2021 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 19 031,38 zł z tytułu wystawionych przez powoda na pozwanego faktur VAT
w terminie do dnia 5 października 2021 r.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie uznanych za wiarygodne dokumentów i wydruków.

Sąd pierwszej instancji zważył, że strony łączyła umowa mieszana, której częścią było świadczenie usługi bilansowania handlowego odnawialnego źródła energii ( (...)). Umowę taką należało zakwalifikować do umów o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy o umowie zlecenia (art. 734 k.c. w zw. z art. 750 k.c.).

Odnosząc się do podniesionego przez pozwanego zarzutu braku legitymacji czynnej po stronie powodowej, Sąd Rejonowy uznał go za bezzasadny. Powodowa spółka została wskazana jako podmiot zawierający przedmiotową umowę, a w procesie zawierania jej stronę tą reprezentowali przedstawiciele (...)
(...)w Ś., działający na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez stronę powodową w dniu 11 maja 2016 r. Stronie powodowej przysługiwała więc legitymacja czynna do wystąpienia z powództwem w tej sprawie.

W ocenie tego Sądu, nawet gdyby uznać, że umowa pisemna nie zostałaby zawarta zgodnie z zakresem reprezentacji powoda, kontrakt uznać należałoby za obowiązujący, skoro strony przystąpiły do jego realizacji. Dorozumiane potwierdzenie mowy zawartej przez pełnomocnika, który mógł działać bez wyraźnego umocowania może wyrażać się w przystąpieniu przez mocodawcę do wykonania umowy, o ile ten wiedział o jej zawarciu w jego imieniu przez rzekomego pełnomocnika.

Zdaniem Sądu Rejonowego obie strony nie tylko wiedziały o umowie, ale i w pełni zaakceptowały jej treść, przystępując do jej wykonania. Strona powodowa była zobowiązana na podstawie umowy do świadczenia usług bilansowania handlowego, za co zgodnie z umową mogła pobierać wynagrodzenie. Powód dołączył do pozwu faktury VAT mające wykazać wysokość dochodzonego roszczenia. Wskazane faktury wyraźnie określają okres, za jaki zostały wystawione.

Jednocześnie na wniosek powoda Sąd Rejonowy przeprowadził dowód z kart odczytowych z danymi pomiarowymi pozwanego. W ocenie tego Sądu wniosek ten nie był spóźniony, skoro pozwany nie wykazał, że kwestionował sposób wyliczenia należności i legitymację procesową powoda przed procesem.

Powód podniósł, że dokonał wyliczenia swojego roszczenia na podstawie § 5 ust. 2 OWU i wskazanej tam formuły (...), gdzie symbol(...)oznaczał należność całkowitą określoną na fakturze dla miesiąca kalendarzowego, symbol (...) oznaczał ilość energii podlegającej rozliczeniu [MWh]. Symbol (...) oznaczał jednostkową cenę rozliczeniową stanowiącą podstawę ustalania należności
za pełnienie funkcji(...) na rzecz wytwórcy przez (...) wskazaną w umowie. Zgodnie z § 4 ust. 2 umowy, cena jednostkowa (...)wynosiła 6 zł/MWh.

W sprawie przedłożono dane dotyczące ilości energii oddanej pozwanego
za miesiące luty – lipiec 2021 r. Liczba MWh ujawniona na poszczególnych fakturach odpowiadała w większości ilości ujawnionej w dokumentacji odczytowej
i każdorazowo, po uwzględnieniu stawki 6 zł/MWh, dawało to wynik uwzględniony przez powoda w dokumentacji księgowej. Pozwalało to uznać żądanie powoda za zgodne z umową stron. Jednym wyjątkiem była wartość odczytu za marzec 2021 r., gdzie uwzględniono wartość ujemną. Wynagrodzenie za marzec 2021 r. nie została przez powoda wykazane, a żądanie w tej części podlegało oddaleniu.

Mając to na uwadze, Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda należność w kwocie 15 453,80 zł (art. 735 § 1 w zw. z art. 750 k.c.).

O odsetkach za czas opóźnienia orzeczono na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Sąd a quo zwrócił w tym zakresie uwagę na to, że zapłata wynagrodzenia za ww. usługę miała co do zasady następować w terminie 30 dni od daty doręczenia faktury przez powoda na adres pozwanego (§ 5 ust. 9 umowy). W sprawie nie ustalono jednak daty doręczenia ww. dokumentów, dlatego – wobec braku kwestionowania przez pozwanego faktu doręczenia faktur VAT – Sąd Rejonowy uznał, iż najwcześniejszym, udokumentowanym momentem jest data wyznaczona wezwaniem z dnia 22 września 2021 r., tj. 5 października 2021 r. Odsetki zasądził w związku z tym od dnia następnego.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. dokonując ich rozdzielenia stosownie do wyniku sporu,

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w części w jakiej powództwo zostało uwzględnione. Pozwany zarzucił naruszenie:

• art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, polegającego na pominięciu dowodu z uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 23 września 2022 r. (sygn. VIII GC 1685/21), a wskutek tego błąd w ustaleniach faktycznych co do faktu wykazania przez powoda wysokości roszczenia,

• art. 458 ⁵ § 1 i 4 k.p.c. poprzez dopuszczenie dowodu z wykazu ilości energii podlegającej rozliczeniu, powołanego przez powoda z naruszeniem ww. przepisu, a w konsekwencji brak jego pominięcia jako objętego prekluzją dowodową,

• art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w sytuacji gdy powód nie udowodnił ilości energii podlegającej rozliczeniu, a w konsekwencji wysokości dochodzonej kwoty, pomimo że to na stronie powodowej spoczywał w tym zakresie ciężar dowodu.

Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa, ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje.

Uzasadniając apelację pozwany podniósł, że do pozwu powód załączył jedynie faktury VAT, co nie pozwalało na wyliczenie należnego mu ewentualnie wynagrodzenia. Chociaż wykazano jednostkową cenę rozliczeniową (wynoszącą 6 zł za MWh), to jednak powód nie udowodnił ilości energii podlegającej rozliczeniu. Ostatecznie strona powodowa przedłożyła takie dowody, jednak z ewidentnym naruszeniem procedury. Takie dowody powód powinien bowiem przedstawić już w pozwie i to pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku dalszego postępowania. Pozwany podniósł również, że Sąd pierwszej instancji pominął, iż pomiędzy tymi samymi stronami toczył się proces o to samo roszczenie, ale o inne okresy. W tej sprawie powództwo zostało prawomocnie oddalone, wobec nie wykazania wysokości roszczenia. Zdaniem pozwanego prawomocnie przesądzono więc, że powód nie może domagać się z tej umowy jakiejkolwiek zapłaty. Ponadto powód – wobec rozstrzygnięcia w ww. sprawie – miał pełną świadomość, że roszczenie było kwestionowane, a pomimo tego w niniejszej sprawie nie przedstawił wraz z pozwem dowodów dla wykazania wysokości roszczenia. Zdaniem pozwanego wobec nieudowodnienia żądania i w niniejszej sprawie powództwo powinno zostać oddalone. Dla takiej oceny nie ma żadnego znaczenia korespondencja przedprocesowa stron, bo z brakiem kwestionowania w niej roszczenia przez pozwanego (co w niniejszej sprawie nie miało miejsca) ustawodawca nie wiąże żadnych skutków procesowych.

W odpowiedzi na apelację, powód wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Trzeba zaznaczyć, że w postępowaniu uproszczonym apelacja ma charakter ograniczony i jej funkcją nie jest, tak jak w przypadku apelacji pełnej, ponowne rozpoznanie sprawy, lecz wyłącznie kontrola zgodności z prawem wyroku wydanego przez sąd pierwszej instancji (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały 7 sędziów z 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008 nr 6, poz. 55). W aktualnym stanie prawnym podkreśla się, że chociaż funkcja rozpoznawcza tego środka zaskarżenia w postępowaniu uproszczonym nie jest całkowicie wyeliminowana, to jednak sąd odwoławczy pozostaje związany zarzutami apelacyjnymi (art. 505 ⁹ § 1 ¹ i 2 k.p.c.; zob. uzasadnienie uchwały SN z dnia 26 lutego 2021 r., III CZP 19/20, OSNC 2021, nr 7-8, poz. 49). Apelacja ograniczona wiąże więc sąd drugiej instancji, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co w apelacji zarzuci skarżący ( tantum devolutum, quantum apellatum).

Stosownie także do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. skoro w niniejszej sprawie Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie niniejszego wyroku należało ograniczyć do wyjaśnienia jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa.

Chybiony jest podniesiony w apelacji zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia tego przepisu wymagałoby wykazania przez skarżącego, że sąd pierwszej instancji uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Tylko wówczas, gdy brak jest logiki w wysnuwaniu wniosków ze zgromadzonego materiału dowodowego lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza reguły logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (zob. m.in. wyrok SN z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906).

Argumentację dotyczącą tego zarzutu skarżący ograniczył do wskazania, że pomiędzy stronami toczył się już proces dotyczący wynagrodzenia z tytułu tej samej umowy, z tym że za inny okres rozliczeniowy. W niniejszej sprawie powód dochodzi bowiem wynagrodzenia za miesiące od lutego do lipca 2021 r., natomiast w sprawie VIII GC 1685/21 Sądu Rejonowego w Bydgoszczy – gdzie powództwo zostało prawomocnie oddalone wyrokiem z dnia 23 sierpnia 2022 r. – powód domagał się zapłaty z tego samego tytułu za okres wcześniejszy (należności wymagalne od grudnia 2020 r.). W powyższej sprawie orzekający w niej Sąd uznał, że powód nie wykazał rzeczywistej ilości energii podlegającej rozliczeniu, a także tego jakich konkretnie miesięcy ono dotyczy, co – przy niezakwestionowaniu legitymacji czynnej powoda oraz świadczenia usług na rzecz pozwanego – skutkowało oddaleniem powództwa, z uwagi na brak udowodnienia wysokości roszczenia (zob. uzasadnienie wyroku w sprawie VIII GC 1685/21 – k. 127-130 ww. akt).

Na fakt wydania i uprawomocnienia się orzeczenia tej treści pozwany powoływał się w toku niniejszego procesu (zob. protokół rozprawy z dnia 9 listopada 2022 r. – k. 114 i 116 akt). Wprawdzie Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie odniósł się do tej kwestii, należy jednak zwrócić uwagę, że jedynie sama zasada odpowiedzialności pozwanego, przesądzona w prawomocnym wyroku uwzględniającym część roszczenia, byłaby wiążąca w sprawie o zasądzenie pozostałej części tego roszczenia, z mocy art. 365 § 1 k.p.c. (zob. uchwałę SN z 29 marca 1994 r., III CZP 29/94, Monitor Prawniczy 2015, nr 2, poz. 85). Chociaż w procesie o świadczenie okresowe przysługujące powodowi na podstawie określonego stosunku prawnego za kolejne okresy wymagalności, nie jest dopuszczalna ponowna ocena przez sąd zdarzeń prawnych, odnoszących się do zasady odpowiedzialności pozwanego – rozstrzygniętej już w prawomocnym wyroku wydanym w procesie między tymi samymi stronami o świadczenie należne za wcześniejsze okresy wymagalności – to jednak nie obowiązuje prekluzja w zakresie twierdzeń i zarzutów, jak i prekluzja dowodowa z procesu za wcześniejszy, osądzony prawomocnie, okres wymagalności. Jest to bowiem nowy proces, którego przedmiotem jest samodzielne roszczenie i w związku z tym, prekluzja faktów i dowodów może być oceniana wyłącznie w ramach reguł tego nowego procesu (zob. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 12 lipca 2018 r., III CZP 3/18, OSNC 2019, nr 5, poz. 53). Z powyższych względów orzekający w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy nie był obowiązany, aby uwzględniać wynik wcześniejszego procesu w sprawie VIII GC 1685/21, gdzie powództwo za wcześniejsze okresy wymagalności oddalono jedynie z uwagi na brak wykazania wysokości żądania, a sama zasada odpowiedzialności pozwanego nie była kwestionowana.

Nie był uzasadniony również zarzut naruszenia art. 458 ⁵ § 1 i 4 k.p.c. Kwestionowane przez stronę pozwaną dowody, odnoszące się do wysokości dochodzonego roszczenia, powód powołał w terminie 14 dni zakreślonym mu przez Przewodniczącego w Sądzie pierwszej instancji na ustosunkowanie się do sprzeciwu pozwanego „pod rygorem pominięcia twierdzeń i dowodów” (zobowiązanie z dnia 21 marca 2022 r. – k. 40 i 41; potwierdzenie odbioru z 28 marca 2022 r. – k. 42; pismo przygotowawcze z odpowiedzią na sprzeciw nadane 7 kwietnia 2022 r. – k. 43 – 54 akt). Dane pomiarowe instalacji pozwanego, celem wykazania ilości energii elektrycznej wprowadzonej przez pozwanego do sieci operatora, zafakturowanej przez powoda, załączono następnie do akt sprawy – zgodnie z wnioskiem strony powodowej zawartym w pkt 2 ww. pisma ( zob. k. 43v., 67, 68 i 76-105 akt).

Podstawy prawnej tego wezwania należało upatrywać w treści art. 458 ⁵ § 3 k.p.c., który stanowi, że stosownie do okoliczności sprawy przewodniczący (sądu) może określić inny termin do powołania przez stronę twierdzeń i dowodów. Chodzi w tym przypadku niewątpliwie także o „inny termin” dla powoda, niż wynikający z art. 458 ⁵ § 1 k.p.c. termin powołania takich twierdzeń i dowodów już w pozwie.

W doktrynie zasadnie wskazuje się, że w związku z tą regulacją ustawodawca w istotny sposób złagodził rygory koncentracji materiału procesowego. Przepis art. art. 458 ⁵ § 3 k.p.c. ma bowiem charakter uniwersalny, co oznacza, że stosuje się go także wobec strony zastępowanej przez zawodowego pełnomocnika, a jego zastosowanie zależy w pełni od dyskrecjonalnej władzy sędziego (przewodniczącego), uzależnionej od oceny czy taka potrzeba jest uzasadniona w „okolicznościach sprawy”. Podkreśla się, że w praktyce oznacza to swoistego rodzaju furtkę dla sądu orzekającego, który pomimo rygorystycznej regulacji art. 458 ⁵ § 1 k.p.c. ma możliwość dopuszczenia kolejnych twierdzeń i dowodów. Ustawodawca zdecydował się wprowadzić tym samym mieszany system koncentracji materiału procesowego, łagodząc prekluzję dowodową (polegającą na obowiązku powołania przez strony wszystkich twierdzeń i dowodów już w pierwszych pismach procesowych) dyskrecjonalną władzą sędziego wyznaczenia w tym celu innego terminu (zob. A. Laskowska-Hulisz, B. Mielczarek Koncentracja materiału procesowego w postępowaniu w sprawach gospodarczych PUG nr 2/2022, str. 42 i 47).

W tym stanie rzeczy dopiero twierdzenia i dowody powołane po dniu 11 kwietnia 2022 r. (tj. po upływie terminu wyznaczonego przez Przewodniczącego, zgodnie z art. 458 ⁵ § 3 k.p.c. – k. 40-42 akt) mogłyby zostać pominięte, jak to przewidziano w art. 458 ⁴ § 4 k.p.c. Jeśli bowiem Przewodniczący w Sądzie pierwszej instancji taki termin wyznaczył, to nie ma podstaw aby można było następnie „anulować” korzystne dla strony powodowej skutki procesowe takiej decyzji, z powołaniem się na prekluzję materiału dowodowego, który strona ta obowiązana była zaoferować już w pozwie (art. 458 ⁵ § 1 k.p.c.). Nie budzi wątpliwości, że adresatem reguł prekluzji dowodowej są strony, nie jest nim zaś sąd rozpoznający sprawę (zob. np. wyroki SN z: 27 czerwca 2014 r., I CSK 498/13 i 23 czerwca 2017 r., I CSK 614/16).

Nie mógł więc zostać uwzględniony także zarzut naruszenia art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c., skoro nie było podstaw aby pominąć przedstawione przez powoda dowody wykazujące ilość energii podlegającej rozliczeniu między stronami.

Wobec tego, że zarzuty podniesione przez pozwanego w apelacji nie doprowadziły do zakwestionowania przez Sąd drugiej instancji ustaleń faktycznych i ocen Sądu Rejonowego – przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia także w postępowaniu odwoławczym (art. 387 § 2 ¹ pkt 1 i 2 k.p.c.) – apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 w zw. z art. 99 i art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c., a także w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r., poz. 265 ze zm.).

Na oryginale właściwy podpis