Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Krystyna Hadryś

Sędzia SO Aleksandra Janas

Sędzia SO Lucyna Morys - Magiera (spr.)

Protokolant Aleksandra Sado-Stach

po rozpoznaniu w dniu 19 lutego 2014 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa K. K.

przeciwko Skarbowi Państwa – Prezydentowi Miasta R.

o ustalenie opłaty z tytułu użytkowania wieczystego

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 21 maja 2013 r., sygn. akt II C 469/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

1.  w punkcie 1 b) o tyle, że wskazana w nim opłata dotyczy roku 2013;

2.  w punkcie 1 c) o tyle, że wskazana w nim opłata dotyczy okresu od 1 stycznia 2014 r.;

3.  w punkcie 3 poprzez jego uchylenie;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 90 zł (dziewięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

IV.  nakazuje pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Rybniku kwotę 61 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w postępowaniu odwoławczym.

SSO Lucyna Morys-Magiera SSO Krystyna Hadryś SSO Aleksandra Janas

Sygn. akt III Ca 1519/13

UZASADNIENIE

Powód K. K. w dniu 22 marca 2012 r. wniósł sprzeciw od orzeczenia Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia 27 lutego 2012 r. (nr SKO.G- (...)/KCz), oddalającego jego wniosek w sprawie aktualizacji opłaty z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w R. stanowiącej działkę nr (...), a dokonanej wypowiedzeniem Prezydenta Miasta R. z dnia 26 października 2011 r. W sprzeciwie powód wniósł o przekazanie sprawy do rozpoznania sądowi powszechnemu i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości, we wniosku złożonym do Samorządowego Kolegium Odwoławczego powód stwierdził, że nie zgadza się na ustalenie nowej wysokości opłaty.

Pozwany Skarb Państwa – Prezydent Miasta R. wniósł o oddalenie powództwa i podał, że jego stanowisko poparte jest tezami opinii biegłego, na podstawie której dokonał wypowiedzenia dotychczasowej opłaty. Stanowisko to znalazło również potwierdzenie w orzeczeniu Samorządowego Kolegium Odwoławczego.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 21 maja 2013r. Sąd Rejonowy w Rybniku w pkt 1 ustalił, że opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta R., położonego w R., oznaczonego jako działka nr (...) o powierzchni 00.18.97ha, dla której Sąd Rejonowy w Rybniku prowadzi księgę wieczystą nr (...) wynosi 796,74zł za rok 2012, 2016,32zł za lata 2013 i 2014 oraz 3235,89zł poczynając od 1 stycznia 2015r., a w pozostałym zakresie oddalił powództwo - w pkt 2. W pkt 3 wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 859,61zł tytułem zwrotu kosztów procesu, a w pkt 4 nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Rybniku kwotę 1074, 95zł tytułem nieuiszczonych wydatków, które tymczasowo pokrył Skarb Państwa.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości Skarbu Państwa położonej w R. K. stanowiącej działkę nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Rybniku prowadzi księgę wieczystą nr (...). W dniu 26 października 2011 r. strona pozwana dokonała wypowiedzenia dotychczasowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, która wynosiła 398,37 zł, z powodu wzrostu wartości nieruchomości. Wysokość opłaty rocznej została w tym wypowiedzeniu określona na kwotę 4.609,71 zł w oparciu o aktualną wartość nieruchomości ustaloną na kwotę 153.657,00 zł. Wskazano, że użytkownik wnosi opłatę w wysokości odpowiadającej dwukrotności dotychczasowej opłaty tj. 796,74 zł w terminie do 31 marca 2012 r. Pozostałą kwotę ponad dwukrotność dotychczasowej opłaty (3.812,97 zł) rozkłada się na dwie równe części (po 1.906,49 zł), które powiększają opłatę roczną w dwóch następnych latach, tj. 2.703,23 zł do 31 marca 2013 r. i 4.609,71 zł do 31 marca 2014 r.

Powód w odpowiedzi złożył do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. wniosek o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej nie jest uzasadniona. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w orzeczeniu z 27 lutego 2012 r. wniosek powyższy oddaliło wskazując, iż zmianę wartości gruntu potwierdza operat szacunkowy wykonany na potrzeby aktualizacji, a przyjęta stawka 3% jest zgodna z art. 77 ust. 3 pkt 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Za biegłym przyjęto, iż wartość rynkowa przedmiotowej nieruchomości Skarbu Państwa wynosi na dzień 1 stycznia 2012 r. 107.863,00 zł.

Powyższy stan faktyczny był pomiędzy stronami całkowicie bezsporny, a nadto wynikał ze zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności dokumentów wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku oraz opinii biegłego z zakresy wyceny nieruchomości i nie została przez strony zakwestionowana.

W tym stanie rzeczy uznał Sąd Rejonowy, iż powództwo zasługuje częściowo na uwzględnienie, kierując się regulacją art. 77 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami. Wskazał, że bezsprzecznie stawka ustalenia opłaty rocznej wynosiła 3% ceny nieruchomości, podobnie jak wartość nieruchomości określona przez biegłego na dzień 1 stycznia 2012 r. na kwotę 107863zł. Przy przyjęciu powyższych wartości ustalić zatem należało zdaniem Sądu Rejonowego, iż opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego wynosi obecnie 3235,89zł.

Uznał Sąd pierwszej instancji, iż zgodnie z regulacją art. 77 ust. 2a ustawy dwukrotność opłaty w niniejszej sprawie wynosi 796,74 zł, a różnicę między opłatą naliczaną według aktualnej wartości nieruchomości (3.235,89 zł) a dwukrotnością opłaty dotychczasowej (796,74 zł) należy podzielić na dwie równe części , co daje wynik 1.219,58 zł, które mają zwiększać opłatę w dwóch kolejnych latach.

Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, popartym orzeczeniem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu (I ACa 180/12), zgodnie z którym skoro opłata roczna w trzecim roku od aktualizacji jest równa kwocie wynikającej z tej aktualizacji, to dotyczy to roku następnego, czyli czwartego z kolei po wypowiedzeniu jej dotychczasowej wysokości. Rokiem aktualizacji według niego jest więc rok, w którym użytkownik jest zobowiązany uiścić dwukrotność dotychczasowej opłaty; kolejno zatem następują rok, w którym wypowiedziano opłatę dotychczasową, rok aktualizacji, pierwszy i drugi rok od aktualizacji, w których opłatę zwiększa się o połowę nadwyżki oraz trzeci rok od aktualizacji, w którym opłata jest równa opłacie zaktualizowanej. Jako rok aktualizacji przyjął rok 2012, a trzeci rok od aktualizacji - rok 2015 i dopiero w tym roku jego zdaniem opłata ma wynosić 3% aktualnej wartości nieruchomości (tj. na dzień 1 stycznia 2012 r.).

Z uwagi na fakt, że ustalona przez sąd opłata roczna była niższa niż ustalona przez pozwanego uznał Sąd Rejonowy, iż w tym zakresie (czyli różnicy pomiędzy opłatą ustaloną przez pozwanego, a opłatą ustaloną przez sąd) strona powodowa sprawę wygrała. W pozostałym zakresie powództwo oddalono.

O kosztach orzeczono w myśl art. 100 kpc, rozkładając je między stronami stosunkowo przy przyjęciu, iż powód przegrał sprawę w 67%.

Nieuiszczone koszty w postaci części wynagrodzenia biegłego Sąd pierwszej instancji nakazał pobrać od powodowej na mocy art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, również w stosunku do wyniku sprawy.

Apelację od tego orzeczenia w wniósł pozwany, domagając się jego zmiany poprzez ustalenie, że opłata roczna wynosi : za rok 2012 797,74zł, za rok 2013 - 2016, 32zł, za rok 2014 – 3235,89zł, a także w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu z uwzględnieniem normy art. 100kpc i stosunkowego rozdzielenia tych kosztów po ponownym wyliczeniu oraz co do kosztów sądowych – zmiany z uwzględnieniem, art. 113 ust. 2 pkt 1 ustawy i kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Domagał się nadto zwrotu kosztów postępowania odwoławczego od powoda.

Skarżący zarzucał naruszenie art., 77 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami przez jego niewłaściwą wykładnię, wskazując, że zgodnie z ustalonym powszechnie sposobem rozumienia tej normy rok 2011 należy traktować jako rok dokonania aktualizacji opłaty, zgodnie z pismem z października 2011r., rok 2012 – jako rok pierwszy od dokonania aktualizacji, odpowiednio rok 2013 – jako rok drugi, a 2014- jako trzeci, w rozumieniu powyższego przepisu. Powoływał się skarżący na praktykę wynikającą z postępowania pozwanego i innych gmin, a zgodną z prezentowaną wykładnią tej normy prezentowaną przez Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej. Przede wszystkim zaś skarżący wskazywał na treść uchwały Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2013r., III CZP 110/2012, rozstrzygającą spory i wątpliwości w zakresie interpretacji powyższych pojęć.

Podnosił ponadto skarżący, że wyrzeczenie o kosztach procesu jest błędne, bowiem skoro w skład kosztów postępowania wchodziło wynagrodzenie pełnomocników stron w wysokości po 2400zł, koszty te nie mogły wynosić 3817zł, jak wyliczał to Sąd Rejonowy.

Odnośnie wyrzeczenia o kosztach sądowych podnosił skarżący, iż to powód kwestionował podwyżkę opłaty i wnioskował o opinię biegłego w toku procesu, stąd zasadnym byłoby obciążenie go całością jej kosztów jako strony obciążonej obowiązkiem dowodzenia.

Powód wniósł o oddalenie apelacji pozwanego i zasądzenie od niego zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja pozwanego była uzasadniona prawie w całości.

W pierwszej kolejności wskazać godzi się, iż Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia sporu w niniejszej sprawie i stąd Sąd drugiej instancji przyjął te ustalenia za własne, bez konieczności zbędnego ponownego ich przywoływania. Zasadnym było również zaakceptowanie rozważań prawnych Sądu pierwszej instancji co do zasadności ustalenia opłaty rocznej, stosownie do treści niekwestionowanej opinii biegłego, przeprowadzonej w ramach niniejszego postępowania.

Wskazać wypada jednak, iż sposób rozumienia pojęć zawartych w normie art. 77 ust. 2a zd. 2 i 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, co do kwalifikacji poszczególnych lat w odniesieniu do dokonania aktualizacji opłaty, nie był zdaniem Sądu Okręgowego w składzie rozpatrującym niniejszą sprawę, prawidłowy. Posiłkować się należy tu argumentacją zawartą w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2013r. (III CZP 110/12, OSNC 2013,10,114), która wystarczającą przekonująco zdaniem Sądu Odwoławczego, rozstrzygnęła wątpliwości interpretacyjne bezsprzecznie występujące na tle powyższego unormowania. Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w powyższej uchwale, W przypadku gdy zaktualizowana wysokość opłaty rocznej przewyższa co najmniej dwukrotnie wysokość dotychczasowej opłaty, użytkownik wieczysty w drugim roku od aktualizacji wnosi opłatę w wysokości stanowiącej sumę dwukrotności dotychczasowej opłaty i połowy nadwyżki ponad dwukrotność tej opłaty, a w trzecim roku od aktualizacji wnosi opłatę w wysokości stanowiącej sumę opłaty ustalonej w drugim roku i połowy nadwyżki ponad dwukrotność dotychczasowej opłaty (art. 77 ust. 2a zdanie drugie i trzecie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami). Należało przy tym mieć na uwadze treść art. 77 ust. 1 zd. 1 ustawy, zgodnie z którym wypowiedzenie opłaty może być dokonane do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rok za który ma obowiązywać opłata w nowej wysokości. Sposób obliczenia opłat za kolejne lata uzasadniała natomiast należycie opinia biegłego, przy zachowaniu zasady jej rozliczenia w poszczególnych latach wynikającej z art. 77 ust. 2a ustawy, zgodnie z jej rozumieniem wskazanym w powyższej uchwale, który skład orzekający w niniejszej sprawie w całości akceptuje jako prawidłowy i uzasadniony treścią przepisu w kontekście kompleksowej regulacji ustawowej. Stwierdzić więc wypadało, że art.77 ust. 2a ustawy reguluje wysokość opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste w trzech kolejnych latach od aktualizacji. Skoro w pierwszym roku użytkownik wieczysty wnosi opłatę roczną w wysokości odpowiadającej dwukrotności dotychczasowej opłaty rocznej, w trzecim zaś roku opłata jest równa kwocie wynikającej z aktualizacji, to na wysokość opłaty w drugim i trzecim roku składa się połowa z nadwyżki ponad dwukrotność dotychczasowej opłaty. Pozostała do zapłaty kwota nowej opłaty rocznej (nadwyżka) jest rozkładana na dwie równe części, które powiększają w kolejnych dwóch latach kwotę opłaty wniesionej w poprzednim roku. W drugim roku od aktualizacji opłata roczna stanowi sumę kwoty wniesionej w pierwszym roku i kwoty odpowiadającej połowie nadwyżki. W trzecim roku opłata roczna stanowi sumę kwoty wniesionej w drugim roku oraz drugiej połowy nadwyżki. W ten sposób w trzecim roku od aktualizacji opłata osiąga wysokość wynikającą z aktualizacji.

Wobec tego należało dokonać wnioskowanej zmiany zaskarżonego wyroku w zakresie ustalonej w poszczególnych latach opłaty rocznej, przyjmując, iż opłata w wysokości 2016,32zł winna dotyczyć wyłącznie roku 2013, a opłata w wysokości 3235,89zł dotyczy okresu od 1 stycznia 2014r.

Orzeczono zatem reformatoryjnie na zasadzie art. 386 § 1 kpc co do pkt 1b) i 1c) zaskarżonego wyroku.

Brak było podstaw do uwzględnienia żądania modyfikacji opłaty za 2012r. jako 797,74zł, bowiem opłata ustalona w tym roku prawidłowo przez Sąd pierwszej instancji na 796,74zł jak w pkt 1a) kwestionowanego orzeczenia wynikała z opinii biegłego jako dwukrotność opłaty dotychczasowej.

W tym zakresie apelację oddalono na zasadzie art. 385 kpc.

Zmianie ulec musiał także punkt 3 zaskarżonego wyroku, dotyczący wyrzeczenia o kosztach procesu, a zobowiązujący skarżącego do ich zwrotu na rzecz powoda. Wskazać wypada, iż umknęło zarówno skarżącemu, jak i Sądowi pierwszej instancji, iż obie strony reprezentowane przez wykwalifikowanych pełnomocników w toku postępowania przed Sądem Rejonowym do chwili zamknięcia rozprawy pierwszo instancyjnej nie złożyły stosownych wniosków o zasądzenie na ich rzecz zwrotu kosztów procesu ani też spisu kosztów. Stosownie więc do treści art. 109 § 1 kpc roszczenie o zwrot kosztów wygasło i brak był podstaw do wydania rozstrzygnięcia w tym zakresie.

Z tych przyczyn zaskarżony wyrok w pkt 3 zmieniono przez jego uchylenie na zasadzie art. 386 § 4 kpc.

Apelacja ulec musiała oddaleniu co do wyrzeczenia o kosztach sądowych; zasadnie bowiem Sąd pierwszej instancji dokonał ich stosunkowego rozliczenia między stronami, kierując się zasadą zawartą w art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 zd. 1 kpc, przy uwzględnieniu, iż powód uległ w procesie w 67% swojego żądania. Opinia biegłego, którego wynagrodzenie składa się na powyższe koszty, została wprawdzie bowiem dopuszczona ostatecznie na wniosek pozwanego, przy czym wniosek dowodowy powoda oddalono, co także umknęło uwadze skarżącego, jednakże dowód ten służył celowi procesu i stąd należało zaskarżone orzeczenie Sądu pierwszej instancji w tej kwestii zaakceptować jako prawidłowe.

Apelację w tej części oddalono na zasadzie art. 385 kpc.

Sąd Okręgowy przyjął, iż apelacja pozwanego w istocie została uwzględniona prawie w całości, bowiem odniosła skutek co do żądania głównego oraz wyrzeczenia o kosztach procesu, więc co do głównego zakresu zaskarżenia.

Stąd obciążono powoda jako przegrywającego prawie w całości w postępowaniu odwoławczym obowiązkiem zwrotu całości kosztów drugoinstancyjnych przeciwnikowi na zasadzie art. 100 zd. 2 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc. Na koszty te składa się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego będącego adwokatem w wysokości 90zł, obliczone stosownie do treści § 6 pkt 2 w zw. z § 13 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

O kosztach sądowych w postępowaniu apelacyjnym w postaci opłaty od apelacji, od której uiszczenia skarżący był ustawowo zwolniony, ustalonej w wysokości 61zł, orzeczono zgodnie z zasadą zawartą w art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 zd. 2 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc, nakazując pobrać ją od przegrywającego prawie w całości w instancji odwoławczej powoda.

SSO Lucyna Morys – Magiera SSO Krystyna Hadryś SSO Aleksandra Janas