Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 29 grudnia 2023 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w trybie art. 148 ¹ § 1 k.p.c. sprawy sygn. akt XP 957/23 z powództwa S. M. przeciwko Prokuraturze (...) o wynagrodzenie za pracę:

1.  zasądził od Prokuratury (...) na rzecz S. M. kwotę 18.736,68 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

a)  od kwoty 1.561,39 zł od dnia 1 lutego 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za styczeń 2022 roku,

b)  od kwoty 1.561,39 zł od dnia 1 marca 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za luty 2022 roku,

c)  od kwoty 1.561,39 zł od dnia 1 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za marzec 2022 roku,

d)  od kwoty 1.561,39 zł od dnia 1 maja 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za kwiecień 2022 roku,

e)  od kwoty 1.561,39 zł od dnia 1 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za maj 2022 roku,

f)  od kwoty 1.561,39 zł od dnia 1 lipca 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za czerwiec 2022 roku,

g)  od kwoty 1.561,39 zł od dnia 1 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za lipiec 2022 roku,

h)  od kwoty 1.561,39 zł od dnia 1 września 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za sierpień 2022 roku,

i)  od kwoty 1.561,39 zł od dnia 1 października 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za wrzesień 2022 roku,

j)  od kwoty 1.561,39 zł od dnia 1 listopada 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za październik 2022 roku,

k)  od kwoty 1.561,39 zł od dnia 1 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za listopad 2022 roku,

l)  od kwoty 1.561,39 zł od dnia 1 stycznia 2023 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za grudzień 2022 roku;

2.  zasądził od Prokuratury (...) na rzecz S. M. kwotę 1.350 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem częściowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

3.  nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności w zakresie należności zasądzonych w punkcie 1 do kwoty 18.878,43 zł.

Przedmiotowe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

Powód S. M. decyzją z 9 maja 2018 roku został delegowany do wykonywania czynności służbowych w (...) Wydziale Zamiejscowym Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji Prokuratury (...) w Ł. na czas nieokreślony. Z dniem 15 lutego 2019 roku powód został powołany na stanowisko prokuratora Prokuratury (...).

Wynagrodzenie powoda kształtuje się w siódmej stawce wynagrodzenia zasadniczego, przy zastosowaniu mnożnika 2,75. Powodowi przysługuje nadto dodatek funkcyjny w wysokości 0,25 podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora, a także dodatek stażowy w wysokości 0,16 podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego.

Przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2021 roku, zgodnie z komunikatem Prezesa GUS z 20 sierpnia 2021 roku wyniosło 5 504,52 zł.

W 2022 roku powodowi wypłacano miesięczne wynagrodzenie w kwocie 17.374,03 zł brutto, obejmującej wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 13.888,82 zł, dodatek funkcyjny w kwocie 1.263 zł i dodatek stażowy w kwocie 2.222,21 zł.

Różnice pomiędzy wynagrodzeniem wypłaconym powodowi a wynagrodzeniem ustalanym wyłącznie w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedzającego, tj. stosownie do treści art. 123 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 roku Prawo o prokuraturze wyniosły po 1 561,39 zł za miesiące od stycznia 2022 roku do grudnia 2022 roku.

Jednomiesięczne wynagrodzenie powoda liczone według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy wynosi 18 878,43 zł brutto miesięcznie.

Zdaniem Sądu Rejonowego powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z art. 123 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 roku Prawo o prokuraturze (Dz. U. z 2023 r. poz. 1360 z późn. zm.) podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504, 1504 i 2461). Zgodnie zaś z § 2 powołanego artykułu jeżeli przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa w § 1, jest niższe od przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za drugi kwartał roku poprzedzającego - przyjmuje się podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w dotychczasowej wysokości. Taka sama regulacja została zawarta w art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku prawo o ustroju sądów powszechnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 217) ustalającego wynagrodzenie zasadnicze sędziego.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że w świetle analogicznych przepisów ustawy kształtującej wynagrodzenia sędziowskie nie mniejsze znaczenie przypisać należy dyspozycji art. 124 § 1 zd. 2 ustawy Prawo o prokuraturze, która zrównuje w istocie wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów Prokuratury (...) z wynagrodzeniem zasadniczym sędziów Sądu Najwyższego. Sąd meriti wskazał, że wynagrodzenie to określa się w stawkach, z zastosowaniem mnożników podstawy ustalenia wysokości wynagrodzenia prokuratora (art. 124 § 2 ustawy). O ile prokurator obejmujący stanowisko nabywa prawo do uposażenia w stawce pierwszej (art. 124 § 3 pkt 2), to ustalenie wynagrodzenia w stawce bezpośrednio wyższej ma miejsce po upływie kolejnych 5 lat pracy na danym stanowisku prokuratora (art. 124 § 5 ustawy).

Sąd a quo podał, że zgodnie z art. 124 § 10 prawa o prokuraturze, prokuratorowi przysługuje dodatek funkcyjny w związku z pełnioną funkcją. Stosownie zaś do treści art. 124 § 11 prawa o prokuraturze, prokurator nabywa prawo do dodatku za długoletnią pracę wynoszącego, począwszy od 6. roku pracy, 5% aktualnie pobieranego przez prokuratora wynagrodzenia zasadniczego. Wzrasta on po każdym kolejnym roku pracy o 1% tego wynagrodzenia, aż do osiągnięcia 20% wynagrodzenia zasadniczego.

Sąd Rejonowy stwierdził, że w oparciu o powyższe zasady, wynagrodzenie powoda delegowanego do wykonywania czynności służbowych w Prokuraturze (...) w Ł. od 15 maja 2018 roku było kształtowane na podstawie wynagrodzenia zasadniczego w stawce siódmej, przy zastosowaniu mnożnika 2,75, dodatku funkcyjnego w wysokości 0,25 podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatku stażowego w wysokości 0,16 podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego.

Zgodnie z komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2021 roku wynosiło 5 504,52 zł.

Sąd I instancji ustalił, że pozwana w 2022 roku naliczyła i wypłaciła powodowi wynagrodzenie za pracę w oparciu o odmienne regulacje prawne. Mianowicie, wynagrodzenie powoda zostało określone na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. poz. 2445 z późn. zm., dalej zwanej ustawą okołobudżetową na 2022 rok), zgodnie z którym „w roku 2022 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora, o której mowa w art. 123 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 roku – Prawo o Prokuraturze (Dz.U z 2021 r. poz. 66, 1236 i 2052) stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 roku ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego”. Podstawa ta, stosownie do dyspozycji ust. 2 wskazanego przepisu, uległa zwiększeniu o kwotę 26 zł, wynosząc 5 050,48 zł (5 024,48 zł przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 roku + 26 zł).

W konsekwencji Sąd Rejonowy stwierdził, że podstawa wymiaru wynagrodzenia pozostawała w 2022 roku o 454,04 zł niższa od podstawy ustalonej w oparciu o przytoczoną wcześniej regulację z art. 123 ust. 1 ustawy Prawo o prokuraturze.

Sąd I instancji argumentował, że na kanwie niniejszej sprawy, z racji analogicznego ukształtowania wynagrodzeń prokuratorów i sędziów, istotnym jest zatem odniesienie się do kwestii wynagrodzeń sędziowskich, których zasady kształtowania wielokrotnie były analizowane przez Trybunał Konstytucyjny. Skoro bowiem w myśl art. 124 § 1 ustawy Prawo o prokuraturze wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów Prokuratury (...) jest równe wynagrodzeniu zasadniczemu sędziów Sądu Najwyższego, określone ukształtowanie wysokości wynagrodzeń tych drugich wywiera bezpośredni wpływ na wysokość świadczeń należnych tym pierwszym.

Sąd I instancji wyjaśnił, że wysokość wynagrodzenia sędziego zależy w nim od następujących obiektywnych przesłanek: zajmowanego stanowiska, stażu pracy (łącznego oraz na danym stanowisku sędziowskim) oraz pełnionych w sądownictwie funkcji. (...) ten nie zawiera żadnych elementów uznaniowych, w rodzaju nagród lub premii, które mogłyby być uzależnione od oceny wyników czy jakości pracy sędziego i stanowić instrument wpływu na niego. Mechanizm ustalania wynagrodzeń sędziów został uregulowany w art. 91 § 1c u.s.p. i w art. 42 § 2 u.S.N. Kształtuje on wynagrodzenie sędziego jako iloczyn ustawowo określonego mnożnika (wynoszącego dla sędziów sądów powszechnych i sędziów sądów administracyjnych - zależnie od zajmowanego stanowiska - od 2,05 do 3,23) oraz mnożnej - podstawy wynagrodzenia zasadniczego w danym roku, którą stanowi wynagrodzenie w II kwartale, ogłaszane komunikatem Prezesa GUS w Monitorze Polskim. Takie powiązanie wynagrodzeń sędziów z przeciętnym wynagrodzeniem (w miejsce wcześniejszego odniesienia do przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej) - chroni je przed związanym z inflacją spadkiem siły nabywczej, dzięki mechanizmowi swoistej samoczynnej podwyżki wynagrodzenia zasadniczego i dodatków funkcyjnych - gwarantując, że wynagrodzenia sędziów będą zmieniały się in plus w wypadku dobrej kondycji gospodarki narodowej. Zarazem, w razie pogorszenia koniunktury gospodarczej i obniżenia przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ustawodawca przewidział, że wynagrodzenia sędziów mają pozostawać na tym samym poziomie (art. 91 § 1d u.s.p. oraz art. 42 § 3 u.S.N.). Mechanizm ten jest reakcją na dezyderat sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka z 23 lipca 2008 r. i elementem zmian systemowych prowadzących do wykonania art. 178 ust. 2 Konstytucji, a jego celem jest odniesienie zasad kształtowania wynagrodzeń sędziów do obiektywnego wskaźnika i uniezależnienie tego procesu od ingerencji władz wykonawczej i ustawodawczej.

Sąd Rejonowy zaakcentował, że ingerencja ustawodawcy w wysokość wynagrodzenia prokuratorów winna uwzględniać także ograniczone możliwości dodatkowego zarobkowania przez prokuratorów. Zgodnie bowiem z art. 103 § 1-3 ustawy Prawo o prokuraturze prokurator nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia, z wyjątkiem zatrudnienia na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym w łącznym wymiarze nieprzekraczającym pełnego wymiaru czasu pracy pracowników zatrudnionych na tych stanowiskach, jeżeli wykonywanie tego zatrudnienia nie przeszkadza w pełnieniu obowiązków prokuratora. Prokuratorowi nie wolno także podejmować innego zajęcia ani sposobu zarobkowania, które by przeszkadzało w pełnieniu obowiązków prokuratora, mogło osłabiać zaufanie do jego bezstronności lub przynieść ujmę godności urzędu prokuratora. Prokurator nie może:

1) być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki prawa handlowego,

2) być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółdzielni,

3) być członkiem zarządu fundacji prowadzącej działalność gospodarczą,

4) posiadać w spółce prawa handlowego więcej niż 10% akcji lub udziały przedstawiające więcej niż 10% kapitału zakładowego,

5) prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem bądź pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności.

Sąd Rejonowy zaznaczył, że Trybunał Konstytucyjny zauważył, iż powinnością dwóch pierwszych władz (ustawodawczej i wykonawczej) wynikającą z art. 178 ust. 2 Konstytucji jest stworzenie takiego mechanizmu wynagradzania sędziów, który uwolniłby ich od niepewności co do wysokości ich przyszłych dochodów i uniemożliwiałby jakiekolwiek manipulacje w stosunku do nich. Mechanizm ten powinien być stabilny i - bez zaistnienia szczególnie ważnych, konstytucyjnie legitymowanych przyczyn nie wolno zakłócać jego funkcjonowania. Dalej Trybunał stwierdził, iż Trybunał Konstytucyjny uznał zakwestionowaną regulację - polegającą na jednorocznym "zamrożeniu" wynagrodzeń sędziów - za zgodną z Konstytucją, stwierdza jednak, że uznanie konstytucyjności tego rozwiązania wynika z jego incydentalnego charakteru oraz z uwzględnienia trudnej sytuacji finansowej państwa, zagrażającej równowadze budżetowej, stanowiącej wartość konstytucyjną konkurencyjną wobec wartości określonych w art. 178 Konstytucji. Podkreśla przy tym, że art. 178 ust. 2 w związku z art. 1 Konstytucji wyznacza w kwestii wynagrodzeń sędziowskich granice, których ustawodawca przekroczyć nie może, a gdyby je przekroczył, Trybunał Konstytucyjny nie mógłby tego zaakceptować. Ustawodawca, statuując w art. 178 ust. 2 Konstytucji - w bezpośrednim sąsiedztwie postanowień wyrażających zasadę niezawisłości sędziowskiej - obowiązek zapewnienia sędziom warunków pracy i wynagrodzenia odpowiadających godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków, uznał, że te odpowiednie warunki i wynagrodzenie są konieczne do prawidłowego wypełniania ich funkcji - wymierzania sprawiedliwości (orzekania). Ich celem nie jest ochrona indywidualnych interesów osób sprawujących urząd sędziego, lecz zapewnienie prawidłowego działania władzy sądowniczej, które jest koniecznym warunkiem urzeczywistniania rządów prawa. I chociaż z art. 178 ust. 2 Konstytucji nie można wyprowadzać praw podmiotowych sędziów do wynagrodzenia w określonej wysokości ani szczegółowych rozwiązań prawnych dotyczących ich wynagrodzeń, to - ze względu na istniejący charakter i specyficzne funkcje - można na jego podstawie wyznaczyć nieprzekraczalne granice dla władz ustawodawczej i wykonawczej, decydujących o sposobie wynagradzania sędziów. Te granice, czy też "warunki brzegowe" wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego i zakresowi jego obowiązków określa od wielu lat w swym orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny, który w obecnym składzie w pełni akceptuje tę linię orzeczniczą.

Sąd I instancji wskazał, że działania ustawodawcy, w oparciu o które pozwana kształtowała wysokość wynagrodzenia powoda w 2022 roku, nie miały charakteru wyjątkowego (analogiczna sytuacja miała miejsce rok wcześniej i rok później), nie znajdowały uzasadnienia w trudnej sytuacji budżetowej, a w okresie tym nie projektowano i nie wdrażano jakiegokolwiek programu oszczędnościowego. Ponadto przyjęta przez ustawodawcę podstawa wymiaru ma charakter w pełni uznaniowy, albowiem nie opiera się na powiązaniu jej z przeciętnym wynagrodzeniem. Zastosowany przez ustawodawcę mechanizm stwarza jedynie pozór takiego powiązania, przyjmując za punkt wyjścia kwotę odpowiadającą wartości przeciętnego wynagrodzenia, ale nie w III kwartale roku poprzedzającego (co przewiduje u.s.p.), ale w dowolnie wybranym przez ustawodawcę innym roku – 2021. Co więcej, kwota ta podlega zwiększeniu o 26 zł, przy czym próżno szukać uzasadnienia dla przyjęcia właśnie takiej wartości modyfikującej wynagrodzenie przeciętne. Równie dobrze ustawodawca mógłby zatem przyjąć za punkt wyjścia wynagrodzenie przeciętne z 2020 roku i zwiększyć je o dowolną wartość albo przyjąć wynagrodzenie przeciętne z 2021 roku i zmniejszyć je o określoną kwotę. W każdym z przypadków uzyskałby pożądaną przez siebie wartość, iluzorycznie odwołując się do pojęcia wynagrodzenia przeciętnego. Zabiegi te nie zmieniają jednak faktu, że podstawa wymiaru 5 050,48 zł, w oparciu o którą pozwana ustaliła wynagrodzenie powoda w 2022 roku, ma charakter w pełni arbitralny, oparty na uznaniowości władzy ustawodawczej.

Po drugie sąd a quo stwierdził, że brak było finansowego uzasadnienia dla zredukowania waloryzacji wynagrodzenia sędziów w 2022 roku.

Sąd meriti wskazał również, że dokonane w ustawach okołobudżetowych na lata 2022-2023 „zamrożenie” wynagrodzeń prokuratorów nie wpisuje się w szeroko zakrojony program oszczędnościowy, mający na celu poprawę stanu finansów publicznych.

Sąd Rejonowy podkreślił, że obecnie w doktrynie i orzecznictwie nie ma żadnych wątpliwości, że sąd powszechny może odmówić zastosowania określonego przepisu, jeśli uzna go za niezgodny z Konstytucją. W uchwale Sądu Najwyższego - Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 listopada 2022 roku, sygn. akt III PZP 2/21 wskazano, że „orzekanie o zgodności ustaw z Konstytucją (art. 188 ust. 1 Konstytucji RP) nie jest tożsame z oceną konstytucyjności przepisu mającego zastosowanie w konkretnej sprawie przez sąd orzekający. Odmowa zastosowania przepisu ustawy uznanego przez sąd za sprzeczny z Konstytucją nie narusza zatem kompetencji Trybunału Konstytucyjnego. W uchwale III ZP 12/01, Sąd Najwyższy stwierdził, że przedmiotem orzekania sądu jest indywidualny stosunek społeczny, a Trybunał Konstytucyjny orzeka o prawie. Wykonując władzę sądowniczą (art. 10 ust. 2 Konstytucji) sąd sprawuje wymiar sprawiedliwości (art. 175 ust. 1 Konstytucji), zaś Trybunał, orzekając o zgodności ustaw z Konstytucją, wykonuje bardziej władzę ustawodawczą - ustawodawcy negatywnego - niż sądowniczą (mimo że art. 10 ust. 2 Konstytucji zalicza go do władzy sądowniczej).

W konsekwencji Sąd I instancji dokonał oceny konstytucyjności art. 10 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2022 rok w ramach ustalania, który przepis obowiązującego prawa będzie zastosowany do rozstrzygnięcia stanu faktycznego w indywidualnej sprawie powoda. Sąd meriti uznał powyższy przepis za niekonstytucyjny przyjmując, że wynagrodzenie powoda powinno zostać wypłacone w oparciu o art. 123 § 1 ustawy Prawo o Prokuraturze.

Sąd Rejonowy zaznaczył, że odmowa zastosowania przepisu ustawy uznanego przez sąd za sprzeczny z Konstytucją nie narusza kompetencji Trybunału Konstytucyjnego i nie ma bezpośredniego związku z tymi kompetencjami.

W efekcie sąd a quo zasądził na rzecz powoda różnicę pomiędzy wynagrodzeniem wypłaconym przez pracodawcę a wynagrodzeniem, które było należne przy uwzględnieniu podstawy wymiaru na poziomie 5 504,52 zł – w 2022 roku.

O odsetkach Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. – zgodnie z żądaniem powoda, tj. od dnia wymagalności danego roszczenia, zaznaczając, że daty wymagalności dochodzonych roszczeń nie były przedmiotem sporu.

Sąd a quo rozstrzygnął o kosztach procesu stosując zasadę słuszności wyrażoną w treści art. 102 k.p.c. przyjmując, że za takim rozstrzygnięciem przemawiają okoliczności dwojakiego rodzaju – charakter dochodzonych roszczeń i przebieg postępowania. Sąd I instancji ocenił, że w realiach rozpoznawanej sprawy, niesprawiedliwe byłoby obciążenie strony pozwanej kosztami zastępstwa procesowego w kwocie 2 700 zł. Zarówno charakter dochodzonych roszczeń, nakład pracy pełnomocnika powoda, jak i okoliczności związane z postawą strony pozwanej w toku procesu, przemawiały za nieobciążaniem jej kosztami procesu w pełnej wysokości. Jednocześnie Sąd czynił starania dla uwzględnienia interesu strony wygrywającej, która zdecydowała się na wsparcie profesjonalnego pełnomocnika dla obrony swych praw i z tego tytułu musiała ponieść określone wydatki. Wobec tego jako zgodne z zasadami słuszności Sąd Rejonowy ocenił obciążenie strony pozwanej połową kosztów zastępstwa procesowego, tj. kwotą 1 350 zł. Stosownie do dyspozycji art. 98 §1 ¹ k.p.c. zasądzono odsetki ustawowe od tej kwoty .

Na podstawie art. 477 ² § 1 k.p.c. Sąd Rejonowy nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 18 878,43 zł, tj. do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia powoda.

Apelację od ww. wyroku złożył pozwany, zaskarżając przedmiotowe orzeczenie w całości. Zaskarżonemu wyrokowi apelant zarzucił naruszenie:

1. przepisów prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, mianowicie:

a) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonane dowolnej, w tym sprzecznej z zasadami logicznego rozumowania, oceny materiału dowodowego, co doprowadziło do uznania, że powód zasadnie żądał zasądzenia wyrównania wynagrodzenia za pracę za okres od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2022 r. (żądane wynagrodzenie było należne), podczas gdy wynagrodzenie za pracę powoda zostało ustalone prawidłowo, na podstawie przepisów ustaw okołobudżetowych, które są ustawami epizodycznymi w stosunku do ustawy - Prawo o prokuraturze,

b) art. 102 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż nie zachodzi konieczność odstąpienia od obciążania pozwanej nawet w części, podczas gdy pozwana nie przyczyniła się w żaden sposób do wytoczenia powództwa ani też nie dała ku temu podstaw, a zatem zasadne było odstąpienie od obciążania jej kosztami postępowania w całości.

2. przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

a) art. 123 § 1 ustawy - Prawo o prokuraturze poprzez jego błędne zastosowanie i ustalenie na podstawie tego przepisu wynagrodzenia zasadniczego powoda, podczas gdy w sytuacji obowiązywania ustaw okołobudżetowych, tymczasowo regulujących wysokość wynagrodzenia zasadniczego, wysokość wynagrodzenia zasadniczego powinna być ustalana na podstawie przepisów ustawy okołobudżetowej (ustawy z dnia 29 grudnia 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 -Dz.U. 2021, 2445 ze zm.).

W związku z powyższym apelant wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji na podstawie art. 386 § 4 k.p.c, ewentualnie o zmianę wyroku i oddalenie powództwa, a także o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości według norm przepisanych za czas po upływie tygodnia od dnia jego ogłoszenia do dnia zapłaty, rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym, a na wypadek nieuwzględnienia apelacji – stanowiska pozwanej - o zastosowanie art. 102 k.p.c. i odstąpienie od obciążenia jej kosztami postępowania w całości.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji pozwanego jako całkowicie bezzasadnej oraz o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy podnieść, że niniejszą sprawę Sąd Okręgowy rozpoznał na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 374 k.p.c., uznając, że rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest dopuszczalne, żadna ze stron na etapie postępowania apelacyjnego nie złożyła wniosku o przeprowadzenie rozprawy, nie cofnięto pozwu ani apelacji, a także w sprawie nie zachodziła nieważność postępowania.

Co do meritum, Sąd Okręgowy w pełni podzielił ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego, jak również ocenę prawną dokonaną przez ten Sąd. Z kolei zarzuty apelacji stanowią jedynie nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi ustalenia Sądu I instancji i jako takie nie zasługują na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie spór sprowadza się do tego, na podstawie jakich przepisów prawa powszechnie obowiązującego powinno zostać ustalone wynagrodzenie zasadnicze powoda jako prokuratora, mianowicie: powód powołuje się na przepisy ustawy - Prawo o prokuraturze, z kolei strona pozwana powołuje się na przepisy ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na 2022 rok.

Postawiony w apelacji zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. wydaje się całkowicie chybiony, bowiem stan faktyczny sprawy nie jest sporny i nie wymagał postępowania dowodowego. Trudno zatem wysnuć, jakie to dowody – zdaniem skarżącego – zostały wadliwie ocenione. Zarzucając, że w niniejszej sprawie winny mieć zastosowanie przepisy ustawy okołobudżetowej na rok 2022, apelant de facto zarzuca naruszenia prawa materialnego. Zdaniem Sądu Okręgowego dokonana przez Sąd Rejonowy ocena zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego i poczynione w sprawie ustalenia faktyczne są prawidłowe. Przedmiotowy zarzut apelanta sprowadza się bowiem w zasadzie jedynie do polemiki ze stanowiskiem Sądu meriti i interpretacją stanu prawnego, a nie dowodów i jako taki, nie może się ostać.

Nie jest także zasadny zarzut apelacji o błędnym zastosowaniu przez Sąd I instancji przepisu art. 123 ustawy Prawo o prokuraturze w sytuacji, w której według apelującego, przepisy tej ustawy zostały wyłączone w 2022 roku przez przepisy ustawy okołobudżetowej.

Zgodnie z art. 123 § 1 i 2 ustawy z dnia 28.01.2016 r. Prawo o prokuraturze (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 136) podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 504, 1504 i 2461). Jeżeli przeciętne wynagrodzenie o którym mowa § 1, jest niższe od przeciętnego wy-nagrodzenia ogłoszonego za drugi kwartał roku poprzedzającego - przyjmuje się podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w dotychczasowej wysokości.

Prawidłowo przyjął Sąd Rejonowy, że powód z dniem ogłoszenia komunikatu Prezesa GUS w sprawie wysokości przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale 2021 r. uzyskał ekspektatywę prawa do otrzymywania w 2022 r. wynagrodzenia obliczonego od wskazanej w komunikacie kwoty.

Roszczenie powoda dotyczy zasady ochrony praw nabytych. Zasada ta obejmuje także ekspektatywę prawa podmiotowego, czyli takie sytuacje, gdy zostały spełnione wszystkie zasadnicze ustawowe przesłanki nabycia praw pod rządami danej ustawy, a brak jest tylko ostatniego etapu decydującego o definitywnym przejściu prawa podmiotowego na oczekującego (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24 października 2000 r. sygn. SK 7/00).

Warunkiem uznania zmiany legislacyjnej skutkującej naruszeniem praw słusznie nabytych za służącą realizacji wartości konstytucyjnej w postaci równowagi budżetowej jest to, aby ta zmiana faktycznie i realnie służyła ochronie takiej wartości konstytucyjnej jak równowaga budżetowa.

W okresie objętym sporem ustawodawca dokonywał szeregu zmian legislacyjnych, które nie tylko, że nie powodowały oszczędności budżetowych, ale wręcz skutkowały istotnymi wydatkami. Przemawia to przeciwko uznaniu, że art. 10 ust.1 ustawy z dnia 17.12.2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej za rok 2022 służyły ochronie wartości konstytucyjnej w postaci równowagi budżetowej.

Wskazać w tym miejscu należy na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 listopada 2023 roku wydany w sprawie K 1/23, który stwierdza, że art. 8 i art. 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz.U. poz. 2666, ze zm.) są niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zaś art.7 tej ustawy jest niezgodny z art. 195 ust. 2 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny wprost wskazał w powyższym orzeczeniu, że rozwiązania unormowane w przedmiocie kontroli, czyli art. 7, art. 8 i art. 9 ustawy okołobudżetowej na 2023 r., nie tylko nie są spójne z rozwiązaniami lex generalis zawartymi w prawie o ustroju sądów powszechnych, ustawie o Sądzie Najwyższym oraz ustawie o statusie Sędziów TK, ale także nie są nawet spójne z analogicznymi przepisami ustawy okołobudżetowej na 2021 r. i ustawy okołobudżetowej na 2022 r.; oznacza to, że ustawodawca w tej materii kierował się daleko posuniętą uznaniowością, która nie zapewnia sędziom konstytucyjnych gwarancji wysokości ich przyszłych dochodów oraz nie chroni ich przed potencjalnymi manipulacjami ze strony ustawodawcy; wobec tego zasady wynagradzania sędziów uregulowane na mocy art. 7, art. 8 i art. 9 ustawy okołobudżetowej na 2023 r. nie spełniają warunków brzegowych określonych w orzecznictwie TK.

Powyższy wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczył wprawdzie ustawy okołobudżetowej na rok 2023, jednakże biorąc pod uwagę, iż w orzeczeniu tym powołano się na zawarte w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2012 roku, wydanym w sprawie K 1/12, zasady oceny dopuszczalności zmian zasad kształtowania wynagrodzeń sędziów, a w szczególności konieczność spełnienia „warunków brzegowych” - szczegółowo przywołanych przez Sąd meriti w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku - zajęte stanowisko ma niewątpliwe znaczenie dla oceny zgodności z Konstytucją rozwiązań przyjętych w roku 2022, będących przedmiotem orzekania w niniejszej sprawie.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, Sąd I instancji zasadnie powołał podkreślane przez Trybunał Konstytucyjny warunki brzegowe. Zasadnie Sąd Rejonowy odwołał się także do wynagrodzeń innych grup zawodowych – osób zajmujących państwowe stanowiska kierownicze, osób wchodzących w skład organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego, diet radnych, wskazując na znaczące podwyższenie wysokości ich uposażeń w analogicznym okresie. W ocenie Sądu Okręgowego fakty te w korelacji do zamrożenia uposażeń sędziów nie pozostają bez znaczenia. Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko Sądu Rejonowego, że trzykrotne odstąpienie przez ustawodawcę w latach 2021 – 2023 od ustrojowego modelu wynagradzania sędziów, jest nie do pogodzenia z wartościami konstytucyjnymi wyrażonymi w art. 178 ust. 2 i art. 2 Konstytucji. Podkreślenia wymaga, że Konstytucja w art. 178 ust. 2 gwarantuje sędziom prawo do wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. Wzorzec ten ustanawia szczególną ochronę wynagrodzeń sędziowskich na poziomie konstytucyjnym, a w konsekwencji ogranicza dopuszczalność ingerencji ustawodawcy w system ich kształtowania (zob. wyrok TK z 4 października 2000 r., sygn. P 8/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 189). Zapewnienie warunków pracy i wynagrodzenia odpowiadających godności urzędu i zakresowi obowiązków sędziów stanowi materialną gwarancję zasady niezawisłości (art. 178 ust. 1 Konstytucji). (...) wynagrodzeń sędziowskich - a co za tym idzie i prokuratorskich- może być tolerowane tylko wyjątkowo, ze względu na inne wartości konstytucyjne np. ze względu na trudności budżetowe państwa, jeżeli występuje w kontekście szerszego programu oszczędnościowego. Nie może w żadnym wypadku stać się ono systematyczna praktyką (wyrok TK z 12.12.2012 K 1/12).

Sąd Okręgowy w pełni podziela przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku argumentację w tym zakresie, uznając brak potrzeby ponownego cytowania stanowiska Sądu Rejonowego.

Odnosząc się do zarzutu apelanta dotyczącego naruszenia art. 102 k.p.c. Sąd Odwoławczy podzielił w całości argumentację Sądu I instancji, iż w sprawie zaszły szczególne okoliczności, które przemawiają za zastosowaniem dobrodziejstwa przewidzianego tym przepisem wobec pozwanego w sposób przyjęty przez sąd a quo. Sąd II instancji podziela ocenę sądu meriti, że niesprawiedliwe byłoby obciążenie pozwanego kosztami zastępstwa procesowego w pełnej wysokości tj. w kwocie 2 700 zł, gdyż przemawia za tym zarówno charakter dochodzonych roszczeń, niewielki nakład pracy pełnomocnika powoda, jak i okoliczności związane z postawą strony pozwanej w toku procesu. Sąd meriti trafnie uznał, że zasady słuszności przemawiają za obciążeniem pozwanego połową tych kosztów, słusznie dostrzegając, że pozwany podlega regułom dyscypliny finansów publicznych, przez co sam nie podjął autonomicznej decyzji o niestosowaniu określonych – powszechnie obowiązujących w spornym okresie – przepisów prawa. Jednocześnie na pełną akceptację zasługuje argumentacja Sądu meriti, że należało też uwzględnić interes powoda, jako strony wygrywającej, skoro zdecydował się on na wsparcie profesjonalnego pełnomocnika i z tego tytułu musiał ponieść określone wydatki.

Z tych względu, na podstawie art. 385 k.p.c., Sąd Okręgowy apelację oddalił.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 98 k.p.c. ocenił za właściwe obciążenie w punkcie 2 sentencji wyroku strony pozwanej kosztami zastępstwa procesowego za II instancję, tj. kwotą 1350 zł. Składanie apelacji w sprawach oczywiście, zdaniem Sądu, prawidłowo rozstrzygniętych powoduje, że brak jest już podstaw do zastosowania art.102 k.p.c. i obniżenia kosztów zastępstwa procesowego. Sąd Okręgowy nie znalazł powodów do zastosowania zasady słuszności w przedmiocie kosztów, bowiem strona pozwana pomimo jednoznacznego stanowiska w tego typu sprawach zdecydowała się wywieść apelację oraz sama była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika i domagała się zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego. Stosownie zaś do treści art. 98 §1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu zasądzono odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia doręczenia prawomocnego wyroku do dnia zapłaty.

A.P.