Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z 31 maja 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P., po rozpatrzeniu wniosku z 27 kwietnia 2023 roku, odmówił A. Ż. prawa do ustalenia renty rodzinnej po zmarłym 10 marca 2023 roku T. Ż. (1). W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że zmarły T. Ż. (1) udowodnił okresy składkowe i nieskładkowe przebyte w Polsce i w Niemczech w ilości 12 lat, 8 miesięcy i 29 dni. W dziesięcioleciu przed datą zgonu tj. w okresie od 10 marca 2013 roku do 9 marca 2023 roku udowodnił 5 lat, 1 miesiąc i 5 dni okresów składkowych i nieskładkowych – praca na terenie Polski i Niemiec. Ostatni udokumentowany okres składkowy ustał w dniu 20 marca 2020 roku – 18 miesięcy od tej daty upłynęło w dniu 20 września 2022 roku.

W konsekwencji ZUS odmówił przyznania renty rodzinnej po T. Ż. (1) zmarłym 10 marca 2023 roku, ponieważ nie spełniał warunków do renty z tytułu niezdolności do pracy: zgon nastąpił po upływie 18 miesięcy od ustania okresu ubezpieczenia na terenie Niemiec oraz nie zostało udowodnione co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

[decyzja k. 81-81v. akt rentowych]

Odwołanie od powyższej decyzji, w dniu 30 czerwca 2023 roku złożyła M. Ż., będąca przedstawicielką ustawową małoletniej A. Ż., wskazując, że zmarły był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy jako bezrobotny w okresie od 18 lutego 2021 roku do 2 czerwca 2022 roku oraz że w dziesięcioleciu przed datą zgonu tj. w okresie od 20 marca 2013 roku do 9 marca 2023 roku udowodnił 5 lat 1 miesiąc i 5 dni okresów składkowych i nieskładkowych. T. Ż. (1) spełnił więc w jej ocenie wszystkie warunki uzyskania świadczenia.

[odwołanie k. 3]

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wskazując, że ostatni przed zgonem okres składkowy z tytułu zatrudnienia na terenie Niemiec ustał 20 marca 2020 roku. 18 miesięcy od tej daty upłynęło więc 20 września 2022 roku. Ponadto brak jest udokumentowania 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Jednocześnie organ podniósł, że okres od 18 lutego 2021 roku do 2 czerwca 2022 roku nie jest okresem składkowym, o którym mowa w art. 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ani nie jest też okresem nieskładkowym, o którym mowa w art. 7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Organ wskazał, że okresem składkowym jest jedynie okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

[odpowiedź na odwołanie k. 4-5]

Pismem procesowym skierowanym do tutejszego Sądu 8 listopada 2023 roku (data nadania w placówce pocztowej), pełnomocnik ustanowiony przez przedstawiciela ustawowego wnioskodawczyni poparł wniesione odwołanie wskazując, że T. Ż. (1) w okresie 6 miesięcy poprzedzających datę zgonu świadczył pracę w oparciu o umowę zlecenia na rzecz S. B. (1), który zaniechał zgłoszenia T. Ż. (1) do ZUS.

[pismo procesowe k. 14-16]

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni A. Ż. – córka T. Ż. (1) urodziła się (...) i w roku szkolnym 2022/2023 była uczennicą I Liceum Ogólnokształcącego w K..

[bezsporne, a nadto odpis skrócony aktu urodzenia k. 9, zaświadczenie k. 10]

T. Ż. (1) urodził się (...) i zmarł 10 marca 2023 roku.

[bezsporne, a nadto odpis skrócony aktu zgonu k. 8]

Zmarły ubezpieczony w dziesięcioleciu przed datą zgonu tj. w okresie od 10 marca 2013 roku do 9 marca 2023 roku udokumentował posiadanie co najmniej 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w dziesięcioleciu poprzedzającym datę zgonu. Jednocześnie nie udokumentowano posiadania przez niego 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego.

[bezsporne]

Ostatni niesporny okres składkowy T. Ż. (1) zakończył się 20 marca 2020 roku.

[bezsporne, a nadto informacja k. 74-78]

T. Ż. (1) był zarejestrowany jako bezrobotny w Powiatowym Urzędzie Pracy w K. i pobierał zasiłek dla bezrobotnych w okresach: od 30 września 1995 roku do 19 listopada 1995 roku, od 16 sierpnia 1999 roku do 17 maja 2000 roku, od 29 listopada 2005 roku do 28 listopada 2006 roku oraz od 13 lipca 2017 roku do 8 stycznia 2018 roku.

W okresie od 18 lutego 2021 roku do 2 czerwca 2022 roku był on zarejestrowany jako bezrobotny, ale nie pobierał w tym okresie zasiłku dla bezrobotnych.

[zaświadczenie z PUP w K. k. 21-21v.]

W okresie od 1 września 2022 roku do 5 grudnia 2022 roku T. Ż. (1) świadczył usługi, w oparciu o zawartą ze swoim znajomym – S. B. (2) ustną umowę o świadczenie usług. Strony umowy znały się wcześniej. W toku jednej z rozmów T. Ż. zapytał Sł.B. czy nie znalazłby dla niego jakiejś pracy. Sł.B. mieszka w domu jednorodzinnym z ogródkiem i zawsze są jakieś drobne czynności do wykonania. Uznał więc, że T. Ż. może mu realnie pomóc. Strony rozmawiały również na temat wynagrodzenia i T. Ż. stwierdził, że chciałby otrzymywać kwotę 20 zł za godzinę. Była to kwota akceptowalna dla Sł.B., który przystał na takie warunki. Zmarły ubezpieczony wykonywał na jego rzecz prace ogrodnicze jak np. kosił i kompostował trawę, kopał warzywnik, dokonywał prostych prac naprawczych czy pomagał w wieszaniu obrazów. Strony ustaliły, że T. Ż. (1) będzie pracował u S. B. (2) przez 2 - 3 godziny dziennie dwa-trzy razy w tygodniu. Co do konkretnych dni pracy strony umawiały się na bieżąco. S. B. (2) płacił T. Ż. (1) 20 zł za każdą godzinę wykonywania umowy. Wynagrodzenie było płacone zmarłemu po każdym przepracowanym przez niego dniu. S. B. nie zgłosił faktu zawarcia z T. Ż. umowy do ZUS, gdyż nie wiedział, że przy takim rodzaju prac ma taki obowiązek.

[zeznania świadka S. B. (1) e-protokół rozprawy z 13 lutego 2024 roku 00:04:51-00:18:30 – płyta CD k. 36, korespondencja e-mail k. 18-18v.]

T. Ż. (1) był osobą nadużywającą alkoholu. S. B. (2) w listopadzie 2022 r. zaczął się martwić o stan zdrowia T. Ż., gdyż zaczęło się zdarzać, że ubezpieczony przychodził pracować do niego pod wpływem alkoholu, a także zdarzało mu się nie przychodzić do pracy w umówione dni. Wówczas S. B. (2) powiadomił byłą żonę zmarłego – M. Ż. o całej sytuacji za pośrednictwem M.. Ubezpieczony zgubił również telefon i S. B. (2) wraz z M. Ż. zabezpieczyli mu inny telefon, żeby była możliwość kontaktowania się z nim. S. B. (2) napisał na komunikatorze do M. Ż. w dniu 5 grudnia 2022r., że nie wyobraża sobie dalszej współpracy z T. Ż.. Po grudniu 2022 r. T. Ż. był już w bardzo ciężkim stanie i nie świadczył usług na rzecz S. B. (2).

[zeznania świadka S. B. (1) e-protokół rozprawy z 13 lutego 2024 roku 00:04:51-00:18:30 – płyta CD k. 36, korespondencja e-mail k. 18-18v.]

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o powołane dokumenty oraz zeznania świadka S. B. (1), które Sąd uznał za wiarygodne. O wiarygodności świadka świadczą wiadomości wysyłane na komunikatorze do byłej żony zmarłego zarówno w listopadzie , jak i w grudniu 2022 r., z których wynika wprost, że zmarły wykonywał usługi na rzecz S. B. (2). Koniecznym było przesłuchanie świadka, gdyż strony nie zawarły żadnej pisemnej umowy, a T. Ż. świadczył pracę w oparciu o ustne ustalenia. Na prawdziwość jego zeznań wskazuje również to, że korzystne rozstrzygnięcie na rzecz wnioskodawczyni automatycznie rodzi po jego stronie konieczność uregulowania zaległości (składek) w ZUS, jako płatnika składek. W świetle powyższych okoliczności, tym bardziej brak jest podstaw by przypuszczać, że świadek ten zeznawał nieprawdę co do kluczowego w sprawie faktu zawarcia ze zmarłym ubezpieczonym spornej umowy i jej wykonywania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Jak stanowi art. 65 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

W myśl zaś art. 68 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1) do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia.

Z uwagi na fakt, iż T. Ż. (1) w chwili śmierci nie miał ustalonego prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, należało ustalić czy spełniał on w chwili śmierci warunki wymagane do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy.

Z kolei zgodnie z art. 57 ustawy o emeryturach i rentach z FUS renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1. jest niezdolny do pracy (przy czym w przypadku renty rodzinnej przyjmuje się, że osoba zmarła byłą całkowicie niezdolna do pracy);

2. ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3. niezdolność do pracy (a w przypadku renty rodzinnej zgon ubezpieczonego) powstała w okresach składkowych i nieskładkowych wymienionych w tym przepisie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów;

4. nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Jak zaś stanowi art. 58 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

- 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

- 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

- 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

- 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

- 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Okres, o którym mowa powyżej, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty rodzinnej oraz okresów pobierania świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego określonych w przepisach o świadczeniach rodzinnych lub zasiłku dla opiekuna określonego w przepisach o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Powyższej zasady nie stosuje się jednak do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

W sprawie bezspornym jest, że zmarły T. Ż. (1) na dzień śmierci legitymował się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym, a także to, że wnioskodawczyni A. Ż. spełniała warunku określone w art. 68 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Kwestią sporną ostatecznie było zaś to czy śmierć zmarłego ubezpieczonego nastąpiła w ciągu 18 miesięcy od ustania ostatniego okresu składkowego bądź nieskładkowego, co wiązało się z ustaleniem przez niniejszy Sąd czy zmarły podlegał ubezpieczeniom z tytułu umowy o świadczenie usług zawartej z S. B. (1).

Trafnie bowiem wskazał organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie, że okres od 18 lutego 2021 roku do 2 czerwca 2022 roku, gdy zmarły ubezpieczony był zarejestrowany jako bezrobotny, ale nie pobierał w tym okresie zasiłku dla bezrobotnych, nie może być uznany jako okres składkowy ani nieskładkowy. Zgodnie bowiem z art. 6 ust. 1 pkt obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym podlegają jedynie bezrobotni, będący osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy.

Jak jednak wynika z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. 1230), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi.

Należy przypomnieć, że choć zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r. nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia, to na etapie postępowania sądowego, Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe.

Wskazana regulacja § 21 ust. 1 powołanego rozporządzenia […] wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków […].

[tak: wyrok Sądu Najwyższego z 25 lipca 1997 r., II UKN 186/97, OSNP 1998, nr 11, poz. 342 , wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 4 marca 1997 r., III AUa 105/97, Apel.-W-wa 1997, nr 2, poz. 7 ]

Mając powyższe na uwadze Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy, a także, dopuścił dowód z zeznań świadka S. B. (1), co dało Sądowi podstawę do oceny prawidłowości zaskarżonej decyzji w świetle zarzutów podniesionych w odwołaniu.

W ocenie Sądu Okręgowego, zgromadzony na etapie postępowania sądowego materiał dowodowy pozwala na przyjęcie, że zmarły T. Ż. (1) w okresie od 1 września 2022 roku do 5 grudnia 2022 roku podlegał obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu z tytułu umowy o świadczenie usług, którą zmarły ubezpieczony zawarł ze S. B. (1), a której przedmiotem było wykonywanie przez zmarłego na rzecz usługobiorcy drobnych prac ogrodniczych i domowych takich jak: koszenie oraz kompostowanie trawy, kopanie warzywnika, czy wykonywanie prostych prac naprawczych.

Co prawda w toku zeznań świadek podawał, że zmarły pracował u niego do końca grudnia 2022 r., jednakże z korespondencji na komunikatorze, prowadzonej z M. Ż. wynika, iż S. B. (2) już w dniu 5 grudnia 2022 r. wskazywał, że nie wyobraża sobie dalszej współpracy z ubezpieczonym. W związku z powyższym, Sąd przyjął, że ostatni okres składkowy zmarłego ustał w dniu 5 grudnia 2022 roku, gdy S. B. (1) przesłał taką informację do M. Ż..

W świetle tych ustaleń, należy uznać, że śmierć T. Ż. (1) (w dniu 10 marca 2023 roku) nastąpiła w ciągu 18 miesięcy od dnia ustania ostatniego okresu składkowego i przyjąć, że po stronie zmarłego ziścił warunek określony w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Trzeba podkreślić, że zgodnie z art. 750 k.c. do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.

Umowa o świadczenie usług nie została zdefiniowana w przepisach kc. O ile w przypadku umowy zlecenie jej przedmiotem jest dokonanie czynności prawnej, o tyle w przypadku umowy o świadczenie usług przedmiotem umowy będzie zobowiązanie do dokonania czynności faktycznej, która może być wykonywana w sposób jednorazowy, ciągły lub okresowy. Jeśli chodzi o umowę o świadczenie usług, brak jest jakichkolwiek ograniczeń co do tego, jakie usługi mogą być świadczone na jej podstawie.

Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu I Wydział Cywilny z 5 listopada 2019 roku (sygn. I ACa 1044/18): „Przedmiotem umowy, o której mówi art. 750 k.c., może być zobowiązanie do dokonania jednej lub wielu czynności faktycznych, w tym także do dokonywania ich w sposób stały (trwały) lub periodyczny. Świadczenie usługodawcy może mieć zatem charakter jednorazowy, ciągły lub okresowy. Kwalifikacji z art. 750 k.c. podlegają zarówno umowy o stałe lub cykliczne (periodyczne) świadczenie usług, jak i takie, które mają charakter incydentalny. Rozmiar świadczenia może być przez strony z góry oznaczony albo nieoznaczony – wówczas zależy od czasu trwania zobowiązania.

Ponadto w zakresie składek na ubezpieczenia społeczne wykonywanie umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług skutkuje co do zasady obowiązkiem objęcia ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym, wypadkowym i zdrowotnym. Wyjątkowo zleceniobiorcy wykonujący czynności na podstawie wskazanych rodzajów umów mogą nie podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, jeśli mają inny tytuł do ubezpieczeń lub są uczniami bądź studentami, którzy nie ukończyli 26 roku życia.

Przepisy k.c. wskazują, że gdy z umowy czy z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia lub umowy o świadczenie usług należy się wynagrodzenie. W sytuacji, gdyby brak było obowiązującej taryfy wynagrodzenia, a strony nie umówiły się na wysokość wynagrodzenia, wówczas należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy.

Należy również podkreślić, że przepisy Kodeksu cywilnego nie przewidują żadnej szczególnej formy, w jakiej ma być zawarta umowa o świadczenie usług. Umowę o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu, można więc skutecznie zawrzeć w sposób ustny, a nawet dorozumiany. Samo więc to, że strony zawarły umowę ustnie nie ma znaczenia dla oceny istnienia pomiędzy nimi stosunku prawnego rodzącego fakt podlegania zmarłego ubezpieczonego obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym – skoro umowa była przez zmarłego ubezpieczonego faktycznie wykonywana.

Wypada także zauważyć, że to, iż usługobiorca nie dopełnił obowiązku zgłoszenia faktu zawarcia z T. Ż. (1) spornej umowy w ZUS, nie może samo w sobie sprawiać, że okres trwania spornej umowy nie zostanie potraktowany jako okres składkowy.

W orzecznictwie sądowym podkreśla się bowiem, że niedopełnienie przez płatnika obowiązku zgłoszenia faktu podlegania przez ubezpieczonego ubezpieczeniom w ZUS i opłacania za niego składek, nie może mieć dla ubezpieczonego (a w realiach niniejszej sprawy dla osób uprawnionych do renty rodzinnej po nim) negatywnych konsekwencji.

Brak zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczenia społecznego i brak składek z tytułu zawartej umowy zlecenia wobec niezapłacenia ich przez płatnika-zleceniodawcę, nie stanowią przesłanek negatywnych, wyłączających ten okres z ubezpieczenia społecznego, nawet jako okres „składkowy”.

[tak: wyrok Sądu Najwyższego z 6 września 2018 r., II UK 223/17, LEX nr 2541899]

Okres wykonywania pracy na podstawie umów cywilno-prawnych, za który zleceniodawca jako płatnik składek nie opłacił należnych składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorcy, stanowi składkowy okres podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

[tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 13 września 2019 r., III AUa 1307/18, LEX nr 2977228]

Przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty oraz obliczaniu ich wysokości uwzględnia się jako okresy składkowe te okresy ubezpieczenia, za które płatnik nie opłacił należnych składek za niebędącego płatnikiem ubezpieczonego, który podlegał w tych okresach obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (a contrario art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 887 ze zm.).

[tak: wyrok Sądu Najwyższego z 20 kwietnia 2016 r., II UK 194/15, OSNP 2017, nr 12, poz. 163]

Przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy składkowe uwzględnia się jako okresy ubezpieczenia, bez względu na to, czy płatnik niebędący ubezpieczonym opłacił za niego składki, ponieważ przy weryfikacji okresów uwzględnianych do ustalenia prawa i wysokości emerytury lub renty nie uwzględnia się okresów, za które nie zostały opłacone składki tylko , gdy płatnik składek zobowiązany do opłacania składek na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność (płatnikami takich składek) nie opłacił składek na takie ubezpieczenia społeczne.

[tak: wyrok Sądu Najwyższego z 24 października 2017 r., I UK 432/16, LEX nr 2426579]

W świetle powyższego, należy przyjąć, że nieopłacenie składek na ubezpieczenie społeczne przez płatnika, za wykonującego na jego rzecz umowę o świadczenie usług ubezpieczonego T. Ż. (1), nie może stanowić podstawy nieuznania w jego przypadku okresu od 1 września 2022 roku do 5 grudnia 2022 roku za okres składkowy.

Zgodnie z dyspozycją art. 129 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w razie zgłoszenia wniosku o rentę rodzinną w miesiącu przypadającym bezpośrednio po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć ubezpieczonego, emeryta lub rencisty, rentę rodzinną wypłaca się od dnia śmierci, nie wcześniej jednak niż od dnia spełnienia warunków do renty przez uprawnionych członków rodziny.

M. Ż., w imieniu małoletniej córki A. Ż. złożyła wniosek o rentę w dniu 27 kwietnia 2023 roku, zaś T. Ż. zmarł 10 marca 2023 r.

Z uwagi na powyższe okoliczności należało uznać, że A. Ż. przysługuje prawo do renty rodzinnej po zmarłym 10 marca 2023 roku T. Ż. (1) od dnia 10 marca 2023 roku, tj. od dnia śmierci ubezpieczonego.

Mając na uwadze wszystkie wyżej przytoczone przepisy i rozważania prawne, Sąd Okręgowy, zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, o czym orzekł w punkcie 1 sentencji.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c., zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. – jako strony przegrywającej proces, na rzecz A. Ż. kwotę 180 złotych – stosownie do treści § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1964).

Zaś zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. O obowiązku zapłaty odsetek sąd orzeka z urzędu.