Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 czerwca 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił J. K. przyznania rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z tego względu, że wnioskodaca urodził się przed 31 grudnia 1948 roku.

(decyzja – k. 14 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 16.03.2023r.)

J. K., reprezentowany przez adwokata, odwołał się od powyższej decyzji, zaskarżając ją w całości, zarzucając naruszenie prawa materialnego:

1.  art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych poprzez nieprawidłowe przyjęcie, iż ubezpieczonemu nie przysługuje prawo do otrzymywania rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w sytuacji gdy;

2.  art.2 Konstytucji RP oraz art.2 Traktatu o Unii Europejskiej poprzez jego niezastosowanie i pozbawienie odwołującego prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, mimo wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 lutego 2009 r. sygn. akt VIII U 2401/08, co godzi w zasadę ochrony praw nabytych, zaufania do państwa i stanowionego przez niego prawa;

3.  art.32 Konstytucji poprzez jego niezastosowanie i naruszenie zasady równości wobec prawa przez pozbawienie odwołującego prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, mimo wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 lutego 2009 r. sygn.. akt VIII U 2401/08.

Ponadto ubezpieczony zarzucił spornej decyzji naruszenie przez organ rentowy przepisów postępowania, tj:

1.  art.365§ 1 k.p.c. polegające na odmowie rekompensaty przysługującej z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach w sytuacji gdy prawo to zostało stwierdzone prawomocnym wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 lutego 2009 r. sygn. akt VIII U 2401/08, co winno w konsekwencji wiązać organ,

2.  art.107 § 1 k.p.a. i art.107 § 3 k.p.a. polegające na sporządzeniu uzasadnienia w sposób uniemożliwiający kontrolę instancyjną z uwagi na lakoniczne uzasadnienie decyzji, niezawierające podstaw prawnych oraz ich wyjaśnienia,

3.  § 33 w zw. z § 34 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe poprzez wydanie decyzji w sposób naruszający przepisy i brak organ rentowy poinformowania odwołującego o możliwości ubiegania się o inne świadczenie lub świadczenie ustalane przez organ rentowy na podstawie odrębnych przepisów.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa rekompensaty przysługującej z tytułu wykonywania pracy w szczególnych.

(odwołanie – k. 3-6)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wskazując, że rekompensata przysługuje tylko ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948 roku, jeżeli przed dniem 1 stycznia 2009 roku posiada okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS co najmniej 15 lat, nie przysługuje natomiast osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. (odpowiedź na odwołania – k. 57-57 verte, k. 15-15 verte w aktach o sygn. VIII U 2897/21 załączonych do sprawy)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. K. urodził się w dniu (...). (okoliczność bezsporna)

W dniu 18 kwietnia 2008 roku wnioskodawca złożył wniosek o przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury (po ukończeniu 60 lat) z tytułu pracy w szczególnych warunkach. (niesporne)

Decyzją z dnia 16 maja 2008 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych – I Oddział w Ł. odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury, wskazując, że ubezpieczony udokumentował 38 lat, 5 miesięcy i 6 dni ogólnego stażu pracy, w tym żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach. (niesporne)

J. K. odwołał się od powyższej decyzji. (niesporne)

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi, VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o sygn. akt VIII U 2401/08 z dnia 24 lutego 2009 roku zmieniono powyższą decyzję ZUS i przyznano J. K. prawo do emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. (wyrok – k. 38 akt VIII U 2401/08 załączonych do akt sprawy)

W wykonaniu powyższego wyroku organ rentowy wydał w dniu 29 maja 2009 roku decyzję, na mocy której przyznał wnioskodawcy prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 1 kwietnia 2008 roku. (decyzja k 91-92 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 18.04.2008r.)

W dniu 16 marca 2023 roku ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym, wnosząc jednocześnie o uwzględnienie w wysokości świadczenia dodatku za pracę w warunkach szczególnych i wyrównania świadczenia od 2013 roku. (wniosek k 1-5 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 16.03.2023r.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane dokumenty, niesporne między stronami.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Stosownie do art. 2 pkt. 5 i art.21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych (tj. Dz. U. z 2023 r. poz. 164) rekompensata stanowi odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (tak M. Zieleniecki - Komentarz do art.21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX, por. też wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15 – LEX 2044406).

Zgodnie z art.21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Przepis art.2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

W tych okolicznościach warunek sformułowany w art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na prace w warunkach szczególnych, obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Nabycie prawa do takiego tylko świadczenia stanowi przesłankę negatywną przyznania prawa do rekompensaty. Natomiast nabycie prawa do emerytury na zasadach ogólnych nie wpływa w żaden sposób na uprawnienia do rekompensaty (por. wyrok Sadu Apelacyjnego w Gdańsku z 5 maja 2017 r., III AUa 2047/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 14 grudnia 2015 r., III AUa 1070/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 22 września 2017 r., III AUa 529/16).

W sprawie niesporne pozostaje, ze wnioskodawca, ze względu na datę urodzenia, nie jest objęty systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, a nadto nabył on na mocy decyzji z dnia 29 maja 2009 roku prawo do wcześniejszej emerytury (po ukończeniu 60 lat) z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Z powyższego względu brak jest podstaw do przyznania spornego świadczenia.

Wbrew twierdzeniu pełnomocnika reprezentującego wnioskodawcę – organ rentowy nie naruszył wskazanych w odwołaniu przepisów Konstytucji czy Traktatu o Unii Europejskiej. Przepis art.21 cytowanej ustawy nie pozostaje bowiem w sprzeczności z tymi aktami. Wnioskodawca nie podlega bowiem systemowi zdefiniowanej składki i skorzystał (do czego miał prawo tylko raz) z możliwości zaliczenia stażu pracy w szczególnych warunkach wnosząc o przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury, które zostało mu przyznane na mocy cytowanego wyroku sądowego z 24 lutego 2009 roku.

Nie został także naruszony przez organ rentowy przepis art.365 k.p.c. Decyzja z dnia 29 maja 2009 roku przyznająca prawo do wcześniejszej emerytury w całej rozciągłości uznaje bowiem wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 16 marca 2009 roku, co wynika z samej treści decyzji.

Niezrozumiałe dla Sądu jest także zarzut pełnomocnika wnioskodawcy, będącego adwokatem, że organ rentowy niewłaściwie uzasadnił sporną decyzję, gdyż nie zawiera ona podstaw prawnych i ich wyjaśnienia, ponieważ decyzja ta wprost wskazuje podstawę faktyczną i prawną, stanowiącą podstawę rozpoznania.

Brak było nadto podstaw do pouczenia wnioskodawcy przez organ rentowy o przysługujących mu innych świadczeniach, ponieważ w opisywanym stanie faktycznym, w obowiązującym stanie prawnym, praca wnioskodawcy w szczególnych warunkach nie może być już podstawą żadnego innego świadczenia.

Wobec powyższego Sąd z mocy art.477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako całkowicie niezasadne.

SSO Paulina Kuźma