Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 listopada 2022 roku, nr (...), Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ponownie odmówił S. K. ponownego ustalenia wysokości emerytury.

W uzasadnieniu organ wskazał, że na podstawie sporządzonej przez Instytut Pamięci Narodowej Informacji nr 333794/2017 z dnia 28 marca 2017 roku ponownie ustalono wysokość przysługując wnioskodawcy emerytury od dnia 1 października 2017 roku zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 grudnia 2016 roku o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej (Dz. U. z 2016 r. poz. 2270).

[decyzja z 23 listopada 2022 roku k. 10]

Od powyższej decyzji 16 stycznia 2023 roku odwołanie wniósł S. K., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika.

Zaskarżonej decyzji zarzucił, iż została ona wydana z uwzględnieniem przepisów ustawy niezgodnych z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku, a także Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, sporządzoną w R. 4 listopada 1950 r oku i prawem UE, w tym w szczególności:

- art. 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 roku o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, a w konsekwencji stanowiące podstawę decyzji obniżającej świadczenia art. 15c oraz 13 ust. 1 lit. 1c w związku z art. 13b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą

- art.2, art. 10, art. 30, art. 32 ust. 1 i ust. 2, art. 67 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 42 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, a także z art. 6, art. 8 i art. 14 EKPC, art. 1 Protokołu nr (...) do EKPC, co powoduje oczywistą niezgodność z wymienionymi przepisami decyzji.

Ponadto decyzji zarzucono naruszenie art. 13b ust. 1 i art. 15c ustawy zaopatrzeniowej poprzez błędną jego interpretację, polegającą na dokonaniu wykładni pojęcia „służby na rzecz totalitarnego państwa” określonego w art. 13b ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej bez uwzględnienia wszystkich okoliczności sprawy, w tym także indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka.

Decyzji zarzucono także naruszenie art. 2 (...), art. 1 Karty Praw Podstawowych w zw. z art. 6 (...), art. 4 KPP, w zw. z art. 6 (...), art. 20-21 KPP w zw. z art. 6 (...), art. 25 KPP w zw. z art. 6 (...), art. 4 ust. 3 i art. 6 w zw. z art. 9 i 91 Konstytucji RP, zgodnie z którymi prawa podstawowe Unii Europejskiej mają charakter praw bezpośrednio stosowalnych, a więc każdy sędzia krajowy z powołaniem się na zasadę efektywnej kontroli sądowej ma nie tylko prawo, ale obowiązek pominąć w procesie sądowego stosowania prawa ustawy oraz praktyki sprzeczne z zasadami podstawowymi Unii Europejskie, a więc także z tego względu art. 13b, 15c ustawy zaopatrzeniowej, jako sprzeczne z zasadami podstawowymi Unii Europejskiej powinny zostać pominięte.

Decyzji zarzucono także naruszenie art. 33 ust. 1 pkt 1 pkt 6 ustawy zaopatrzeniowej poprzez ich niezastosowanie w sytuacji, gdy w niniejszej sprawie zachodzi przesłanka, o której mowa w art. 33 ust. 1 pkt 1 i pkt 6 ustawy zaopatrzeniowej.

Podnosząc powyższe zarzuty pełnomocnik skarżącego wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez nakazanie ponownego przeliczenia przysługujących skarżącemu świadczeń z pominięciem art. 15c ustawy zaopatrzeniowej od dnia 28 października 2022 roku, a także o zasądzenie na rzecz odwołującego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

[odwołanie – k. 2-7]

W odpowiedzi na odwołanie Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W., wniósł o oddalenie odwołania.

Uzasadniając swoje stanowisko organ rentowy wskazał, że choć odwołujący złożył odwołanie od decyzji z dnia 23 listopada 2022 r., to de facto istotą rozstrzygnięcia Sądu jest wzruszenie prawomocnej decyzji z dnia 1 czerwca 2017 roku. Organ wskazał przy tym, że decyzja z 1 czerwca 2017 roku została doręczona prawidłowo. Decyzji tej nie zaskarżono, tym samym ustawowy termin do wniesienia odwołania upłynął i decyzja uprawomocniła się. W ocenie organu w związku z tym, że w chwili obecnej nie występuje w sprawie żadna okoliczność pozwalająca na uchylenie lub zmianę pierwotnej decyzji w trybie art. 33 ustawy zaopatrzeniowej – decyzję organu rentowego z dnia 23 listopada 2022 roku o odmowie ponownego ustalenia wysokości emerytury należy uznać za prawidłową.

Dyrektor Zakładu wskazał także, że nie dokonuje on samodzielnie kwalifikacji służby świadczeniobiorców i nie rozstrzyga czy była ona pełniona na rzecz totalitarnego państwa bowiem nie dysponuje dokumentami dotyczącymi przebiegu ich służby. Organ w tym celu występuje z wnioskiem do IPN, który sporządza i przekazuje na podstawie posiadanych akt osobowych byłych funkcjonariuszy wszystkich służb podlegających do 31 lipca 1990 roku Ministrowi Spraw Wewnętrznych informację o przebiegu służby wskazanych funkcjonariuszy na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b.

[odpowiedź na odwołanie – k. 11-12v.]

Na rozprawie w dniu 21 listopada 2023 roku, poprzedzającej wydanie wyroku pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie i wniósł o zasądzanie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, a pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania.

[stanowiska procesowe stron – e-protokół z rozprawy z 21 listopada 2023 roku – 00:01:07, 00:12:26]

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca S. K. urodził się w 20 marca 1951 roku. Ukończył technikum Włókiennicze w Z. w specjalności tkactwo, a także dwuletni kurs marksizmu-leninizmu. W 1986 roku ukończył wyższe zawodowe studia dzienne w zakresie prawno-administracyjnym oraz ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego w Wyższej Szkole (...).

[bezsporne]

W okresie od 16 grudnia 1976 roku wnioskodawca pełnił służbę na stanowisku kontrolera w wydziale W SB w KW MO w S.. W okresie od 1 czerwca 1980 roku do 30 czerwca 1981 roku pełnił służbę na stanowisku referenta techniki operacyjnej w wydziale W SB KW MO w S.. W okresie od 1 lipca 1981 roku do 31 lipca 1982 roku – na stanowisku starszego referenta w wydziale W SB KW MO w S.. W okresie od 1 sierpnia 1982 roku do 15 września 1983 roku – na stanowisku młodszego inspektora w Sekcji W W. (...) SB KW MO w S.. W okresie od 16 września 1983 roku do 30 września 1983 roku – na stanowisku kierownika zmiany w sekcji W W. (...) SB K W MO/WUSW w S.. W okresie od 1 października 1983 roku do 26 czerwca 1986 roku był słuchaczem etatowym Wyższej Szkoły (...) w L., a następnie pełnił służbę od 1 lipca 1986 roku do 15 stycznia 1987 roku w Grupie III SB Rejonowego (...) Spraw Wewnętrznych w Z. na stanowisku inspektora. W okresie od 16 stycznia 1987 roku do 30 czerwca 1988 roku w Grupie V. (...) Rejonowego (...) Spraw Wewnętrznych w Z. na stanowisku starszego inspektora. W okresie od 1 lipca 1988 roku do 14 czerwca 1989 roku pełnił służbę w Sekcji W W. (...) S. W. (1) w S. na stanowisku kierownika zmiany. W okresie od 15 czerwca 1989 roku do 31 sierpnia 1989 roku pozostawał w dyspozycji Szefa WUSW w S.. W okresie od 1 września 1989 roku do 31 października 1989 roku pełnił służbę w Grupie V. (...) Rejonowego (...) Spraw Wewnętrznych w Z. na stanowisku starszego inspektora. W okresie od 1 listopada 1989 roku do 15 grudnia 1989 roku pozostawał w dyspozycji Szefa WUSW w S.. W okresie od 16 grudnia 1989 roku do 31 stycznia 1990 roku pełnił służbę w Referacie SB Rejonowego (...) Spraw Wewnętrznych w Z. na stanowisku starszego inspektora. W okresie od 1 lutego 1990 roku do 31 lipca 1990 roku pełnił służbę w Wydziale II S. W. (1) w S. na stanowisku młodszego inspektora.

[przebieg służby k. 3-5 akt rentowych]

W opiniach służbowych za wskazany okres służby wskazywano, że w okresie pracy na stanowisku wywiadowcy z nałożonych obowiązków wywiązywał się dobrze, jest zdyscyplinowany, sumienny i dociekliwy. Nie twierdzono ujawnienia przez niego tajemnicy służbowej. Wśród pracowników jest koleżeński i lubiany. Pracując na stanowisku kontrolera Wydziału W starał się wypełniać obowiązki zadowalająco. Od lipca do września 1979 roku odbył praktykę zawodową w pionie SB. Stawiane przed nim zadania wykonywał chętnie i z poczuciem odpowiedzialności. Dwukrotnie został wyróżniony pochwałami przez Komendanta Szkoły Podchorążych.

W okresie nauki w Szkole Chorążych MSW należał do zdolnych i bardzo zaangażowanych słuchaczy. Do zajęć programowych był przygotowany, w czasie ćwiczeń i zajęć praktycznych zabierał głos w sposób przemyślany i rzeczowy. Naukę w szkole traktował poważnie, dużo pracował nad opanowaniem wszystkich dyscyplin nauczania. Umiejętnie łączył teorię z praktyką. W nauce uzyskiwał oceny dobre i bardzo dobre. Średnią ocen za okres nauki w szkole uzyskał dobrą. Był bardzo aktywnym członkiem szkolnej organizacji (...) oraz aktywnym członkiem (...). Był koleżeński, zdyscyplinowany, przestrzegał zasad regulaminu Szkoły. W stosunku do kolegów grzeczny i taktowny. Przestrzegał zasad zachowania tajemnicy służbowej i państwowej. Był wyróżniony dwukrotnie pochwałą przez Komendanta Szkoły Podchorążych. Stwierdzono wówczas, że po dalszym podnoszeniu swych kwalifikacji zawodowych posiada perspektywę rozwoju, w tym na stanowiskach kierowniczych.

[dokumenty zawarte w części „przebieg przeszkolenia” akt osobowych]

Biuro W powstało na mocy zarządzenia z dnia 27 grudnia 1979 roku nr (...) Ministra Spraw Wewnętrznych, zmienionym zarządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych nr 0094/82 z dnia 17 grudnia 1982 roku.

Było ono jednostką SB wyspecjalizowaną w realizacji zadań związanych z ochroną łączności pocztowej dla wykorzystania jej, jak podaje się w zarządzeniach powołujących je do życia, do prowadzenia wrogiej lub przestępczej działalności skierowanej przeciwko podstawowym interesom obronnym, gospodarczym i politycznym PRL. Prowadziło profilaktyczny, wybiórczy przegląd przesyłek pocztowych (paczek, listów, depesz, telegramów, teleksów) raz – zgodnie z zamówieniami składanymi przez piony operacyjne – systematyczną kontrolę przesyłek przychodzących na wskazane adresy lub wysyłanych z określonych miejsc. W czasie stanu wojennego funkcjonariusze pionu W odpowiedzialni byli za cenzurę przesyłek listowych.

Pion W Służby Bezpieczeństwa prowadził pracę operacyjną w obiektach pocztowych w zakresie perlustracji korespondencji w celu zabezpieczenia „kanału łączności pocztowej przed wykorzystywaniem go do prowadzenia wrogiej lub przestępczej działalności skierowanej przeciwko podstawowym interesom gospodarczym i politycznym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”. Do jego zadań należało m.in. ujawnianie przesyłek pocztowych zawierających ulotki i inne materiały nadające się do wykorzystywania w prowadzonych sprawach operacyjnych oraz wszczęcia postępowań przygotowawczych, a także rozpoznawanie i ujawnianie „metod i sposobów wykorzystywania łączności pocztowej przez osoby prowadzące wrogą działalność antypaństwową i antysocjalistyczną”. Na podstawie wyników kontroli przesyłek sporządzał one również opracowania tematyczne dotyczące określonych stanowisk, zagadnień, rejonów i miejscowości, będących w zainteresowaniu operacyjnym SB. Bez funkcjonowania pionu W nie byłoby możliwe podejmowanie i prowadzenie działań operacyjnych przez pozostałe piony Służby Bezpieczeństwa.

Wyższa Szkoła (...) w L., będąca kontynuatorem Centrum Wyszkolenia MSW została utworzona 1 października 1972 roku i była samodzielną jednostką organizacyjną MSW podlegającą bezpośrednio Ministrowi Spraw Wewnętrznych, odpowiedzialną za szkolenie kadr głównie na potrzeby SB. Potwierdza to regulamin studiów w wyższych szkołach oficerskich resortu spraw wewnętrznych ustanowiony zarządzeniem, nr 117/72 Ministra Spraw Wewnętrznych.

Pion V zajmował się szeroko pojętą ochroną gospodarki, co sprowadzało się m.in. do rozpoznawania nastrojów i sytuacji konfliktowych wśród załóg zakładów przemysłowych, handlowych i komunikacyjnych, spółdzielczości pracy i inwalidzkiej oraz w urzędach administracyjnych. Zajmował się również rozpracowywaniem osób prezentujących poglądy antykomunistyczne, ujawnieniem faktów sabotażu, niegospodarności i nieprawidłowości w międzynarodowej wymianie techniczno-ekonomicznej. Z chwilą utworzenia (...) w kompetencji tych komórek znalazła się kontrola operacyjna nowego związku.

Zadaniem wydziałów II S. W. (1) było organizowanie i bezpośrednie wykonywanie przedsięwzięć operacyjnych polegających na rozpoznawaniu, zapobieganiu i wykrywaniu działalności służb wywiadowczych (...) oraz innych krajów niekomunistycznych, skierowanej przeciwko interesom PRL i innych krajów bloku komunistycznego. W latach osiemdziesiątych pion II stał się odpowiedzialny również za ochronę obiektów transportu kolejowego i drogowego, łączności przewodowej i bezprzewodowej oraz dziennikarstwa, kolportażu prasy i tzw. małej poligrafii.

[pismo (...) Oddział w Ł. z 28 września 2023 roku k. 348-49]

W ramach służby w wydziale W wnioskodawca był zastępcą kierownika. Nie prowadził on czynności operacyjnych. Pracował w perlustracji. Kontrolował przesyłki pocztowe. W trakcie kontroli korespondencji na nikogo nie donosił. Przed przeniesieniem do Policji, wnioskodawca został bez żadnych problemów zweryfikowany zweryfikowany pozytywnie.

[zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z 21 listopada 2023 roku 00:02:46 – płyta CD k. 62]

Z treści dokumentów osobowych S. K. nie wynika, aby podjął on w ww. okresie bez wiedzy i zgody przełożonych czynną współpracę z osobami lub organizacjami działającymi na rzecz niepodległości Państwa Polskiego.

[dokumenty w aktach osobowych]

Po wskazanym powyżej okresie wnioskodawca przeszedł pozytywnie weryfikacje i w dniu 1 sierpnia 1990 roku został przyjęty do służby w Policji, a 9 sierpnia 1990 roku złożył ślubowanie. Służbę w Policji którą pełnił do 31 grudnia 1991 roku na stanowisku asystenta Samodzielnej Sekcji Operacyjno-Rozpoznawczo-Dochodzeniowej Komendy Rejonowej Policji w Ł..

[bezsporne, a nadto przebieg służby k. 3-5 akt rentowych, wniosek i opinia Wojewódzkiej Komisji Kwalifikacyjnej w S. w części „przebieg przeszkolenia” akt osobowych, ślubowanie k. 22 rozdziału I akt osobowych]

Decyzją z 7 stycznia 1992 roku, Komendant Wojewódzki Policji przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury policyjnej. Organ określił emerytura z tytułu wysługi lat wyniosła 58% podstawy wymiaru.

[decyzja o ustaleniu prawa do emerytury policyjnej k. 7 akt rentowych]

Decyzją z 14 grudnia 2009 roku Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ponownie ustalił wysokość przysługującej wnioskodawcy od 1 stycznia 2010 roku emerytury z uwzględnieniem art. 15b ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. nr 8 poz. 67, z późn. zm.). Organ określił, że emerytura wyniosłą 38,41% podstawy wymiaru.

[decyzja o ponownym ustaleniu wysokości emerytury z 14 grudnia 2009 r. k. 14 akt rentowych]

Z informacji Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddziałowego Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w W., sporządzonej dla organu rentowego w 28 marca 2017 roku wynika, że wnioskodawca, w okresie od 16 grudnia 1976 roku do 31 lipca 1990 roku pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708, z późn. zm.).

[informacja o przebiegu służby nr (...) – k. 37 akt rentowych]

Decyzją z 1 czerwca 2017 roku Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych ponownie ustalił wysokość przysługującej wnioskodawcy od 1 października 2017 roku emerytury z uwzględnieniem art. 15c ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708, z późn. zm.). Organ określił, że emerytura wyniosłą 33,58% podstawy wymiaru.

[decyzja o ponownym ustaleniu wysokości emerytury z 1 czerwca 2017 r. w aktach rentowych k. bez numeru]

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na postawie powołanych dowodów.

Strony postępowania nie zakwestionowały zebranego w sprawie materiału dowodowego w zakresie zgromadzonej dokumentacji, dlatego należało przyjąć wiarygodność zawartych w niej treści.

Koniecznym staje się również podkreślenie, że organ rentowy nie przedstawił w toku procesu żadnych rzetelnych dowodów na okoliczność przestępczej działalności wnioskodawcy w spornym okresie jego służby w jednostkach wymienionych w treści ustawy zaopatrzeniowej.

Analiza akt osobowych oraz przekonujące zeznania S. K. wskazują, że wnioskodawca nie dopuścił się żadnych czynów, które mogłyby dać podstawę do obniżenia mu świadczenia emerytalnego.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawą prawną zaskarżonej decyzji organu rentowego o przeliczeniu emerytury policyjnej odwołującego, skutkującą obniżeniem tego świadczenia, był przepis art. 15c w zw. z art. 13b ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 708) – zwanej dalej „ustawą zaopatrzeniową”, wprowadzone ustawą z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. poz. 2270), zwaną dalej „drugą ustawą dezubekizacyjną”.

Zgodnie z art. 15c ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej: w przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b, i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi 0% podstawy wymiaru – za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b i 2,6% podstawy wymiaru – za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1a oraz 2-4. Zgodnie zaś z art. 15c ust. 3 ustawy zaopatrzeniowej, wysokość emerytury ustalonej zgodnie z ust. 1 i 2 nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Przepis art. 15c ustawy zaopatrzeniowej wyłącza możliwość uwzględnienia przy ustalaniu wysokości świadczenia okresów służby na rzecz totalitarnego państwa, jednocześnie ustawowo ustanawia górną, nieprzekraczalną granicę wysokości świadczenia niezależnie od długości okresu „służby na rzecz totalitarnego państwa.”

Przepis art. 15c ustawy zaopatrzeniowej dotyczy „osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b”. Z treści przepis art. 13b ustawy zaopatrzeniowej wynika, iż za służbę na rzecz totalitarnego państwa uznaje służbę od dnia 22 lipca 1944 roku do dnia 31 lipca 1990 roku w wymienionych następnie cywilnych i wojskowych instytucjach i formacjach:

1)  Resort (...) Komitetu (...);

2)  Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego;

3)  Komitet do (...);

4)  jednostki organizacyjne podległe organom, o których mowa w pkt 1-3,
a w szczególności jednostki Milicji Obywatelskiej w okresie do dnia 14 grudnia 1954 r.;

5)  służby i jednostki organizacyjne Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, i ich poprzedniczki, oraz ich odpowiedniki terenowe:

a)  nadzorujące prace jednostek wypełniających zadania: wywiadowcze, kontrwywiadowcze, Służby Bezpieczeństwa, czynności operacyjno-techniczne niezbędne w działalności Służby Bezpieczeństwa, odpowiedzialne za szkolnictwo, dyscyplinę, kadry i ideowo-wychowawcze aspekty pracy w służbie bezpieczeństwa:



Gabinet Ministra Spraw Wewnętrznych,



Główny Inspektorat Ministra Spraw Wewnętrznych, z wyłączeniem Zespołu do spraw Milicji Obywatelskiej w wojewódzkich komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich urzędach spraw wewnętrznych,



Wojskowa Służba Wewnętrzna Jednostek Wojskowych MSW,



Zarząd Ochrony Funkcjonariuszy,

b)  wypełniające zadania wywiadowcze i kontrwywiadowcze:



Departament I,



Departament II,



Biuro Paszportów, od dnia 1 kwietnia 1964 r.,



Biuro A,



Biuro Szyfrów,



Biuro (...),



wydziały paszportów, od dnia 15 lipca 1964 r.,



Zwiad Wojsk Ochrony P.,



Inspektorat I,



samodzielne grupy specjalne,

c)  wypełniające zadania Służby Bezpieczeństwa:



Departament Ochrony Konstytucyjnego Porządku Państwa,



Departament Ochrony (...),



Departament Studiów i (...),



Departament III,



Departament IV,



Departament V,



Departament VI,



Główny Inspektorat Ochrony (...), od dnia 27 listopada 1981 r.,



Biuro Śledcze,



Departament Społeczno-Administracyjny,



Biuro Studiów Służby Bezpieczeństwa,



Biuro Rejestracji Cudzoziemców,



Zarząd Kontroli (...) G.,



Biuro Ochrony Rządu,



Samodzielna Sekcja Operacyjno-Ochronna,



Inspektorat Operacyjnej Ochrony Elektrowni (...) w Ż.,

d)  wykonujące czynności operacyjno-techniczne niezbędne w działalności Służby Bezpieczeństwa:



Biuro (...),



Biuro (...),



Biuro C,



Biuro (...), w tym Zakład (...),



Departament (...), w tym Zakład (...),



Biuro W,



Departament PESEL,



Zarząd Łączności, od dnia 1 stycznia 1984 r.,



Wydział Zabezpieczenia Operacyjnego,



Samodzielna (...) P,



Inspektorat A.-Informacyjny,

e)  odpowiedzialne za szkolnictwo, dyscyplinę, kadry i ideowo-wychowawcze aspekty pracy w Służbie Bezpieczeństwa:



Departament Kadr, z wyłączeniem terenowych odpowiedników jako całości w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych,



Departament (...) i (...), z wyłączeniem terenowych odpowiedników jako całości w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych,



Zarząd (...)Wychowawczy,



Biuro Historyczne,



Akademia Spraw Wewnętrznych, a w jej ramach kadra naukowo-dydaktyczna, naukowa i naukowo-techniczna pełniąca służbę w Wydziale (...) Państwa Akademii Spraw Wewnętrznych oraz na etatach Służby Bezpieczeństwa, a także słuchacze i studenci, którzy przed skierowaniem do Akademii Spraw Wewnętrznych pełnili służbę, o której mowa w pkt 5 i 6 oraz ust. 2 pkt 1,



Centrum Wyszkolenia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w L., a w jego ramach kadra naukowo-dydaktyczna, naukowa, naukowo-techniczna oraz słuchacze i studenci,



Wyższa Szkoła (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w L., a w jej ramach kadra naukowo-dydaktyczna, naukowa, naukowo-techniczna oraz słuchacze i studenci,



Szkoła Chorążych Biura (...), a w jej ramach kadra naukowo-dydaktyczna, naukowa, naukowo-techniczna oraz słuchacze i studenci,



Szkoła Chorążych Milicji Obywatelskiej z siedzibą w W., a w jej ramach kadra naukowo-dydaktyczna, naukowa, naukowo-techniczna oraz słuchacze i studenci,



Wydział Pracy Operacyjnej w Ośrodku (...) w Ł., a w jego ramach kadra naukowo-dydaktyczna, naukowa oraz naukowo-techniczna,



Samodzielna Sekcja Kadr,



Samodzielna Sekcja Kadr i (...),



Samodzielna Sekcja (...) i Sprawozdawczości,



Samodzielna Sekcja O.-Organizacyjna;

6)  jednostki organizacyjne Ministerstwa Obrony Narodowej i ich poprzedniczki:

a)  Informacja Wojskowa oraz podległe jej jednostki terenowe, w tym Organa informacji (...) Organizacji (...) oraz Organa informacji Wojskowego Korpusu Górniczego,

b)  Wojskowa Służba Wewnętrzna, w tym Zarząd Wojskowej Służby Wewnętrznej Korpusu (...) Wewnętrznego i Wojsk Ochrony P. i jego poprzedniczki,

c)  Zarząd (...) S. Generalnego Wojska Polskiego,

d)  inne służby Sił Zbrojnych prowadzące działania operacyjno-rozpoznawcze lub dochodzeniowo-śledcze, w tym w rodzajach broni oraz w okręgach wojskowych.

Zgodnie z art. 13b ust. 2 ustawy, za służbę na rzecz totalitarnego państwa uznaje się również:

1)  służbę na etacie:

a)  Ministra Spraw Wewnętrznych,

b)  funkcjonariusza nadzorującego służby i jednostki organizacyjne wymienione w ust. 1 pkt 5,

c)  komendanta wojewódzkiego, zastępcy komendanta wojewódzkiego, powiatowego, miejskiego lub dzielnicowego do spraw bezpieczeństwa, zastępcy komendanta wojewódzkiego, powiatowego, miejskiego lub dzielnicowego do spraw Służby Bezpieczeństwa, zastępcy szefa wojewódzkiego, rejonowego, miejskiego lub dzielnicowego urzędu spraw wewnętrznych do spraw Służby Bezpieczeństwa,

d)  zastępcy komendanta wojewódzkiego, powiatowego lub miejskiego do spraw polityczno-wychowawczych, zastępcy szefa wojewódzkiego, rejonowego lub miejskiego urzędu spraw wewnętrznych do spraw polityczno-wychowawczych,

e)  oficera szkolenia operacyjnego Służby Bezpieczeństwa w wydziałach kadr i szkolenia komend wojewódzkich Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich urzędach spraw wewnętrznych,

f)  funkcjonariusza w referacie do spraw bezpieczeństwa w wydziale kadr komendy wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej,

g)  starszego inspektora przy zastępcy komendanta wojewódzkiego do spraw Służby Bezpieczeństwa,

h)  słuchacza na kursach Służby Bezpieczeństwa, organizowanych przez jednostki i szkoły wchodzące w skład Ministerstwa Spraw Wewnętrznych;

2)  okres odbywania szkolenia zawodowego w szkołach i na kursach Służby Bezpieczeństwa przez funkcjonariuszy pełniących służbę, o której mowa w pkt 1 i ust. 1;

3)  okres oddelegowania funkcjonariuszy pełniących służbę, o której mowa w pkt 1 i ust. 1, do innych instytucji państwowych, w tym przeniesienia na etaty niejawne w kraju lub poza granicami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Zgodnie z art. 13c ustawy zaopatrzeniowej, za służbę na rzecz totalitarnego państwa nie uznaje się służby w rozumieniu art. 13b, która rozpoczęła się po raz pierwszy nie wcześniej niż w dniu 12 września 1989 r. (pkt 1) oraz której obowiązek wynikał z przepisów o powszechnym obowiązku obrony (pkt 2).

Zasadniczą kwestią do rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie było ustalenie zatem, czy odwołujący w okresie od 16 grudnia 1976 roku do 31 lipca 1990 roku „pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa”.

W celu ustalenia wysokości emerytury i renty inwalidzkiej od dnia 1 października 2017 roku, organ emerytalny został zobowiązany do wystąpienia do Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z wnioskiem o sporządzenie informacji, o której mowa w art. 13a ust. 1. (art.15c ust. 4 i 22 ust. 4) ustawy zaopatrzeniowej. Z treści art. 13 a ust. 4 ustawy zaopatrzeniowej wynika, iż Informacja o przebiegu służby, o której mowa w ust. 1, zawiera:

1) dane osobowe funkcjonariusza, o których mowa w ust. 2;

2) wskazanie okresów służby na rzecz totalitarnego państwa, o których mowa w art. 13b;

3) informację, czy z dokumentów zgromadzonych w archiwach Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu wynika, że funkcjonariusz w tym okresie, bez wiedzy przełożonych, podjął współpracę i czynnie wspierał osoby lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego.

Przedmiotowa informacja o przebiegu służby, jest równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby sporządzanym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy służb, o których mowa w art. 12. (art. 13a ust. 5 ustawy zaopatrzeniowej). Organ rentowy, będąc związanym informacją z IPN z 28 marca 2017 roku, w której wskazano, że w okresie od dnia 16 grudnia 1976 roku do 31 lipca 1990 roku odwołujący pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej, ustalił ponownie odwołującemu od dnia 1 października 2017 r. wysokość emerytury policyjnej. Tymczasem, postępowanie przed sądem (na skutek odwołania od decyzji organu rentowego) nie podlega ograniczeniom dowodowym, co wynika wprost z art. 473 k.p.c., zatem każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, Sąd nie jest związany środkami dowodowymi dla dowodzenia przed organami rentowymi. Okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego.

[tak: wyrok Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 1999 r., II UKN 69/98, OSNP 2000/11/439]

Informacja o przebiegu służby jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c. i mogą być przeprowadzone przeciwko niej przeciwdowody. „Sąd ubezpieczeń społecznych, rozpoznający sprawę w wyniku wniesienia odwołania od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. w sprawie ponownego ustalenia (obniżenia) wysokości emerytury policyjnej byłego funkcjonariusza Służby Bezpieczeństwa, nie jest związany treścią informacji o przebiegu służby w organach bezpieczeństwa państwa przedstawionej przez Instytut Pamięci Narodowej, zarówno co do faktów (ustalonego w tym zaświadczeniu przebiegu służby), jak i co do kwalifikacji prawnej tych faktów (zakwalifikowania określonego okresu służby jako służby w organach bezpieczeństwa państwa)”.

[tak: postanowienie Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2011 roku, II UZP 10/11, OSNP 2012, nr 23-24, poz. 298]

Ustawa zmieniająca z 2016 roku ustawę zaopatrzeniową jest tzw. drugą ustawą dezubekizacyjną. Pierwsza ustawa dezubekizacyjna tj. ustawa z dnia 23 stycznia 2009 roku o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. z 2009 r. Nr 24, poz. 145) wprowadziła do ustawy zaopatrzeniowej art. 15b, którego przepis ust. 1 stanowił, że w przypadku osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi:

1) 0,7% podstawy wymiaru – za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990;

2) 2,6 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1a oraz pkt 2-4.

Organami bezpieczeństwa państwa, w których służba skutkowała zastosowaniem mniej korzystnego wskaźnika w wysokości 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok służby – zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 października 2006 roku o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2141), do której odwołał się ustawodawca były:

1)  Resort (...) Komitetu (...);

2)  Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego;

3)  Komitet do (...);

4)  jednostki organizacyjne podległe organom, o których mowa w pkt 1-3,
a w szczególności jednostki Milicji Obywatelskiej w okresie do dnia 14 grudnia 1954 r.;

5)  instytucje centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych;

6)  Akademia Spraw Wewnętrznych;

7)  Zwiad Wojsk Ochrony P.;

8)  Zarząd Główny (...) Wewnętrznej jednostek wojskowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe mu komórki;

9)  Informacja Wojskowa;

10)  Wojskowa Służba Wewnętrzna;

11)  Zarząd (...) S. Generalnego Wojska Polskiego;

12)  inne służby Sił Zbrojnych prowadzące działania operacyjno-rozpoznawcze lub dochodzeniowo-śledcze, w tym w rodzajach broni oraz w okręgach wojskowych.

Zgodnie z art. 2 ust. 3 ww. ustawy, jednostkami Służby Bezpieczeństwa, w rozumieniu ustawy, są te jednostki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które z mocy prawa podlegały rozwiązaniu w chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa oraz te jednostki, które były ich poprzedniczkami.

Ówczesna nowelizacja skutkowała obniżeniem emerytury funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa począwszy od dnia 1 stycznia 2010 roku.

W orzecznictwie jednoznacznie stwierdzono, że tak obniżone świadczenie może być niższe od 40% podstawy jego wymiaru, uznając równocześnie, że art. 15b ustawy nowelizującej z 2009 roku nie naruszył zasady równości lub proporcjonalności świadczeń, bowiem tak uzyskane przywileje nie podlegają ochronie z racji działań ukierunkowanych na zwalczanie przyrodzonych praw człowieka i tym samym funkcjonariusze nie mają prawa podmiotowego ani tytułu moralnego domagania się utrzymania przywilejów zaopatrzeniowych za okresy zniewalania dążeń niepodległościowych.

[tak: uchwała Sądu Najwyższego z 3 marca 2011 r., II UZP 2/11, OSN 2011 nr 15-16, poz. 210]

W pierwszej ustawie dezubekizacyjnej, w celu wskazania kręgu podmiotowego, do którego odnosi się nowelizacja ustawy zaopatrzeniowej ustawodawca użył zwrotu „osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa”, dalej odwołując się do przepisu art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 roku o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, który wymieniał określone instytucje i formacje. Zwrot „osoba, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa” wyraźnie wskazuje, że dotyczy on każdego funkcjonariusza, który pełnił służbę w wyszczególnionych w art. 2 ww. ustawy instytucjach i formacjach. W drugiej ustawie dezubekizacyjnej ustawodawca wprowadził pojęcie „osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa”. Mając na uwadze jedną z zasad techniki prawodawczej, zawartą w § 10 załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 roku w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 283) wg której: do oznaczenia jednakowych pojęć używa się jednakowych określeń, a różnych pojęć nie oznacza się tymi samymi określeniami, stwierdzić należy, iż pojęcie „osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa” nie jest pojęciem tożsamym z pojęciem „osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa”. Nie obowiązuje także zasada wskazująca, iż osoba, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa pełniła jednocześnie służbę na rzecz totalitarnego państwa”, aczkolwiek nie jest wykluczony oczywiście zbieg tych pojęć w stosunku do danej osoby.

W niniejszym postępowaniu należało ustalić czy odwołujący był funkcjonariuszem, który pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy: <kryterium „służby na rzecz totalitarnego państwa” określone w art. 13b ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej powinno być oceniane na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka>.

[tak: uchwała Sądu Najwyższego z 16 września 2020 roku, III UZP 1/20, LEX nr 3051750]

Sam fakt przynależności funkcjonariusza do wymienionych w przepisie art. 13b ustawy zaopatrzeniowej instytucji lub formacji (kryterium formalne) nie jest zatem wystarczający do uznania, iż dany funkcjonariusz taką służbę pełnił.

W uzasadnieniu uchwały z 16 września 2020 r., III UZP 1/20 SN wskazał na pojęcie „służby na rzecz totalitarnego państwa” sensu stricto i largo i wyjaśnił, iż „pojęcie sensu stricto powinno objąć lata 1944-1956 i wiązać się wyłącznie z miejscem pełnienia służby, o ile oczywiście nie zostaną wykazane przez zainteresowanego przesłanki z art. 15c ust. 5 ustawy z 1994 roku lub w informacji o przebiegu służby, wskazane zostaną okoliczności z art. 13a ust. 4 pkt 3 ustawy z 1994 roku”.

Pojęcie sensu largo obejmie zaś okres wskazany w art. 13b, czyli łączy w sobie cechy okresu totalitarnego i posttotalitarnego (autorytarnego) oraz pierwszego okresu po transformacji, to jest od utworzenia rządu T. M.. W tym ujęciu zakres podmiotowy ustawy jest szeroki, gdyż odnosi się przede wszystkim do funkcjonariuszy, którzy pozytywnie zostali zweryfikowani 30 lat temu i dziś są beneficjentami systemu emerytalnego. Tak interpretowane pojęcie zostanie ukierunkowane na funkcje, jakie pełnił i zadania, jakie podczas służby wykonywał funkcjonariusz. Z uzasadnienia uchwały SN z 16 września 2020 r., III UZP 1/20 wynika jednoznacznie, iż „stwierdzenie pełnienia służby na rzecz totalitarnego państwa w okresie od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r. nie może być dokonane wyłącznie na podstawie informacji Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (kryterium formalnej przynależności do służb), lecz na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka służących reżimowi komunistycznemu (art. 13b ust. 1 w związku z art. 13a ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej). Nie bez znaczenia pozostaje także długość okresu pełnienia służby, jej historyczne umiejscowienia w okresie od 22 lipca 1944 roku do 31 lipca 1990 roku, miejsce pełnienia służby, zajmowane stanowiska czy stopień służbowy”.

Służbą na rzecz totalitarnego państwa będzie więc taka służba, która polega na realizowaniu i wdrażaniu totalitarnej funkcji państwa. Będzie to więc służba w określonych formacjach, ale tylko taka, która w wymiarze faktycznym będzie polegała na zwalczaniu wszelkich przejawów sprzeciwu wobec rządzącej wówczas klasy politycznej, realizująca jej cele polityczne i naruszająca podstawowe prawa i wolności człowieka. Nie będzie więc taką służbą służba polegająca na zwalczaniu pospolitej przestępczości kryminalnej (nie politycznej), która choć także jest służbą na rzecz państwa, to jednak nie ma na celu umacniania totalitarnej funkcji państwa lecz tylko (aż) zapewnienie obywatelom bezpieczeństwa w zakresie, np. ochrony życia, zdrowia lub mienia. Taka służba nie jest służbą na rzecz totalitarnego państwa.

W okresie od 16 grudnia 1976 roku wnioskodawca pełnił służbę na stanowisku kontrolera w wydziale W SB w KW MO w S.. W okresie od 1 czerwca 1980 roku do 30 czerwca 1981 roku pełnił służbę na stanowisku referenta techniki operacyjnej w wydziale W SB KW MO w S.. W okresie od 1 lipca 1981 roku do 31 lipca 1982 roku – na stanowisku starszego referenta w wydziale W SB KW MO w S.. W okresie od 1 sierpnia 1982 roku do 15 września 1983 roku – na stanowisku młodszego inspektora w Sekcji W W. (...) SB KW MO w S.. W okresie od 16 września 1983 roku do 30 września 1983 roku – na stanowisku kierownika zmiany w sekcji W W. (...) SB K W MO/WUSW w S.. W okresie od 1 października 1983 roku do 26 czerwca 1986 roku był słuchaczem etatowym Wyższej Szkoły (...) w L., a następnie pełnił służbę od 1 lipca 1986 roku do 15 stycznia 1987 roku w Grupie III SB Rejonowego (...) Spraw Wewnętrznych w Z. na stanowisku inspektora. W okresie od 16 stycznia 1987 roku do 30 czerwca 1988 roku w Grupie V. (...) Rejonowego (...) Spraw Wewnętrznych w Z. na stanowisku starszego inspektora. W okresie od 1 lipca 1988 roku do 14 czerwca 1989 roku pełnił służbę w Sekcji W W. (...) S. W. (1) w S. na stanowisku kierownika zmiany. W okresie od 15 czerwca 1989 roku do 31 sierpnia 1989 roku pozostawał w dyspozycji Szefa WUSW w S.. W okresie od 1 września 1989 roku do 31 października 1989 roku pełnił służbę w Grupie V. (...) Rejonowego (...) Spraw Wewnętrznych w Z. na stanowisku starszego inspektora. W okresie od 1 listopada 1989 roku do 15 grudnia 1989 roku pozostawał w dyspozycji Szefa WUSW w S.. W okresie od 16 grudnia 1989 roku do 31 stycznia 1990 roku pełnił służbę w Referacie SB Rejonowego (...) Spraw Wewnętrznych w Z. na stanowisku starszego inspektora. W okresie od 1 lutego 1990 roku do 31 lipca 1990 roku pełnił służbę w Wydziale II S. W. (1) w S. na stanowisku młodszego inspektora.

Powołane wyżej jednostki zostały wymienione w art. 13b ust. 1 pkt 5 litera b tiret drugie, 13b ust. 1 pkt 5 litera c tiret szóste oraz w art. 13b ust. 1 pkt 5 litera d tiret szóste, a także w art. 13b ust. 1 pkt 5 litera e tiret siódme i dziewiąte.

Kryterium formalne przynależności do określonej w ustawie zaopatrzeniowej jednostki odwołujący więc spełnił. Do rozważenia pozostaje, czy służba odwołującego w formacjach była służbą „na rzecz totalitarnego państwa”.

W niniejszej sprawie nie przedstawiono - poza samą informacją IPN o przebiegu służby - jakichkolwiek dowodów (przy czym ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na organie rentowym) na przestępczą działalność odwołującego, ani nie dokonano oceny jego indywidualnych czynów przez ich weryfikację pod kątem naruszania podstawowych praw i wolności człowieka służących reżimowi komunistycznemu, wobec czego obniżenie należnego mu świadczenia nie było uzasadnione. Nie można się zgodzić z założeniem, że sam fakt pełnienia służby od 16 grudnia 1976 roku do 31 lipca 1990 roku w instytucjach i formacjach wskazanych przez ustawę oznacza działalność na rzecz totalitarnego państwa, gdyż oznaczałoby to stosowanie mechanizmu odpowiedzialności zbiorowej.

Nie należy zatem apriorycznie zakładać, że każdy funkcjonariusz służb bezpieczeństwa działał na rzecz państwa totalitarnego, gdyż kłóci się to z ideą sprawowania sądowego wymiaru sprawiedliwości, opierającą się na indywidualnej winie i pozostającą w opozycji wobec przyjętej w omawianej ustawie koncepcji odpowiedzialności zbiorowej.

W stanie faktycznym sprawy nie ujawniono dowodów przestępczych zachowań S. K., które przyjmuje ustawa zaopatrzeniowa w stosunku do każdego funkcjonariusza pełniącego służbę na rzecz totalitarnego państwa (art. 13b). Organ emerytalno-rentowy nie zarzucił ubezpieczonemu działania sprzecznego z zasadami współżycia społecznego, czy chociażby z rzetelnością obywatelską. S. K. w ramach służby we wspominanych wcześniej jednostkach zajmującym się zdobywaniem istotnych informacji wywiadowczych, nie inwigilował członków opozycji, kościołów, związków wyznaniowych, ani też związkowców, nie prześladował osób. W opiniach służbowych przedstawiano go jako rzetelnego i zdyscyplinowanego funkcjonariusza. Organ emerytalno-rentowy nie zgłaszał żadnych wniosków dowodowych (jak choćby wniosków o przesłuchanie świadków, którzy mogliby zostać w przeszłości pokrzywdzenie przez działania wnioskodawcy) mających na celu wykazać okoliczności przeciwne. Organ nie udowodnił, że wnioskodawca dopuszczał się czynów naruszających podstawowe prawa i wolności człowieka, nie przedstawił konkretnych osób pokrzywdzonych bezprawnie przez danego funkcjonariusza, nie przedłożył dowodów, że wnioskodawca w sposób oczywisty wspierał, propagował, utożsamiał się z zasadami państwa totalitarnego. W ocenie Sądu, pełnienie służby w tych konkretnych jednostkach nie przesądziło w tym indywidualnym przypadku, że wnioskodawca dopuścił się przestępczej działalności.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy stwierdził, że przeprowadzone postępowanie dowodowe nie wykazało, aby odwołujący w okresie od 16 grudnia 1976 roku do 31 lipca 1990 roku pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 15c w zw. z art. 13b ustawy zaopatrzeniowej. Tym samym, nie było podstaw to przeliczenia jego emerytury na podstawie wspomnianych przepisów, bowiem nie mają one w ogóle zastosowania do sytuacji faktycznej odwołującego.

Powyższe czyni więc zasadnym złożony przez ubezpieczonego wniosek z 28 października 2022 roku o ponowne przeliczenie świadczeń. Należy bowiem zauważyć, że wydając decyzję z 1 czerwca 2017 roku organ oparł ją wyłącznie o uzyskaną z (...) informacja o przebiegu służby nr (...). Organowi nie były wówczas znane dowody w postaci akt osobowych wnioskodawcy, z których nie wynika, by ten „służył na rzecz totalitarnego państwa”. Akta te należy więc uznać za „nowy dowód”, o którym mowa w art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej, co uprawniało ubezpieczonego do złożenia ww. wniosku.

„Nowe okoliczności i nowe dowody”, o których mowa w artykule 33 ustawy z 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin to okoliczności i dowody, które istniały w dacie wydania decyzji przyznającej prawo do świadczeń z ubezpieczenia (zabezpieczenia) emerytalnego, lecz nie zostały uwzględnione przez organ rentowy.

[tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 5 listopada 2015 roku, III AUa 1889/14, LEX nr 2039645]

Ostatecznie, Sąd w punkcie 1 sentencji wyroku zmienił więc zaskarżoną decyzję i zobowiązał Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. do przeliczenia policyjnej emerytury S. K. z pominięciem art. 15c ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin w brzmieniu z 2016 roku, tj. według zasad uprzednio obowiązujących od daty wskazanej w zaskarżonej decyzji tj. od dnia 1 października 2017 roku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. zasądzając od Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. na rzecz S. K. kwotę 180 złotych – stosownie do treści § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1964).

Zaś zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. O obowiązku zapłaty odsetek sąd orzeka z urzędu.