Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z 26 września 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił J. F., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 24 marca 2023 roku, prawa do przeliczenia emerytury, ponieważ nie zaistniały nowe okoliczności w sprawie, ani nie przedstawił on dokumentów potwierdzających nowe okoliczności wpływające na wysokość świadczenia. Organ wskazał, że Kółko Rolnicze (...) istniało w okresie od 1 stycznia 1988 roku do 31 grudnia 1991 roku, jednak rozliczało się na podstawie deklaracji bezimiennych.

(decyzja – akta ZUS k. 50)

W dniu 5 października 2023 roku wnioskodawca złożył odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę. Ubezpieczony wniósł o uwzględnienie okresu pracy od 1 stycznia 1988 roku do 31 grudnia 1991 roku w Kółku Rolniczym (...) w P., który to okres nie został uwzględniony.

( odwołanie – k. 3-4)

W odpowiedzi na odwołania z 16 października 2023 roku organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując dotychczasową argumentację. Wskazał, że okres zatrudnienia wnioskodawcy w Kółku Rolniczym (...) w P. nie został wzięty pod uwagę z uwagi na brak możliwości potwierdzenia okresu zatrudnienia od 1 stycznia 1988 roku do 31 grudnia 1991 roku, a złożone przez wnioskodawcę oświadczenia świadków są zdaniem organu zbyt mało wiarygodne, nie zawierają wszystkich elementów wskazanych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. z 2011 roku nr. 237), jakie powinny zawierać zeznania świadka, nie zostały też potwierdzone w obecności pracownika organu rentowego.

(odpowiedź na odwołanie – k. 7-8)

Na rozprawie w dniu 20 lutego 2024 roku wnioskodawca poparł odwołanie prostując je w ten sposób, że wnosi o uwzględnienie zatrudnienia w Kółku Rolniczym (...) w P. w okresie od 5 stycznia 1987 roku do sierpnia 1990 roku. Jak podał odwołanie pomagała mu pisać inna osoba, on je jedynie podpisał, a osoba pisząca odwołanie pomyliła datę do której pracował. Jednocześnie skarżący nie był w stanie wskazać czy pracował do końca sierpnia 1990 r. czy też do innej daty sierpnia 1990 r. Pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania.

(stanowiska procesowe stron e- protokół z rozprawy z dnia 20 lutego 2024 roku 00:00:57-00:09:00 – płyta CD k. 34)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. F. urodził się w dniu (...). W dniu 19 września 2022 r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury.

(bezsporne, wniosek – k. 1-6 akt ZUS )

Decyzją z 17 listopada 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. ustalił kapitał początkowy J. F. na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1978 r. do 31 grudnia 1987 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 39,66 % i został pomnożony przez kwotę bazową w wysokości 1.220,89 zł, w związku z czym podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 484,20 zł. ZUS uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 7 lat, 6 miesięcy i 27 dni, tj. 90 miesiące. Wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 41,63 %. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 35.360,71 zł.

Organ rentowy nie uwzględnił okresów:

- od 1 stycznia 1971 roku do 30 września 1972 roku oraz od 1 lutego 1973 roku do 31 grudnia 1973 roku z uwagi na brak zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego.

(decyzja – k. 3-4 akt ZUS (...))

Decyzją z 18 listopada 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., przyznał J. F., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 19 września 2022 roku, prawo do emerytury od 1 września 2022 roku, tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że emerytura została obliczona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej jako równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Przy ustaleniu wysokości emerytury uwzględniono:

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego (195.593,11 zł);

- średnie dalsze trwanie życia (179,80 miesięcy);

Wyliczona kwota emerytury wyniosła 1.087,84 zł (195.593,11 zł / 179,80 = 1.087,84 zł).

Wysokość świadczenia do wypłaty wynosi 989,93 złotych.

Organ wskazał, że emerytura przyznana od 01-09-2022 w kwocie 1087,84 zł jest niższa od najniższej emerytury, która wynosi 1338,44 zł. Emerytury nie podwyższa się, gdyż ubezpieczony nie udowodnił łącznie okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 25 lat.

(decyzja – k. 25-27 akt ZUS )

W dniu 25 listopada 2022 roku wnioskodawca złożył wniosek o ponowne przeliczenie świadczenia emerytalno-rentowego.

(wniosek k. 28-29 akt ZUS)

Decyzją z 20 grudnia 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. ponownie ustalił kapitał początkowy J. F. na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1978 r. do 31 grudnia 1987 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 51,02 % i został pomnożony przez kwotę bazową w wysokości 1.220,89 zł, w związku z czym podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 622,90 zł. ZUS uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 9 lat, 2 miesięcy i 28 dni, tj. 110 miesiące. Wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 44,75 %. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 42.922,33 zł.

Organ rentowy nie uwzględnił okresów:

-od 1971-01-01 do 1972-09-30, -od 1973-02-01 do 1973-12-31, z uwagi na brak zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego;

-od 1985-09-30 do 1985-10-01, od 1986-01-03 do 1986-01-03, od 1986-02-25 do 1986-02-28, od 1986-03-03 do 1986-03-04, od 1986-11-17 do 1986-11-21, od 1986-12-01 do 1986-12-31, gdyż w tych okresach ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym,

- od 1987-01-03 do 1987-01-05, okres przypadający po dacie wystawienia świadectwa pracy.

(decyzja – k. 9-10 akt ZUS (...))

Decyzją z 22 grudnia 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., przeliczył emeryturę J. F. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 25 listopada 2022 od 1 września 2022 roku, tj. od daty nabycia uprawnień emerytalnych.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że emerytura została obliczona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej jako równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Przy ustaleniu wysokości emerytury uwzględniono:

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego (237.419,26 zł);

- średnie dalsze trwanie życia (179,80 miesięcy);

Wyliczona kwota emerytury wyniosła 1.320,46 zł (237.419,26 zł / 179,80 = 1.320,46 zł).

Wysokość świadczenia do wypłaty wynosi 1201,62 złotych.

Organ wskazał, że emerytura przyznana od 01-09-2022 w kwocie 1320,46 zł jest niższa od najniższej emerytury, która wynosi 1338,44 zł. Emerytury nie podwyższa się, gdyż ubezpieczony nie udowodnił łącznie okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 25 lat.

(decyzja – k. 38-40 akt ZUS )

W dniu 24 marca 2023 roku wnioskodawca złożył wniosek o ponowne przeliczenie świadczenia emerytalno-rentowego.

(wniosek k. 43-44 akt ZUS)

Zaskarżoną decyzją z 26 września 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił J. F. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 24 marca 2023 roku prawa do przeliczenia emerytury, ponieważ nie zaistniały nowe okoliczności w sprawie, ani nie przedstawił on dokumentów potwierdzających nowe okoliczności wpływające na wysokość świadczenia. Organ wskazał, że Kółko rolnicze (...) istniało w okresie od 1 stycznia 1988 roku do 31 grudnia 1991 roku, jednak rozliczało się na podstawie deklaracji bezimiennych.

(decyzja – akta ZUS k. 50)

J. F. od 5 stycznia 1987 roku do 31 lipca 1990 roku był zatrudniony na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku traktorzysty w Kółku Rolniczym (...) w P.. Jako traktorzysta wykonywał wszelkie prace polowe. Pracował bez ograniczeń , niejednokrotnie do późnych godzin nocnych. Robił opryski, kosił trawę, wykonywał orkę i kultywację pól. Pracował na polach wskazanych przez kierownictwo. Dodatkowo wykonywał zlecenia z budów np. wywoził gruz, czy trociny. Wnioskodawca nie pamięta ile zarabiał. Pracował razem z E. B. i R. F..

(legitymacja ubezpieczeniowa k. 27 zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 20 lutego 2024 roku e-protokół (...):40:22 – 00:40:49 – płyta CD – k. 34 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami na rozprawie w dniu 20 lutego 2024 roku e-protokół (...):01:28 – 00:16:40 – płyta CD – k. 34, zeznania świadka E. B. e-protokół z rozprawy z dnia 20 lutego 2024 r. 00:20:10 -00:29:26 płyta CD k. 34 , zeznania świadka R. F. e-protokół z rozprawy z dnia 20 lutego 2024 r. 00:29:26 -00:38:51 płyta CD k. 34)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy w szczególności w postaci legitymacji ubezpieczeniowej skarżącego, jak również na zeznaniach świadków i wnioskodawcy, albowiem dowody te wzajemnie ze sobą korelowały i tworzyły spójną, logiczną całość. Podkreślić należy, że świadkowie mieli pełną wiedzę na temat charakteru pracy odwołującego w badanym okresie zatrudnienia albowiem pracowali razem z wnioskodawcą w tym samym zakładzie pracy, a przy tym są dla niego osobami obcymi, a zatem nie mieli żadnego interesu w tym, ażeby zeznawać na korzyść wnioskodawcy.

Zaś zapisy z legitymacji ubezpieczeniowej wskazują wprost na datę rozpoczęcia zatrudnienia odwołującego oraz potwierdzają (stosownymi zapisami zapatrzonymi we właściwe stemple) jego pracę w dalszych latach. Należy podkreślić, że w toku rozprawy Sąd zapoznał się również z legitymacją ubezpieczeniową świadka, która to legitymacja zawierała tożsame z legitymacją odwołującego, stemple Kółka Rolniczego (...) w P.. Na rozprawie skarżący sprecyzował swoje żądanie i wskazał, że wnosi o uwzględnienie zatrudnienia w Kółku Rolniczym (...) w P. w okresie od 5 stycznia 1987 roku do sierpnia 1990 roku. Jak podał odwołanie pomagała mu pisać inna osoba, on je jedynie podpisał, a osoba pisząca odwołanie pomyliła datę do której pracował. Jednocześnie skarżący nie był w stanie wskazać czy pracował do końca sierpnia 1990 r. czy też do innej daty sierpnia 1990 r. A zatem z uwagi na to, że brak jest w legitymacji ubezpieczeniowej wskazania daty, do której odwołujący był zatrudniony Sąd uznał, że możliwym jest jedynie uwzględnienie zatrudnienia do 31 lipca 1990 roku, jako do daty pewnej. Stwierdzenie bowiem wnioskodawcy, że nie jest on w stanie wskazać czy pracował do końca sierpnia, do połowy sierpnia czy też do innej daty w sierpniu 1990 r. uniemożliwia ustalenie jakiejkolwiek daty sierpniowej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie w znakomitej większości jest zasadne.

Zgodnie z treścią art.114 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U z 2021 r., poz. 291 z późn. zm.), w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość.

Przepis ten z mocy art. 175 ust. 4 ww. ustawy ma zastosowanie również do ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego.

Możliwość wzruszenia decyzji rentowych polega przede wszystkim na niwelowaniu tzw. wad materialnoprawnych, czyli uchybień organu rentowego w zakresie rozstrzygania o faktach warunkujących nabycie prawa do emerytur i rent albo zaniedbań samych ubezpieczonych wywołanych nieporadnością w dokumentowaniu prawa do świadczeń lub niedostateczną znajomością warunków, od których spełnienia zależy przyznanie uprawnień ubezpieczeniowych.

Niezbędnym warunkiem ponownego ustalenia prawa do świadczeń jest powołanie nowych dowodów lub wskazanie okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji rentowej, które mogą mieć wpływ na istnienie tego prawa. Prawo do świadczenia należy ustalić ponownie (na wniosek zainteresowanego albo z urzędu), jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody albo ujawnione okoliczności wskazujące na błędność decyzji. Zwrot „nowy dowód” obejmuje zarówno przypadki ujawnienia dowodów istniejących przed wydaniem decyzji, jak i sytuacje zgłoszenia dowodów uzyskanych po wydaniu decyzji, pod warunkiem że wynikają z nich fakty powstałe przed tym momentem. Zwrot „ujawnione okoliczności” oznacza zarówno okoliczności faktyczne, jak i okoliczności sprawy, czyli nie tylko fakty, których ustalenie warunkuje wydanie decyzji, lecz także wszelkie zachowania uczestników postępowania w sprawie ustalania prawa. Należy więc przyjąć, że „ujawnione okoliczności” to określane w przepisach prawa materialnego fakty warunkujące powstanie uprawnień ubezpieczeniowych oraz uchybienia normom prawa materialnego lub/i procesowego wpływające na dokonanie ustaleń w sposób niezgodny z ukształtowaną ex lege sytuacją prawną zainteresowanego (Jankowska Karina, Jędrasik-Jankowska Inetta, Komentarz do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, (w:) Prawo do emerytury. Komentarz do ustaw z orzecznictwem, komentarz do art.114).

W ocenie organu rentowego w niniejszej sprawie wnioskodawca nie przedstawił nowych dowodów w sprawie, a zatem odmówiono zaliczenia ww. okresu do stażu pracy.

Powyższe stanowisko nie jest prawidłowe. Należy podkreślić, iż w toku postępowania sądowego zgromadzanych zostało szereg nowych dowodów, chociażby w postaci legitymacji ubezpieczeniowej świadka, okazanej na rozprawie, która zawierała tożsame stemple co legitymacja ubezpieczeniowa przedstawiona przez odwołującego. Poza tym skarżący przedstawił zeznania dwóch świadków, z którymi razem pracował w spornym K. i którzy w sposób szczegółowy opisywali jego pracę oraz okres zatrudnienia . Tym samym należało uznać, że niewątpliwie pojawiły się w sprawie nowe dowody, istniejące jeszcze przed wydaniem decyzji, które mają wpływ na wysokość świadczenia i które umożliwiły ponowne jego ustalenie.

Stosownie do art. 173 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2023 r. poz. 1251) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy na dzień wejścia w życie ustawy.

Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat (ust. 2).

Zgodnie z art. 174 ust. 1 ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przepis ust. 2 art. 174 stanowi, że przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1)  okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2, to jest w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

W myśl ust. 3 w/w przepisu podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się przed dniem przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Z kolei z mocy art. 15 ust. 1 analizowanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 tego samego przepisu przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym złożono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Ust. 6 tego samego przepisu stanowi, że na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Zgodnie z ust. 4 i 5 w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1)  oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3,
w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2)  oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3)  oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty,

4)  oraz mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Natomiast stosownie do art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Stosownie do art. 25 analizowanej ustawy podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Emerytura, ustalana według zreformowanych zasad dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wieko­wi, w jakim ubezpieczony przechodzi na emeryturę - art. 26 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach (ust. 2). Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3). Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2 (ust. 4).

Emerytura na tzw. starych zasadach wyliczana jest wyłącznie tym osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 roku, które mają prawo do wcześniejszej emerytury (np. na podstawie art. 88 ustawy Karta Nauczyciela).

Zatem w przypadku osób, dla których ustalany jest kapitał początkowy, wysokość emerytury uzależniona jest od kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne ewidencjonowanych od dnia 1 stycznia 1999 roku na koncie ubezpieczonego.

Zgodnie zaś z ogólną zasadą wyrażoną w art. 116 ust. 1 postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej. Na podstawie art. 129 ust. 1 świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2.

Z kolei na podstawie ust. 2a dodanego do art. 15 z dniem 1 stycznia 2009 r., jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011, Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Należy podkreślić, iż Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe.

W myśl zaś § 22 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412) jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności:

1)  legitymacja ubezpieczeniowa;

2)  legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

Jeżeli ustawa przewiduje możliwość udowodnienia zeznaniami świadków okresu składkowego, od którego zależy prawo lub wysokość świadczenia, dowód ten dopuszcza się pod warunkiem złożenia przez zainteresowanego oświadczenia w formie pisemnej lub ustnej do protokołu, że nie może przedłożyć odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ten okres.

W konsekwencji ubezpieczony nie może w postępowaniu przed organem rentowym wykazywać okoliczności wpływających na prawo do świadczenia z ubezpieczenia społecznego lub jego wysokość (w tym w szczególności wykazywać okresów zatrudnienia i charakteru pracy) na podstawie dowodów innych niż świadectwo pracy, zaświadczenie pracodawcy albo legitymacja ubezpieczeniowa lub inne dokumenty pracownicze./III AUa 678/13 - wyrok SA Kraków z dnia 26-11-2013/

Wskazana regulacja § 22 ust. 1 powołanego rozporządzenia wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby sporne okresy zatrudnienia nie mogły być wykazane w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków. W postępowaniu dowodowym potwierdzającym okresy zatrudnienia w postępowaniu przed organem rentowym dowodem jest tylko to, co prawo za dowód uznaje i jako dowód dopuszcza. Takie ograniczenia nie występują natomiast w procedurze cywilnej, w której okoliczności sporne mogą być wykazywane wszelkimi dowodami. (II UK 94/17 - postanowienie SN - Izba Pracy z dnia 11-01-2018) W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe dotyczą wyłącznie postępowania przed organami. (V U 980/13 - wyrok SO Kalisz z dnia 06-12-2013/

Mając powyższe na uwadze Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji związanej ze spornym okresem zatrudnienia wnioskodawcy oraz zeznań złożonych przez świadków.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było nieuwzględnienie okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Kółku Rolniczym (...) w P., którego to okres zatrudnienia początkowo skarżący określił od 1 stycznia 1988 roku do 31 grudnia 1991 roku, a następnie sprecyzował, że właściwy okres to okres od 5 stycznia 1987 roku do sierpnia 1990 roku. Przy czym wyjaśnił on skąd nastąpiła ta rozbieżność wskazując, iż odwołanie było pisane przez inną osobę i błędnie wskazano datę zakończenia jego zatrudnienia, gdyż nie pracował w K. aż do 31 grudnia 1991 roku.

Organ rentowy zakwestionował ten okres zatrudnienia w całości z uwagi na brak możliwości potwierdzenia okresu zatrudnienia stosownymi dokumentami, a złożone przez wnioskodawcę oświadczenia świadków uznano za zbyt mało wiarygodne, nie zawierające wszystkich elementów wskazanych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. z 2011 roku nr. 237) jakie powinny zawierać zeznania świadka, nie zostały też potwierdzone w obecności pracownika organu rentowego.

W ocenie Sądu, w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, zachodzą podstawy do uznania, iż wnioskodawca legitymuje się dodatkowo okresem zatrudnienia w zakresie innym niż ostatecznie przyjęty przez ZUS w zaskarżonej decyzji.

Podkreślenia wymaga, że w procesie zostały zaoferowane dowody za sporny okres zatrudnienia – oryginał legitymacji ubezpieczeniowej i zeznania wnioskodawcy skonfrontowane z treścią zeznań świadków, co pozwala stwierdzić, iż wnioskodawca faktycznie pracował w ww. zakładzie pracy. Bezspornie, złożona przez niego legitymacja ubezpieczeniowa, jest wiarygodna i organ rentowy nie podważał jej wiarygodności w toku postępowania. Ażeby mieć pewność co do prawdziwości znajdujących się legitymacji skarżącego zapisów, Sąd w toku postępowania porównał legitymację ubezpieczeniową świadka i odwołującego, okazując ją pełnomocnikowi ZUS i stwierdził, że wszelkie pieczęcie znajdujące się w obydwu tych dokumentach są tożsame. Dzięki zapisom z legitymacji można było ustalić pewną datę rozpoczęcia tego zatrudnienia przez odwołującego, na dzień 5 stycznia 1987 roku, jak również potwierdzała ona świadczenie pracy w 1988 roku.

Jednocześnie brak było możliwości, w oparciu o omawiany dokument , ustalenia daty końcowej tego zatrudnienia, gdyż nie znajdował się w legitymacji żaden zapis tego dotyczący. Z kolei skarżący nie był w stanie wskazać czy pracował do końca sierpnia 1990 r. czy też do innej daty sierpnia 1990 r. Jak zeznał jest pewien co do tego, że pracę zakończył w sierpniu 1990 roku, ale nie pamięta którego. A zatem z uwagi na brak w legitymacji ubezpieczeniowej wskazania daty, do której odwołujący był zatrudniony Sąd uznał, że możliwym jest jedynie uwzględnienie zatrudnienia do 31 lipca 1990 roku, jako do daty pewnej. Stwierdzenie bowiem wnioskodawcy, że nie jest on w stanie wskazać czy pracował do końca sierpnia, do połowy sierpnia czy też do innej daty w sierpniu 1990 r. uniemożliwia ustalenie jakiejkolwiek daty sierpniowej. Zatrudnienie w tym okresie potwierdzili również świadkowie.

Z kolei co do samego świadczenia pracy w K. Sąd oparł się na zeznaniach świadków, którzy pracowali razem z odwołującym i którzy wskazywali dokładnie jakie czynności wnioskodawca wykonywał i w jakim wymiarze czasu pracy. Ich zeznania w pełni pokrywały się z zeznaniami skarżącego.

Należy podnieść, że niewątpliwym jest , iż odwołujący świadczyła pracę traktorzysty, w oparciu o umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, w K. S. w P.. Nie mógł on jednak przed organem rentowym udowodnić tego okresu świadectwem pracy, gdyż spłonęło ono razem z innymi dokumentami. Wnioskodawca podjął również próbę odnalezienia dokumentów pracowniczych z tego K., podobnie jak Sąd, w toku postępowania, ale brak jest tych dokumentów w jakiejkolwiek jednostce. Tym samym należało dokonać stosownych ustaleń w oparciu o pozostałe dowody, które łącznie dają możliwość dokonania takich ustaleń.

Okoliczności, które są wymagane przy przyznawaniu prawa do świadczeń, mogą być dowodzone zarówno w oparciu o zgromadzoną dokumentację (akta osobowe i płacowe), w szczególności świadectwo pracy, ale także inne dowody (zeznania świadków, przesłuchanie strony). Brak jest podstaw do kwestionowania prawdomówności wnioskodawcy, bądź jego możliwości zrelacjonowania zapamiętywanych faktów, a także kwestionowania zeznań świadków, które korelują wzajemnie ze sobą oraz z zapisami z legitymacji ubezpieczeniowej.

Organ rentowy nie zgłosił wniosków dowodowych mających na celu wykazanie okoliczności przeciwnych.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 i 2 KPC, zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. do przeliczenia emerytury J. F. przy uwzględnieniu zatrudnienia J. F. w Kółku Rolniczym (...) w P. w okresie od 5 stycznia 1987 roku do 31 lipca 1991 roku oraz minimalnego wynagrodzenia za ten okres zatrudnienia, od dnia 1 marca 2023 roku tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. W pozostałym zaś zakresie roszczenie oddalił, co do zatrudnienia w miesiącu sierpniu 1990 r.

D.J.