Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt VIII Ua 50/23

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 7 marca 2023 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie M. Z. od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Ł. z dnia 11 sierpnia 2021 roku w zakresie dotyczącym konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku z ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Powyższe orzeczenie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

Orzeczeniem z dnia 29 czerwca 2021 roku nr (...)-DZ Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Ł. postanowił zaliczyć M. Z. do osób niepełnosprawnych na czas do 31 sierpnia 2022 roku. Jednocześnie w orzeczeniu stwierdzono, że wnioskodawczyni nie wymaga stałej ani długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. M. Z. ukończyła 10 lat (ur. (...)). Cierpi na pierwotne zaburzenia układu odpornościowego (niedobór odporności komórkowej i humoralnej) oraz nawracające infekcje układu oddechowego. W zw. z tym jest pod opieką Poradni Zaburzeń Odporności i wymaga podawania immunoglobulin. Korzysta z nauczania domowego, ale mimo ograniczonego kontaktu z rówieśnikami, ma koleżanki.

Stan zdrowia wnioskodawczyni uzasadnia rozpoznanie choroby przewlekłej (niedobór odporności humoralnej i komórkowej), która w celu ustabilizowania, wymaga systematycznej kontroli i leczenia. Zakres koniecznej opieki i pomocy udzielanej dziecku przez opiekunów, wynikający z choroby przewlekłej, jest większy niż wymagany przez dzieci zdrowe w tym wieku i kwalifikuje dziewczynkę do uznania za osobę niepełnosprawną w okresie powyżej 12 miesięcy /rokuje poprawę stanu zdrowia, poprawę odporności i zmniejszenie ilości infekcji/. Dotychczasowe leczenie preparatami immunoglobulin przyniosło dużą poprawę; infekcje występują znacznie rzadziej, z częstością jak u rówieśników. Małoletnia wymaga w zw. z tym obserwacji w ciągu kolejnych 12 miesięcy, ale nie wymaga stałej lub długotrwałej opieki innej osoby w związku z brakiem znacznie ograniczonej możliwości samodzielnej egzystencji /jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych/. W zakresie samoobsługi i poruszania się jest samodzielna adekwatnie do wieku; jedynie wymaga pomocy i stałego współudziału matki w procesie leczniczym i edukacyjnym w zakresie przewyższającym wsparcie potrzebne osobie w danym wieku. Aktualny stopień nasilenia choroby nie wywołuje znacznego ograniczenia możliwości samodzielnej egzystencji, a objawy kliniczne w postaci zawrotów głowy, zaburzeń równowagi i bólu głowy wymagają obserwacji, jednakże nie upośledzają zdolności poruszania się, samoobsługi ani komunikowania z otoczeniem.

Postawa i zachowanie małoletniej nie odbiegają od normy dla jej płci i wieku. Dziewczynka jest radosna, bardzo energiczna, porusza się prawidłowo, nie wykazuje żadnych ograniczeń w ruchu /koordynacja ruchowa jest prawidłowa dla wieku, a sprawność ruchowa jest powyżej przeciętnej, czynności dnia codziennego, jak np. utrzymanie higieny i ubieranie się małoletnia wykonuje samodzielnie/. Nie występują poważne ograniczenia w zakresie samoobsługi, samodzielnego poruszania się i komunikowania z otoczeniem. M. wymaga stałego współudziału opiekunów w procesie leczniczym i edukacyjnym w zakresie przewyższającym wsparcie potrzebne osobie w danym wieku, ale z powodu choroby przewlekłej nie jest całkowicie uzależniona od innych osób w czynnościach dnia codziennego /brak znacznego ograniczenia możliwości samodzielnej egzystencji, tj. zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem/.

Funkcjonowanie intelektualne, społeczne i emocjonalne M. jest prawidłowe dla jej wieku. Nie ujawniają się deficyty w obszarze poznawczym, w zakresie emocji ani zaburzeń zachowania. Wnioskodawczyni z uwagi na stan rozwoju psychicznego nie wymaga stałej ani długotrwałej opieki z uwagi na to, że nie jest całkowicie zależna od opiekunów w zakresie samoobsługi, poruszania się i komunikacji. Kontakt werbalny z małoletnią jest możliwy i satysfakcjonujący bez udziału opiekunów. Wnioskodawczyni nie ma trudności w nawiązywaniu relacji interpersonalnych i w ich poprawnym utrzymywaniu. W aspekcie psychologicznym dziewczynka nie jest osobą niepełnosprawną.

Z uwagi na stan układu nerwowego M. Z. również nie jest osobą niepełnosprawną i niezdolną do samodzielnej egzystencji. Nie przyjmuje i nie przyjmowała leków neurologicznych. Podczas badania przedmiotowego, również przeprowadzonego w dniu 25 października’22 przez biegłego lekarza neurologa, nie stwierdzano patologii. Pewne zmiany naczyniowe stwierdzono we wcześniejszych badaniach obrazowych MR. W zw. z nieprawidłowościami anatomicznymi naczyń mózgowych /naczynie (...) po stronie lewej jest zagięte, tworzy pętle, wpukla się do kanału słuchowego wewnętrznego na mniej niż 50% jego długości co stwarza możliwość konfliktu naczyniowo-nerwowego z nerwem VIII typu II; po stronie prawej- węższe odgałęzienie naczynia (...) wnika do przewodu słuchowego wewnętrznego na więcej niż 50% długości, typ 37/ i zaburzeniami w przepływie krwi w tych naczyniach pozostaje pod opieką poradni neurologicznej. Wskazane anomalie nie wymagają interwencji neurochirurgicznej /nie są na tyle istotne klinicznie, aby podejmować ryzyko zabiegu/.

Stan faktyczny, ustalono na podstawie powołanych powyżej dowodów z dokumentów oraz z innych pisemnych źródeł dowodowych, których strony nie kwestionowały.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły również opinie biegłych lekarzy sądowych oraz biegłego psychologa-pełne, rzeczowe, wiarygodne, logiczne, oparte na dokumentacji medycznej załączonej do akt, jak i na wynikach bezpośredniego badania wnioskodawczyni. Strony nie składały takich umotywowanych zastrzeżeń, które podważałyby wartość dowodową opinii biegłych sądowych. Zastrzeżenia przedstawicielki ustawowej małoletniej wnioskodawczyni przebierały formę polemiki opartej na subiektywnej ocenie stanu zdrowia dziecka mającej na celu zdyskredytowanie opinii biegłego sądowego, która dla strony nie była korzystna.

Zdaniem Sądu Rejonowego, wbrew stanowisku strony odwołującej się, opinia każdego z biegłych sądowych odpowiadała zakreślonej tezie dowodowej, była należycie uzasadniona, logiczna i wsparta okolicznościami wynikającymi z dokumentacji medycznej. Biegli jednoznacznie wskazali, że stan zdrowia M. nie powoduje znacznie ograniczonej możliwości jej samodzielnej egzystencji i w związku z tym konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby. Biegli uzupełniali opinie zgodnie z wnioskami, wyczerpująco odnosząc się do pytań i zastrzeżeń przedstawicielki ustawowej wnioskodawczyni. W każdej z opinii podkreślali, że M. jest samodzielna i rozwija się prawidłowo, a jej zdolność samodzielnej egzystencji-mimo przewlekłej choroby i nauczania domowego- nie jest ograniczona.

Podstawę ustaleń w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia stanowiły też spójne, opinie biegłych z zakresu psychologii i neurologii. Obaj specjaliści jednoznacznie ocenili, że wnioskodawczyni nie wymaga stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w związku ze stanem układu nerwowego i stanem psychicznym.

Zdaniem Sądu Rejonowego, stan sprawy został dostatecznie wyjaśniony do rozstrzygnięcia. Przedstawione w sprawie opinie biegłych były merytorycznie prawidłowe, odpowiadały postawionej tezie dowodowej, zawierały czytelne i jednoznaczne wnioski, nie budziły wątpliwości. Opinie biegłych korespondowały ze znajdującą się w aktach sprawy dokumentacją i miały pełną wartość dowodową.

W sprawach związanych z oceną stanu zdrowia i wiążących się z tym roszczeń, dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, a mianowicie korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z opinii kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy opinia złożona jest niekorzystna dla strony. W świetle art. 286 k.p.c. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych lub z opinii instytutu, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974, II CR 817/73). O ewentualnym dopuszczeniu dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalności medycznej nie może decydować wyłącznie wniosek strony, lecz zawarte w tym wniosku konkretne uwagi i argumenty podważające miarodajność dotychczasowej opinii lub co najmniej miarodajność tę poddające w wątpliwość. W przeciwnym wypadku wniosek taki musi być uznany za zmierzający wyłącznie do nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu, co winno skutkować jego pominięciem (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 5 czerwca 2002 r., III AUa 811/02, OSA 2003/9/35).

Wystarczy, że opinia jest przekonująca dla sądu, który ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi, z dnia 18 marca 2016 r., I ACa 1381/15). Zadaniem biegłego jest udzielenie sądowi, na podstawie posiadanych wiadomości fachowych i doświadczenia zawodowego, informacji i wiadomości niezbędnych do ustalenia i oceny okoliczności sprawy.

Wnioski przedstawione przez biegłych różnych specjalności wydających opinie w niniejszej sprawie były ze sobą zbieżne. Sąd nie znalazł podstaw do dalszego kontynuowania postępowania i dopuszczenia dowodu z opinii biegłych z zakresu immunologii i neurochirurgii. Tym samym na podstawie art. 235 2 § 1 pkt 5 w zw. z art. 148 § 3 k.p.c. pominął dowód z opinii wskazanych biegłych jako nieprzydatny do wykazania okoliczności istotnych dla wyniku sporu oraz zmierzający do zbędnego wydłużenia postępowania. Zwłaszcza, że małoletnia była już konsultowana neurochirurgicznie i nie stwierdzono wskazań do zabiegowego eliminowania anomalii naczyniowych, nie mających istotnego znaczenia dla rozwoju i sprawności dziecka.

W ocenie Sądu Rejonowego, w sprawie, nie było też podstaw do sukcesywnego zobowiązywania biegłych sądowych do uzupełniania opinii w miarę upływu czasu i kontynuowanego leczenia oraz diagnostyki małoletniej, np. w zw. z sezonowymi, typowymi w danym okresie czasu infekcjami, dotyczącymi również dzieci potencjalnie zdrowych /z niezdiagnozowanymi zaburzeniami odporności, itp./. Biegli, jak i lekarze leczący i diagnozujący małoletnią jednoznacznie stwierdzali wskazania do obserwacji stanu dziecka i kontynuowania diagnostyki a także leczenia zaburzeń odporności. W zw. z powyższym, historia choroby i karta informacyjna z maja i września’ 22 /k:157/ , złożone przez matkę dziecka do akt sprawy w lutym’23, mimo wcześniejszych terminów badania i oceny przez biegłych sądowych, nie uzasadniały kontynuowania postępowania dowodowego. Oczywiste jest bowiem, że w stanie zdrowia dziecka będą zachodziły zmiany, choćby zw. z doraźnymi infekcjami, a ocenie podlega poprawność orzekania przez (...) w dniu wydania ocenianego orzeczenia, tj. w sierpniu 2021r. Zresztą wskazana dokumentacja medyczna, którą matka M. okazywała biegłym potwierdzała tyle, że w maju’22 odbyła się konsultacja neurochirurgiczna dziecka podczas, której nie stwierdzono objawów ogniskowych i ubytkowych ze strony (...); zalecono obserwację konfliktu naczyniowego; odległe badanie RM; diagnostykę zawrotów głowy. Wskazane okoliczności były już znane wcześniej; poddane ocenie biegłych sądowych; opisane w dokumentacji medycznej i podawane w trakcie badania przedmiotowego. Z kolei, we wrześniu’22 małoletnia przeszła infekcję (...), a po leczeniu szpitalnym, w dobrym stanie zdrowia, po 7 dniach wypisano ją do domu. Nie stwierdzono wówczas innych, niż wcześniej zdiagnozowane schorzeń, a kolejna infekcja /typowa także dla innych dzieci/nie mogła stanowić podstawy do dalszego korzystania z oceny biegłych lekarzy.

W sprawie została wydana opinia przez biegłą z zakresu pediatrii oraz biegłego neurologa. Biegła pediatra szczegółowo i wyczerpująco odniosła się do kwestii istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Jej wnioski były jednoznaczne i precyzyjne. Stan zdrowia wnioskodawczyni i wymagania z nim związane został określony w sposób niebudzący wątpliwości. Wnioski zawarte w opinii biegłego neurologa również były czytelne i zbieżne z ustaleniami innych biegłych. Stan zdrowia M. Z., związane z nim ograniczenia w funkcjonowaniu i jej wymagania zostały tym samym wyjaśnione w sposób jednoznaczny, nie budzący wątpliwości i nie wymagający uzupełnienia. Przeprowadzenie zaś dowodu z opinii biegłych o podobnej specjalności spowodowałoby jedynie zbędne przedłużenie postępowania, jako że istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności zostały w sposób kompletny wyjaśnione.

Sprawa nadawała się do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym czemu strony nie sprzeciwiały się. W sprawie przeprowadzono wszystkie konieczne dowody, które nie wymagały procedowania na rozprawie.

W celu oceny zasadności odwołania i zarzutów odwołującej się skorzystano z jedynego możliwego w takim przypadku dowodu, tj. z opinii biegłego sądowego (aby dostarczyć sądowi wiedzy specjalistycznej w zakresie oceny stanu zdrowia w spornym okresie); opinii miarodajnych, precyzyjnych, nie budzących wątpliwości sądu.

W ustalonych okolicznościach, stawiennictwo stron i osobiste zajęcie stanowiska /poza pismem procesowym/, nie było konieczne do rozpoznania sprawy. Zwłaszcza, że art. 148 1 k.p.c. daje możliwość rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym, także wtedy, gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, Sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. /art. 148 1 § 1 k.p.c./.

Stawienie się stron na rozprawie, nie dostarczyłoby żadnych nowych faktów, które spowodowałyby inny wynik sporu. Przepis art. 148 1 k.p.c. nie zawiera żadnego ograniczenia o charakterze przedmiotowym, a więc może mieć zastosowanie praktycznie w każdego rodzaju sprawie, tj. także w sprawach z odwołania od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Do rozpoznania sprawy niezbędny jest materiał procesowy przedstawiony (dostarczony) Sądowi przez obie strony postępowania i takim materiałem, wystarczającym do rozstrzygnięcia sporu, Sąd dysponował w chwili wydania wyroku (stosownie do inicjatywy stron postępowania, a w tym przypadku- także zgromadzonym z urzędu). W sprawie, strony nie domagały się rozpoznania odwołania wyłącznie na rozprawie, a z pism które złożyły /odwołania i odpowiedzi na nie/ nie wynikało, aby pozostały do przeprowadzenia takie zasadne i konieczne procesowo dowody, które wymagałyby rozprawy.

Wobec braku dalszych wniosków dowodowych stron rozstrzygnięto w przedmiocie zarzutów odwołania na posiedzeniu niejawny

Sąd Rejonowy zważył, że wbrew zarzutom strony odwołującej się ocena stanu zdrowia i sprawności małoletniej dokonana przez Wojewódzki Zespół d.s. Orzekania o Niepełnosprawności była prawidłowa.

Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2023 r., poz. 100), osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia z dnia 1 lutego 2002 r. (Dz.U. z 2002 r. nr 17, poz. 162 ze zm.) precyzuje, że oceny niepełnosprawności u osoby w wieku do 16 roku życia, zwanej dalej "dzieckiem", dokonuje się na podstawie następujących kryteriów:

1) przewidywanego okresu trwania upośledzenia stanu zdrowia z powodu stanów chorobowych, o których mowa w § 2, przekraczającego 12 miesięcy,

2) niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującej konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku, albo

3) znacznego zaburzenia funkcjonowania organizmu, wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem.

Zgodnie natomiast z § 2 rozporządzenia do stanów chorobowych, które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku, należą:

1) wady wrodzone i schorzenia o różnej etiologii prowadzące do niedowładów, porażenia kończyn lub zmian w narządzie ruchu, upośledzające w znacznym stopniu zdolność chwytną rąk lub utrudniające samodzielne poruszanie się,

2) wrodzone lub nabyte ciężkie choroby metaboliczne, układu krążenia, oddechowego, moczowego, pokarmowego, układu krzepnięcia i inne znacznie upośledzające sprawność organizmu, wymagające systematycznego leczenia w domu i okresowo leczenia szpitalnego,

3) upośledzenie umysłowe, począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym,

4) psychozy i zespoły psychotyczne,

5) całościowe zaburzenia rozwojowe powodujące znaczne zaburzenia interakcji społecznych lub komunikacji werbalnej oraz nasilone stereotypie zachowań, zainteresowań i aktywności,

6) padaczka z częstymi napadami lub wyraźnymi następstwami psychoneurologicznymi,

7) nowotwory złośliwe i choroby rozrostowe układu krwiotwórczego do 5 lat od zakończenia leczenia,

8) wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące znaczne ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 5/25 lub 0,2 według S. po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi, lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni,

9) głuchoniemota, głuchota lub obustronne upośledzenie słuchu niepoprawiające się w wystarczającym stopniu po zastosowaniu aparatu słuchowego lub implantu ślimakowego.

Przy ocenie niepełnosprawności dziecka bierze się pod uwagę:

1) rodzaj i przebieg procesu chorobowego oraz jego wpływ na stan czynnościowy organizmu,

2) sprawność fizyczną i psychiczną dziecka oraz stopień jego przystosowania do skutków choroby lub naruszenia sprawności organizmu,

3) możliwość poprawy stanu funkcjonalnego pod wpływem leczenia i rehabilitacji.

Od samego orzeczenia niepełnosprawności, w przypadku osób do 16 roku życia, bez określenia stopnia, należy odróżnić wskazania, w tym sporne w tej sprawie wskazanie z pkt 7 - konieczność stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Przepisy ustawy powołanej na wstępie rozważań, mającej zastosowanie do wszystkich osób niepełnosprawnych (bez względu na wiek), definiują, iż niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację.

Z zebranego materiału dowodowego wynika, w ocenie Sądu I Instancji, iż u małoletniej M. zdiagnozowano zaburzenia odporności komórkowej i humoralnej. Wnioskodawczyni jest bardziej podatna na infekcje niż jej rówieśnicy, wymaga podawania specjalistycznych leków w szczególny sposób wymagający uprzedniego przeszkolenia. Jest pod opieką wielu specjalistów. Korzysta z nauczania indywidualnego, ma więc ograniczony kontakt z rówieśnikami.

Powyższe zaburzenia powodują, że małoletnia została zaliczona do osób niepełnosprawnych, ponieważ wymaga, z uwagi na stan zdrowia, zapewnienia opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku. Jednakże, charakter tych zaburzeń, nie powoduje u niej znacznie ograniczonej możliwości samodzielnej egzystencji, która wiązałaby się z potrzebą zapewnienia jej stałej lub długotrwałej pomocy innych osób.

Nie występują takie schorzenia i o takim nasileniu oraz wpływie na samodzielne funkcjonowanie, jak opisane w cytowanych powyżej przepisach prawa.

Zaburzenie odporności, na które cierpi wnioskodawczyni powoduje, że zakres tej pomocy jest większy niż u dzieci w jej wieku – z tego względu została zaliczona do osób niepełnosprawnych. Wymaga wsparcia w zakresie działań diagnostyczno-leczniczych, obserwacji i pomocy w procesie leczenia. Nie stwierdza się jednak u niej takiego stopnia naruszenia sprawności organizmu, który uniemożliwiałby zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację. M. Z. ma nauczanie indywidualne, ale jej rozwój jest prawidłowy w stosunku do wieku. Sygnalizowany lęk przed poruszaniem się po schodach nie upośledza zdolności wnioskodawczyni w zakresie samodzielnego poruszania się. Leczenie preparatami immunoglobulin dało poprawę stanu zdrowia dziewczynki, infekcje pojawiają się rzadziej. Czynności z zakresu samoobsługi wykonuje samodzielnie. Porusza się w sposób prawidłowy, nie ma w tym zakresie trudności. Jest samodzielna w komunikacji, nie wykazuje problemów w porozumiewaniu się.

Stosownie do treści art. 477 14 § 6 k.p.c. w sprawie, w której wniesiono odwołanie od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, sąd nie orzeka co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności dotyczących niepełnosprawności, które powstały po dniu wniesienia odwołania od tego orzeczenia. W tym przypadku, sąd uchyla orzeczenie, przekazuje sprawę do rozpoznania wojewódzkiemu zespołowi do spraw orzekania o niepełnosprawności i umarza postępowanie.

W sprawie nie zaszły przesłanki do uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownej oceny przez (...), ponieważ nie ujawniły się w sprawie takie nowe okoliczności zw. ze stanem zdrowia dziecka, które wymagałyby ponownej oceny. Takiej podstawy nie stanowią wyniki kolejnych badań i diagnostyki, także zw. z okresowymi infekcjami czy z nowymi schorzeniami ujawnionymi po złożeniu odwołania. W tym przypadku, taka sytuacja zresztą nie miała miejsca. Nie było więc podstaw do uchylania orzeczenia (...) zgodnie z wnioskiem matki małoletniej.

Mając zatem na uwadze całokształt zgromadzonego materiału dowodowego oraz poczynione powyżej rozważania i powołane przepisy prawa, brak było podstaw do uwzględnienia odwołania, o czym Sąd orzekł stosownie do treści art. 477 14 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniosła Wnioskodawczyni reprezentowana przez przedstawicielkę ustawową, a następnie przez pełnomocnika, zaskarżając wyrok w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła istotne naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, w szczególności art. 233 § 1 kpc poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego skutkującą błędnym ustaleniem stanu faktycznego; poprzez błędne uznanie przez Sąd I Instancji, iż biegła pediatra szczegółowo i wyczerpująco odniosła się do kwestii istotnych dla rozstrzygnięcia, a jej wnioski były jednoznaczne i precyzyjne oraz że stan zdrowia dziecka i wymagania z tym związane zostały określone w sposób nie budzący wątpliwości, podczas gdy biegła pediatra skupiła się tylko na kwestii samodzielnego poruszania się dziecka, samoobsługi, i komunikowania się, zaś problemem dziecka powodującym konieczność stałej lub długotrwałej pomocy jest choroba rzadka – pierwotne niedobory odporności, powodująca ciężkie choroby, znaczne upośledzająca sprawność organizmu, wymagająca systematycznego leczenia w domu i okresowo leczenia szpitalnego, co jednoznacznie powoduje, iż zaangażowanie matki dziecka jest ponadprzeciętne i wymaga tak naprawdę stałego pielęgnowania dziecka i stałej pomocy, nie zaś tylko współudziału matki w procesie leczenia, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego ustalenia stanu faktycznego w sprawie i oddalenia odwołania. Wniosła o :

l) zmianę wyroku i przyznanie pkt. 7 w zakresie dotyczącym konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji,

2) z ostrożności procesowej – o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania,

3) w przypadku przychylenia się do apelacji – o zmianę okresu, na który zostało wydane orzeczenie, gdyż stan chorobowy wymagający stałej lub długotrwałe opieki nad dzieckiem trwa nadal i nie zakończył się z dnie 31.08.2022 r,

4) o dopuszczenie i przeprowadzenie badania przez lekarza specjalistę w zakresie (...);

5) zwrot kosztów zastępstwa procesowego.

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o umożliwienie wskazania biegłego z okręgu (...) w zakresie specjalności z pediatrii, który wyda opinię, uwzględniającą holistyczną sytuację małoletniej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji wydał trafne orzeczenie, znajdujące oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym i obowiązujących przepisach prawa.

Wbrew twierdzeniom apelacji, Sąd drugiej instancji nie dopatrzył się w postępowaniu pierwszoinstancyjnym naruszenia przepisów prawa materialnego czy przepisów postępowania, skutkujących koniecznością zmiany czy uchylenia zaskarżonego wyroku.

Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Z kolei art. 278 § 1 k.p.c. stanowi, iż dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje w wypadkach, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy wymagane są wiadomości „specjalne”. Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje więc wówczas, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy potrzebne są wiadomości, wykraczająca poza zakres wiadomości przeciętnej osoby posiadającej ogólne wykształcenie. Wobec tego biegłym może być jedynie osoba, która posiada wskazane wiadomości potrzebne do wydania opinii i daje rękojmię należytego wykonania czynności biegłego.

W ramach przyznanej swobody w ocenie dowodów – art. 233 k.p.c., sąd I instancji powinien zbadać wiarygodność i moc dowodu z opinii biegłego sądowego dokonując oceny tego dowodu według własnego przekonania i na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (wyrok SN z 2003-10-30 IV CK 138/02 L.). Niemniej jednak polemika z opinią biegłego nie uzasadnia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. (wyrok SN z 2002-01-09 II UKN 708/00 L.). Dla obalenia twierdzeń biegłego specjalisty nie wystarcza bowiem przeświadczenie strony, iż fakty wyglądają inaczej, lecz koniecznym jest również rzeczowe wykazanie, iż wystawiona przez biegłego opinia jest niespójna bądź merytorycznie błędna.

Dowód z opinii biegłych jest przeprowadzony prawidłowo, jeżeli sądy uzyskały od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania, a tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej (wyrok SN z 2000-06-30 II UKN 617/99 OSNAPiUS 2002/1/26).

Zdaniem Sądu II instancji niewątpliwe jest, że ocena zdolności do samodzielnej egzystencji to jest ocena stanu zdrowia wnioskodawczyni, wymaga wiadomości specjalnych i musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłego, nie zaś tylko w subiektywnym odczuciu zainteresowanej rozstrzygnięciem strony.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy uczynił podstawą swego rozstrzygnięcia opinie biegłych lekarzy, w tym w szczególności kwestionowaną przez apelującą opinię biegłego pediatry. Biegli w oparciu o dokumentację medyczną zgromadzoną w sprawie oraz przedmiotowe badanie wnioskodawczyni zgodnie stwierdzili, iż ze względu na stan zdrowia – posiadane schorzenia – brak podstaw do stwierdzenia znacznie ograniczonej możliwości samodzielnej egzystencji u małoletniej. W szczególności biegła pediatra podkreślała, iż w istocie stan zdrowia wnioskodawczyni uzasadnia rozpoznanie choroby przewlekłej (niedobór odporności humoralnej i komórkowej), która w celu ustabilizowania, wymaga systematycznej kontroli i leczenia. Zakres koniecznej opieki i pomocy udzielanej dziecku przez opiekunów, wynikający z choroby przewlekłej, jest większy niż wymagany przez dzieci zdrowe w tym wieku i kwalifikuje dziewczynkę do uznania za osobę niepełnosprawną w okresie powyżej 12 miesięcy /rokuje poprawę stanu zdrowia, poprawę odporności i zmniejszenie ilości infekcji/.Małoletnia nie wymaga jednak stałej lub długotrwałej opieki innej osoby w związku z brakiem znacznie ograniczonej możliwości samodzielnej egzystencji /jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych/. W zakresie samoobsługi i poruszania się jest samodzielna adekwatnie do wieku; jedynie wymaga pomocy i stałego współudziału matki w procesie leczniczym i edukacyjnym w zakresie przewyższającym wsparcie potrzebne osobie w danym wieku. Aktualny stopień nasilenia choroby nie wywołuje znacznego ograniczenia możliwości samodzielnej egzystencji, a objawy kliniczne w postaci zawrotów głowy, zaburzeń równowagi i bólu głowy wymagają obserwacji, jednakże nie upośledzają zdolności poruszania się, samoobsługi ani komunikowania z otoczeniem. Z prawidłowych ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że nie występują poważne ograniczenia w zakresie samoobsługi, samodzielnego poruszania się i komunikowania z otoczeniem u wnioskodawczyni. Wymaga co prawda stałego współudziału opiekunów w procesie leczniczym i edukacyjnym w zakresie przewyższającym wsparcie potrzebne osobie w danym wieku, ale z powodu choroby przewlekłej nie jest całkowicie uzależniona od innych osób w czynnościach dnia codziennego /brak znacznego ograniczenia możliwości samodzielnej egzystencji, tj. zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem/.

Należy podkreślić, iż zasady orzekania o niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia są regulowane cytowanymi przez Sąd Rejonowy przepisami, w tym ustawą z dnia 27.09.1997 r o rehabilitacji zawodowej i społecznej, która definiuje kwestie niezdolności do samodzielnej egzystencji, która oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację. Niezasadny jest więc zarzut apelującej, iż biegła pediatra skupiła się „tylko” na tych kwestiach.

Z prawidłowo zebranego materiału dowodowego wynika, iż u małoletniej zdiagnozowano zaburzenia odporności komórkowej i humoralnej. Powyższe zaburzenia powodują, że małoletnia została zaliczona do osób niepełnosprawnych, ponieważ wymaga, z uwagi na stan zdrowia, zapewnienia opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku. Jednakże, charakter tych zaburzeń sam w sobie nie powoduje u niej znacznie ograniczonej możliwości samodzielnej egzystencji, która wiązałaby się z potrzebą zapewnienia jej stałej lub długotrwałej pomocy innych osób. Nie stwierdza się jednak u niej takiego stopnia naruszenia sprawności organizmu, który uniemożliwiałby zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację.

Mając na uwadze podniesione zarzuty przez apelującą, należy podkreślić, że biegła pediatra bezpośrednio odniosła się do rozpoznanych u wnioskodawczyni schorzeń i szczegółowo, spójnie oraz logicznie przedstawiła wnioski końcowe. Powyższe świadczy o tym, że wnioskodawczyni jedynie w sposób subiektywny - odmiennie niż biegli, w tym biegła pediatra, ocenia swój stan zdrowia, a to w ocenie Sądu Okręgowego nie daje jednak podstaw do ustalenia, że tylko z uwagi na sam fakt występowania schorzenia jest niezdolna do samodzielnej egzystencji.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił wniosku zawartego w apelacji oraz wniosku sprecyzowanego na rozprawie apelacyjnej o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego specjalisty pediatry, na podstawie art. 235 ze zn. 2 pkt. 5 kpc. Sąd Okręgowy uznał, za Sądem Rejonowym, w pełni wartość dowodową wszystkich opinii biegłych, w tym w zakresie opinii biegłego pediatry oraz podzielił, jako przekonywujące, wnioski wypływające z ich treści. W ocenie Sądu Okręgowego złożone do sprawy opinie nie zawierają istotnych braków, biegli w sposób dostatecznie wyczerpujący określił jednostki chorobowe, które występują u ubezpieczonej i ocenili ich znaczenie dla jej zdolności do samodzielnej egzystencji. Wynikające z opinii wnioski są logiczne i prawidłowo uzasadnione. Fakt, że wydana w sprawie opinia biegłego nie ma treści, odpowiadającej skarżącej, nie może mieć w tym wypadku znaczenia. Odmienne stanowisko oznaczałoby bowiem przyjęcie, że należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, by się upewnić, czy niektórzy z nich nie byliby takiego zdania, jak strona. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem SN potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii. Niezadowolenie strony z opinii biegłego nie uzasadnia powołania innego biegłego ( wyrok SN z dnia 5 czerwca 2002 roku I CR 562/74 LEX nr 7607; wyrok SN z dnia 4 sierpnia 1999 roku I PKN 20/99 OSNP 2000/22/807). Dostateczne wyjaśnienie okoliczności spornych w sprawie nie jest równoznaczne z uzyskaniem dowodu korzystnego dla strony niezadowolonej z faktów wynikających z dowodów dotychczas przeprowadzonych (wyrok SN z 28 lutego 2001 roku, II UKN 233/00 L.). Zwraca na to także uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z 8 lipca 1999 roku, II UKN 37/99 OSNAPiUS 2000/20/741 wskazując, że sąd nie jest obowiązany do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych strony tak długo, aż udowodni ona korzystną dla siebie tezę i pomija je od momentu dostatecznego wyjaśnienia spornych okoliczności sprawy. W ocenie Sądu Okręgowego złożone opinie biegłych, są w pełni fachowe, odpowiadają zakreślonej tezie dowodowej i nie zawierają żadnych braków, są jednoznaczne, zbieżne i wzajemnie się uzupełniające. Wobec powyższego brak było podstaw do kontynuowania postępowania dowodowego. Należy w tym miejscu przypomnieć, że w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych, dotyczącej prawa do ustalenia stopnia niepełnosprawności, nie chodzi o skutki jakie mogą powstać u ubezpieczonej w przyszłości z uwagi na istniejące schorzenia, ale o stan jej zdrowia z chwili wydania decyzji przez organ. Sąd w niniejszym postępowaniu nie ocenia ryzyka wystąpienia określonych zaburzeń organizmu ubezpieczonej w przyszłości. Z opinii wydanych w sprawie przez biegłych wynika bezsprzecznie, że wszystkie zdiagnozowane u ubezpieczonej schorzenia w obecnym stadium zawansowania nie stanowią podstawy do ustalenia niezdolności do samodzielnej egzystencji. W przypadku nasilenia się zaburzeń organizmu ubezpieczonej ma ona prawo złożenia ponownego wniosku, w tym w oparciu o nową dokumentację medyczną.

W ocenie Sądu Okręgowego, brak jakichkolwiek podstaw do kwestionowania wniosków Sądu Rejonowego opartych na opiniach powołanych biegłych i stwierdzenia, iż nie odzwierciedlały one stanu zdrowia wnioskodawczyni oraz jej zdolności do samodzielnej egzystencji. Wskazać należy, iż Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie. Rozważył cały zebrany w sprawie materiał dowodowy i na jego podstawie trafnie wywiódł, iż wnioskodawczyni jest osobą niepełnosprawną ale zdolną do samodzielnej egzystencji. Natomiast twierdzenia skarżącej, poparte tylko i wyłącznie jej subiektywnym stanowiskiem, iż okoliczności dotyczące stanu zdrowia wnioskodawczyni wyglądały inaczej, jako bezzasadna polemika z opiniami biegłych nie mogły przynieść spodziewanego przez skarżącą skutku procesowego.

Reasumując, żaden z zarzutów apelacyjnych nie jest uzasadniony.

Wyrok Sądu Rejonowego w pełni zatem odpowiada prawu.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, jako bezzasadną.

Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13