Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 11 października 2022 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. wniosła przeciwko Syndykowi Masy Upadłości (...) spółki akcyjnej w upadłości w S. o zapłatę kwoty 19.332,75 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 21 lipca 2021 roku do dnia zapłaty, zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Powódka dochodzi od pozwanego opłaty za przyłączenie do sieci powoda instalacji pozwanego.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 24 października 2022 r. tut. Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwany złożył sprzeciw od nakazu zapłaty, w którym zaskarżył nakaz zapłaty w całości, wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu.

Sąd ustalił następującym stan faktyczny:

W dniu 28 marca 2019 r. powódka (...) Sp. z o.o. w P. zawarła z (...) S.A. z siedzibą w S. umowę o przyłączenie do sieci nr (...), przedmiotem której była realizacja przyłączenia do sieci powódki instalacji (...) S.A (Klienta) we wskazanym przez niego obiekcie. Klient zobowiązał się do uregulowania opłaty za przyłączenie do sieci powoda w wysokości określonej w umowie, obliczonej przy zastosowaniu zasad i stawek opłat ujętych w aktualnej taryfie dla usług dystrybucji energii elektrycznej, zatwierdzonej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, powiększonych o podatek od towarów i usług. Opłatę za przyłączenie Klient zobowiązał się zapłacić jednorazowo na rachunek bankowy powódki, wskazany w fakturze VAT w terminie 14 dni od jej doręczenia.

Zgodnie z umową powódka zobowiązała się wykonać przyłączenie instalacji Klienta w obiekcie baza materiałowo-sprzętowa zlokalizowanym w S. przy ul. (...) do sieci powódki (...) sp. z o.o. z mocą przyłączeniową. Realizacja przyłącza miała odbyć się w dwóch etapach. Klient miał opracować i uzgodnić z (...) sp. z o.o. dokumentację, w tym projektową, konieczną dla zrealizowania instalacji odbiorczej Klienta w zakresie określonym w ust 3.

W § 4 umowy strony uzgodniły zasady i harmonogram realizacji przyłączenia. Ustalono, że (...) sp. z o.o. opracuje i uzgodni dokumentację w terminie 8 miesięcy od dnia dokonania przez Klienta wpłaty zaliczki, o której mowa w § 5 ust.5 . Ustalono, że (...) sp. z o.o. zrealizuje przyłącze oraz niezbędne zmiany w sieci, o których mowa w § 3 ust. 1 Etap II w terminie 4 miesięcy od dnia uzyskania wymaganych ostatecznych decyzji administracyjnych i spełnienia innych wymogów wymaganych prawem.

Wykonanie / przygotowanie instalacji odbiorczej, o której mowa w § 3 ust. zrealizuje Klient, a instalacja odbiorcza, o której mowa w § 3 ust. 3 wykonana zostanie zgodnie z warunkami przyłączenia oraz obowiązującymi w tym zakresie przepisami i normami przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia i kwalifikacje w terminie uwzględniającym postanowienia, o których mowa w § 6 ust. 2.

Klient miał opracować i uzgodnić z (...) sp. z o.o. dokumentację, o której mowa w § 3 ust. 5 i zrealizować działania, o których mowa w § 3 ust. 7 (uzgodnienie dokumentacji, o której mowa w ust 5 w (...) sp. z o.o. oraz uzyskanie wymaganych obowiązującym prawem decyzji). Postanowiono, że Klient opracuje i uzgodni z (...) sp. z o.o. Instrukcję (...) z uwzględnieniem warunków określonych w Instrukcji (...) i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej obowiązującej na obszarze działania (...) sp. z o.o. Instrukcja (...) podlega uzgodnieniu z (...) sp. z o.o. przed przyłączeniem instalacji Klienta do sieci (...) sp. z o.o.

W myśl § 5 umowy Klient poniesie opłatę za przyłączenie do sieci (...) sp. z o.o. Opłata obliczona została przy zastosowaniu zasad i stawek opłat ujętych w aktualnej Taryfie dla usług dystrybucji energii elektrycznej, zatwierdzonej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, powiększonych o podatek od towarów i usług (VAT). Szacunkowa kwota opłaty za przyłączenie wyznaczona na podstawie nakładów na realizację zadań wskazanych w § 3 ust. 1 wraz z dokumentacją oraz innymi niezbędnymi wydatkami, dotyczącymi realizacji zadań z § 3 ust. 1 została podana na kwotę 28 577,60 zł netto plus podatek od towarów i usług (VAT). Po wyborze wykonawcy na wykonanie robót budowlanych (...) sp. z o.o. miała dokonać ponownego przeliczenia szacunkowej opłaty za przyłączenie. Na poczet opłaty za przyłączenie Klient miał dokonać wpłaty zaliczki w wysokości 15 817,70 zł brutto w terminie 14 dni od daty zawarcia umowy.

W § 9 umowy postanowiono, że w przypadku niedotrzymania przez (...) sp. z o.o. terminów określonych w § 4 Klient ma prawo naliczania kar umownych w wysokości 57,16 zł za każdy dzień opóźnienia, łącznie jednak nie więcej niż 28 577,60 zł. W przypadku niedotrzymania przez którąkolwiek ze stron zobowiązań wynikających z § 6 ust 2 lub ust. 3., strona odpowiedzialna za opóźnienie zobowiązana jest do zapłacenia drugiej stronie kary umownej w wysokości 57,16 zł za każdy dzień opóźnienia, łącznie jednak nie więcej niż 28 577,60 zł.

Bezsporne, a nadto dowód:

- umowa o przyłączenie do sieci nr (...) k.15-17,

- warunki przyłączenia 18-19.

Powódka pismem z 3 września 2020 r. odpowiadając na pismo pozwanego z dnia 31 sierpnia 2020 r. poinformował pozwanego, że nie może dokonać zwrotu wpłaconej zaliczki z dnia 4 kwietnia 2019 w kwocie 15 817,70 zł. Podał, że umowa przyłączeniowa nr (...) nie została rozwiązana, wydział inwestycji jest w trakcie realizacji przyłączenia odbiorcy, a w obecnej chwili (...) sp. z o.o. jest na etapie realizacji prac projektowych.

Dowód:

- pismo powoda z dnia 3 września 2020 r. k.41 z kopertą k.42.

W dniu 18 czerwca 2021 r. powód wystawił pozwanemu fakturę Vat nr (...) na kwotę 19.332,75 zł z terminem płatności wyznaczonym na dzień 20 lipca 2021 r. z tytułu opłaty przyłączeniowej po rozliczeniu zaliczki z dnia 11 kwietnia 2019 nr (...) w kwocie 12.859,92 zł.

Bezsporne, nadto dowód :

- Faktura Vat (...) k.20.

W związku z brakiem zapłaty w wyznaczonym terminie powód w dniu 2 lutego 2022 r. skierował do pozwanego przedsądowe wezwanie do zapłaty.

Dowód:

- przedsądowe wezwanie do zapłaty k.21,

W odpowiedzi w piśmie z dnia 19 lipca 2021 r. Syndyk Masy Upadłości (...) S.A. w upadłości w S. poinformował powoda o naliczeniu kar umownych w pełnej wysokości określonej treścią § 9 umowy nr (...), tj. w kwocie 28.577,60 zł. Kary naliczono za opóźnienie w wykonaniu obowiązków umownych (...) sp. z o.o. jako wykonawcy przy uwzględnieniu daty realizacji jako 18 czerwca 2021 r. zgodnie z adnotacją zawartą w tym zakresie na fakturze VAT wystawionej przez powoda. Pozwany zakreślił termin 7 dni, liczony od dnia doręczenia niniejszego pisma, do zapłaty kwoty 28 577,60 zł, pod rygorem wszelkich skutków prawnych.

Dowód:

- pismo pozwanego z dnia 19 lipca 2021 r. k.34 z potwierdzeniem nadania k.40,

W odpowiedzi na pismo z dnia 19 lipca 2021 r. powód poinformował pozwanego, że w umowie o przyłączenie do sieci nr (...) z dnia 28 marca 2019 r. zawarty jest zapis, że powód zrealizuje przyłącze oraz niezbędne zmiany w sieci, o których mowa w umowie, w terminie 4 miesięcy od dnia uzyskania wymaganych ostatecznych decyzji administracyjnych i spełnienia innych wymogów wymaganych prawem. Podał, że w dniu 29 października 2019 r. złożono w kancelarii firmy (...) S.A. pismo o uzgodnienie lokalizacji (...), takiego uzgodnienia nie otrzymano. Zapytanie ponowiono mailowo 14 stycznia 2020 r., znowu pozostające bez odpowiedzi. Brak zgody właściciela, a konkretniej całkowity brak reakcji ze strony pozwanego blokowało powódce (...) sp. z o.o. możliwość realizacji zadania i uzyskania pozwolenia na budowę. Dopiero dnia 24 kwietnia 2021 r. do (...) sp. z o.o. został dostarczony komplet dokumentacji z wszystkimi niezbędnymi uzgodnieniami i pozwoleniami. Odbiór zrealizowanych robót nastąpił 17 czerwca 2021 r. czyli w okresie krótszym niż 4 miesiące. W nawiązaniu do powyższego (...) sp. z o.o. podała, że wywiązała się z realizacją w wymaganym terminie zawartym w umowie, a naliczenie i obciążenie karą (...) Sp. z o.o. uznała za bezzasadne.

Dowód:

- pismo powoda k.22, 36, ksero koperty k.47.

Pozwany Syndyk Masy Upadłości (...) S.A. w upadłości w S. pismem z 25 stycznia 2022 r. dokonał potrącenia z należności przysługujących (...) sp. z o.o. wynikających z faktury VAT nr (...) z dnia 18.06.2021 r. w kwocie należności głównej 19 332,75 zł wzajemnych należności przysługujących Syndykowi Masy Upadłości (...) S.A. w upadłości wobec (...) sp. z o.o. w kwocie 28 577,60 zł tytułem kar umownych naliczonych na podstawie treści § 9 umowy nr (...), zgodnie z pismem datowanym na 19 lipca 2021 r. Oświadczył, że potrącił z w/w wierzytelnością (...) sp. z o.o. w kwocie głównej 19 332,75 zł wierzytelności w kwocie 28 577,60 zł należności głównej, do wysokości wierzytelności niższej, co oznacza odpowiednie umorzenie powódki wierzytelności w całości, a jednocześnie pozostawanie nieuregulowanej należności przysługującej od (...) sp. z o.o. Syndykowi Masy Upadłości (...) S.A. w upadłości w kwocie 9 244,85 zł, o której niezwłoczne opłacenie wniósł.

Dowód:

- oświadczenie o potrąceniu k.43 z pełnomocnictwem k.34 i potwierdzeniem nadania k.45,

Powód bezskutecznie wezwał pozwaną do zapłaty.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty z dnia 11 marca 2022 r. k.48 wraz z potwierdzeniem nadania k.49

Stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, których autentyczność nie budziły wątpliwości, strony natomiast częściowo wyprowadzały odmienne wnioski.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione w całości.

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. dochodziła od pozwanego opłaty za przyłączenie do sieci powoda w wysokości określonej w umowie. Na uzasadnienie pozwu powódka wskazała, iż pozwany zobowiązał się do uregulowania opłaty za przyłączenie do sieci powoda w wysokości określonej w umowie, powód zgodnie z umową zrealizował przyłączenie instalacji pozwanego do sieci powoda i prawidłowo wywiązał się z pozostałych obowiązków związanych z realizacją przyłączenia. Pozwany nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń co do świadczonych usług. Z tytułu świadczonych usług powód wystawił pozwanemu fakturę VAT na kwotę kwoty 19.332,75 zł dochodzoną pozwem, jednak pozwany nie uregulował należności. Nie było przedmiotem sporu, że przyłącze zostało wykonane.

Podstawa prawna naliczonej przez powódkę opłaty miała swoje źródło w umowie stron o przyłączenie do sieci nr (...) z dnia 28 marca 2019 r., a jej wysokość nie była kwestionowana. Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2012 r. poz. 1059 t.j.) na przedsiębiorstwa energetyczne wymienione w tym przepisie nałożony został publicznoprawny obowiązek zawarcia umowy o przyłączenie. Obowiązek ten nie ma jednak charakteru bezwzględnego. Z treści art. 7 ust. 1 i 3 Prawa energetycznego wynika, że istnieje on wówczas, gdy zostaną spełnione łącznie warunki określone w tych przepisach. Ustawodawca zaliczył do nich: istnienie warunków technicznych i ekonomicznych przyłączenia do sieci i dostarczania paliw lub energii, spełnianie przez podmiot żądający zawarcia umowy warunków przyłączenia do sieci i odbioru, dysponowanie tytułem prawnym do korzystania z nieruchomości, obiektu lub lokalu, do których paliwa gazowe lub energia mają być dostarczane. Przepis art. 7 ust. 8 pkt 3 Prawa energetycznego upoważnia przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii do pobrania opłaty za przyłączenie źródeł współpracujących z siecią tego przedsiębiorstwa. Opłatę ustala się na podstawie rzeczywistych nakładów poniesionych na realizację przyłączenia z wyjątkiem przewidzianym dla opłaty za przyłączenie odnawialnych źródeł energii.

Sprzeciwiając się żądaniu pozwu, pozwany podniósł zarzut potrącenia wierzytelności powoda z wierzytelnością pozwanego, z tytułu naliczonej kary umownej w kwocie 28 577,60 zł za nieterminowe zrealizowanie umowy, która znajduje swoje umocowanie w § 9 umowy. Zgodnie z nim w przypadku niedotrzymania przez (...) sp. z o.o. terminów określonych w § 4 umowy pozwany miał prawo do naliczania kar umownych w wysokości 57,16 zł za każdy dzień opóźnienia.

Powód przed procesem, jak i w toku procesu, nie uznał potrącenia, wskazując, że wykonanie przyłącza blokował brak wymaganych dokumentów, które miał zapewnić pozwany, a jak tylko dokumenty uzyskano, powód wykonał przyłącze niezwłocznie.

Zgłoszony przez pozwanego zarzut potrącenia na kwotę 28 577,60 zł naliczoną z tytułu kary umownej za opóźnienie okazał się nieskuteczny.

W świetle ustalonego stanu faktycznego Sąd uznał, że pozwany w niniejszym procesie w żaden sposób nie wykazał, iżby był uprawniony do naliczenia powódce kary umownej za opóźnienie. Z kolei powódka wywodziła niezasadność kary z tego, iż opóźnienie w ogóle nie nastąpiło, a termin realizacji wynikał z przyczyn od niego niezależnych, zawinionych przez pozwanego. W świetle zgromadzonego materiału dowodowego można wywnioskować, że to opieszałość pozwanego stanowiła przyczynę wydłużenia terminu realizacji przedmiotu umowy.

Zdaniem Sądu w umowie nie ma mowy o zwłoce (opóźnienie zawinione), lecz o opóźnieniu, jednak nie może budzić wątpliwości, że tylko opóźnienie zawinione może rodzić w niniejszej sprawie odpowiedzialność i obowiązek zapłaty kary umownej. Odpowiedzialność kontraktowa może mieć charakter obiektywny, to jest opierać się jedynie na fakcie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, ale też może być ukształtowana w ten sposób, że warunkiem jej powstania jest wystąpienie po stronie dłużnika okoliczności subiektywnej - winy. Kodeks cywilny przyjął w zasadzie drugie z tych rozwiązań. Wskazuje na to treść art. 472 k.c., z którego wynika, że z zastrzeżeniem odmiennych postanowień ustawy lub czynności prawnej dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności. Stosownie zaś do art. 476 k.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Zarówno w piśmiennictwie, jak i judykaturze przyjmuje się, że zakres odpowiedzialności z tytułu kary umownej pokrywa się w pełni z zakresem ogólnej odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (art. 471 k.c.). Argumentuje się przy tym, że wynika to zarówno z celu kary umownej, jak i umiejscowieniu przepisów normujących karę umowną. Przepisy art. 472 i 476 k.c. mają charakter względnie obowiązujący, dopuszczają bowiem możliwość odmiennych postanowień w ustawie, jak i czynności prawnej. Odmienne postanowienia umowne mogą, stosownie do treści art. 472 k.c., modyfikować granice i zasadę odpowiedzialności dłużnika. Zgodnie bowiem z treścią art. 473 § 1 k.c., dłużnik może przez umowę przyjąć odpowiedzialność za niewykonanie zobowiązania z powodu oznaczonych okoliczności (niezawinionych). W piśmiennictwie podkreśla się jednak, że zamiar stron rozszerzenia odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania powinien wynikać z umowy w sposób niewątpliwy. Trudno bowiem przyjmować, że w każdym wypadku, gdy strony umawiają się o osiągnięcie określonego rezultatu, rozszerzają tym samym odpowiedzialność za szkody wynikłe z jego nieuzyskana poza granice winy. Nie można bowiem powoływać się tylko na potrzebę zapewnienia lepszej pozycji wierzycielowi, gdyż zgodnie z ogólną regułą prawo zobowiązań musi uwzględniać słuszne interesy obu stron stosunku obligacyjnego. Również Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 21 grudnia 1974 r., III CZP 31/74, OSNCP 1975, z. 9, poz. 128, zajął stanowisko, że rozszerzenie odpowiedzialności na podstawie art. 473 § 1 k.c. musi być w umowie wyraźnie przewidziane. Wprawdzie dotyczyło to interpretacji odpowiedzialności w świetle treści art. 471 k.c. w związku z art. 473 § 1 k.c. w odniesieniu do umowy agencyjnej, ale jak to podniesiono wyżej, przepis art. 476 k.c. ma zastosowanie również do odpowiedzialności z tytułu kary umownej, a zatem należy przyjąć, że i rozszerzenie tej odpowiedzialności na podstawie art. 473 § 1 k.c. musi być wyraźnie przewidziane w postanowieniach umownych dotyczących kary.

Ponieważ umowa stron nie wspomina wyraźnie o takim rozszerzeniu odpowiedzialności, w szczególności nie wskazuje, za jakie okoliczności, niezależne od winy powoda, będzie on odpowiadał, należy przyjąć, że kara umowna została zastrzeżona na zasadach ogólnych, a więc brak winy po stronie powoda zwalnia go z odpowiedzialności za naruszenie terminu zakończenia prac.

Wskazać należy, że zastrzeżenie kary umownej ułatwia wierzycielowi realizację jego uprawnień z tytułu niewykonania lub nienależytego zobowiązania (roszczeń odszkodowawczych), ponieważ może on dochodzić jej zapłaty bez względu na wysokość poniesionej szkody. Postanowienie art. 483 § 1 k.c., iż "naprawienie szkody" może nastąpić przez zapłatę określonej sumy, oznacza jedynie tyle, że zastrzeżona kara umowna ma zrekompensować wszelkie niedogodności, jakie dotykają wierzyciela, a ich przyczyną jest niewykonanie lub nienależyte wykonanie świadczenia głównego. Sąd w pełni podziela stanowisko Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2006 r. sygn. akt I CK 247/05, LEX nr 346091, który wskazał, że kara umowna jest rodzajem odszkodowania za nienależyte wykonanie umownego zobowiązania niepieniężnego i jeżeli strony nie postanowiły inaczej, zastępuje to odszkodowanie. Należy się wierzycielowi, nawet jeśli nie poniósł żadnej szkody.

Kara umowna, wbrew swojej nazwie, nie stanowi kary sensu stricto, jest bowiem zastrzeżoną przez strony umowy sankcją cywilnoprawną, ustalaną na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Zastrzeżenie kary umownej zależy wyłącznie od woli stron umowy. Strony mogą zatem zastrzec karę umowną, ale nie muszą tego czynić. Jeżeli zastrzegają w umowie tę karę, wówczas uczynienie zadość temu zobowiązaniu następuje najczęściej poprzez zapłatę określonej sumy pieniędzy. Na ogół wysokość kary umownej określa się procentowo w odniesieniu do wartości świadczenia lub świadczenia zaległego bądź też według konkretnej stawki pomnożonej przez dni opóźnienia. Można uznać, iż kara umowna jest swoistym odszkodowaniem, a to dlatego, iż zgodnie z art. 483 k.c. ma ona na celu „naprawienie szkody”. Kara umowna pełni ponadto rolę stymulacyjną i represyjną. Klauzula umowna, zobowiązująca jedną ze stron do zapłaty określonej kwoty, w przypadku zaistnienia określonych okoliczności, zdejmuje z wierzyciela obowiązek udowodnienia rozmiarów faktycznej szkody. Stanowi to dodatkowy czynnik mobilizujący dłużnika do wykonania zobowiązania.

Odpowiedzialność z tytułu kary umownej jest odpowiedzialnością kontraktową, czyli odpowiedzialnością za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania wynikającego z umowy (kontraktu). Dlatego dłużnik zobowiązany do zapłaty kary umownej może się bronić stwierdzeniem, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1968 r., sygn. II CR 419/67).

Zgodnie z art. 473 § 1 k.c. dłużnik może przez umowę przyjąć odpowiedzialność za niewykonanie lub za nienależyte wykonanie zobowiązania z powodu oznaczonych okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi. Przepis ten reguluje dopuszczalność i możliwy zakres umownego uregulowania przez strony odpowiedzialności dłużnika, nie wprowadza jednak żadnego reżimu w jaki sposób okoliczności powinny być oznaczone. Niewątpliwie sporna problematyka nie jest traktowana jednolicie w orzecznictwie i nauce prawa. Jednakże w ocenie Sądu dominujący jest pogląd, że zaostrzenie odpowiedzialności dłużnika powinno być w umowie określone poprzez wskazanie okoliczności za jakie dłużnik odpowiada. Ustawa nie wprowadza żadnego reżimu, w jaki sposób okoliczności te powinny być oznaczone, dopuszczalne jest więc posłużenie się tylko granicznymi okolicznościami, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność, bez wskazywania wszystkich. Ustalenie treści oświadczeń stron następuje w drodze zwykłych reguł interpretacyjnych, przede wszystkim na podstawie dyrektyw wynikających z art 65 k.c. Ogólne zaś stwierdzenie, że dłużnik odpowiada „bez względu na przyczynę” nie jest wystarczające. Art. 473 § 1 k.c. nie zezwala na ogólne zaostrzenie odpowiedzialności (tak A. O. w Systemie Prawa Prywatnego – Prawo zobowiązań - część ogólna. Suplement do tomu 6, Wyd. 1 C.H. B. z 2010r. – L., K. P. w komentarzu do art. 473 kc, Wyd. 6 C.H. B. z 2011r. – L., K. O. w komentarzu do art. 473 kc Wyd. 6 C.H. B. z 2013r. – L., a także cytowane w tych komentarzach stanowiska T. W., Z. G., M. P., K. Z.).

Wprawdzie Sąd Najwyższy w wyroku o sygn. II CSK 331/12 w zdaniu ostatnim tezy wypowiada się, że: „ kara umowna natomiast może być zastrzeżona w kontrakcie zarówno za zwłokę jak i tzw. opóźnienie proste, polegające na niespełnieniu świadczenia w oznaczonym terminie, a w wypadku nieoznaczenia - po wezwaniu dłużnika przez wierzyciela do wykonania. W wypadku kary umownej za opóźnienie chroniony jest szczególny interes wierzyciela polegający na terminowym wykonaniu zobowiązania, istotny zwłaszcza w tzw. zobowiązaniach terminowych. Brak podstawy dla nakładania na strony obowiązku wskazywania w umowie, zastrzegającej karę umowną za opóźnienie, dodatkowych okoliczności (przyczyn) opóźnienia, które miałyby wystąpić po stronie dłużnika, zatem ich wprowadzenie zależy od woli stron.” Lecz należy rozwinąć tą tezę i uzupełnić o treść uzasadnienia tego wyroku, gdzie Sąd Najwyższy pisze: „Podkreślić jednak należy, że obowiązek zapłaty kary umownej za opóźnienie powstaje wówczas, gdy naruszenie zobowiązania powstało na skutek okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 1965 r., I CR 545/63, OSPiKA 1967, Nr 4, poz. 97, z dnia 2 czerwca 1970 r., II CR 167/70, OSNCP 1970, Nr 11, poz. 214, z dnia 27 stycznia 1972 r., I CR 458/71, OSNCP 1972, Nr 9, poz. 160, z dnia 13 czerwca 2003 r., III CKN 50/01, nie publ., z dnia 21 września 2007 r., V CSK 139/07, OSNC-ZD 2008, nr B, poz. 44, z dnia 26 stycznia 2011 r., II CSK 318/10, nie publ.). Kara umowna co do zasady wpisana jest w reżim odpowiedzialności odszkodowawczej zatem, stanowiąc ryczałtowe odszkodowanie za niewykonanie (niewłaściwe wykonanie) zobowiązania, nie powinna być oderwana od przesłanek odpowiedzialności kontraktowej. Dłużnik może się zwolnić od obowiązku jej zapłaty, wykazując, że niewykonanie zobowiązania było następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności.”

Wskazać też należy na inne orzeczenie, w którym Sąd Najwyższy stwierdził, że jeżeli strony chcą rozszerzyć odpowiedzialność dłużnika, to zgodnie z art. 473 § 1 k.c. muszą w umowie wskazać (oznaczyć, wymienić), za jakie inne - niż wynikające z ustawy - okoliczności dłużnik ma ponosić odpowiedzialność. Okoliczności te zatem muszą być w umowie wyraźnie określone (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27.09.2013r. sygn. akt I CSK 748/12).

Konieczność wskazania katalogu przyczyn opóźnienia dla skuteczności rozszerzenia odpowiedzialności dłużnika ma swoje głębokie uzasadnienie. Katalog takich okoliczności byłby w praktyce nieograniczony, na co nie pozwala po pierwsze treść art. 473 k.c. (w przepisie bowiem mowa o „oznaczonych okolicznościach”). Nadto należy pamiętać, że zasada swobody umów doznaje ograniczeń i nie każde rozszerzenie odpowiedzialności dłużnika mieściłoby się w tych granicach. Przykładowo nie mogłoby to być okoliczności obciążające wierzyciela. Kara umowna jest bowiem sankcją cywilnoprawną za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania przez dłużnika. Takie rozszerzenie byłoby więc sprzeczne z istotą (naturą) odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie zobowiązania oraz z naturą kary umownej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27.09.2013 r. sygn. akt I CSK 748/12).

Sąd ma na uwadze, że dopuszczalnym jest zastrzeżenie o charakterze gwarancyjnym, nakładające obowiązek zapłaty kwoty pieniężnej w razie nienależytego wykonania zobowiązania wskutek okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, a do którego nie stosuje się przepisów o karze umownej. Powyższe w sprawie jednak nie miało miejsca. Z samej treści umowy nie można wyprowadzić wniosku, że strony zgodnie ustanowiły odpowiedzialność gwarancyjną powoda za dochowanie terminu realizacji. Ani całokształt okoliczności faktycznych sprawy, ani zawnioskowany materiał dowodowy, w szczególności sama treść umowy, nie pozwala więc w żaden sposób na przyjęcie, że umowa reguluje odpowiedzialność gwarancyjną powoda za termin realizacji. W umowie zaś strony w ogóle nie wskazały w żaden sposób, żadnych okoliczności powodujących opóźnienie - czyli nieterminowe wykonanie umowy, za które zgodnie z ustawą takiej odpowiedzialności by nie ponosił, a za które dłużnik brał jednak umownie odpowiedzialność.

Należy ponownie zaznaczyć, że funkcją kary umownej jest głównie zabezpieczenie wykonania świadczenia głównego i dochodzenia odszkodowania za szkodę wynikłą z jego niewykonania lub wykonania nienależytego. W szczególności, w braku odmiennych postanowień umowy, kara umowna zastępuje odszkodowanie. Z tych względów kara umowna ma charakter świadczenia warunkowego i ubocznego, pozostając w ścisłym związku z świadczeniem głównym albowiem dłużnik może wykazać, że za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania odpowiedzialności nie ponosi i wówczas nie ma również obowiązku zapłaty kary umownej Obowiązek ten istnieje zaś tylko wtedy, gdy są podstawy odpowiedzialności dłużnika.

Mając na uwadze cały zebrany w sprawie materiał dowodowy oraz powyżej zaprezentowane argumenty Sąd doszedł do przekonania, że pozwany nie udowodnił, iżby przysługiwało mu roszczenie o zapłatę kary umownej za opóźnienie, mianowicie pozwany nie wykazał, że powód opóźnił się z terminem realizacji przedmiotu umowy, a co więcej, że powód ponosi odpowiedzialność za wykonanie przyłącza w takim a nie innym terminie. Wskazać bowiem trzeba, że w treści umowy strony dokładnie określiły harmonogram prac, które miały być wykonane w celu realizacji umowy – w terminie 4 miesięcy od dnia uzyskania wymaganych ostatecznych decyzji administracyjnych i spełnienia innych wymogów wymaganych prawem. Powód wykazał, co było przedmiotem wymiany korespondencji stron, że w dniu 29 października 2019 r. złożył w kancelarii spółki (...) S.A. pismo o uzgodnienie lokalizacji (...), takiego uzgodnienia nie otrzymał. Zapytanie ponowił mailowo w dniu 14 stycznia 2020 r. Brak tego dokumentu blokował powódce (...) sp. z o.o. możliwość realizacji zadania i uzyskania pozwolenia na budowę. Dopiero dnia 24 kwietnia 2021r. do (...) sp. z o.o. został dostarczony komplet dokumentacji ze wszystkimi niezbędnymi uzgodnieniami i pozwoleniami. Odbiór zrealizowanych robót nastąpił 17 czerwca 2021 r., czyli w okresie krótszym niż 4 miesiące. (...) sp. z o.o. wywiązała się z realizacją w wymaganym terminie zawartym w umowie, a naliczenie i obciążenie karą (...) Sp. z o.o. było w świetle ustalonego stanu faktycznego bezzasadne.

Mając powyższe na uwadze Sąd uwzględnił powództwo w całości (pkt. I wyroku).

O kosztach procesu orzeczono w pkt. II wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. Mając na względzie wynik sprawy stronie powodowej należał się zwrot kosztów procesu w kwocie 7 017 zł, na które składały się: kwota 1000,00 złotych stanowiąca opłatę od pozwu, kwota 17,00 zł stanowiąca opłatę skarbową od pełnomocnictwa, kwota 3 600,00 zł stanowiąca wynagrodzenie pełnomocnika – radcy prawnego przed tut. sądem oraz 2.400 zł wynagrodzenia pełnomocnika w Elektronicznym Postępowaniu Upominawczym, gdzie na skutek wniesienia przez pozwanego sprzeciwu od nakazu zapłaty Sąd umorzył postępowanie, w związku z czym uwzględniono koszty poniesione przez powoda w tym postępowaniu na podstawie art. 505 ³⁷§ 1 k.p.c. Koszty zastępstwa procesowego w (...) ustalono w wysokości stawki minimalnej na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności za czynności radców prawnych.

O odsetkach od kosztów procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

SSR Kalina Gomuła

ZARZĄDZENIE

1.(...)

2. (...)

3. (...)

4. (...)

SSR Kalina Gomuła