Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy w składzie:

po rozpoznaniu 18 czerwca 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania "(...)" Spółki Akcyjnej w likwidacji w W.

od decyzji Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji

z 11 stycznia 2024 r., nr (...)

1.  uchyla w całości zaskarżoną decyzję;

2.  zasądza od Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w likwidacji w W. kwotę 6 617,00 zł (sześć tysięcy sześćset siedemnaście złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

sędzia Jan Wawrowski

Sygn. akt XVI GC 483/24

UZASADNIENIE

wyroku z 18 czerwca 2024 roku

Decyzją nr (...) z 11 stycznia 2024 roku Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (dalej: Przewodniczący), działając na podstawie art. 53 ust. 1 w związku z art. 18 ust 5 i 7 ustawy z 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2022 r., poz. 1722, dalej: u.r.t.) oraz art. 104 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2023 r., poz. 775, dalej: k.p.a.), w związku ze stwierdzeniem naruszenia przez (...) Spółkę Akcyjną w W. art. 18 ust. 5 i 7 u.r.t. poprzez rozpowszechnienie w programie (...), w dniu 29 stycznia 2023 r. o godzinie 20:00, filmu pt. „(...)”, z oznaczeniem wiekowym „od lat 16” - nałożył na (...) spółkę akcyjną z siedzibą w W. karę pieniężną w wysokości 15.000,00 zł.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że w filmie „(...)” pojawiają się kontrowersyjne sceny zawierające seksualnie sugestywne pozy, wyuzdane zachowania oraz ukazanie bohaterów obu płci w wyzywających aktach seksualnych co stanowi naruszenie art. 18 ust 5 u.r.t. Ponadto w filmie występują zwroty i wyrażenia powszechnie uznawane za wulgarne, których emisja stanowi naruszenie art. 18 ust 7 u.r.t. zobowiązującego nadawców do dbania o poprawność języka swoich programów i przeciwdziałania jego wulgaryzacji. W następstwie niewłaściwej kwalifikacji wiekowej audycja wyemitowana została o zbyt wczesnej porze. W audycji pojawiają się sceny z seksualnie sugestywnymi pozami, wyuzdane zachowania oraz ukazanie bohaterów obu płci w wyzywających aktach seksualnych. Z uwagi na przedstawione sceny emisja audycji z kwalifikacją wiekową „od lat 16” o godzinie 20:00 mogła mieć negatywny wpływ na rozwój małoletnich widzów. Oznakowanie kategorią wiekową oraz pora emisji były rzez nadawcę dobrane w sposób niewłaściwy. Przedstawione sceny pokazane zostały w sposób bardzo dosłowny, realistyczny i bardzo wyrazisty, a zatem mogły oddziaływać na wyobraźnię młodego widza ze znaczą intensywnością.

W uzasadnieniu decyzji wskazano ponadto, iż zgodnie z art. 53 ust 1 u.r.t. jeżeli nadawca narusza obowiązki wynikające m.in. z art. 18 ust 5 i 7 u.r.t. Przewodniczący KRRiT wydaje decyzję nakładającą na nadawcę karę pieniężną. Jedyną przesłanką wymierzenia kary pieniężnej na podstawie ww. przepisu jest naruszenie któregoś z wymienionych w nim przepisów. Odpowiedzialność za ww. naruszenia ma charakter obiektywny, co oznacza, że jest ona niezależna od istnienia winy po stronie nadawcy, jak i jej stopnia.

"(...)" spółka akcyjna w likwidacji z siedzibą w W. zaskarżyła powyższą decyzję odwołaniem, wnosząc o jej uchylenie w całości, ewentualnie zmianę decyzji poprzez zmniejszenie wysokości kary pieniężnej oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie:

1)  art. 18 ust. 5 u.r.t. poprzez jego błędną wykładnie i niewłaściwe zastosowanie polegające, że audycja pt. „(...)” zawierała sceny lub treści mogące mieć negatywny wpływ na prawidłowy fizyczny, psychiczny lub moralny rozwój małoletnich,

2)  art. 18 ust 7 u.r.t. poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że z obowiązku dbałości o poprawność języka programów i przeciwdziałania jego wulgaryzacji wynika bezwzględny zakaz użycia w tych programach wyrażeń wulgarnych,

3)  art. 2 Konstytucji RP oraz art. 8 § 1 k.p.a. poprzez nałożenie kary w oparciu o podstawę prawną będącą wynikiem rażącego błędu ustawodawcy, co stoi w sprzeczności z zasada ochrony zaufania do organów państwa i stanowiącego przez nie prawa oraz ciążącym na Przewodniczącym Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji obowiązkiem prowadzenia postępowania administracyjnego w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej;

4)  art. 7a § 1 k.p.c. poprzez nie rozstrzygnięcie na korzyść powoda wątpliwości co do treści normy prawnej wyrażonej w art. 18 ust 7 u.r.t., co doprowadziło do bezzasadnego stwierdzenia naruszenia przez powoda tego przepisu i nałożenia kary pieniężnej;

5)  art. 6 k.p.a. poprzez wyznaczenie powodowi terminu na zapłatę kary pieniężnej podczas gdy wyznaczenie tego terminu nie ma podstawy prawnej;

6)  art. 2, art. 45 ust 1, art. 78 Konstytucji RP oraz art. 6 ust 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności poprzez wyznaczenie terminu zapłaty kary pieniężnej przypadającego na dzień przed rozpoznaniem odwołania od decyzji wydanej w postępowaniu jednoinstancyjnym, co uniemożliwia powodowi skorzystanie z jego konstytucyjnych i konwencyjnych praw tj. prawa do zaskarżenia decyzji wydanej w pierwszej instancji oraz prawa do sądu, przed wykonaniem kary;

7)  art. 6 k.p.a. w związku z art. 53 ust. 1 u.r.t. poprzez nałożenie przez organ kary łącznej z tytułu popełnienia dwóch deliktów administracyjnych, podczas gdy przepisy prawa nie zawierały podstawy do nałożenia (administracyjnej) kary łącznej;

8)  art. 107 § 1 pkt 5 k.p.a. poprzez wskazanie w rozstrzygnięciu decyzji łącznej kary pieniężnej z tytułu popełnienia dwóch deliktów administracyjnych, co uniemożliwia ustalenie w jakiej wysokości nałożono karę pieniężną z tytułu każdego deliktu z osobna oraz czy nastąpiło to zgodnie z zasadą proporcjonalności.

W uzasadnieniu odwołania nadawca wskazał, iż nie kwestionuje faktu wyemitowania 29 stycznia 2023 roku, począwszy od godziny 20:00, w programie telewizyjnym (...) filmu pt. (...) oraz nie zaprzecza, iż dialogi zawarte w filmie obejmują wyrażenia przytoczone w uzasadnieniu decyzji jednak jego zdaniem emisja filmu nie stanowiła naruszenia art. 18 ust. 5 oraz art. 18 ust 7 u.r.t. W konsekwencji brak było podstaw do nałożenia przez organ kary pieniężnej. Nadawca wskazał, że organ błędnie ustalił, iż film „(...)” zawiera sceny lub treści mogące mieć negatywny wpływ na prawidłowy fizyczny, psychiczny lub moralny rozwój małoletnich i że jako taki mógł być emitowany wyłącznie w godzinach 23-6. Nadawca wskazał, że film „(...)” jest kryminałem, który swą tematyką obejmuje różne aspekty przestępczości i wymiaru sprawiedliwości. Kryminał jest gatunkiem charakteryzującym się przedstawianiem zagadkowych i intrygujących przestępstw, atmosferą napięcia i intrygi, ukazaniem mrocznego tła społecznego i antybohaterów. W przypadku filmu „(...)” dramat spotęgowany jest rzeczywistością okupacji niemieckiej, wyzwala w bohaterach chęć życia za wszelką cenę, z jego wszystkimi odcieniami w tym związanymi z miłością cielesną. W ocenie nadawcy żadna ze scen filmu wymieniona przez organ nie jest sceną, o której mowa w załączniku nr 4 rozporządzenia ust. 4 IV kategoria – dla małoletnich od lat 16. Ponadto zdaniem nadawcy art. 18 ust 7 u.r.t. nie przewiduje bezwzględnego zakazu używania wulgaryzmów w programach.

W odpowiedzi na powyższe odwołanie 13 maja 2024 r. Przewodniczący KRRIT wniósł o jego oddalenie w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, podtrzymując stanowisko zawarte w decyzji.

W toku dalszego postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

"(...)" Spółka Akcyjna z siedzibą w W., wpisana do rejestru przedsiębiorców prowadzonego Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...), prowadzi działalność gospodarczą m.in. w przedmiocie dystrybucji filmów, nagrań wideo o programów telewizyjnych.

(dowód: okoliczność bezsporna, a ponadto odpis z KRS, k. 72-94)

W dniu 29 stycznia 2023 r. począwszy od godziny 20:00 w programie telewizyjnym (...) wyemitowano film pt. (...).

(dowód: okoliczność bezsporna, a ponadto nagranie znajdujące się pendrive k. 140)

Pismem z 8 lutego 2023 r. Przewodniczący KRRiT, poinformował "(...)" spółkę akcyjną z siedzibą w W., iż do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji wpłynęła skarga telewidza dotycząca filmu (...) (emisja (...), 29 stycznia 2023 r. godz. 20:00). W związku z powyższym Przewodniczący KRRiT wezwał „(...)” spółkę akcyjną z siedzibą w W. do przesłania w terminie 14 dni stanowiska odnoszącego się do przedstawionych zarzutów oraz zapisu ww. filmu (zawierającego oznakowanie wiekowe i logo programu) przechowywanego przez nadawcę zgodnie z art. 20 ust. 1 u.r.t..

(dowód: okoliczność bezsporna, a ponadto pismo z dnia 8 lutego 2023 r. k. 101-103)

W piśmie z 2 lutego 2023 r. "(...)" spółka akcyjna z siedzibą w W. wskazała, iż zaprezentowany film to kryminał którego akcja dzieje się w W. podczas II wojny światowej. W podejrzanych okolicznościach zostaje zamordowana żona szanowanego adwokata. Sprawę tajemniczego zabójstwa próbuje rozwikłać nadkomisarz R. K., funkcjonariusz współpracującej z Niemcami Granatowej Policji, a równocześnie zaprzysiężony żołnierz polskiego podziemia. Kolejne tropy mnożą podejrzenia i ujawniają głęboko skrywane sekrety zmarłej oraz niejasne powiązania adwokata z wysoko postawionym oficerem SS. Film uzyskał 5 nominacji w różnych kategoriach w 2019 i 2020 r. do nagród takich jak Orły, Złote lwy, Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Tofifest, Festiwalo Aktorstwa Filmowego im. Tadeusza Szymkowa FAF. Film został zakwalifikowany jako film przeznaczony dla widzów powyżej 16 roku życia. Podkreślono, iż film nie narusza ustaleń zawartych w ustawie o radiofonii i telewizji, nie przedstawia w sposób jednostronny przywilejów życia, nie promuje postaw sprzecznych z moralnością i dobrem społecznym. Nie zagraża również fizycznemu, psychicznemu, i moralnemu rozwojowi nieletnich. Do ww. pisma dołączony został zapis filmu „(...)” emitowanego na antenie (...) dnia 29 stycznia 2023 r. o godzinie 20:00.

(dowód: okoliczność bezsporna, a ponadto pismo z dnia 2 lutego 2023 r. k. 104-106)

W związku z nadesłanymi materiałami dokonano analizy treści nagrania emitowanego w dniu 29 stycznia 2023 r. filmu pt. (...) pod kątem zgodności z przepisami ustawy o radiofonii i telewizji. W związku z powyższym, pismem z 13 września 2023 r. przewodniczący KRRiT zawiadomił nadawcę o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie nałożenia kary pieniężnej na podstawie art. 53 ust. 1 utr, w związku z ustaleniem, iż doszło do naruszenia art. 18 ust 5 i 7 urt poprzez emisję treści mogących mieć negatywny wpływ na fizyczny, psychiczny lub moralny rozwój małoletnich widzów oraz wulgaryzmów.

(dowód: okoliczność bezsporna, a ponadto zawiadomienie k. 110)

W odpowiedzi na zawiadomienie o wszczęciu postępowania, pismem z 27 września 2023 r., nadawca podtrzymał swoje stanowisko w sprawie.

(dowód: okoliczność bezsporna, a ponadto pismo z dnia 27 września 2023 r. k. 112)

Przewodniczący KRRiT w oparciu o całość zebranego materiału dowodowego wydał 11 stycznia 2024 r. decyzję o numerze (...), w której stwierdzono naruszenie art. 18 ust. 5 i 7 urt poprzez rozpowszechnienie w programie (...), w dniu 29 stycznia 2023 r. o godzinie 20:00, filmu pt. „(...)”, z oznaczeniem wiekowym „od lat 16”, a także nałożył na nadawcę karę pieniężną w wysokości 15.000 zł w związku z zaistniałym naruszeniem przepisów, na podstawie art. 53 ust 1 w związku z art. 18 ust 5 i 7 u.r.t. oraz art. 104 k.p.a.

(dowód: okoliczność bezsporna, a ponadto decyzja nr (...) k. 128-139)

Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji uznał, iż z uwagi na wskazane sceny oraz wulgaryzmy emisja filmu pt. (...) o godzinie 20:00 z kwalifikacją wiekową „od lat 16” mogła mieć negatywny wpływ na rozwój psychiczny małoletnich widzów oraz była przejawem niezastosowania się do obowiązku dbałości nadawcy o poprawność języka swoich programów i przeciwdziałania jego wulgaryzacji. Zdaniem organu w następstwie niewłaściwej kwalifikacji wiekowej film został wyemitowany o zbyt wczesnej porze. W audycji pojawiają się sceny z seksualnie sugestywnymi pozami, wyuzdane zachowania oraz ukazanie bohaterów obu płci w wyzywających aktach seksualnych. W uzasadnieniu decyzji wskazano ponadto, iż zgodnie z art. 53 ust 1 urt. jeżeli nadawca narusza obowiązki wynikające m.in. z art. 18 ust 5 i 7 urt. Przewodniczący KRRiT wydaje decyzję nakładającą na nadawcę karę pieniężną. Jedyną przesłanką wymierzenia kary pieniężnej na podstawie ww. przepisu jest naruszenie któregoś z wymienionych w nim przepisów. Odpowiedzialność za ww. naruszenia ma charakter obiektywny, co oznacza, że jest ona niezależna od istnienia winy po stronie nadawcy, jak i jej stopnia.

(dowód: okoliczność bezsporna, a ponadto decyzja nr (...) k. 128-139, nagranie znajdujące się na pendrive k. 140)

W dniu 9 lutego 2024 r. "(...)" spółka akcyjna w likwidacji z siedzibą w W. złożyła odwołanie od ww. decyzji do Sądu Okręgowego w Warszawie, za pośrednictwem Organu.

(dowód: okoliczność bezsporna, a ponadto odwołanie wraz z załącznikami k. 17-98)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił opierając się na dowodach z dokumentów zaoferowanych przez strony w toku postępowania, a także na podstawie zapisu audycji pt. (...), z dnia 29 stycznia 2023 r. Sąd uznał przedstawione dowody za wiarygodne, z uwagi na to, iż żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności, a ich prawdziwość w ocenie Sądu nie budzi też wątpliwości. Stan faktyczny pozostawał pomiędzy stronami bezsporny.

Sąd zważył, co następuje.

Zaskarżona decyzja Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji jest w ocenie Sądu nieprawidłowa, a podnoszone w odwołaniu zarzuty winny skutkować jego uwzględnieniem.

Podstawa prawna odwołania oparta jest na art. 53 ust. 1 w zw. z art. 18 ust 5 i 7 urt.

Zgodnie z art. 53 ust. 1 u.r.t., jeżeli nadawca narusza obowiązek wynikający miedzy innymi z przepisu art. 18 u.r.t. Przewodniczący Krajowej Rady wydaje decyzję nakładającą na nadawcę karę pieniężną w wysokości do 50% rocznej opłaty za prawo do dysponowania częstotliwością przeznaczoną do nadawania programu, a w przypadku, gdy nadawca nie uiszcza opłaty za prawo do dysponowania częstotliwością, karę pieniężną w wysokości do 10% przychodu nadawcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, uwzględniając zakres i stopień szkodliwości naruszenia, dotychczasową działalność nadawcy oraz jego możliwości finansowe.

Odwołanie od decyzji Przewodniczącego KRRiT jest odpowiednikiem pozwu i pełni funkcję zbliżoną do powództwa. W związku z tym wniesienie odwołania od decyzji organu administracji publicznej, jakim jest Przewodniczący Krajowej Rady i Radiofonii i Telewizji, wszczyna cywilne postępowanie sądowe wchodzące w skład systemu postępowania cywilnego, do którego na podstawie art. 56 ust. 2 urt stosuje się odpowiednio przepisy art. 479 ²⁸ -479 ³⁵ k.p.c., dotyczące procesowego postępowania odrębnego w sprawach z zakresu przeciwdziałania praktykom monopolistycznym.

Zgodnie art. 479 ²⁸ §2 k.p.c. zw. z art. 56 ust. 2 u.r.t. odwołanie od decyzji Przewodniczącego KRRiT wnosi się w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.

"(...)" Spółka Akcyjna z siedzibą w W. odebrała decyzję nr (...) w dniu 11 stycznia 20234 r., zaś odwołanie zostało złożone 9 lutego 2024 r. (data wpływu do Biura KRRiT – 15 lutego 2024 r.).

Nadto należy zaznaczyć, że przepis art. 77 § 1 k.p.a. nie jest przedmiotem oceny
i analizy sądu powszechnego, albowiem sąd ten rozstrzyga sprawę merytorycznie, zaś postępowanie przed organem jest warunkiem dopuszczalności prowadzenia postępowania przed tym sądem (por. wyrok SN z 29 maja 1991 roku, sygn. akt III CRN 120/91, postanowienie SN z 11 sierpnia 1999 roku, sygn. akt I CKN 351/99, wyrok SN z 19 stycznia 2001 roku, sygn. akt I CKN 1036/98). Wniesienie do sądu odwołania od decyzji administracyjnej wszczyna cywilne – pierwszoinstancyjne postępowanie sądowe, w którym sąd dokonuje własnych ustaleń, rozważając całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie.

Rozstrzygnięcie o zasadności, bądź niezasadności odwołania od decyzji Przewodniczącego KRRiT, wymagało ustalenia, czy powódka naruszyła normy określone
w art. 18 ust 5 i 7 urt.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 5 ustawy audycje lub inne przekazy, zawierające sceny lub treści mogące mieć negatywny wpływ na prawidłowy fizyczny, psychiczny lub moralny rozwój małoletnich, inne niż te, o których mowa w ust. 4, mogą być rozpowszechniane wyłącznie w godzinach od 23:00 do 6:00.

Przepisy art. 18 ust. 4–5b dotyczą zasad ochrony małoletnich przed szkodliwym oddziaływaniem treści audycji i innych przekazów w programach. Uregulowanie to uzupełnia wydane na podstawie art. 18 ust. 6 rozporządzenie KRRiTV. Struktura uregulowania ochrony małoletnich jest następująca. Artykuł 18 ust. 4 całkowicie zakazuje audycji lub innych przekazów zagrażających rozwojowi małoletnich, zwłaszcza o treści pornograficznej lub eksponujących bez uzasadnienia przemoc. Rozpowszechnianie innych audycji lub przekazów mogących mieć negatywny wpływ na prawidłowy rozwój małoletnich zostało ograniczone poprzez ich dopuszczenie wyłącznie w godzinach od 23.00 do 6.00 (art. 18 ust. 5) oraz przez obowiązek odpowiedniego oznaczenia (art. 18 ust. 5a). Wobec innych audycji i przekazów istnieje obowiązek ich oznaczania stosownie do stopnia oddziaływania na małoletnich w poszczególnych kategoriach wiekowych (art. 18 ust. 5b). Kategorie te, sposób kwalifikowania audycji oraz innych przekazów, a także sposób ich oznaczania określa rozporządzenie KRRiTV. Przepisy te łącznie tworzą zespół instrumentów ochrony małoletnich przed treścią audycji i innych przekazów w programach.

Jednocześnie ustawodawca szczegółowo określił zarówno, w jaki sposób określa się, czy dana audycja lub przekaz zawiera sceny lub treści mogące mieć negatywny wpływ na prawidłowy fizyczny, psychiczny lub moralny rozwój małoletnich, o którym mowa w art. 18 ust. 5 ustawy o radiofonii i telewizji, jak również szczegółowo określił ramy czasowe
w jakich audycje takie mogą być rozpowszechniane.

Cechy oraz szczegółowe warunki kwalifikowania, rozpowszechnia i sposób zapowiadania audycji lub innych przekazów, zawierających sceny lub treści mogące mieć negatywny wpływ na prawidłowy fizyczny, psychiczny lub moralny rozwój małoletnich określa rozporządzenie KRRiTV z 23 czerwca 2005 r. wydane na podstawie art. 18 ust. 6 ustawy o radiofonii i telewizji. Załącznik Nr 3 do przedmiotowego rozporządzenia charakteryzuje poszczególne kategorie wiekowe i opisuje audycje lub inne przekazy z punktu widzenia czterech elementów, ważnych dla rozwoju małoletnich: 1) prezentowanej wizji świata; 2) ocen moralnych; 3) wywoływanych emocji; 4) wzorów zachowań. Rozporządzenie wskazuje, że małoletni poniżej lat 18 nie powinni oglądać audycji lub innych przekazów zawierających sceny lub treści: 1) pokazujące jednostronnie przywileje życia dorosłych przy równoczesnym pomijaniu obowiązków, pracy, zobowiązań, i ważnych życiowo decyzji przy pomijaniu ich konsekwencji, zawierające społeczne usprawiedliwianie agresji, wulgarności, uprzedzeń i negatywnych stereotypów społecznych, pokazywanie seksu, agresji i łamania norm moralnych jako źródła sukcesu życiowego; 2) prezentujące wadliwy obraz natury ludzkiej polegający na szukaniu tylko egoistycznych przyjemności, dążeniu do sukcesu za wszelką cenę z wykorzystywaniem innych osób dla własnych celów, usprawiedliwiające przemoc, traktujące seks jako źródło dominacji; 3) prezentujące obrazy naturalistycznego seksu zwłaszcza połączonego z przemocą i przymusem, patologicznych form życia seksualnego, a także obrazy agresji, zwłaszcza przedstawionej w sposób naturalistyczny i brutalny; 4) prezentujące postacie atrakcyjne (np. pod względem urody, bogactwa, sukcesu), a postępujące w sposób moralnie naganny, agresywny, nieuczciwy i wulgarny, bez żadnej oceny niewłaściwości takiego zachowania, oraz prezentujące nagradzanie przejawów społecznej patologii.

Zdaniem Sądu niektóre sceny wyemitowanego filmu mogą budzić pewne wątpliwości natury estetycznej, czy też u niektórych widzów uczucie odrazy, ale nie można uznać, że film zawiera treści propagujące zachowania sprzeczne z moralnością, nie ma też podstaw do uznania, że audycja ta sprzyja zachowaniom zagrażającym życiu i zdrowiu, a także mogącym mieć negatywny wpływ na prawidłowy rozwój psychiczny, fizyczny i moralny osób nieletnich powyżej 16 roku życia. Zdaniem Sądu Okręgowego, brak było w niniejszej sprawie ustawowych przesłanek do nałożenia kary pieniężnej na nadawcę.

Obraz przedstawiający określone zdarzenia, rejestrujący określone zachowanie, nie musi sam przez się propagować zachowań sprzecznych z moralnością, sprzyjać zachowaniom zagrażającym życiu i zdrowiu czy też mogących mieć niekorzystny wpływ na rozwój psychiczny, intelektualny, niezależność uczuciową i życie społeczne młodych widzów i może być w stosunku do tych zachowań i wartości indyferentny. Jednakże by móc w pełni odnieść się do zarzutów stawianych audycji, konieczna jest konstatacja, że cała przedstawiona audycja, przekaz nie narusza zdaniem Sądu zasad określonych w art. 18 ustawy o radiofonii i telewizji. Oznacza to obowiązek ustalenia nie tylko oddziaływania na odbiorcę przekazu, audycji obrazem, ale także wypowiedziami postaci, oceną zamierzeń, jakie przyświecały przy konstruowaniu i realizacji audycji. Wszystkie te wspomniane wyżej elementy w swej całości tworzą audycję, przekaz i to, co może wpływać na odbiorcę. Ocena audycji, przekazu w kontekście, czy narusza art. 18 ustawy o radiofonii i telewizji nie może ograniczać się do oceny tylko jednego jej elementu, a wymaga odniesienia się do całości. Jeśli bowiem przepis art. 18 ww. ustawy nakłada na nadawcę zadanie odpowiedniego kształtowania programu w kontekście zakazu propagowania działań sprzecznych z prawem, z polską racją stanu oraz postaw i poglądów sprzecznych z moralnością i dobrem społecznym, w szczególności nie może zawierać treści dyskryminujących ze względu na rasę, płeć lub narodowość, przejawów nieposzanowania przekonań religijnych odbiorców, a zwłaszcza chrześcijańskiego systemu wartości, nie może sprzyjać zachowaniom zagrażającym zdrowiu lub bezpieczeństwu oraz zachowaniom zagrażającym środowisku naturalnemu oraz zagrażających fizycznemu, psychicznemu lub moralnemu rozwojowi małoletnich, w szczególności zawierających treści pornograficzne, lub w sposób nieuzasadniony eksponujących przemoc, jak również zawierających sceny lub treści mogące mieć negatywny wpływ na prawidłowy fizyczny, psychiczny lub moralny rozwój małoletnich, to Sąd orzekający obowiązany jest (na wypadek zaskarżenia decyzji, podnoszącej naruszenie wszystkich wskazanych powyżej nakazów, zakazów i nakładającej karę pieniężną) zbadać, ustalić stan faktyczny na podstawie całości emitowanego przekazu, audycji i dopiero po tym dokonać odpowiedniej subsumcji. Naruszenie bowiem któregokolwiek z zakazu lub nakazu określonego ww. przepisem może mieć zostać stwierdzone po analizie całości przekazu, audycji jej sensem, kontekstem, sugestiami (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2005 r. sygn. akt V CK 868/04, LEX), może także nastąpić już samym obrazem. Wskazuje się bowiem, że przekaz telewizyjny jest bardzo dynamiczny, należy więc go interpretować w szerszym kontekście.

Sąd podziela zarzuty podniesione w odwołaniu od decyzji, albowiem trudno nie zauważyć dla każdego przeciętnego odbiorcy, jakie jest przesłanie filmu. W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, iż w filmie pojawiają się następujące kontrowersyjne sceny (wskazano minuty nagrania):

1)  00:04:02-00:04:19 – scena seksu, aktorzy nadzy, wyraźne ruchy posuwiste, głośne jęki, okrzyk „I’m coming”;

2)  00:49:39-00:49:58 – naga kobieta wychodzi z wanny, widoczne piersi i owłosiony wzgórek łonowy;

3)  00:59:48-01:00:11 – scena seksu, aktorzy w ubraniach, głośne jęki, które słychać jeszcze w kolejnej scenie, gdy pokazują inną postać słyszącą ten stosunek (do 01:00:28);

4)  01:26:59-01:27:15 – scena morderstwa, duszenia poduszką człowieka w łóżku;

5)  01:36:45-01:37:02 – scena seksu, aktorzy nadzy, widoczni tylko do połowy, głośne jęki;

6)  01:37:07-01:27:29 – scena seksu przy lustrze (od tyłu, na stojąco), aktorzy ubrani;

7)  01:42:08-01:42:13 – scena zabójstwa – pierwszy strzał w krocze, dwa kolejne w klatkę piersiową.

W odniesieniu do pierwszej, trzeciej, piątej i szóstej sceny wskazać należy, iż nie są to sceny pokazujące obraz seksu jako źródła lub wyznacznika sukcesu życiowego bohaterów ani też nie ujmują zachowania seksualnego jako formy nagrody lub oznaki sprytu życiowego. Nie ukazują również obrazu aktywności seksualnej w oderwaniu od uczuć wyższych (np. seks z przypadkową osobą, seks dla osiągnięcia korzyści materialnych lub społecznych, seks dla rozładowania napięcia emocjonalnego) lub stanowiących patologiczne wzorce zachowań seksualnych (np. seks pod wpływem substancji psychoaktywnych). Sceny te nie zawierają treści wymienionych w załączniku nr 3 do rozporządzenia, nie prezentują obrazu naturalistycznego seksu ani też patologicznych form życia seksualnego (np. połączonych z przemocą i przymusem). Pierwsza scena prezentuje miłosne zbliżenie pary zakochanych w sobie ludzi, młodej kobiety A. (pochodzenia żydowskiego) i młodego mężczyzny (Polaka), pary studentów z jednego roku, których życie jeszcze przed wybuchem II wojny światowej toczy się normalnie, sfera intymna jest normalną częścią życia pary, na tym etapie ich życia. Trzecia scena prezentuje miłosne zbliżenie pracodawcy i jego gosposi. Para jest w ubraniach. Bohater daje się poznać w filmie jako prawy człowiek, dżentelmen w relacjach z kobietami, z fabuły filmu widz dowiaduje się, że bohater bardzo kochał i szanował swoją żonę, która go opuściła oraz, że darzył uczuciem kobietę (pochodzenia żydowskiego) A., swoją byłą studentkę, którą ratował ukrywając ją w swoim domu pod fałszywą tożsamością swojej żony. Zbliżenie z dziewczyną, gosposią – C., którą znał (służyła jeszcze u jego matki), było wynikiem jego wielkiej samotności, potrzeby bliskości, scena nie zawiera również żadnych elementów przemocy. Scena piąta i szósta są scenami prezentującymi miłosne zbliżenie A. i oficera SS. Oficer zadurza się w pięknej A., żyjącej pod fałszywą tożsamością żony mecenasa H., ona zaś szuka w jego ramionach bliskości „opłakując” jednak swoje dawne życie przed wojną. A. z czasem zaplanowała nawet zajście w ciążę z oficerem i snuła plany ich przyszłego wspólnego życia we troje, z dzieckiem. W obu scenach zbliżeń para jest ubrana.

W odniesieniu do drugiej sceny wskazać należy, iż nie narusza ona treści żadnego przepisu ani załącznika do rozporządzenia ukazuje natomiast młodą kobietę wychodzącą z wanny, widoczne jest w tej sytuacji ludzkie ciało. W odniesieniu do czwartej i siódmej sceny podkreślenia wymaga, że nie są to sceny zawierające formę społecznego usprawiedliwienia przemocy, pokazujące obrazy przemocy (w tym agresji fizycznej lub łamania norm moralnych) jako źródła lub wyznacznika sukcesu życiowego bohatera. Nie są to sceny pokazujące obrazy agresji fizycznej w sposób naturalistyczny i brutalny. Nie są to sceny zawierające treści wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia, nie przedstawiają nieuzasadnionej przemocy i nie promują jednoznacznie patologicznych zachowań bohaterów wobec innych ludzi. Nie usprawiedliwiają one również i nie pokazują w kontekście aprobatywnym przejawów społecznej patologii (np. przemocy, w szczególności fizycznej). Oceniając ww. sceny pamiętać należy, iż film „(...)” należy do gatunku kryminału. Nieodzownym elementem tego gatunku literackiego i filmowego jest motyw śmierci. W scenie czwartej jeden z bohaterów (negatywnych) fabuły, oficer nazistowskiej SS próbuje zacierać ślady i dopuszcza się zbrodni. Dusi poduszka jednego z potencjalnych świadków. Zaznaczyć należy, iż w filmie nie ma aprobaty dla jego zachowania. Jest on w filmie przedstawiony jednoznacznie jako tzw. czarny charakter. Ponadto dosięga go sprawiedliwość i kara, bowiem zostaje zastrzelony przez polskiego harcerza, członka podziemnej organizacji. W scenie siódmej negatywny bohater fabuły, oficer nazistowskiej SS próbuje zacierać ślady i dopuszcza się zbrodni strzela do sekretarki mecenasa H.. Również w przypadku tej sceny w filmie brak jest aprobaty dla jego zachowania. Jak już wskazano jest on jednoznacznie przedstawiony jako czarny charakter i finalnie ponosi kare za swoje postępowanie.

Zdaniem Sądu, przedstawione w filmie problemy, przed którymi stoją bohaterowie, ich zachowania oraz treść wypowiedzi, wprawdzie przedstawione w sposób realistyczny, ale pokazując pewną sferę życia w sposób prawdziwy mają na celu skłonić widza do głębszej refleksji nad problemami rzeczywistości w okresie II wojny światowej. Takie przesłanie w szczególności w dzisiejszych czasach może być już kierowane do młodzieży w wieku licealnym. Zdaniem Sądu przesłanie filmu ma na celu nakłonić widzów do refleksji oraz wyciągnięcia wniosków w kontekście własnego życia oraz zwrócenia uwagi na życie innych.

Podnieść należy, iż nie umknęły uwadze Sądu wulgaryzmy zawarte w treści filmu, niemniej należało mieć na uwadze, że słownictwo to służy jako środek wyrazu artystycznego, mający nakłonić widzów do poważniejszych refleksji i przedstawić autentyczny obraz rzeczywistości. Podkreślenia wymaga, iż film „(...)” jest kryminałem i jako taki swą tematyką obejmuje różne aspekty przestępczości i wymiary sprawiedliwości w sprawach przestępstw. Środki silnie oddziaływając na psychikę widza, miały cel uprzytamniający i zniechęcający do zachowań i sytuacji ukazanych w filmie. Widz nie powinien mieć wątpliwości, że bohaterów filmu wraz z ich zachowaniem i problemami dnia codziennego ukazano w sposób realistyczny, mający na celu uwypuklenie konkretnych, a zarazem trudnych problemów, z jakimi spotykali się ludzie w czasie II wojny światowej w tym ludzie młodzi. Dlatego przedmiotowy film jest klasyfikowany i prezentowany w programach telewizyjnych jako kryminał. W przypadku filmu „(...)” dramat spotęgowany jest rzeczywistością okupacji niemieckiej, wyzwala w bohaterach chęć życia za wszelką cenę, z jego wszystkimi elementami w tym związanymi z miłością cielesną. Podkreślenia wymaga, iż zgodnie z treścią art. 18 ust 7 u.r.t. nadawcy dbają o poprawność języka swoich programów i przeciwdziałają ich wulgaryzacji. Z przepisu tego nie wynika jednak bezwzględny zakaz użycia w programie telewizyjnym (również w filmie) wyrażeń wulgarnych, podobnie jak nie wynika z niego bezwzględny zakaz posłużenia się w programie językiem w sposób niepoprawny, czyli zakaz popełnienia błędu językowego. W literaturze zgodnie przyjmuje się, że obowiązek „dbałości o poprawność języka” i „przeciwdziałanie jego wulgaryzacji” nakazuje dążyć do wskazanego przez ustawodawcę celu, ale nie wymaga jego osiągnięcia. Zdaniem Sądu art. 18 ust 7 u.r.t. nie ustanawia wymogu o charakterze kategorycznym, nie zakazuje używania wulgaryzmów, lecz nakazuje ich unikanie. Nadawcy mają bowiem obowiązek dbania o poprawność języka swoich programów, co nie oznacza automatycznie, że nie wolno w nich używać żadnych wulgaryzmów (D. Ossowska-Salamonowicz [w:] A. Niewęgłowski, Ustawa o radiofonii i telewizji Komentarz, WKP 2021 – komentarz do art. 18 teza 7).

Podkreślenia wymaga, iż w przypadku utworu prawnoautorskiego, a takim utworem jest film, usunięcie z niego wulgaryzmów, np. poprzez ich wyciszenie stanowiłoby naruszenie integralności utworu, które mogłoby się spotkać z roszczeniami autora skierowanymi przeciwko osobie (np. nadawcy) dokonującej takiej ingerencji. Zgodnie z prezentowanym w zaskarżonej decyzji stanowiskiem organu nadawca musiałby w praktyce w ogóle zrezygnować z emisji filmów zawierających jakikolwiek wulgaryzm, tym samym ograniczając widzom dostęp do licznych dzieł sztuki.

Zdaniem Sadu wulgaryzmy zawarte w filmie (...), który należy do gatunku kryminału, a jego akcja rozgrywa się w scenerii okupowanej W., służą realistycznemu ukazaniu kontekstu historycznego i środowiska społecznego w którym rozgrywa się akcja filmu. W filmie występują sceny z okupowanego przez nazistów miasta, a więc pojawiają się dialogi niemieckich żołnierzy oraz tzw. granatowej policji z ludnością cywilną np. okrzyki nazistowskich żołnierzy do dzieci pochodzenia żydowskiego bawiących się na ulicy. W fabule pojawiają się postaci ze wszystkich środowisk społecznych, jakie występowały w tym czasie w W., w tym również osób słabo wykształconych czy byłych kryminalistów posługujących się słownictwem nieliterackim w tym również wulgaryzmami. Ukazanie tej rzeczywistości nie mogło zostać zdaniem twórców filmu zupełnie pozbawione wyrażeń wulgarnych. Nie mamy tu więc do czynienia z dowolnym, nieracjonalnym epatowaniem wulgaryzmami.

W ocenie Sądu film nie afirmuje patologicznych zachowań, lecz – ukazując je – zmusza widza do refleksji, przemyśleń oraz swoim przekazem neguje i krytykuje niewłaściwe zachowania.

Należy również podkreślić, iż film (...) został wyprodukowany przez (...) (instytucję kultury) i współfinansowany przez (...). Dotacje (...) przyznawane są na podstawie opinii ekspertów powołanych przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Eksperci oceniają projekt pod względem walorów artystycznych, poznawczych i etycznych zgodnie z ustawą o kinematografii. Film uzyskał ponadto 5 nominacji w różnych kategoriach w 2019 i 2020 r. do nagród takich jak Orły, Złote lwy, Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Tofifest, Festiwalu Aktorstwa Filmowego im. Tadeusza Szymkowa FAF.

Zdaniem Sądu film (...) prawidłowo został zakwalifikowany przez nadawcę do kategorii wiekowej „dla małoletnich od lat 16” i wyemitowany w późnej porze wieczornej.

Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu – "(...)" spółka akcyjna z siedzibą w W. poprzez emisję filmu pt. (...) w programie (...) w dniu 29 stycznia 2023 r. o godzinie 20:00, nie dopuściła się naruszenia art. 18 ust. 5 i 7 ustawy o radiofonii i telewizji.

Zważywszy powyższe, na mocy art. 479 ^{31 a} k.p.c. zw. z art. 56 ust. 2 ustawy o radiofonii i telewizji, Sąd orzekł jak w punkcie sentencji wyroku.

O kosztach Sąd orzekł na mocy art. 98 w zw. z art. 99 k.p.c., obciążając nimi w całości Przewodniczącego KRRiT, jako przegrywającego sprawę. Na koszty te złożyła się kwota:
6.617,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym opłata sądowa od pozwu w wysokości 3.000,00 zł zgodnie z art. 33 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2021 r., poz. 2257), koszty zastępstwa procesowego w wysokości 3.600 zł zgodnie z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023 r., poz. 1935) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł.

SSO Jan Wawrowski