Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 czerwca 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

po rozpoznaniu 14 czerwca 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 25 kwietnia 2022 r. Nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od (...) sp. z o.o. w W. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720,00 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Anna Maria Kowalik

Sygn. akt XVII AmE 111/22

UZASADNIENIE

Decyzją z 25 kwietnia 2022 r. Nr (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej Prezes URE, pozwany), na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12 w zw. z art. 56 ust. 2, ust. 3 i ust. 6 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2021 r., poz. 716 ze zm.) (dalej p.e.) oraz w zw. z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 735 ze zm.) (dalej k.p.a.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., posiadającemu numer identyfikacji podatkowej (NIP): (...), (powód, Przedsiębiorca) orzekł:

1) że przedsiębiorca (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., posiadający numer identyfikacji podatkowej (NIP): (...), naruszył warunek 1, określający przedmiot i zakres działalności, koncesji na obrót paliwami ciekłymi z 17 grudnia 2018 r. nr (...), z późn. zm., udzielonej na okres od 17 grudnia 2018 roku do 31 grudnia 2030 roku, w ten sposób, że w okresie od 18 czerwca 2021 roku do co najmniej 10 lutego 2022 roku wykonywał działalność koncesjonowaną w zakresie obrotu paliwami ciekłymi przy wykorzystaniu cystern drogowych;

2) za działania opisane w pkt 1 wymierzył przedsiębiorcy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., posiadającemu numer identyfikacji podatkowej (NIP): (...) karę pieniężną w łącznej wysokości 320.000 złotych (słownie: trzysta dwadzieścia tysięcy złotych).

Odwołanie od powyższej Decyzji złożył powód, zaskarżając Decyzję w całości. Zaskarżonej Decyzji zarzucił:

1)  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. poprzez uznanie, iż Przedsiębiorca naruszył warunki koncesji na obrót paliwami ciekłymi udzielonej decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 17 grudnia 2018 r., nr (...), z późn. zm., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i nieuwzględnienie żadnych okoliczności przedstawianych przez Przedsiębiorcę w toku postępowania;

2)  art. 56 ust. 6 p.e. poprzez nieuwzględnienie stopnia szkodliwości, stopnia zawinienia oraz dotychczasowego zachowania Przedsiębiorcy i jego możliwości finansowych, a to w zw. z art. 56 ust. 3 p.e. a mianowicie wymierzenia kary pieniężnej w wysokości przekraczającej możliwości finansowe Przedsiębiorcy,

3)  art. 56 ust. 3 p.e. poprzez błędne wyliczenie kary pieniężnej oraz nieprawidłowe ustalenie wysokości przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku finansowym,

4)  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na bezpodstawnym i niemającym oparcia w zebranym materiale dowodowym, iż Przedsiębiorca nie podejmował działań mających na celu właściwe wypełnienie warunków koncesji, a przez to dopuścił się zawinionego naruszenia warunków koncesji przy wykonywaniu działalności i uznaniu, iż stopień zawinienia Przedsiębiorcy był duży,

5)  przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i w konsekwencji całkowicie dowolną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, co doprowadziło do uznania, iż działania Przedsiębiorcy nie miały znikomego stopnia szkodliwości, a także do uznania, że wymierzona kara pieniężna jest adekwatna do naruszenia,

6)  przyjęcie przez pozwanego w postępowaniu dowodowym biernej postawy, podczas gdy pozwany powinien podjąć wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, a nadto niezebranie całego materiału dowodowego w sprawie oraz prowadzenie postępowania ukierunkowanego na z góry założony cel i gromadzenie tylko tych dowodów, które ten cel przybliżają,

7)  niepodjęcie wszystkich niezbędnych działań w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, a w szczególności nieuwzględnienie żadnych wyjaśnień i okoliczności wskazywanych przez Przedsiębiorcę w trakcie dotychczasowego postępowania.

W oparciu o powyższe zarzuty, powód wniósł o:

1)  uchylenie zaskarżonej Decyzji w całości;

2)  zasądzenie na rzecz Przedsiębiorcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych,

3)  na podstawie art. 479 ⁵² k.p.c. wniósł o wstrzymanie wykonania zaskarżonej Decyzji do czasy rozstrzygnięcia niniejszej sprawy,

4)  zażądanie od Prezesa URE i włączenie do akt niniejszej sprawy dokumentacji koncesyjnej – akt koncesyjnych Przedsiębiorcy, w szczególności akt postępowania w przedmiocie zmiany koncesji (...) i zalegających w aktach Prezesa URE o przywołanych powyżej sygnaturach dokumentów, wyjaśnień i informacji dotyczących sytuacji finansowej Przedsiębiorcy, posiadanych przez niego zasobów finansowych oraz sposobu wykonywania przez Przedsiębiorcę działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami.

W odpowiedzi na odwołanie, Prezes URE wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją Prezesa URE z 17 grudnia 2018 r. nr (...), z późn. zm. została udzielona powodowi, na okres od 17 grudnia 2018 roku do 31 grudnia 2030 roku, koncesja na obrót paliwami ciekłymi. Zgodnie z brzmieniem warunku 1 tej koncesji, określającego przedmiot i zakres działalności, powód uprawniony był do obrotu:

1)  benzynami silnikowymi o kodach CN: 2710 12 45 i 2710 12 49, olejami napędowymi o kodach CN 2710 20 11 oraz gazem płynnym (LPG) o kodach CN: 2711 12, 2711 13 oraz 2711 19 00, z wyłączeniem mieszanin propan-butan uzyskiwanych w procesach uzdatniania płynów złożonych przy wykorzystaniu stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w C., ul. (...);

2)  olejami napędowymi o kodach CN 2710 20 11 bez wykorzystania infrastruktury technicznej (dalej Koncesja) (okoliczność niesporna).

Następnie, pismem z 17 stycznia 2020 r., powód zwrócił się do Prezesa URE z wnioskiem o zmianę Koncesji poprzez m.in. nadanie uprawnień do prowadzenia obrotu paliwami ciekłymi przy wykorzystaniu eksploatowanych przez powoda środków transportu paliw ciekłych – cystern drogowych (okoliczność niesporna).

Decyzją z 28 maja 2020 r. nr (...) Prezes URE odmówił zmiany Koncesji, ze względu na nieudokumentowanie przez powoda spełnienia przesłanki określonej w art. 33 ust. 1 pkt 2 p.e. – dysponowania środkami finansowymi w wielkości gwarantującej prawidłowe wykonywanie działalności bądź udokumentowaniem możliwości ich pozyskania (Decyzja z 28/02/2020 r. k. 37-38 akt adm.).

Następnie, pismem z 19 października 2020 r. powód zwrócił się do Prezesa URE z wnioskiem o zmianę udzielonej koncesji na obrót paliwami ciekłymi ze względu na zmianę adresu siedziby przedsiębiorstwa energetycznego. Równocześnie zwrócił się z wnioskiem o dostosowanie warunku 1, określającego przedmiot i zakres działalności, poprzez:

1)  wykreślenie uprawnienia do obrotu paliwami ciekłymi na zasadzie pośrednictwa w sprzedaży bez wykorzystania infrastruktury technicznej eksploatowanej przez Przedsiębiorcę ze względu na fakt, iż „ Spółka nie zamierza prowadzić działalności polegającej na obrocie paliwami bez wykorzystania infrastruktury technicznej – w formie pośrednictwa handlowego”;

2)  nadanie uprawnienia do obrotu olejami napędowymi o kodach CN 2710 19 43 przy wykorzystaniu stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w C., ul. (...);

3)  nadanie uprawnienia do obrotu paliwami ciekłymi (o kodach CN wskazanych w treści korygowanego wniosku) przy wykorzystaniu stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w miejscowości S., ul. (...);

4)  nadanie uprawnienia do obrotu paliwami ciekłymi (o kodach CN wskazanych w treści korygowanego wniosku) przy wykorzystaniu środków transportu paliw ciekłych – cystern drogowych (okoliczność niesporna).

Decyzją z 9 kwietnia 2021 r. nr (...) dokonano zmiany udzielonej powodowi Koncesji na obrót paliwami ciekłymi w zakresie zmiany adresu siedziby przedsiębiorstwa energetycznego oraz wykreślenia uprawnienia do obrotu paliwami ciekłymi na zasadzie pośrednictwa w sprzedaży bez wykorzystania infrastruktury technicznej eksploatowanej przez Przedsiębiorcę (Decyzja z 09/04/2021 r. k. 43-46 akt adm.).

Ponadto, decyzją z 18 czerwca 2021 r. nr (...)Prezes URE odmówił zmiany Koncesji, w części dotyczącej rozszerzenia działalności koncesjonowanej o nadanie uprawnienia do obrotu paliwami ciekłymi (o kodach CN wskazanych w treści korygowanego wniosku) przy wykorzystaniu środków transportu paliw ciekłych – cystern drogowych, stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w miejscowości S., ul. (...) oraz przy wykorzystaniu stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w C., ul. (...) (w zakresie olejów napędowych o kodach CN 2710 19 43) ze względu na nieudokumentowanie przez powoda spełnienia przesłanki określonej w art. 33 ust. 1 pkt 2 p.e. – dysponowania środkami finansowymi w wielkości gwarantującej prawidłowe wykonywanie działalności bądź udokumentowaniem możliwości ich pozyskania (Decyzja z 18/06/2021 r. k. 47-54 akt adm.).

Niezależnie od powyższego, decyzją z 17 czerwca 2021 r. nr DPC. (...)4.451.59.2020.PDo1 Prezes URE wymierzył powodowi karę pieniężną za naruszenie warunku 1, określającego przedmiot i zakres działalności, udzielonej koncesji na obrót paliwami ciekłymi, tj. za m.in. wykonywanie działalności koncesjonowanej w okresie od dnia 25 marca 2019 roku do dnia co najmniej 15 marca 2021 roku przy wykorzystaniu środków transportu paliw ciekłych – cystern drogowych w wysokości 108 000,00 zł (Decyzja z 17/06/2021 r. k. 55-74 akt adm.).

Pismem z 30 grudnia 2021 r. nr (...) Prezes URE wezwał przedsiębiorcę – (...) Sp.j. z siedzibą w C., posiadającego numer identyfikacji podatkowej (NIP): (...) ( dalej Odbiorca), do nadesłania w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wezwania poświadczonych za zgodność z oryginałem kopii faktur zakupu paliw ciekłych nabytych przez Odbiorcę od powoda, w okresie od dnia 1 kwietnia 2021 roku do dnia sporządzenia odpowiedzi na pismo. Równocześnie zobowiązano Odbiorcę do nadesłania szczegółowych wyjaśnień dot. sposobu odbioru paliw ciekłych nabywanych przez Odbiorcę od powoda we wskazanym okresie (m.in. wskazania miejsca odbioru paliw ciekłych, podmiotu realizującego jego transport oraz miejsca rozładunku paliw ciekłych) (Wezwanie z 30/12/2021 r. k.1 akt adm.).

W odpowiedzi, pismem z 7 stycznia 2022 roku, Odbiorca poinformował, iż „ Miejscem odbioru i rozładunku paliw jest stacja paliw przy ulicy (...). Zbiorniki paliwowe znajdują się na terenie naszej stacji. (…) Podmiotem realizującym transport paliw jest dostawca paliw tj. firma (...) Sp. z o.o. Po złożeniu zamówienia dostawa z firmy (...) odbywa się w ten sposób, że samochód firmowy (...) Sp. z o.o. przyjeżdża na naszą stację, napełnia nasze zbiorniki podziemne, wystawia dokument WZ, na którym widnieje S., ilość potwierdza system monitorowania stanów magazynowych V.. I tak kończy się dostawa paliw ciekłych. Faktura zakupu na daną ilość paliwa jest wystawiana i dostarczana do nas pocztą polską.”. Ponadto do pisma Odbiorca załączył 32 faktury zakupu paliw ciekłych od powoda wystawione w okresie od 23 kwietnia 2021 roku do 20 grudnia 2021 roku. Równocześnie Odbiorca nadesłał dokument wydania materiałów na zewnątrz z 4 stycznia 2021 roku wystawiony przez powoda (dotyczący dostawy 5000 litrów oleju napędowego) oraz wyjaśnił, iż „ W roku 2022 mieliśmy dostawę od formy (...), lecz na dzień dzisiejszy, tj. 07.01.2022 nie posiadamy faktury zakupu” (Pismo k.2 akt adm.).

Mając na uwadze powyższe, pismem z 14 stycznia 2022 r. nr (...), zawiadomiono powoda o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wymierzenia mu kary pieniężnej w związku z możliwością naruszenia warunku 1, określającego przedmiot i zakres działalności, koncesji na obrót paliwami ciekłymi z 17 grudnia 2018 r. nr (...), z późn. zm., udzielonej na okres od 17 grudnia 2018 r. do 31 grudnia 2030 r. Równocześnie wezwano powoda do złożenia szczegółowych wyjaśnień w tej sprawie oraz przesłanie uwierzytelnionych kopii dokumentów mogących mieć wpływ na rozstrzygnięcie przedmiotowego postępowania (Zawiadomienie k.76-78 akt adm.).

Niezależnie od powyższego, Prezes URE zwrócił się do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej ( dalej Szef KAS) z prośbą o przekazanie znajdujących się w systemie monitorowania drogowego przewozu towarów informacji dotyczących powoda za okres od 1 kwietnia 2021 roku do dnia sporządzenia odpowiedzi na pismo (Pismo z 24/01/2022 r. k. 80 akt adm.).

W odpowiedzi, pismem z 3 lutego 2022 r. nr (...), Szef KAS przekazał Prezesowi URE wskazane wyżej informacje, z których jednoznacznie wynikało, iż w systemie monitorowania drogowego przewozu towarów, w okresie od 1 kwietnia 2021 roku do dnia 26 stycznia 2022 roku, powód figurował jako nadawca paliw ciekłych (oraz jednocześnie jako przewoźnik paliw ciekłych) do innych podmiotów w (...) operacjach, nadając paliwa ciekłe (oleje napędowe oraz benzyny silnikowe) o sumarycznej ilości ponad (...) litrów (Pismo wraz z załącznikami k.81-88 akt adm.).

Pismem z 3 lutego 2022 r., powód udzielił odpowiedzi na zawiadomienie Prezesa URE z 14 stycznia 2022 r. oraz wniósł o przedłużenie terminu do nadesłania brakujących dokumentów i informacji żądanych przez organ regulacyjny (Pismo k.89-91 akt adm.).

Przy piśmie z 28 lutego 2022 r. powód nadesłał zestawienie dowodów sprzedaży paliw ciekłych za okres od kwietnia 2021 roku do lutego 2022 roku. Na podstawie danych nadesłanych przez powoda w elektronicznym zestawieniu (wykonanym w arkuszu kalkulacyjnym) Prezes URE ustalił, iż w okresie od 1 kwietnia 2021 roku do 10 lutego 2022 roku powód przy wykorzystaniu środków transportu paliw ciekłych – cystern drogowych, wprowadził do obrotu paliwa ciekłe o łącznej wartości około 16.000.000 złotych. Jednocześnie, w okresie od 18 czerwca 2021 roku do 10 lutego 2022 roku, wystawił dowody sprzedaży paliw ciekłych przy wykorzystaniu środków transportu paliw ciekłych – cystern drogowych, o wartości ponad (...) złotych ( (...) dowodów sprzedaży wykazanych przez Przedsiębiorcę) (Pismo wraz z załącznikami k.102-103 akt adm.).

Pismem z 10 marca 2022 r. nr (...), powód został zawiadomiony zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie oraz poinformowany o możliwości zapoznania się ze zgromadzonym w niniejszej sprawie materiałem dowodowym w terminie 7 dni licząc od dnia otrzymania zawiadomienia. Pismo to zostało poprawnie doręczone 14 marca 2022 r. i pozostało bez odpowiedzi (Zawiadomienie k.105 akt adm., z.p.o. k.106 akt adm.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody z dokumentów, które nie były podważane przez żadną ze stron, a Sąd także nie znalazł podstaw by odmówić im wiarygodności, jak też w oparciu o niekwestionowane twierdzenia stron.

Sąd pominął dowód z dokumentów znajdujących się w aktach koncesyjnych powoda uznając, że przeprowadzenie tego dowodu nie jest konieczne do rozstrzygnięcia sprawy. W szczególności, że powód nie kwestionował ustalonego w sprawie stanu faktycznego (Odwołanie k. 25 verte akt sąd.).

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem zaskarżona Decyzja jest prawidłowa i słuszna, a podnoszone przez powoda w odwołaniu zarzuty nie mogą skutkować jej uchyleniem.

W niniejszej sprawie niesporne jest, że powód prowadził obrót paliwami ciekłymi przy wykorzystaniu środków transportu paliw ciekłych – cystern drogowych, mimo, iż posiadana przez niego koncesja do tego nie uprawniała. Zgodnie bowiem z warunkiem 1 tej koncesji po zmianach, określającym przedmiot i zakres działalności, powód mógł prowadzić obrót benzynami silnikowymi o kodach CN: 2710 12 45 i 2710 12 49, olejami napędowymi o kodach CN 2710 20 11 i 2710 19 43 oraz gazem płynnym (LPG) o kodach CN: 2711 12, 2711 13 oraz 2711 19 00, z wyłączeniem mieszanin propan-butan uzyskiwanych w procesach uzdatniania płynów złożonych przy wykorzystaniu stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w C., ul. (...).

Tymczasem wszelkie działanie wychodzące poza granice uprawnień przyznanych koncesjonariuszowi stanowi naruszenie zasad koncesji. Skoro bowiem koncesja wyznacza ramy działalności koncesjonowanej jaką koncesjonariusz może podjąć, każde działanie podlegające koncesjonowaniu niemieszczące się w ramach uprawnień wynikających z koncesji jest sprzeczne z warunkami koncesji. Toteż prowadzenie obrotu paliwami ciekłymi przy wykorzystaniu środków transportu paliw ciekłych – cystern drogowych, co nie zostało objęte koncesją narusza warunki, pod jakimi koncesjonariusz otrzymał koncesję.

Mając zatem na względzie, iż powód prowadził obrót paliwami ciekłymi wbrew przedmiotowi i zakresowi udzielonej mu koncesji, tym samym naruszył warunki wynikające z pkt 1 tejże koncesji, co zostało stwierdzone w pkt 1 zaskarżonej Decyzji.

Ustalenie, że doszło do naruszenia warunku 1 koncesji, jaką powód otrzymał na obrót paliwami ciekłymi uzasadniało wymierzenie mu kary pieniężnej na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e.

Stosownie do treści art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji. Należy przy tym zaznaczyć, że naruszenie któregokolwiek z obowiązków określonych w koncesji jest wystarczającą przesłanką do zastosowania przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. i wymierzenia na tej podstawie, w oparciu o art. 56 ust. 2 powołanej ustawy, kary pieniężnej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Przepis art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. stanowi więc samodzielną podstawę do wymierzenia kary przedsiębiorcy za niedochowanie obowiązków udzielonej koncesji i nie wymaga wykazania zawinionego działania lub zaniechania przedsiębiorcy.

Odpowiedzialność za naruszenie warunków koncesji na zasadzie art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. jest odpowiedzialnością obiektywną. Nie jest konieczne wykazanie umyślnej albo nieumyślnej winy ukaranego podmiotu. Jednakże nie oznacza to, że nie istnieje możliwość ograniczenia lub wyłączenia przedmiotowej odpowiedzialności (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 01 czerwca 2010 r. sygn. III SK 5/10, LEX nr 622205). Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 5 lutego 2015 r. o sygn. III SK 36/14 (LEX nr 1652700) o ile do zastosowania klasycznych sankcji administracyjnych wystarczające jest stwierdzenie obiektywnego stanu niezgodności zachowania adresata z treścią normy, o tyle w przypadku nakładania przez organ kary pieniężnej, wymierzania jej wysokości oraz oceny możliwości odstąpienia od jej wymierzenia, istotną rolę odgrywają czynniki o charakterze subiektywnym, odtwarzane w oparciu o analizę całokształtu zachowania karanego przedsiębiorcy, jego motywacji, kontekstu zarzucanego mu naruszenia, czy chociażby wpływu przedsiębiorstwa na uchybienie obowiązujących norm. Jak podał Sąd Najwyższy, ukształtowała się zatem linia orzecznicza, zgodnie z którą przyjęto, że przedsiębiorstwo energetyczne może uniknąć kary, gdy wykaże, że obiektywne okoliczności danej sprawy uniemożliwiają mu przypisanie odpowiedzialności za naruszenia przepisów ustawy z uwagi na podjęte przez to przedsiębiorstwo działania o charakterze ostrożnościowo- prewencyjnym.

W niniejszej sprawie należy natomiast przyjąć, że powód nie podjął stosownych działań o takim charakterze. W szczególności powód, pomimo dwukrotnego wydania decyzji odmawiającej rozszerzenia koncesji o uprawnienie do prowadzenia obrotu paliwami ciekłymi przy wykorzystaniu środków transportu pali ciekłych – cystern drogowych, nadal prowadził taką działalność, a zatem był w pełni świadomy, tego że narusza prawo.

Naruszenie powoda należało zatem przeanalizować przez pryzmat art. 56 ust. 6 p.e., uwzględniając stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

W kwestii zawinienia stwierdzić trzeba, że powód zdecydowanie nie wykazał się należytą starannością wymaganą od profesjonalnie działającego na rynku koncesjonariusza. Podkreślenia wymaga, że treść warunków koncesyjnych przyjętych decyzją 17 grudnia 2018 r. z późn. zm. powinna być powodowi znana. Odpowiednio przygotowany do wykonywania działalności koncesyjnej koncesjonariusz powinien rozeznać się w uprawnieniach jakie dawała mu przyznana koncesja, aby działać tylko w jej granicach i powstrzymywać się od działań wykraczających poza jej zakres. Natomiast treść warunku 1 koncesji powoda, określająca przedmiot i zakres jego działalności, nie pozostawiała wątpliwości. Zorientowany koncesjonariusz powinien mieć wiedzę, że treść tego warunku wyklucza prowadzenie obrotu paliw przy wykorzystaniu środków transportu paliw ciekłych – cystern drogowych, jeżeli nie zostało to uwzględnione w treści koncesji. Dlatego postępowanie powoda należy ocenić nie tylko jako zawinione zaniechanie, ale wręcz działanie umyślne zwłaszcza, że pomimo odmownych decyzji powód zdecydował się na prowadzenie obrotu paliwami ciekłymi przy wykorzystaniu środków transportu paliw ciekłych – cystern drogowych. Toteż musiał zdawać sobie sprawę z możliwości prowadzenia sprzedaży paliw tylko na stacji paliw, która została wymieniona w treści decyzji koncesyjnej, a mimo tego nie wstrzymał się z podjęciem i kontynuowaniem rozszerzonej działalności wbrew zakresowi posiadanej koncesji.

Oceniając stopień szkodliwości czynu w świetle art. 115 § 2 k.k., wobec braku definicji legalnej tego pojęcia w Prawie energetycznym, Sąd wziął pod uwagę, że każdy koncesjonariusz musi liczyć się z tym, iż obrót paliwami jest działalnością szczególnie regulowaną przez państwo, wymagającą uzyskania stosownego pozwolenia w postaci koncesji. Koncesja stanowi jeden z przejawów prawnej reglamentacji działalności gospodarczej, której celem jest ograniczenie swobody podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej z uwagi na szczególne względy interesu publicznego. Uzyskanie koncesji nie tylko warunkuje rozpoczęcie działalności, ale też powoduje poddanie koncesjonariusza nadzorowi koncesyjnemu ze strony Prezesa URE. Jednocześnie należy wskazać, że zgodnie z przepisem art. 3 pkt 15 p.e. koncesjonowanie ujęte zostało w pojęciu „regulacji”, z czym wiąże się zaliczenie koncesji do środków prawnych służących do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, prawidłowej gospodarki paliwami i energią oraz ochrony interesów odbiorców.

Powód, wymykając się zaś z tych ram i przyjętego porządku służącemu strategicznym celom, wykonywał działalność niezgodnie z podstawowymi, generalnymi założeniami ich funkcjonowania na rynku obrotu paliwami, w tym określonymi w koncesji, prowadząc obok zgłoszonej Prezesowi URE działalności obrotu tylko na stacji paliw, również obrót paliwami przy wykorzystaniu środków transportu paliw ciekłych – cystern drogowych.

Jak stwierdził Sąd Najwyższy „koncesja jest publicznoprawnym uprawnieniem podmiotowym przyznanym decyzją właściwego organu administracji indywidualnie oznaczonemu podmiotowi, który spełnia ustawowo określone wymagania zarówno podmiotowe, jak i przedmiotowe wykonywania określonego rodzaju działalności gospodarczej” (wyr. SN z 8.5.1998 r., III RN 34/98, OSNP 1999, Nr 5, poz. 157; zob. także wyr. SA w Warszawie z 3.6.2014 r., VI ACa 1309/13, niepubl.). Natomiast, w niniejszym przypadku, działalność powoda w zakresie obrotu paliwami przy wykorzystaniu środków transportu paliw ciekłych była wyjęta spod nadzoru Prezesa URE.

Taki stan trwał wyjątkowo długo, tj. wynosił około 11 miesięcy.

Podsumowując należy podnieść, że niedopuszczalnym jest prowadzenie działalności bez stosownej koncesji, a nieuzyskanie zmiany koncesji faktycznie do tego doprowadziło, jeśli chodzi o obrót przy wykorzystaniu środków transportu paliw ciekłych. Godzi to w innych konkurentów powoda, którzy działalność koncesyjną rozpoczęli z momentem uzyskania stosownej koncesji. Szkodliwość przypisanych powodowi czynów jest zatem znaczna, a nie znikomo szkodliwa.

Przeciwko odstąpieniu od wymierzenia kary przemawiały także inne okoliczności, a mianowicie to, że powód był już wcześniej karany za naruszenie warunków koncesji decyzją z 17 czerwca 2021 roku i wówczas Prezes URE nałożył na powoda karę pieniężną w wysokości 108 000,00 zł. Tą samą decyzją nałożył na powoda karę pieniężna w wysokości 240 000 zł za naruszenie warunku koncesji w ten sposób, że w okresie od 28 marca 2019 roku do 10 marca 2021 roku wykonywał działalność koncesjonowaną w zakresie obrotu olejami napędowymi o kodach CN 2710 19 43 oraz olejami napędowymi do celów grzewczych o kodach CN 2710 19 43 nie posiadając do tego uprawnień. Ponadto decyzją z 23 grudnia 2020 roku nałożono na powoda karę pieniężną z powodu użytkowania przez okres 15 miesięcy zbiorników magazynowych paliw ciekłych, posadowionych na stacji paliw położnej w C., przy ul. (...), bez wymaganych decyzji zezwalających na ich eksploatowanie wydanych przez Urząd Dozoru Technicznego (decyzja prawomocna, wyrokiem SOKiK wydanym w sprawie o sygn. akt XVII AmE 48/22 oddalono odwołanie powoda o decyzji).

W związku z powyższym, w niniejszej sprawie nie zachodzą wskazane w art. 56 ust. 6a p.e. przesłanki uzasadniające odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej. Zgodnie z powołanym przepisem Prezes Urzędu Regulacji Energetyki może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Przesłanki te nie wystąpiły jednak kumulatywnie.

Oceny możliwości finansowych powoda dokonano w szczególności w oparciu o załączoną do akt dokumentację. Z dokumentów tych wynika, że powód w 2021 r. osiągnął przychody z działalności gospodarczej ogółem w wysokości (...) zł a z działalności koncesjonowanej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi uzyskał przychód w wysokości (...) zł, przy czym odnotował w tym roku zysk na poziomie (...) zł.

W oparciu o posiadane dowody Sąd mógł stwierdzić, że sytuacja finansowa powoda pozwala na uiszczenie orzeczonej kwoty kary pieniężnej w wysokości 320.000 zł.

Określona w Decyzji kara pieniężna w wysokości 320.000 zł wymierzona powodowi jest adekwatna i proporcjonalna. Dodania wymaga, że przedmiotowa kara pieniężna stanowi ok. (...) przychodu powoda osiągniętego w 2021 r. z działalności podlegającej koncesjonowaniu, podczas gdy Prezes URE mógł na podstawie art. 56 ust. 3 p.e. wymierzyć karę pieniężną w wysokości nieprzekraczającej 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym.

Wskazać należy, że nawet w przypadku ponoszenia strat z działalności na koncesjonariuszy muszą być nakładane adekwatne kary. Jak słusznie bowiem zauważył Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 25 października 2012 r. o sygn. VI ACa 750/12 (Legalis) „Kara nakładana na przedsiębiorcę z uwagi na swoje funkcje prewencyjno-wychowawcze nie może mieć charakteru symbolicznego. (…) Ustawodawca nie bez przyczyny jako jej wyznacznik przyjął nie dochód, lecz przychód, co ma zapobiegać wykazywaniu strat przewyższających dochód i w konsekwencji unikaniu odpowiedzialności, która stałaby się fikcją. Prowadzenie działalności gospodarczej oznacza również ryzyko ponoszenia strat, jak również ujemnych konsekwencji niewywiązywania się z nałożonych obowiązków, w tym wynikających z udzielonej koncesji. Możliwości finansowe ukaranego stanowią jedynie jedną z czterech przesłanek warunkujących wymiar kary, a zatem fakt wykazania przez przedsiębiorcę straty z prowadzonej działalności gospodarczej oraz rozmiar prowadzonej działalności, w żaden sposób nie może automatycznie prowadzić do wymierzenia przedmiotowej kary w minimalnym, symbolicznym zakresie.”

W świetle zatem zgromadzonego materiału dowodowego Sąd nie miał podstaw, aby uznać, że kara pieniężna określona w Decyzji jest zbyt wysoka i że zachodzi potrzeba jej zmniejszenia, w szczególności wobec dużej szkodliwości umyślnych czynów powoda.

Mając powyższe na względzie, Sąd stanął na stanowisku, że okoliczności niniejszej sprawy uzasadniają ustalenie kary pieniężnej w kwocie 320.000 zł. Kara ta stanowić będzie obciążenie dla powoda, ale będzie odpowiednia do naruszenia. Kara pieniężna, o której mowa wyżej, będzie pełnić funkcję prewencji szczególnej i ogólnej, a więc być zarówno realną, odczuwalną dolegliwością dla ukaranego podmiotu, będącą reakcją na naruszenie, ale także wyraźnym ostrzeżeniem na przyszłość, zapobiegającym powtarzaniu nagannych zachowań, co zmotywuje do przestrzegania reguł prawnych wynikających z prowadzenia koncesjonowanej działalności gospodarczej.

Tym samym, za niezasadne Sąd uznał zarzuty powoda co do wysokości nałożonej kary. Przede wszystkim Sąd uznał, że niezasadnym jest porównywanie przez powoda kar pieniężnych nałożonych na niego decyzją z 17 czerwca 2021 roku i Decyzją zaskarżoną w niniejszej sprawie, bowiem nałożenie kary w wysokości 320 000 zł przy krótszym okresie naruszenia i mniejszej ilości paliw ciekłych, które były przedmiotem obrotu niż w decyzji z 17 czerwca 2021 roku było uzasadnione lekceważącym stosunkiem powoda do obowiązujących norm prawnych, a tym samym brakiem efektywności kar dotychczas nałożonych na powoda. Skoro kara w wysokości 108 000 zł okazała się nieskuteczna i powód nadal prowadził działalność niezgodnie z warunkiem 1 Koncesji, to koniecznym było wymierzenie wyższej a tym samym dotkliwszej kary, aby skłonić powoda do przestrzegania warunków koncesji.

W rezultacie Sąd zważył, że Prezes URE właściwie przeanalizował i ocenił zgromadzony materiał dowodowy, dając temu wyraz w obszernym uzasadnieniu. Sam fakt, iż organ nie orzekł po myśli strony nie znaczy, że nie wziął pod uwagę jej stanowiska jak i przedstawionych przez nią dowodów.

Biorąc powyższe względy pod uwagę Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia, oddalił wniesione przez powoda odwołanie na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na nieuwzględnienie odwołania, powoda należało uznać za stronę, która przegrała proces i zasądzić od niego na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 720,00 zł ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

Sędzia SO Anna Maria Kowalik

(...)

1)  (...)

2)  (...)

(...)

Sędzia SO Anna Maria Kowalik