Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 maja 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...)spółki z ograniczona odpowiedzialnością z siedzibą w P.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 26 września 2022 r. znak: (...) (...)

I.  oddala odwołanie;

II.  zasądza od odwołującej(...) spółki z ograniczona odpowiedzialnością z siedzibą w P. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720,00 (siedemset dwadzieścia) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Małgorzata Wiliński

Sygn. akt XVII AmE 204/22

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 10 maja 2023 r.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki decyzją z dnia 26 września 2022 r. znak (...) (...) na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 7 w zw. z art. 56 ust. 2, ust. 3, ust. 6 w zw. z art. 28 ust. 1 i art. 30 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2019 r., poz. 755 ze zm., dalej też Prawo energetyczne ) w zw. z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2018, poz. 2096 ze zm., dalej też k.p.a.), orzekł, że:

1.  przedsiębiorca (...) sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości P. naruszył art. 28 ust. 1 ustawy Prawo energetyczne , poprzez odmowę udzielenia w terminie odpowiedzi na poprawnie doręczone wezwanie Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 04 kwietnia 2022 r. nr (...) oraz z dnia 05 maja 2022 r. nr (...),

2.  za zachowanie opisane w pkt 1 wymierzył przedsiębiorcy karę pieniężną w kwocie 20.000,00 zł.

Odwołanie od decyzji wniosła (...) sp. z o.o. zarzucając jej:

- obrazę przepisów prawa procesowego mającego wpływ na treść orzeczenia a to art. 7 k.pa., 7a § 1 k.p.a., art. 8 § 1 i 2 k.p.a., art. 9 k.p.a., 77 k.p.a. i art. 107 § 1 i 3 k.p.a. poprzez dowolną oraz wybiórczą ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, skutkiem którego było wydanie decyzji nieodpowiadającej prawu, a także zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, przy pominięciu należytej interpretacji wyjaśnień udzielonych przez powoda w ramach dokumentacji zaległej w aktach sprawy, a w konsekwencji wysnucie błędnych wniosków,

- błąd w ustaleniach faktycznych przejawiający się w pominięciu przy rozpoznaniu sprawy informacji wskazujących na okoliczność, iż powódka nie naruszyła art. 28 ust. 1 p.e. albowiem wbrew twierdzeniom pozwanego, powódka, już w pierwszym piśmie datowanym na dzień 14 kwietnia 2022 r. udzieliła organowi informacji w jakich była posiadaniu, wskazała țakże, iż nie posiada informacji w pozostałym zakresie, co wynika wprost z rzeczonego pisma, a tym samym złożyła oświadczenie zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą, przedkładając dokumentację wytworzoną przez siebie w toku współpracy, tym samym wbrew stanowisku pozwanego organ powziął z rzeczonego pisma wiedzę na zadane pytania, natomiast należy zauważyć, iż drobny poślizg w zakresie udzielenia odpowiedzi nie był zamierzonym działaniem a stanem zdrowia Prezesa Zarządu oraz poszukiwaniem wszelkiej niezbędnej dokumentacji służącej udzieleniu odpowiedzi na zadane pytania,

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na błędnym uznaniu, iż powódka naruszyła art. 28 ust. I p.e., poprzez jednostronne uznanie, iż działanie powódki było działaniem wypełniającym dyspozycję wskazanego przepisu, w szczególności uznanie, iż powódka odmówiła odpowiedzi na zadane pytanie, podczas gdy z informacji przedłożonych przez powódkę expressis verbis wynika, iż odpowiedzi zostały udzielone na zadane pytania, w sposób zwięzły acz konkretny, tym samym nie sposób uznać, iż na tak sformułowane przez pozwanego pytania powódka odmówiła odpowiedzi, co pozostaje w jawnej sprzeczności z twierdzeniami organu ujętymi w treści uzasadnienia decyzji, w szczególności że powódka nie mogła udzielić odpowiedzi innej niż udzielona albowiem obiektywnie nie była w posiadaniu informacji będących w sferze zainteresowania pozwanego, jednocześnie nie sposób w tym miejscu wskazać, w realiach niniejszej sprawy, w oparciu o jakie przepisy i w jakim celu powódka miałaby uzyskiwać rzeczoną dokumentację kontrahenta, skoro w realiach wolnorynkowej gospodarki występowała względem klienta z pozycji równorzędnej, tym samym wbrew twierdzeniom pozwanego, który z racji swoich prerogatyw występuje wobec podmiotów zobowiązanych postanowieniami koncesyjnymi z pozycji nadrzędności administracyjnej, należy uznać, tym samym że powódka w swoich oświadczeniach podała zgodny z prawdą stan, iż nie posiada wskazanych dokumentów technicznych kontrahenta,

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na błędnym ustaleniu, iż powódka naruszyła w sposób świadomy i ukierunkowany art. 28 ust. 1 p.e., podczas gdy z dokumentacji medycznej przedkładanej do niniejszego odwołania wynika expressis verbis, iż kierownik jednostki powodowej spółki cierpi na szereg poważnych schorzeń wpływających w sposób bezpośredni na realizację zadań w rzeczonym okresie, tym samym w sposób niezawiniony zaistniałe opóźnienie miało charakter nadzwyczajny, a nie celowy, co winno bezpośrednio wpłynąć na uwzględnienie tychże okoliczności ekskulpujących niniejszej sprawy,

- z daleko posuniętej ostrożności zarzucono obrazę przepisów prawa materialnego a to art. 56 ust. I pkt 7 p.e. poprzez błędne zastosowanie przepisu do uprzednio ustalonego stanu faktycznego, a to polegające na uznaniu, że powódka naruszyła obowiązki informacyjne względem pozwanego, co w konsekwencji doprowadziło do nałożenia na powoda kary pieniężnej, podczas gdy kompleksowe zgromadzenie materiału dowodowego, prawidłowa ocena rzeczonych dowodów przy uwzględnieniu doświadczenia życiowego, zawodowego w tym szczególne odniesienie się do okoliczności zdrowotnych immamentnie związanych ze stanem zdrowia Prezesa Zarządu powodowej spółki we wskazanym okresie doprowadzić powinno do wysnucia wniosków zgoła odmiennych od zaprezentowanych w uzasadnieniu decyzji, a co za tym idzie winno wpłynąć na odmowę nałożenia kary na podsądnego, w szczególności że tenże podjął w możliwie najszybszym czasie starania zmierzające do zapewnienia nieskrępowanej i niezwłocznej odpowiedzi na korespondencję kierowaną przez Prezesa URE, a dodatkowo ustanowił stałego pełnomocnika z pełnomocnictwem rodzajowym właśnie w zakresie obowiązków koncesyjnych,

- z daleko posuniętej ostrożności, zarzucono obrazę przepisów prawa materialnego a to art. 56 ust. 6a p.e., poprzez zaniechanie odstąpienia od wymierzenia kary powodowej spółce, podczas gdy z okoliczności niniejszej sprawy można wysnuć jedynie słuszny wniosek, iż oceniając całokształt okoliczności faktycznych ległych u podstaw skarżonej decyzji, zastosowanie winien mieć rzeczony artykuł albowiem ustawodawca wprowadzając go do ustawy Prawo energetyczne , miał na celu objęcie nim zachowań analogicznych, indywidualnie ustalanych w toku postępowania, wobec czego organ mógł dokonać w realiach tak ustalonego stanu faktycznego zastosowania przedmiotowego przepisu.

W związku z powyższym odwołująca spółka wniosła o:

1. uchylenie zaskarżonej decyzji w całości,

względnie w przypadku nie podzielenia argumentacji przywołanej w uzasadnieniu:

2. odstąpienie przez sąd od wymierzenia kary powodowej spółce,

3. zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania odwoławczego z uwzględnieniem uiszczonego wpisu sądowego w kwocie 1000,00 zł, opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł oraz kosztów zastępstwa adwokackiego wg. norm przepisanych:

4. wyznaczenie rozprawy i zawiadomienie o terminie powoda.

5. dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentu tj. przedkładanej dokumentacji medycznej, dokumentu wewnętrznego powoda — uchwały o powołaniu pełnomocnika.

6. dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania Prezesa Zarządu Spółki (...) Sp. z o.o. — Pana A. G., na okoliczności objęte materią niniejszego sporu.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki w replice na odwołanie wniósł o jego oddalenie oraz złożył wniosek o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowo (k. 54-61).

Na rozprawie w dniu 10 maja 2023 r. stromy podtrzymały dotychczasowe stanowiska (k 88-89).

Sąd Okręgowy - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 08 marca 2010 r. w Krajowym Rejestrze Sądowym pod nr KRS (...) wpisana została (...) sp. z o.o. z siedzibą w P..

Dowód: odpis z Krajowego Rejestru Sądowego k. 33

okoliczności bezsporne

Decyzją z dnia 20 stycznia 2011 r. nr (...) spółce została udzielona koncesja na obrót paliwami ciekłymi na okres od dnia 24 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2030 r.

Dowód: okoliczność bezsporna

Pismem z dnia 04 kwietnia 2022 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki na podstawie art. 28 ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne wezwał(...) sp. z o.o. do nadesłania w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania dokumentów i wyjaśnień dotyczących dokonania przez przedsiębiorcę w dniach 02 oraz 30 lipca 2021 r. dwóch dostaw gazu płynnego LPG (w łącznej ilości 13 300 litrów) na rzecz przedsiębiorcy (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., w szczególności poprzez nadesłanie:

1. uwierzytelnionych kopii dowodów sprzedaży gazu płynnego LPG dostarczonego przez przedsiębiorcę na rzecz odbiorcy w ramach powołanych wyżej dostaw,

2. wskazania urządzeń technicznych, do których odbył się rozładunek gazu płynnego LPG,

3. kopii uwierzytelnionych dokumentów wydanych przez właściwy organ nadzoru technicznego dopuszczających do użytkowania urządzenia techniczne, do których odbył się rozładunek przedmiotowych dostaw,

4. uwierzytelnionej kopii umowy sprzedaży gazu płynnego LPG zawartej przez Przedsiębiorcę z Odbiorcą.

Wezwanie zostało doręczone (...)sp. z o.o. w dniu 08 kwietnia 2022 r.

Pismem z dnia 14 kwietnia 2022 r., które wpłynęło do Urzędu Regulacji Energetyki w dniu 26 kwietnia 2022 r. (...) sp. z o.o., reprezentowana przez prezesa zarządu A. G., wskazała że nie posiada danych dotyczących zapytania wskazanego w pkt 3 i 4 wezwania oraz nie posiada umowy sprzedaży gazu płynnego, gdyż zamówienie zostało złożone telefonicznie.

Do pisma załączono:

- fakturę VAT nr (...) z dnia 02 lipca 2021 r. wystawioną na rzecz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w związku z zakupem gazu płynnego w ilości 7350 litrów, na kwotę 14.916,83 zł brutto wraz z potwierdzeniem rejestracji zbiorczego zgłoszenia przewozu towaru nr (...),

- fakturę VAT nr (...) z dnia 30 lipca 2021 r. wystawioną na rzecz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w związku z zakupem gazu płynnego w ilości 5500 litrów, na kwotę 13.530,00 zł brutto wraz z potwierdzeniem rejestracji zbiorczego zgłoszenia przewozu towaru nr (...).

Dowód: wezwanie z dnia 04 kwietnia 2022 r. k. 1 akt administracyjnych,

zwrotne poświadczenie odbioru wezwania k. 2 akt administracyjnych,

pismo (...)sp. z o.o. z dnia 14 kwietnia 2022 r. k. 3 akt administracyjnych,

faktura VAT nr (...) z dnia 02 lipca 2021 r. wraz z potwierdzeniem rejestracji

zbiorczego zgłoszenia przewozu towaru nr (...) k. 4-5 akt administracyjnych,

fakturę VAT nr (...) z dnia 30 lipca 2021 r. wraz z potwierdzeniem rejestracji

zbiorczego zgłoszenia przewozu towaru nr (...) k. 6-7 akt administracyjnych.

Kolejnym pismem z dnia 05 maja 2022 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki na podstawie art. 28 ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne ponownie wezwał (...) sp. z o.o. do nadesłania w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania dokumentów i wyjaśnień dotyczących dokonania przez przedsiębiorcę w dniach 02 oraz 30 lipca 2021 r. dwóch dostaw gazu płynnego LPG (w łącznej ilości 13 300 litrów) na rzecz przedsiębiorcy (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., w szczególności poprzez:

- nadesłanie szczegółowych wyjaśnień dotyczących wskazania przez przedsiębiorcę w piśmie z dnia 14 kwietnia 2022 r., iż nie posiada wiedzy na temat urządzeń technicznych, do których odbył się rozładunek gazu płynnego LPG oraz kopii uwierzytelnionych dokumentów wydanych przez właściwy organ nadzoru technicznego dopuszczających do użytkowania urządzenia techniczne, do których odbył się rozładunek przedmiotowych dostaw. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wskazał przy tym, że zgodnie z jego wiedzą powołane dostawy zostały zrealizowane przy wykorzystaniu cystern drogowych eksploatowanych przez przedsiębiorcę , a brak danych może świadczyć o rażącym naruszeniu warunków udzielonej koncesji na obrót paliwami ciekłymi,

- wskazanie urządzeń technicznych, do których odbył się rozładunek gazu płynnego LPG,

- nadesłania kopii uwierzytelnionych dokumentów wydanych przez właściwy organ nadzoru technicznego dopuszczających do użytkowania urządzenia techniczne, do których odbył się rozładunek przedmiotowych dostaw,

- nadesłania uwierzytelnionych kopii świadectw jakości paliw ciekłych dostarczonych odbiorcy w przedmiotowych dostawach,

- wskazania przeznaczenia dostarczanych odbiorcy paliw ciekłych.

Wezwanie zostało doręczone (...) sp. z o.o. w dniu 11 maja 2022 r.

Pismem z dnia 12 maja 2022 r., które wpłynęło do Urzędu Regulacji Energetyki w dniu 18 maja 2022 r.(...) sp. z o.o., reprezentowana przez prezesa zarządu A. G., wskazała że udzieliła już odpowiedzi pismem z dnia 14 kwietnia 2022 r. Do pisma załączono te same załączniki, co do pisma datowanego na dzień 14 kwietnia 2022 r. Spółka wskazała nadto, że nie posiada danych wymaganych przez Prezesa Urzędu.

Dowód: wezwanie z dnia 05 maja 2022 r. k. 14-15 akt administracyjnych,

zwrotne poświadczenie odbioru wezwania k. 16 akt administracyjnych,

pismo (...)sp. z o.o. z dnia 12 maja 2022 r. wraz z załącznikami k. 17-24 akt

administracyjnych,

(...) sp. z o.o. w formularzu opłaty koncesyjnej z dnia 06 czerwca 2022 r. wskazała, że jej przychód w roku 2021 r. wyniósł (...) zł.

Dowód: formularz opłaty koncesyjnej k. 25 akt administracyjnych.

W okresie objętym wezwaniami Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki jedynym członkiem zarządu upoważnionym do reprezentacji (...) sp. z o.o. był A. G..

W spółce ustanowiony jest prokurent samoistny.

Dowód: odpis z Krajowego Rejestru Sądowego k. 33-39

(...)sp. z o.o. zatrudnia około (...) pracowników. W spółce do 12 września 2022 r. nie był wyznaczony pracownik zajmujący się kontaktami z Urzędem Regulacji Energetyki, należało to do obowiązku prezesa zarządu A. G..

A. G. choruje o 16 lat na (...). Nawroty choroby występują co 2 -3 lata.

W okresie od 26 kwietnia 2022 r. do 30 kwietnia 2022 r. A. G. przebywał w szpitalu Wojewódzkim w B., a niezdolność do pracy występowała do dnia 20 maja 2022 r.

Od dnia 05 czerwca 2022 r. do 10 czerwca 2022 r. w/w przebywał w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym im. (...) w Ł. z uwagi na chorobę (...).

Dowód: zeznania A. G. k. 88v-89

zaświadczenia o okresie przebywania w szpitalu i niezdolności do pracy k. 26,

karta informacyjna z leczenia szpitalnego k. 27-30,

uchwała w przedmiocie powołania stałego pełnomocnika do kontaktów z Prezesem Urzędu Regulacji

Energetyki k. 31

Po odpowiedziami na wezwania Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 04 kwietnia 2022 r. i z dnia 05 maja 2022 r. w imieniu(...) sp. z o.o. podpisał się prezes zarządu A. G.. Odpowiedzi zostały udzielona na podstawie dokumentacji przygotowanej przez pracowników spółki. Pisma zredagował współpracujący ze spółą pełnomocnik wykonujący zawód adwokata.

Dowód: zeznania A. G. k. 88v-89

pismo (...)sp. z o.o. z dnia 14 kwietnia 2022 r. k. 3 akt administracyjnych,

pismo(...)sp. z o.o. z dnia 12 maja 2022 r. wraz z załącznikami k. 17-24 akt

administracyjnych.

Decyzją z dnia 07 stycznia 2021 r. nr (...) (...) sp. z o.o. została ukarana za naruszenie art. 43a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2019 r., poz. 755 ze zm.).

Dowód: okoliczność bezsporna.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów załączonych do akt administracyjnych, a także tych przedstawieniowych w toku procesu sądowego. Prawdziwość i treść tych dokumentów nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Na rozprawie w dniu 10 maja 2023 r. przesłuchana została nadto strona odwołująca, za którą przesłuchano wchodzącego w skład organu uprawnionego do reprezentacji – A. G.. Zeznania w/w korespondowały z treścią pism składanych w toku postępowania administracyjnego. Sąd nie dał natomiast wiary tym zeznaniom, jakoby na przeszkodzie udzielania odpowiedzi Prezesowi Urzędu stanęła choroba prezesa spółki. Wskazane daty zwolnień lekarskich nie pokrywały się z datami wezwań Prezesa Urzędu. Sąd także odmiennie ocenił od strony odwołującej wartość tych zeznań w kontekście zadośćuczynienia wezwaniu Urzędu.

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd pominął wniosek o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania strony odwołującej na okoliczności wskazane w piśmie z dnia 25 stycznia 2023 r., jako że nie miały one znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Podstawę zaskarżonej decyzji stanowił przepis art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2019 r., poz. 755 ze zm.).

Przesłanką podmiotową realizacji uprawnień Prezesa Urzędu, o których mowa w przywołanym przepisie jest możliwość zakwalifikowania danego podmiotu jako „przedsiębiorstwa energetycznego" w rozumieniu ustawy. Odwołująca spółka zalicza się do podmiotów określanych tym mianem.

Prezes jest uprawniony do żądania wszelkich informacji na temat działalności przedsiębiorstwa energetycznego, które są mu niezbędne dla realizacji wykonywanych przez niego zadań i mieszczą się w zakresie działalności tego przedsiębiorstwa. W doktrynie zaprezentowano słuszne stanowisko, zgodnie z którym uprawnienie to powinno być oceniane przez pryzmat przepisów regulujących uprawnienia Prezesa Urzędu ( J. Baehr, E. Stawicki, J. Antczak, Prawo energetyczne. Komentarz, Kraków 2003, kom. do art. 28, s. 198). Przy czym,

żądanie informacji, na skutek wielokrotnych zmian wskazanego przepisu, umożliwia także żądanie przedstawienia dokumentów. Przepis ten stanowi przy tym samoistną podstawę do dokonania tych czynności, jako lex specialis wobec uregulowań zawartych w Prawie Przedsiębiorców dotyczących zasad przeprowadzania kontroli u przedsiębiorcy, w tym w szczególności przepisów nakładających na organ dokonujący kontroli obowiązek zawiadamiania przedsiębiorcy o zamiarze przeprowadzania kontroli, uzyskania zgody kontrolowanego na przeprowadzenie czynności kontrolnych w siedzibie kontrolującego, a także dokonania stosownego wpisu do książki kontroli (zob. Prawo energetyczne. Efektywność energetyczna. Tom I. Komentarz, fragment: Prawo energetyczne. Efektywność energetyczna. Tom I. Komentar, red. dr hab. Marzena Czarnecka, Tomasz Ogłódek, 2023 i przywołany w nim M. Zawiska, w: M. Swora, Z. Muras (red.), Prawo energetyczne, t. II, 2016, kom. do art. 28, s. 345–346;, K. Strzyczkowski, Prawo gospodarcze publiczne, Warszawa 2011, s. 222). Istotny jest tu bowiem cel omawianej regulacji tj. niezwłoczne zapewnienie Prezesowi Urzędu wszelkich niezbędnych wiadomości służących realizacji jego zadań ustawowych. Prezes Urzędu zobligowany jest bowiem monitorować wypełnianie obowiązków nałożonych na przedsiębiorstwa energetyczne w udzielanych im koncesjach, w tym kontrolować, czy nie zachodzą przesłanki do cofnięcia koncesji, czy działalność jest wykonywana prawidłowo, zgodnie z przepisami prawa. W celu wypełniania obowiązków ustawowych Prezes musi być wyposażony w możliwość pozyskiwania informacji z różnych źródeł, a następnie poddawania ich weryfikacji ( zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 lutego 2022 r. sygn. akt VII AGa 636/21, niepubl.). Nie ma przy tym przeszkód ku temu, aby wykorzystać regulacje tegoż przepisu do przeprowadzenia swoistego postępowania wyjaśniającego, służącego wstępnej ocenie, czy zachodzą uzasadnione podstawy przyjęcia naruszenia prawa. Ewentualne informacje uzyskane w ramach art. 28 ustawy mogą stanowić następnie asumpt do wszczęcia postępowania kontrolnego sensu stricte (zob. Muras Zdzisław (red.), Swora Mariusz (red.), Prawo energetyczne. Tom II. Komentarz do art. 12-72, wyd. II, Opublikowano: WK 2016, teza 5). Za takim rozumieniem tegoż przepisu odpowiadają także względy ekonomiki postępowania. Przy wstępnym rozpoznaniu sprawy nie ma konieczności uruchamiania całego angażującego aparatu kontrolnego, który może okazać się także uciążliwy i utrudniający prowadzenie działalności dla przedsiębiorcy (wstęp kontrolerów do nieruchomości, obiektów, żądanie ustnych wyjaśnień, uczestnictwo kontrolowanego w czynności itp.).

Obowiązujące przepisy nie regulują formy wezwania z art. 28 ustawy. Niewątpliwie wezwanie to powinno określać zakres żądanych informacji, termin i formę ich przedstawienia oraz pouczenie o skutkach niezastosowania się do wezwania. Pisma Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 04 kwietnia 2022 r. i 05 maja 2022 r. elementy takie zawierały. W treści wyraźnie wskazano jakie informacje oraz dokumenty mają zostać przedstawione na wezwanie Organu.

Strona odwołująca stała na stanowisku, że już pismo z dnia 14 kwietnia 2022 r. stanowiło udzielenie pełnej odpowiedzi na wezwanie Prezesa Urzędu. Przedstawiła dokumenty, w których posiadaniu była, oraz wskazała, że nie posiada informacji w pozostałym zakresie.

Sąd dokonał odmiennej oceny przywołanego pisma. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki w wezwaniu z dnia 04 kwietnia 2022 r. wyraźnie określił, że żąda przedstawienia wyjaśnień dotyczących dokonanych w dniu 02 oraz 30 lipca 2021 r. dwóch dostaw gazu płynnego LPG, uzupełniająco określając nadesłania jakich dokumentów żąda. W odpowiedzi na to wezwanie (...) sp. z o.o. ograniczyła się jedynie do przedstawienia faktur sprzedaży oraz poświadczenia rejestracji zbiorczego zgłoszenia przewozu towaru. Nie podała natomiast żadnych informacji związanych z okolicznościami tej dostawy tj. danych dotyczących zamówienia, w tym przede wszystkim związanych z ich dostawą i odbiorem, zwłaszcza w kontekście urządzeń technicznych, do których odbył się rozładunek gazu płynnego. Natomiast każde nieudzielenie żądanej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki informacji jest "odmową" jej udzielenia w rozumieniu art. 56 ust. 1 pkt 7 Prawa energetycznego. Z punktu widzenia celu art. 28 ust. 1 ustawy nie ma bowiem żadnego znaczenia, czy przedsiębiorca na żądanie Prezesa Organu w ogóle nie udzieli odpowiedzi, udzieli odpowiedzi nie zawierającej żądanych informacji, czy też wprost stwierdzi, że nie przekaże żądanych informacji. Dla Prezesa Urzędu efekt końcowy jest taki sam - nieuzyskanie żądanych informacji ( tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 05 kwietnia 2016 r. sygn. akt VI ACa 381/15, opubl. Lex nr 2041826). Nie można tym samym uznać, że wskazanie przez spółkę, iż nie posiada danych dotyczących urządzeń technicznych, do których odbył się rozładunek, jest odpowiedzią na wezwanie. Prezes Urzędu wymagał przedstawienia wyjaśnień dotyczących dostaw paliwa i należało wszelkie okoliczności związane z tą dostawą przedstawić. Skoro spółka nie mogła przekazać informacji o infrastrukturze technicznej kontrahenta, to należało wskazać przyczyny tego stanu. Konieczność udzielenia odpowiedzi na wezwanie Prezesa Urzędu należy tu bowiem rozpatrywać łącznie z innymi obowiązkami, jakie spoczywały na spółce. Słusznie w replice na odwołanie strona pozwana przywołała art. 43a ustawy. Zgodnie z jego treścią działalność gospodarcza w zakresie obrotu paliwami ciekłymi może być prowadzona wyłącznie pomiędzy przedsiębiorstwami energetycznymi posiadającymi wymagane koncesje. W konsekwencji (...) sp. z o.o. obligowana była podjąć odpowiednie działania, mające na celu skuteczne monitorowanie kontrahentów w powyższym aspekcie ( por. wyrok Sądu Okręgowego - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 2 grudnia 2020 r. sygn. akt XVII AmE 9/19, opubl. Legalis nr 2853503). Jeżeli strona prowadzi działalność gospodarczą na podstawie koncesji, to jest obowiązana przestrzegać przepisów prawa i obowiązków z niej wynikających. To na przedsiębiorcy ciąży obowiązek stworzenia takiej organizacji obrotu paliwami ciekłymi, aby forma tej działalności pozostawała zgodna z wymaganiami określonymi obowiązującymi przepisami prawa ( zob. wyrok Sądu Okręgowego - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 2 czerwca 2020 r., sygn. akt XVII AmE 120/18, opubl. Legalis nr 2740199). Warto także odwołać się do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów z dnia 7 czerwca 2010 r. (Dz.U. Nr 109, poz. 719), które odnosi się do kwestii dystrybucji i przeładunku paliw do obiektów i na terenów nieprzeznaczonych do tego celu. W kontekście powyższych regulacji Prezes Urzędu mógł zastosować przepis art. 28 ustawy celem ustalenia, czy spółka wywiązuje się z ustawo nałożonych powinności. Lakoniczna odpowiedź, która właściwie ograniczała się do stwierdzenia „brak danych”, nie pozwalała poczynić ustaleń w tym zakresie. Prezes Urzędu nie uzyskał jednoznacznego wskazania, co jest przyczyną tegoż stanu, a w konsekwencji nie mógł dokonać weryfikacji przestrzegania normy art. 43a ustawy i innych przepisów. W stanie faktycznym sprawy miało to o tyle istotne znaczenie, że w przeszłości tj. decyzją z dnia 07 stycznia 2021 r. nr (...) (...) sp. z o.o. była już ukarana za naruszenie w/w przepisu. Tym samym, pomijając już konieczność znajomości obowiązków ustawowych jakie spoczywają na podmiocie koncesjonowanym, decyzja ta stanowiła dodatkowe źródło wiedzy i pouczeń w tym zakresie. Tym bardziej należy zatem przyjąć, że spółka miała świadomość w jakim celu Prezes Urzędu żąda wskazanych w wezwaniu z dnia 04 kwietnia 2022 r. informacji, a udzielenie lakonicznych i niepełnych odpowiedzi uniemożliwiało ocenę działań spółki.

Dla rozstrzygnięcia istotne znaczenie miało jednak to, że Prezes Urzędu wystosował ponowne wezwanie pismem z dnia 05 maja 2022 r., w którym wprost określono, że spółka ma nadesłać „szczegółowe wyjaśnienia dotyczące wskazania w piśmie z dnia 14 kwietnia 2022 r., iż nie posiada wiedzy na temat urządzeń technicznych, do których odbył się rozładunek gazu płynnego LPG oraz kopie uwierzytelnionych dokumentów wydanych przez właściwy organ nadzoru technicznego dopuszczających do użytkowania urządzenia techniczne, do których odbył się rozładunek dostaw”. W wezwaniu tym zasygnalizowano, że brak danych może świadczyć o zaistnieniu rażącego naruszenia warunków udzielonej koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Jednocześnie obok wymaganych wcześniej, wskazano dodatkowe dokumenty i informacje, jakie mają zostać przedstawione tj. kopie świadectw jakości paliw ciekłych oraz wskazania ich przeznaczenia. Na tak sformułowane wezwanie spółka udzieliła pismem z dnia 12 maja 2022 r. tożsamej odpowiedzi, co pismem wcześniejszym z dnia 14 kwietnia 2022 r. Uznać w konsekwencji należało, że faktycznie odpowiedzi na wezwanie Prezesa Urzędu nie zostały udzielone.

Odnosząc się do przedstawionych w odwołaniu argumentów dotyczących prezesa zarządu odwołującej, jego podejścia do udzielanych informacji oraz stanu zdrowia, Sąd wyjaśnia, że nie przełożyły się one na zmianę wydanej decyzji. Po pierwsze, wbrew twierdzeniom przedstawionym w uzasadnieniu odwołania (k. 18), przesłuchiwany A. G. zeznał, że chociaż współpracował przy formułowani odpowiedzi na wezwania Prezesa Urzędu, to faktycznie pisma te przygotował reprezentujący stronę pełnomocnik zawodowy.

Sąd uznał nadto, że ustalonych naruszeń nie uzasadniał stan zdrowia w/w. Po pierwsze, na co wskazano wyżej, z zeznań strony wynikało, że odpowiedzi na wezwania były faktycznie formułowane przez pełnomocnika wykonującego adwokata. Po drugie zestawienie terminów wezwań wskazuje, że te nie kolidowały z okresem niezdolności A. G. do pracy. Sąd nie deprecjonuje przy tym wpływu choroby nowotworowej na samopoczucie chorego, i w pełni rozumie wyjaśnienia wskazujące na to, że w/w przede wszystkim koncentrował się na swoim stanie zdrowia. Niemniej jednak w omawianej sprawie należy mieć na uwadze fakt, że prezes zarządu odwołującej spółki choruje od ponad 16 lat, i jak sam przyznał nawroty choroby występują co 2-3 lata. W tej sytuacji, uwzględniając zawodowy charakter prowadzonej działalności, argumenty związane z chorobą okazały się niewystarczające. Strona decydując się na prowadzenie działalności koncesjonowanej powinna z należytą starannością- i co wymaga podkreślenia - prawidłowo wykonywać obowiązki z nią związane. Spółka działa na rynku regulowanym, wymagającym koncesji, na którym od przedsiębiorców wymaga się wyższego stopnia profesjonalizmu, niż od tych działających na rynkach nieregulowanych. Obowiązuje ją konieczność dochowania należytej staranności w odniesieniu do regulacji art. 355 k.c. Staranność ta wymaga takiej organizacji pracy, aby w przypadku możliwych trudności, działania w imieniu spółki podejmowali upoważnieni do tego pracownicy.

Brak wyznaczenia osób upoważnionych do reprezentacji, w sytuacji długoletniej choroby jedynego członka zarządu, cechującej się okresami remisji i zaostrzenia, wskazuje na naruszenie przez przedsiębiorcę wymaganej staranności i sumienności. W takiej sytuacji decydując się na pozostawienie określonego obszaru działalności bez należytego nadzoru, trzeba liczyć się z możliwością poniesienia konsekwencji prawnych, tak jak to ma miejsce w niniejszym przypadku. Na przedsiębiorcy jako profesjonaliście ciąży obowiązek stworzenia takiej organizacji pracy, aby wykluczyć możliwość zaniechania nałożonych nań obowiązków. Na uwagę przy tym zasługuje, że w spółce ustanowiony jest prokurent samoistny, który na wypadek przeszkód związanych ze stanem zdrowia prezesa zarządu, mógł podejmować czynności. Ponadto warto odnotować, że ostatecznie spółka podjęła współpracę z pełnomocnikiem reprezentującym ją w kontaktach z Prezesem Urzędu. Sąd nie dostrzegł żadnych przeszkód, aby działania takie zostały podjęte wcześniej. Przy tak dużej spółce, zatrudniającej ponad(...) osób, trudno zakładać, że wszelkie działania związane z jej reprezentacją wobec Urzędów ma podejmować jednak osoba. Argumentacja, że prezes zarządu „ma największą wiedze i doświadczenie” nie może uzasadniać zaniechań w tym zakresie.

Powyżej przytoczone okoliczności prowadziły do uznania, że w sprawie zachodziły podstawy do uznania, że (...)sp. z o.o. nie udzieliła odpowiedzi na wezwanie Prezesa Urzędu, a jej postawa naruszyła obowiązki wynikające z art. 28 ustawy. Tym samym niezasadne były wszelkie zarzuty odnoszące się do błędu w ustaleniach faktycznych, jakich miał dopuścić się Prezes Urzędu.

W odniesieniu do zarzutów odwołania koncentrujących się na naruszeniu przepisów postępowania administracyjnego uzupełniająco wskazać trzeba, że Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zobowiązany był do wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązku stron w postępowaniu dowodowym ( vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 lutego 2007 r., sygn. akt VI ACa 952/06). Wniesienie odwołania od decyzji administracyjnej wszczyna bowiem postępowanie sądowe, w którym Sąd rozpoznaje sprawę od nowa, w zakresie przedmiotu sprawy. Sąd na nowo przeprowadza zatem postępowanie dowodowe, gromadząc materiał dowodowy w postępowaniu sądowym, z tego też względu przebieg postępowania administracyjnego nie ma wpływu na ostateczny wyrok. Do odwołującego należy zatem wykazanie, że zaprezentowane przez organ dowody nie pozwalają na konkluzję taką jak w decyzji, zaś rzeczą Sądu nie jest zastąpienie organu i przeprowadzenie postępowania od początku, a jedynie ocena legalności decyzji i w zależności od przewidzianych prawem możliwości bądź zmiana decyzji bądź jej uchylenie. Na podstawie tak zebranego materiału dowodowego Sąd dokonuje ustaleń faktycznych oraz dokonuje subsumcji przepisów do ustalonego stanu faktycznego, czego skutkiem jest wydanie rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1991 r., sygn. akt III CRN 120/91, Lex nr 3724; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 r., sygn. akt I CKN 265/98, Lex nr 35385; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999 r., sygn. akt I CKN 351 /99, Lex nr 38556; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2001 r., sygn. akt I CKN 1036/98, Lex nr 52708).

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 56 ust. 6a Prawa energetycznego pokrótce wyjaśnić należy zasady stosowania instytucji odstąpienia od wymierzenia kary, a także jej cel i zakres kontroli sądowej.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że odstąpienie od wymierzenia kary stanowi wyraz tzw. uznania administracyjnego, rozumianego jako uprawnienie organu do wyboru konsekwencji prawnej. Uznanie to stanowi zatem sferą dyskrecjonalności, w ramach której organ władzy publicznej ma swobodę wyboru skutku prawnego, jaki w konkretnej sprawie będzie wiązał się z zaistnieniem danych okoliczności. Co istotne Prezes Urzędu nie ma obowiązku skorzystania z odstąpienia od wymierzenia kary, nawet wówczas gdy spełnione są przesłanki określone w przywołanym przepisie art. 56 ust.6a ustawy. Wynika to z wykładni literalnej normy, która wskazuje, że prezes urzędu jedynie „może” odstąpić od wymierzenia kary pieniężnej. Nie jest to więc tzw. decyzja związana, do której wydania obligują obowiązujące przepisy prawa ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2019 r., sygn. akt I NSK 95/18, opubl. system Legalis, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 09 grudnia 2021 r. sygn. akt VII AGa 1040/20, z dnia 16 stycznia 2018 r. sygn. akt VIIAGa 763/18, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15).

Pozostawienie oceny spełnienie przesłanek do odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej organowi regulacyjnemu, nie oznacza jednak, że ocena zasadności i legalności skorzystania z tej instytucji wyłączona jest spod kompetencji sądu ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt III SK 47/13, z dnia 06 lutego 2018 r. sygn. akt III SK 7/17). Należy jednak mieć tu na uwadze, że celem ustawodawcy umieszczającego decyzję w sferze uznania administracyjnego jest poszerzenie władzy organu, a konsekwencji kontrola sądowa w tym wypadku nie może sięgać głęboko, gdyż w innym wypadku instytucja uznania administracyjnego stałaby się iluzoryczna. Jak szeroko uzasadnił to Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt I NSK 95/18 ( op.cit), należy tu pamiętać że to Prezes Urzędu kształtuje politykę wymiaru kar wobec przedsiębiorców popełniających delikty administracyjne. Dlatego przepis art. 56 ust. 6a ustawy należy interpretować z uwzględnieniem zasady sprawności i rzetelności działania instytucji publicznych, a także zasad równowagi i podziału władzy. Dlatego też interwencja sądu w treść decyzji organu regulacyjnego powinna następować dopiero wtedy, gdy nosi ona znamiona dowolności tj. opiera się na arbitralnych przesłankach, zawiera zdawkowe i ogólnikowe uzasadnienie, odwołuje się do nieudowodnionych informacji itp. Dla takiej ingerencji konieczne jest zatem nie tylko wykazanie, że zachodzą przesłanki spełnione w omawianym przepisie, ale również że organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Szerzej ujmując oznacza to, że Sąd rozpoznający odwołanie od decyzji organu, co prawda jest władny zmienić tę decyzję, jakkolwiek ku temu konieczne jest wykazanie, że podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek, stopień społecznej szkodliwości czynu jest znikomy, a nadto że pozwany organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Należy przy tym pamiętać, że omawiana instytucja stanowi wyjątek, który powinien być stosowany jedynie wówczas, gdy nałożenie na przedsiębiorcę kary pieniężnej na jakimkolwiek poziomie kłóci się z podstawowymi funkcjami kary.

Przechodząc do podstaw odstąpienia od wymierzenia kary, to zgodnie z treścią art. 56 ust 6a ustawy to pierwszymi, mogącymi występować alternatywnie przesłankami, jest zaprzestanie naruszania prawa lub realizacja obowiązku przez adresata kary. W stanie faktycznym jak w omawianej sprawie, kiedy to odwołująca nie wykonała w terminie wezwania Organu wyjaśnić przy tym należy, że na gruncie drugiej z wymienionych podstaw odstąpienia od wymierzenia kary odróżnić należy pojęcie niedopełnienia obowiązku jako przesłanki ogólnej do nałożenia kary pieniężnej, od niewłaściwej realizacji obowiązków ustawowych, co wiążę się min. z nieterminowym lub niepełnym ich wykonaniem. Samo niedopełnienie obowiązków ustawowych wymienionych w art. 56 ust. 1 ustawy uruchamia postępowanie w sprawie nałożenia kary pieniężnej i obliguje Prezesa Urzędu do jej nałożenia, natomiast późniejsze zrealizowanie tych obowiązków stanowi uprawnienie do odstąpienia od wymierzenia kary, którą w innym przypadku Prezes Urzędu byłby obowiązany nałożyć ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt III SK 47/13, sygn. akt III SK 47/13, z dnia 06 lutego 2018 r. sygn. akt III SK 7/17, Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 842/15, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15).

Kolejną, konieczną, przesłanką odstąpienia od wymierzenia kary jest znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu. Przesłanka ta nawiązuje do dyrektywy wymiaru kary w koncepcji prawa karnego, dlatego też powszechnie przyjmuje się, że przy jej interpretacji konieczne jest odwołanie się do sposobu weryfikacji stopnia szkodliwości czynu wypracowanego na gruncie art. 115 k.k. Oznacza to konieczność odniesienia się do rodzaju i charakteru naruszonego dobra, rozmiaru wyrządzonej szkody, sposobu i okoliczności popełnienia czynu, wagi naruszonych obowiązków, postaci zamiaru, motywacji sprawcy oraz rodzaju naruszonych reguł ostrożności i stopnia ich naruszenia. Wszystkie te kryteria powinny zostać uwzględnione, aczkolwiek dokonywana ocena ma charakter kompleksowy, odnosi się do całokształtu okoliczności sprawy. Niemniej jednak w orzecznictwie wskazuje się, że jednym z podstawowych czynników mających istotne znaczenie dla dokonania właściwej oceny czynu sprawcy jest rodzaj i charakter naruszonego dobra chronionego prawem ( zob. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 09 grudnia 2021 r. sygn. akt VII AGa 1040/20, z dnia 16 stycznia 2018 r. sygn. akt VIIAGa 763/18, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15). Powszechnie także przyjmuje się, że przy ocenie przesłanki znikomej szkodliwości społecznej czynu Prezes Urzędu dysponuje pewnym luzem decyzyjnym, a dalej nawet w przypadku stwierdzenia jej ziszczenia się, uznaniem administracyjnym przy wyborze wariantu rozstrzygnięcia tj. nałożenia kary lub odstąpienia od jej wymierzenia.

W omawianej sprawie po pierwsze nie została spełniona już pierwsza przesłanka warunkująca odstąpienie od wymierzenia kary. (...) sp. z o.o., co szczegółowo omówiono już w pierwszej części uzasadnienia, nie udzieliła pełnej odpowiedzi na wezwania z dnia 04 kwietnia 2022 r. i 05 maja 2022 r. Prezes Urzędu nie uzyskał wymaganych informacji. Wystarczające wyjaśnienia nie zostały także przedstawione w toku procesu. Już sama ta okoliczność przemawiała za tym, że wykluczone było zastosowanie instytucji odstąpienia od wymierzenia kary.

Uzupełniająco Sąd wskazuje, że nie można w sprawie przyjąć, że mamy do czynienia ze znikomą społeczną szkodliwością czynu. Postawa spółki utrudniła Prezesowi Urzędu wykonywanie ustawowych obowiązków. Takie działanie musi być uznane za niosące znaczny ładunek społecznej szkodliwości czynu. Tym bardziej, że odwołująca to podmiot wykonujący działalność koncesjonowaną, reglamentowana przez państwo, od którego należy wymagać dołożenia szczególnej staranności przy wykonywaniu obowiązków nałożonych przez prawo. Nie mamy tu natomiast do czynienia z sytuacją, w której strona nieznacznie przekroczyła termin udzielenia wyjaśnień, lub wskazała dane, które w jej ocenie stanowiły zadość wezwaniu (takie ewentualne zapatrywanie było bezpodstawne).(...) sp. z o.o. nie udzieliła pełnej odpowiedzi na dwa wezwania. Nie można przy tym przyjąć, że mamy do czynienia z niewielkim stopniem zawinienia. Wręcz przeciwnie, odwołująca w sposób uporczywy nie udzielała pełnych wyjaśnień na ponawiane, konkretnie i jasno formułowane wezwania.

Reasumując nie została spełniona żadna z koniecznych przesłanek odstąpienia od wymierzenia kary określona w art. 56 ust. 6a ustawy Prawo energetyczne. Sąd nie dostrzegł także, aby granice uznania administracyjnego Prezesa Urzędu zostały przekroczone.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98, 99, 108 § 1 k.p.c. Zasada odpowiedzialności za wynik procesu polega na obowiązku zwrotu kosztów procesu przez stronę przegrywającą sprawę. W konsekwencji kosztami zastępstwa procesowego Prezesa Urzędu, określonymi na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804) na 720,00 zł, obciążono odwołującego.

01.06.2023 r.

SSO Małgorzata Wiliński