Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 04 marca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie – XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący – SSO Bogdan Gierzyński

Protokolant – starszy sekretarz sądowy Wioleta Banaszek

po rozpoznaniu w dniu 04 marca 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S. A. w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 2 sierpnia 2022 r., znak:(...) ((...))

I.  oddala odwołanie;

II.  zasądza od powoda (...) S. A. w W. na rzecz pozwanego Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zastępstwa procesowego, wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sędzia SO Bogdan Gierzyński

Sygn. akt XVII AmE 28/23

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki decyzją z dnia 2 sierpnia 2022 r., znak: (...), na podstawie art. 56 ust. 1 piet 12b w związku z art. 56 ust. 2, ust. 2h piet 4,ust 6 i 6a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 1385) oraz w związku z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 735 z późn. zm.) i art. 30 ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne oraz art. 75 ust. 2 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1495 z późn. zm.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy: (...) S.A. z siedzibą w W., numer identyfikacji podatkowej (NIP): (...) (zwanego dalej „Przedsiębiorcą") w związku z niezachowaniem terminu do złożenia sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące: sierpień, październik, listopad, grudzień 2019 r. oraz luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki orzekł:

1.  iż Przedsiębiorca nie zachował terminu na złożenie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ustawy - Prawo energetyczne za miesiące: sierpień, październik, listopad, grudzień 2019 r. oraz luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

2.  za działanie opisane w pkt 1 wymierzam Przedsiębiorcy karę pieniężną w łącznej wysokości 100.000,00 (stu tysięcy złotych), w tym:

a)  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc listopad 2019 r.,

b)  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc grudzień 2019 r.,

c)  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc luty 2020 r.,

d)  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc marzec 2020 r.,

e)  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc kwiecień 2020 r.,

f)  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc maj 2020 r.,

g)  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc czerwiec 2020 r.,

h)  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także icii przeznaczeniu za miesiąc Upiec 2020 r.,

i)  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc sierpień 2020 r.,

j)  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc wrzesień 2020 r.,

3.  odstąpił od wymierzenia kary pieniężnej za działanie wskazane w pkt 1, w zakresie miesięcy: sierpień, październik 2019 r. na podstawie art. 56 ust. 6a ustawy - Prawo energetyczne.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył (...) S.A. z siedzibą w W. zaskarżając ją w całości.

Odwołujący zarzucił zaskarżonej decyzji:

1.  naruszenie przepisów postępowania tj. art. 7 i art. 107 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (T.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 735, dalej: k.pa.) poprzez nienależytą i dowolną ocenę okoliczności faktycznych wpływających na ocenę stopnia szkodliwości czynu, w postaci:

- braku negatywnych skutków złożenia sprawozdań po terminie,

- braku wyrządzenia szkody, spowodowania zagrożenia poprzez brak złożonych sprawozdań w terminie,

- uchybienia terminowemu realizowaniu obowiązku, tylko w początkowym okresie istnienia obowiązku sprawozdawczego, z uwagi na niezamierzone, niecelowe uchybienie organizacyjne,

- uchybienia przez Powoda obowiązkowi przekazania sprawozdań głównie (7 miesięcy z 10, za które Spółka została ukarana) w okresie stanu pandemii, który w Polsce trwał od marca 2020 r. do maja 2022 r. i podczas którego nałożono na osoby fizyczne, ale także przedsiębiorców takich jak Powód szereg ograniczeń utrudniających normalne funkcjonowanie i wywiązywanie się z obowiązków administracyjnych, co świadczy o tym, że dokonany czyn był społecznie szkodliwy w stopniu znikomym, a co powinno mieć wpływ na treść zaskarżonej decyzji;

2. naruszenie przepisów postępowania tj. art. 7, art. 77 i art. 80 Kodeksu postępowania administracyjnego w zw. z art. 56 ust. 6a Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. prawo energetyczne Dz. U. z 1997r., nr 54, poz. 348] - dale p.e. lub Prawo energetyczne; poprzez dowolne przyjęcie, że opóźnienie w dostarczeniu sprawozdania za miesiące listopad i grudzień 2019r. w wysokości 9 i 24 dni stanowi niską społeczną szkodliwość czyny, gdy opóźnienie w przesłaniu sprawozdań za miesiące luty - wrzesień 2020r. w wysokości od 197 do 14 dni opóźnienia nie stanowią niskiej społecznej szkodliwości czynu, co stanowi o dowolnym a nie swobodnym ustaleniu stanu faktycznego przez organ oraz przekroczeniu granic uznania administracyjnego;

3. naruszenie przepisów prawa materialnego tj. niezastosowanie przepisu art. 56 ust. 6a p.e. i nieodstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy, gdy w stanie ze stanu faktycznego sprawy wnika, iż zostały spełnione przesłanki w postaci zaprzestania naruszeń prawa i wystąpienia znikomego stopniu szkodliwości naruszenia.

Mając na uwadze wyżej przedstawione zarzuty Odwołujący wniósł o:

1.  skierowanie stron do mediacji, na podstawie art. 479 ^52a k.p.c., w celu ugodowego załatwienia sporu,

a w wypadku niepowodzenia rozmów ugodowych, wnoszę o:

2.  uchylenie zaskarżonej decyzji w całości;

3.  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków:

a.  S. Z.

b.  M. W.

c.  J. G.

wszystkich na okoliczność nieistnienia przesłanek do nałożenia kary w związku z nieterminowym wykonaniem obowiązków sprawozdawczych oraz zaistnienia przesłanek, których uwzględnienie przez Prezesa skutkowałoby odstąpieniem od wymierzenia kary bądź nałożeniem kary znacząco niższej;

4.  przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron ograniczonego do strony powodowej (w jej imieniu T. W. jako prezes zarządu) na okoliczność nieistnienia przesłanek do nałożenia kary w związku z niedopełnieniem obowiązku terminowego składania Sprawozdań oraz zaistnienia przesłanek, których uwzględnienie przez Prezesa skutkowałoby odstąpieniem od wymierzenia kary bądź nałożeniem znacząco niższej kary;

5.  wyznaczenie i przeprowadzenie rozprawy;

6.  przeprowadzenie rozprawy również pod nieobecność Spółki;

7.  zasądzenie na rzecz Spółki od Prezesa kosztów procesu według norm przepisanych;

ewentualnie:

8.  o zmianę zaskarżonej decyzji i odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej nałożonej na Spółkę.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wniósł o:

1.  oddalenie odwołania,

2.  pominięcie dowodów z przesłuchania świadków, zawnioskowanych przez Powoda i wniosków odwołania, jako nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy,

3.  na wypadek wyznaczenia posiedzenia przygotowawczego, zwolnienie - na podstawie art, 205 ⁵ § 3 k.p.c. - Pozwanego (Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki) od obowiązku stawienia się na posiedzenie przygotowawcze, mając na względzie hierarchiczną strukturę urzędu i przekazywanie spraw na niższe szczeble, podczas gdy z okoliczności sprawy wynika, że udział pełnomocnika Pozwanego będzie wystarczający, jako osoby mającej pełną wiedzę;

4.  zasądzenie od Powoda na rzecz Pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Przedsiębiorca był wpisany w rejestrze podmiotów przywożących pod numerem (...)od dnia 20 lutego 2017 r. do dnia 17 maja 2022 r. Oznacza to, iż został objęty obowiązkiem sprawozdawczym, o którym mowa w art. 43d ustawy- Prawo energetyczne.

Przedsiębiorca nie zachował terminu na złożenie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ustawy - Prawo energetyczne za miesiące od lipca 2017 r. do września 2020 r. wobec Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Wobec brzmienia art. 43d ust 1 oraz art. 56 ust. 1 pkt 12b ustawy - Prawo energetyczne, pismem z dnia 6 kwietnia 2022 r., znak:(...), Przedsiębiorca został zawiadomiony o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z nieprzekazaniem w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ust 1 ustawy - Prawo energetyczne, za miesiące: sierpień, październik, listopad, grudzień 2019 r. oraz marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Ponadto, mając na uwadze dyspozycję art. 50, art. 77 § 1 i art. 80 Kodeksu postępowania administracyjnego, Przedsiębiorca został wezwany do nadesłania, w terminie 14 dni, licząc od dnia otrzymania pisma, wyjaśnień na temat przyczyn nieprzekazania w terminie przedmiotowego sprawozdania oraz do nadesłania kopii wszelkich dokumentów potwierdzających sytuację finansową przedsiębiorstwa w roku 2021. Ponadto został powiadomiony o włączeniu do materiału dowodowego sprawy kopii sprawozdania za miesiące objęte postępowaniem. Pismo zostało skutecznie doręczone w dniu 12 kwietnia 2022 r.

W odpowiedzi, w dniu 29 kwietnia 2022 r. do Urzędu Regulacji Energetyki wpłynęła odpowiedź Przedsiębiorcy wysłana platformą e-PUAP z wyjaśnieniami. Przedsiębiorca poinformował, iż nie rozumie dlaczego Spółka została zarejestrowana w rejestrze podmiotów przywożących przez byłą Prezes, gdyż zdaniem Spółki nie powinna być zgłoszona do tego rejestru skoro nie dokonuje czynności tam określonych. Przedsiębiorca stwierdził, iż sporadycznie w ramach transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów nabywała towary oznaczone kodem (...) oraz (...) celem dalszej odsprzedaży. Zdaniem Spółki nabywane środki smarne nie są paliwami i Spółka nie powinna być zarejestrowanym podmiotem przywożącym i składać sprawozdań. Następnie Przedsiębiorca stwierdził, iż zgodnie z wykładnią językową, podmiotem zobligowanym do składania sprawozdań, o których mowa wart. 43d ustawy Prawo energetyczne jest podmiot wpisany do rejestru podmiotów przywożących spełniający przesłanki z art. 3 pkt 12c wspomnianej ustawy jak również dokonujący faktycznego przywozu paliw ciekłych a przesłanka ta nie została spełniona. Podsumowując Przedsiębiorca stwierdza: „Naszym zdaniem spółka nie powinna być ujęta w tym rejestrze od początku, gdyż nie prowadziła takiej działalności. Spółka nie dokonywała przywozu paliw ciekłych i nie powinna być naszym zdaniem zobligowana do składania sprawozdań."

Pismem z dnia 30 kwietnia 2022 r. przesłanym platformą e-PUAP Spółka zwróciła się z prośbą o przywrócenie terminu na złożenie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień 2020 r. na podstawie art. 15 zzzzzn2 ust.2 ustawy Covid.

Pismem z 9 maja 2022 r, ponownie wezwano spółkę o przesłanie wszelkich dokumentów potwierdzających aktualną sytuację finansową oraz poinformowano o wyznaczeniu nowego terminu zakończenia postępowania na dzień 20 czerwca 2022 r. Pismo zostało skutecznie doręczone w dniu 12 maj 2022 r. i pozostało bez odpowiedzi.

Następnie pismem z dnia 31 maja 2022 r. znak: (...) zawiadomiono Spółkę o konieczności rozszerzenia postępowania administracyjnego o miesiąc luty 2020 r. z uwagi fakt złożenia sprawozdania za len miesiąc w dniu 21 lipca 2020 r. Ponadto poinformowano o włączeniu do materiału dowodowego sprawy kopii sprawozdania za wyżej wymieniony miesiąc oraz możliwości wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego oraz możliwości złożenia dodatkowych uwag i wyjaśnień w terminie 14 dni licząc od dnia otrzymania niniejszego zawiadomienia. Pismo zostało skutecznie doręczone w dniu 3 czerwca 2022 r.

Pismem z dnia 7 czerwca 2022 r. przesłanym platformą e-PUAP Spółka udzieliła upoważnienia Panu M. W. do składania oświadczeń woli, przeglądania i dokonania fotokopii akt spraw toczących się przed Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki w postępowaniu prowadzonym pod sygnaturą (...).

Pismem z dnia 21 czerwca 2022 r. znak: (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki zawiadomił Przedsiębiorcę o zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej, a także o tym co składa się na zebrany materiał dowodowy oraz poinformował o możliwości złożenia w terminie 7 dni, licząc od dnia otrzymania niniejszego zawiadomienia ewentualnych dodatkowych uwag i wyjaśnień. Pismo zostało skutecznie doręczone w dniu 24 czerwca 2022 r.

Pismem z dnia 29 czerwca 2022 r. przesłanym platformą e-PUAP Spółka zwróciła się z wnioskiem o umożliwienie wglądu w akta sprawy i zapoznania się ze zgromadzonym materiałem dowodowym.

W dniu 8 lipca 2022 r. przedstawiciel Spółki Pan M. W. zapoznał się z zebranym materiałem dowodowym w sprawie i oświadczył, iż wniesie dodatkowe wyjaśnienia.

Pismem z dnia 14 lipca 2022 r. znak: (...)poinformowano Spółkę i wyznaczeniu nowego terminu zakończenia sprawy do dnia 15 sierpnia 2022 r.

Pismem z dnia 16 lipca 2022 r. przesłanym platformą e-PUAP w dniu 18 lipca 2022 r. Spółka wniosła dodatkowe wyjaśnienia pisząc, iż swoim działaniem nie chciała w żadne sposób przyczynić się do błędnej sprawozdawczości Urzędu, zakupy były znikome i sporadyczne liczone w pojedynczych kilogramach, wszystkie sprawozdania zostały złożone, a tam gdzie była konieczność złożenia korekt dokonano tego. Przedsiębiorca wyjaśnił, że wpływ na wykonanie obowiązku miał stan epidemii COVID, Spółka koncentrowała się na utrzymaniu działalności i zachowaniu miejsc pracy, a przeświadczenie o sporadycznych (poniżej jednostek miary tych sprawozdań) zmylił osoby odpowiedzialne za sprawozdawczość do Urzędu. W zakończeniu Przedsiębiorca zwrócił się z prośbą o wzięcie powyższych uwag w prowadzonym postępowaniu i zadeklarował dołożenia starań by nigdy nie miało to więcej miejsca (opóźnienie w złożeniu sprawozdania).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie niezaprzeczonych twierdzeń stron oraz wskazanych wyżej dokumentów znajdujących się w aktach sprawy. Dokumenty nie były kwestionowane przez strony, dlatego też Sąd nie znalazł podstaw do podważenia ich wiarygodności.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje.

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że Odwołujący nie zakwestionował faktu naruszenia przepisów poprzez złożenie po terminie sprawozdań, o których mowa w art. 43d ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne.

Zgodnie z treścią art. 43d ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2022 r., poz. 1385) przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanie paliw ciekłych lub koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, a także podmiot przywożący stosownie do swojej działalności przekazuje Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki, Prezesowi Agencji Rezerw Materiałowych, ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych oraz ministrowi właściwemu do spraw energii, miesięczne sprawozdanie o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu - w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie. Szczegółowy wykaz paliw ciekłych, objętych obowiązkiem koncesyjnym oraz których przywóz wymaga wpisu do rejestru podmiotów przywożących określa rozporządzenie Ministra Aktywów Państwowych z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie szczegółowego wykazu paliw ciekłych, których wytwarzanie, magazynowanie lub przeładunek, przesyłanie lub dystrybucja, obrót, w tym obrót z zagranicą, wymaga koncesji oraz których przywóz wymaga wpisu do rejestru podmiotów przywożących.

Podmiotem przywożącym, na którym spoczywa obowiązek sprawozdawczy określony w art. 43d ustawy jest zarówno podmiot, który bez uzyskania stosowanego wpisu w rejestrze wpływa na stan rynku paliw w kraju dokonując ich przywozu, jak i podmiot, który uzyskał wpis w rejestrze, deklarując tym samym zamiar dokonania takiego przywozu.

Zgodnie zaś z art. 62d pkt 4 ustawy- Prawo energetyczne dodanym ustawą z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz, U. z 2019 r., poz. 1495 z późn. zm.), oraz art. 62da pkt 4 ustawy - Prawo energetyczne, od dnia 1 stycznia 2020 r. do dnia 30 czerwca 2023 r. Przedsiębiorca miesięczne sprawozdanie, o którym mowa w art. 43d ust l ustawy - Prawo energetyczne przekazuje jedynie Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie.

W sprawie, uwzględniając że odwołujący zostali wpisani do wskazanego rejestru w dniu 20 lutego 2017 r. do 17 maja 2022 r. bezspornym było, że obejmował ich opisany wyżej obowiązek sprawozdawczy. Nie kwestionowany była nadto fakt uchybienia terminu złożenia sprawozdania za wskazane w decyzji miesiące.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że odstąpienie od wymierzenia kary stanowi wyraz tzw. uznania administracyjnego, rozumianego jako uprawnienie organu do wyboru konsekwencji prawnej. Uznanie to stanowi zatem sferą dyskrecjonalności, w ramach której organ władzy publicznej ma swobodę wyboru skutku prawnego, jaki w konkretnej sprawie będzie wiązał się z zaistnieniem danych okoliczności. Co istotne Prezes Urzędu nie ma obowiązku skorzystania z odstąpienia od wymierzenia kary, nawet wówczas gdy spełnione są przesłanki określone w przywołanym przepisie art. 56 ust.6a ustawy. Wynika to z wykładni literalnej normy, która wskazuje, że prezes urzędu jedynie „może” odstąpić od wymierzenia kary pieniężnej. Nie jest to więc tzw. decyzja związana, do której wydania obligują obowiązujące przepisy prawa ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2019 r., sygn. akt I NSK 95/18, opubl. system Legalis, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 09 grudnia 2021 r. sygn. akt VII AGa 1040/20, z dnia 16 stycznia 2018 r. sygn. akt VIIAGa 763/18, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15).

Pozostawienie oceny spełnienia przesłanek do odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej organowi regulacyjnemu, nie oznacza jednak, że ocena zasadności i legalności skorzystania z tej instytucji wyłączona jest spod kompetencji sądu ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt III SK 47/13, z dnia 06 lutego 2018 r. sygn. akt III SK 7/17). Należy jednak mieć tu na uwadze, że celem ustawodawcy umieszczającego decyzję w sferze uznania administracyjnego jest poszerzenie władzy organu, a konsekwencji kontrola sądowa w tym wypadku nie może sięgać głęboko, gdyż w innym wypadku instytucja uznania administracyjnego stałaby się iluzoryczna. Jak szeroko uzasadnił to Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt I NSK 95/18 ( op.cit), należy tu pamiętać że to Prezes Urzędu kształtuje politykę wymiaru kar wobec przedsiębiorców popełniających delikty administracyjne. Dlatego przepis art. 56 ust. 6a ustawy należy interpretować z uwzględnieniem zasady sprawności i rzetelności działania instytucji publicznych, a także zasad równowagi i podziału władzy. Dlatego też interwencja sądu w treść decyzji organu regulacyjnego powinna następować dopiero wtedy, gdy nosi ona znamiona dowolności tj. opiera się na arbitralnych przesłankach, zawiera zdawkowe i ogólnikowe uzasadnienie, odwołuje się do nieudowodnionych informacji itp. Dla takiej ingerencji konieczne jest zatem nie tylko wykazanie, że zachodzą przesłanki spełnione w omawianym przepisie, ale również że organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Szerzej ujmując oznacza to, że Sąd rozpoznający odwołanie od decyzji organu, co prawda jest władny zmienić tę decyzję, jakkolwiek ku temu konieczne jest wykazanie, że podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek, stopień społecznej szkodliwości czynu jest znikomy, a nadto że pozwany organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Należy przy tym pamiętać, że omawiana instytucja stanowi wyjątek, który powinien być stosowany jedynie wówczas, gdy nałożenie na przedsiębiorcę kary pieniężnej na jakimkolwiek poziomie kłóci się z podstawowymi funkcjami kary. Warto w tym miejscu także odnotować, że odstąpienie od wymierzenia kary nie może być mylone i nie może stanowić podstawy do miarkowania kary pieniężnej, a jedynie uprawnia Prezesa Urzędu do nie nakładania jej w ogóle. Inaczej ujmując na podstawie tego przepisu nie można obniżyć kary pieniężnej (zob. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 15 października 2014 r. III SK 47/13, opubl. LEX nr 1540636).

Przechodząc do podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary, to zgodnie z treścią art. 56 ust 6a ustawy to pierwszymi, mogącymi występować alternatywnie przesłankami, jest zaprzestanie naruszania prawa lub realizacja obowiązku przez adresata kary. W stanie faktycznym jak w omawianej sprawie, kiedy to odwołujący nie wykonali w terminie obowiązków sprawozdawczych wyjaśnić przy tym należy, że na gruncie drugiej z wymienionych podstaw odstąpienia od wymierzenia kary odróżnić należy pojęcie niedopełnienia obowiązku jako przesłanki ogólnej do nałożenia kary pieniężnej, od niewłaściwej realizacji obowiązków ustawowych, co wiążę się min. z nieterminowym lub niepełnym ich wykonaniem. Samo niedopełnienie obowiązków ustawowych wymienionych w art. 56 ust. 1 ustawy uruchamia postępowanie w sprawie nałożenia kary pieniężnej i obliguje Prezesa Urzędu do jej nałożenia, natomiast późniejsze zrealizowanie tych obowiązków stanowi uprawnienie do odstąpienia od wymierzenia kary, którą w innym przypadku Prezes Urzędu byłby obowiązany nałożyć ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt III SK 47/13, sygn. akt III SK 47/13, z dnia 06 lutego 2018 r. sygn. akt III SK 7/17, Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 842/15, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15).

Kolejną, konieczną, przesłanką odstąpienia od wymierzenia kary jest znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu. Przesłanka ta nawiązuje do dyrektywy wymiaru kary w koncepcji prawa karnego, dlatego też powszechnie przyjmuje się, że przy jej interpretacji konieczne jest odwołanie się do sposobu weryfikacji stopnia szkodliwości czynu wypracowanego na gruncie art. 115 k.k. Oznacza to konieczność odniesienia się do rodzaju i charakteru naruszonego dobra, rozmiaru wyrządzonej szkody, sposobu i okoliczności popełnienia czynu, wagi naruszonych obowiązków, postaci zamiaru, motywacji sprawcy oraz rodzaju naruszonych reguł ostrożności i stopnia ich naruszenia. Wszystkie te kryteria powinny zostać uwzględnione, aczkolwiek dokonywana ocena ma charakter kompleksowy, odnosi się do całokształtu okoliczności sprawy. Niemniej jednak w orzecznictwie wskazuje się, że jednym z podstawowych czynników mających istotne znaczenie dla dokonania właściwej oceny czynu sprawcy jest rodzaj i charakter naruszonego dobra chronionego prawem ( zob. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 09 grudnia 2021 r. sygn. akt VII AGa 1040/20, z dnia 16 stycznia 2018 r. sygn. akt VIIAGa 763/18, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15). Powszechnie także przyjmuje się, że przy ocenie przesłanki znikomej szkodliwości społecznej czynu Prezes Urzędu dysponuje pewnym luzem decyzyjnym, a dalej nawet w przypadku stwierdzenia jej ziszczenia się, uznaniem administracyjnym przy wyborze wariantu rozstrzygnięcia tj. nałożenia kary lub odstąpienia od jej wymierzenia.

Zgodzić się należy ze stanowiskiem pozwanego, że jednym z dóbr chronionych przepisami ustawy jest terminowe i rzetelne pozyskiwanie przez Prezesa Urzędu danych o funkcjonowaniu rynku paliw ciekłych. W przypadku niedochowania terminu składnia sprawozdań wskazanych art. 43d ustawy Organ zostaje pozbawiony wymaganych ustawowo informacji związanych z rodzajem oraz ilością przywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu. Ma to w pierwszej kolejności wpływ na kwartalny obowiązek sprawozdawczy nałożony przez ustawodawcę na Prezesa Urzędu, który po myśli art. 43d ust. 4 ustawy ogłasza określone dane w Biuletynie Urzędu Regulacji Energetyki w terminie 45 dni od dnia zakończenia kwartału. Podstawę raportu Prezesa stanowią sprawozdania składane przez przedsiębiorców w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie. Niewątpliwe zaniechanie odwołujących spowodowało, że przy sporządzaniu raportu Prezes nie dysponował pełnymi informacjami o funkcjonowaniu przedsiębiorców na rynku paliw ciekłych niezbędnych min. do regulowania działalności przedsiębiorstw energetycznych zgodnie z ustawą i polityką energetyczną państwa związanej z równoważeniem interesów przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców paliw i energii. Taka sytuacja prowadzi do utrudnienia oczekiwanego przez ustawodawcę skutku w postaci zapewnienia wiarygodnej i aktualnej informacji na temat rynku paliw ciekłych. Ponadto trzeba mieć na uwadze, że rzeczone sprawozdania miesięczne pozwalają także na badanie zgodności prowadzonej przez przedsiębiorców działalności z uprawnieniami wynikającymi z posiadanej koncesji lub wpisu do rejestru podmiotów przywożących toteż służyć mogą do prowadzenia, na podstawie art. 23 Prawa energetycznego , kontroli lub postępowania wyjaśniającego w sprawie naruszenia warunków prowadzenia działalności gospodarczej objętej koncesjami na wykonywanie działalności gospodarczej w dziedzinie paliw ciekłych oraz objętej wpisem do rejestru podmiotów przywożących w oparciu o plan kontroli, Służyć mogą zatem również wypełnieniu przez Prezes Urzędu Regulacji Energetyki dyspozycji art. 32d ust. 3 ustawy nakazującej Prezesowi z urzędu, w drodze decyzji, wykreślić z rejestru podmiot przywożący, który w okresie kolejnych 6 miesięcy nie dokonał przywozu paliw ciekłych, lub też mogą zostać wykorzystane do prowadzenia postępowania wyjaśniającego, mającego na celu sprawdzenie czy istnieją podstawy do złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. Wymienione czynności organu mogą być właściwe realizowane tylko w przypadku terminowego składania sprawozdań miesięcznych, ponieważ stanowią podstawowe źródło bieżących informacji o funkcjonowaniu przedsiębiorców na rynku paliw ciekłych. Terminowość wywiązywania się przez przedsiębiorców z obowiązków sprawozdawczych zabezpiecza Prezesowi sposobność niezwłocznego reagowania na ewentualne nieprawidłowości, zaś przekroczenie terminu wywołuje negatywny skutek w sferze monitoringu działalności przedsiębiorców.

W kontekście powyższego o znikomej społecznej szkodliwości czynu można mówić tylko wówczas, gdyby przekroczenie terminu do złożenia sprawozdania nie było znaczne. W szczególności jeżeli przekroczenie terminu nie wpływa na sporządzenie raportu kwartalnego przez Prezesa Urzędu.

Oczywiście terminowość składania sprawozdań określonych art. 43d ustawy nie jest jedynym dobrem prawnie tu chronionym. Zakładanym rezultatem ustawy jest także skuteczne zwalczenie nadużyć w sektorze paliw poprzez ograniczenie możliwości prowadzenia działalności w sposób nielegalny, a z drugiej strony umożliwienie szybkiej identyfikacji i karania takiej działalności, co ma przełożyć się m.in. na lepszą ściągalność danin publicznych ( tak uzasadnienie projektu ustawy dostępne na stronie internetowej Sejmu RP, druk 653). Niemniej jednak chociaż w sprawie nie zostało wykazane, że niezłożenie przez odwołujących sprawozdania było rezultatem takiego nadużycia, nie może to przesądzać o odstąpieniu od wymierzenia kary. Jak wielokrotnie to wskazywano w treści niniejszego uzasadnienia, cel sprawozdań składanych przez podmioty przywożące odnosi się do szeroko ujmowanych obowiązków i uprawnień Prezesa Urzędu. Te zaś mogą być realizowane tylko w przypadku terminowego dostarczana wszelkich prawem przewidzianych informacji. Dodatkowo częstotliwość składania sprawozdań, jak również okoliczność że mają być one przedkładane aż czterem podmiotom, wskazuje jak istotny jest tak szczegółowy nadzór. Dlatego też zdaniem Sądu spóźnione wywiązanie się z obowiązków sprawozdawczych mogłoby mieć ewentualnie przełożenie na ocenę znikomego stopnia społecznej szkodliwości czynu tylko wówczas, gdybyśmy mieli do czynienia z nieznacznym przekroczeniem terminu ustawowego, które nie miało przełożenia na wykonanie obowiązków raportowych przez Prezesa Urzędu.

Szczególnego podkreślenia natomiast wymaga, co nie może uciec uwadze przedsiębiorców, że spółka kapitałowa na swój własny wniosek została wpisana do rejestru podmiotów przywożących. Ty samym to jej działania stanowiły podstawę sygnału dla Prezesa Urzędu, że działalność swą rozpoczyna „podmiot przywożący”. Okoliczność ta nie może być zatem pomijana przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu. Mamy bowiem do czynienia z podmiotem profesjonalnym. Odwołujący prowadzący działalność w formie spółki akcyjnej, podejmując się prowadzenia takiej działalności powinni przedsięwziąć wszelkie niezbędne środki służące zapoznaniu się z wiążącymi się z tym faktem regulacjami prawnymi. Zresztą już sam fakt wpisu do rejestru podmiotów przewożących świadczy o tym, że takowe zostały podjęte. Każdy podmiot uzyskujący decyzję dotyczącą wpisu do rejestru uzyskuje m.in. pouczenie o obowiązkach wynikających z art. 43d ustawy - Prawo energetyczne . Po drugie, skoro odwołujący mieli świadomość prawną związaną z koniecznością uzyskania takiego wpisu, należy przyjąć, że nic nie stało na przeszkodzie ku temu, aby zapoznali się ze wszystkimi regulacjami prawnymi związanymi z tym wpisem. Pouczenia w tym zakresie są powszechnie dostępne via Internet, w tym na stronach internetowych Urzędu Regulacji Energetyki. Ponadto w dobie powszechności dostępu do Internetu, nie ma także większych przeszkód, aby poznać treść obowiązujących ustaw. Zamieszczone są one chociażby na stronach internatowych Sejmu (Internetowy System Aktów Prawnych), i nie jest konieczny dostęp do specjalnych programów prawniczych. Postawę odwołujących należy oceniać w kontekście zasad wynikających z art. 355 k.c., a więc przy uwzględnieniu zawodowego charakteru prowadzonej działalności, przy której obowiązuje podwyższony miernik należytej staranności. Należyta staranność uzasadnia zwiększone oczekiwania co do umiejętności, wiedzy, skrupulatności i rzetelności, zapobiegliwości i zdolności przewidywania. Obejmuje ona również znajomość obowiązujących przepisów prawa oraz następstw z niego wynikających w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej. Ocena tej staranności jest surowsza od staranności ogólnie wymaganej, ponieważ stopień wymaganej staranności ulega podwyższeniu.

W konsekwencji powyższego, przedstawione argumenty prowadziły do uznania, że okoliczności sprawy nie dają podstawy dla uznania, że niedopełnienie przez przedsiębiorców obowiązku sprawozdawczego za miesiąc wskazany w decyzji charakteryzuje się znikomą społeczną szkodliwością czynu, a tym samym zarzut naruszenia art. 56 ust. 6a ustawy okazał się niezasadny. Zaakcentować należy, że nawet odmienna ocena faktorów składowych tej szkodliwości i tak nie uzasadnia przyjęcia, że Prezes Urzędu Regulacji Energetyki przekroczył granice uznania administracyjnego nakładając na odwołujących karę pieniężną.

Zastosowanie art. 56 ust. 6a P.e. w przypadku miesięcy sierpień i październik 2019 r. wynikało z dokonanej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki oceny, iż w ich przypadku zostały wypełnione przesłanki zawarte w wyżej wymienionym artykule natomiast w przypadku miesięcy od lutego do września 2020 r. te przesłanki nie zostały spełnione. Nie znajduje odzwierciedlenia w prawdzie materialnej stwierdzenie powoda, że jednym z kluczowych elementów, branym przez Organ pod uwagę przy wyborze rozstrzygnięcia jest okres opóźnienia. Opóźnienie to bowiem oceniane jest w kontekście wyrządzonej szkody i naruszenia chronionego dobra jakim jest realizacja ustawowych obowiązków przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Długość opóźnienia w złożeniu sprawozdania nie jest ani kluczowa ani jedyną przesłanka braną pod uwagę przy analizowaniu stopnia szkodliwości czynu.

Za niezasadne należy uznać twierdzenia powoda, że Prezes URE arbitralnie ustala granicę długości opóźnienia poniżej, której uznaje stopień szkodliwości czynu za znikomy a tym samym stosuje instytucje odstąpienia określoną w art. 56 ust. 6a P.e., a powyżej której nie uznaje stopnia szkodliwości czynu za znikomy i wymierza karę pieniężną. Należy w tym miejscu wskazać, iż nawet pomimo zaistnienia przesłanek z art. 56 ust. 6a P.e. decyzja wydana przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki nie jest decyzją związaną, gdyż ich występowanie nie obliguje organu do skorzystania z uprawnienia przewidzianego w art. 56 ust. 6a P.e. Oznacza to, iż Prezes URE działa w tym zakresie w ramach tzw. „uznania administracyjnego”. Organ dysponuje pewnym zakresem swobody zarówno w odniesieniu do wykładni pojęcia „szkodliwość czynu”, jak i oceny sytuacji faktycznej danej sprawy. Tej swobody w zakresie wykładni ww. pojęcia i oceny sytuacji faktycznej warunkującej jej zaistnienie nie można jednak utożsamiać z zastosowaniem przez organ ww. uznania administracyjnego. Jednocześnie ta swoboda musi znajdować obiektywne oparcie, abyśmy mieli do czynienia z oceną swobodną, a nie dowolną. Analizując zatem możliwość odstąpienia od wymierzenia kary Prezes Urzędu Regulacji Energetyki jest skrępowany w zakresie oceny zaistnienia przesłanek odstąpienia, ale pozostaje nieskrępowany w zakresie tego, jak postąpić w przypadku ich stwierdzenia. Przedmiotem uznania jest tutaj określenie skutku prawnego w postaci podjęcia decyzji o odstąpieniu od wymierzonej kary administracyjnej. Uznanie nie wyraża się zatem w swobodzie oceny okoliczności odpowiadających użytym pojęciom "szkodliwość czynu” lub "podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek”, ale w możliwości negatywnego dla przedsiębiorcy rozstrzygnięcia nawet przy ich ustaleniu. Z tego też względu nie można przyjąć, że Prezes Urzędu Regulacji Energetyki ma możliwość dowolnego określania jaka długość opóźnienia automatycznie wpływa na uznanie stopnia szkodliwości czynu za znikomy. Działając w ramach uznania administracyjnego Prezes URE nie ma bowiem dowolności w zakresie ustalania kryteriów decydujących o szkodliwości czynu, a przesłankę tę ocenia m.in. na podstawie kryteriów wypracowanych dotychczas w orzecznictwie co w pełni potwierdza wydana decyzja.

Różna ocena opóźnienia - w wymiarze 24 dni za październik 2019 r. w porównaniu z opóźnieniem w ilości 14 dni za wrzesień 2020 r. wynikała z różnego jakościowo wpływu na m.in charakter naruszonego dobra, rozmiar wyrządzonej szkody czy okoliczności popełnienia czynu.

Z kolei sprawozdanie za sierpień 2019 r. powinno zostać złożone do dnia 20 września 2019 r. Złożenie go w dniu 15 października 2019 r. (opóźnienie 24 dni) nie wpłynęło w znaczący sposób na analizowanie danych w nim zawartych i publikację raportu za III kwartał 2019 r. którego termin mijał w dniu 15 listopada 2019 r. W przypadku natomiast miesiąca września 2020 r. sprawozdanie wpłynęło do Organu 6 listopada 2020 r. (jak wynika ze gromadzonego materiału dowodowego, opóźnienie 14 dni) co w znaczący sposób skróciło czas zarówno na analizę danych jak i proces przygotowania raportu za III kwartał 2020 r., który mijał w dniu 15 listopada 2020 r. Równocześnie należy podkreślić, iż jednym z obowiązków nałożonych na Prezesa URE jest gromadzenie i analiza danych wynikających z przesyłanych przez przedsiębiorców sprawozdań. Skala comiesięcznego wpływu dokumentów sprawozdawczych przekazywanych do Departamentu Rynku Paliw Ciekłych to około ok. 470 sprawozdań o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu, oraz ok. 40 sprawozdań o podmiotach zlecających usługi magazynowania, przeładunku, przesyłania i dystrybucji. Każdorazowo dane ze składanych sprawozdań są ręcznie wprowadzane przez pracowników do baz danych i dalej analizowane pod kątem ujawnienia ewentualnych nieprawidłowości lub naruszeń prawa. Niejednokrotnie wiąże się to z potrzebą kontaktu telefonicznego z przedsiębiorcami celem wyjaśnienia nieścisłości, ustalenia treści składanego sprawozdania (duża ich część wypełniana jest odręcznie, nieczytelnie) lub formułowania pisemnego wezwania do przedłożenia korekty lub udzielenia wyjaśnień. Konieczne jest comiesięczne wprowadzenie do baz danych i arkuszy kalkulacyjnych tysięcy rekordów wynikających ze sprawozdań o podmiotach zlecających usługi magazynowania, przeładunku, przesyłania i dystrybucji oraz wynikających ze sprawozdań o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu. Sumaryczne dane dotyczące ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, agregowane przez Prezesa URE, udostępniane są zaś kwartalnie w Biuletynie Informacji Publicznej i stanowią bezcenne źródło informacji zarówno dla rynku, jak i innych organów państwa.

Natomiast, nieterminowe złożenie sprawozdań w dniu 4 listopada 2020 r. (data ich nadania) za miesiące od lutego do września 2020 r. miało negatywny wpływ nie tylko na proces przygotowywania sprawozdań za I, II, III kwartał 2020 r. ale również stan wiedzy Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki we wskazanym okresie został zniekształcony - w każdym przypadku niezłożenia sprawozdania, nie odpowiadał bowiem rzeczywistości, przez co realizacja jego ustawowych obowiązków została utrudniona w znacznym stopniu. Niewykonanie przez powoda w terminie obowiązku sprawozdawczego pozbawiło regulatora rynku energetycznego, istotnych z punktu widzenia jego funkcji nadzorczych i kontrolnych, możliwości działania w tym zakresie przez okres 9 miesięcy.

Nie mogła również tego zmienić pandemia COVID-19 - jak bowiem wynika z treści samego odwołania przedsiębiorca dokonywał czynności sprowadzania w tym okresie paliw ciekłych i dysponował grupą pracowników mogących złożyć sprawozdania w terminie czego jednak zaniedbał. Ponadto Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2021 r. poz. 2095 z późn.) w art. 15zzzzo wprowadziła możliwość realizacji przedmiotowego obowiązku sprawozdawczego nawet w formie elektronicznej - „W okresie trwania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w terminie 14 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii sprawozdania oraz informacje, o których mowa w art. 4ba ust. 4, art. 43d ust. 1 i art. 43e ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne mogą być składane za pośrednictwem poczty elektronicznej”. Przedsiębiorca nie skorzystał z tej możliwości, a śledzenie informacji na stronie Urzędu Regulacji Energetyki nie trwa dłużej niż kilkanaście minut (por. SA w Warszawie wyrok z dnia 25 lutego 2022 r. sygn. akt VII AGa 77/19}

Tym samym nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem powoda odnośnie tego, że jego zaniechanie w określonym czasie, nie wywołało negatywnych skutków oraz świadczy o znikomym stopniu szkodliwości czynu. Z powyższych względów pomimo, że powód złożył zaległe sprawozdania przed wszczęciem postępowania administracyjnego w sprawie nałożenia kary pieniężnej, brak było podstaw do przyjęcia w stosunku do wyżej wymienionych miesięcy znikomej szkodliwości czynów. Tym bardziej, iż prowadząc profesjonalną działalność gospodarczą powinien on dołożyć należytej staranności w zakresie jej prowadzenia, i zagwarantować, iż nakładane na niego obowiązki ustawowe będą terminowo realizowane. Sposób zorganizowania oraz funkcjonowania przedsiębiorstwa pozostaje w gestii samego Przedsiębiorcy i ewentualne zaniedbania w tym zakresie nie mogą stanowić przesłanki zwalniającej go z odpowiedzialności.

Odmienne potraktowanie miesięcy sierpień i październik 2019 r. w stosunku do pozostałych miesięcy - listopada i grudnia 2019 r. oraz od lutego do września 2020 r. w kontekście różnych terminów złożenia tych sprawozdań wynikało z różnej wagi popełnionych deliktów administracyjnych i ich wpływu na realizację obowiązków ustawowych nałożonych na Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Zaskarżona przez Przedsiębiorcę decyzja, w której za dwa miesiące 2019 r. odstąpiono od nałożenia kary pieniężnej a za pozostałe 10 miesięcy nałożono karę pieniężną jest wyrazem działania Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w ramach tzw. „uznania administracyjnego”, w którym dysponuje on pewnym zakresem swobody zarówno w odniesieniu do wykładni pojęcia „szkodliwość czynu", jak i oceny sytuacji faktycznej danej sprawy i ta swoboda znajduje obiektywne oparcie w wydanej decyzji i w związku z tym znamionuje to ocenę swobodną, a nie dowolną co zdecydowanie wyklucza możliwość przekroczenia granic uznania administracyjnego.

Należy przypomnieć, że ukształtowana na gruncie przepisów Prawa energetycznego odpowiedzialność podmiotów z tytułu niewykonania ciążących na nich obowiązków ma charakter obiektywny. Oznacza to, że do nałożenia kary na podstawie przepisów ustawy wystarczające jest samo stwierdzenie przez Prezesa URE zaistnienia naruszenia bez konieczności ustalania winy zobowiązanego. Przedsiębiorca w złożonym odwołaniu nie kwestionuje faktu, iż sprawozdania będące przedmiotem skarżonej decyzji złożył nie zachowując terminu określonego w art. 43d ustawy Prawo energetyczne.

Odnośnie kwestii skali wielkości przywożonych przez powoda paliw ciekłych należy wskazać, że Powód będący podmiotem przywożącym wydaje się dalej nie rozumieć nawet w kontekście szerokiego wywodu zaprezentowanego również w tej mierze przez Organ, że w związku z wielością podmiotów na rynku energetycznym posiadanie danych o ilościach i rodzajach przywożonych paliw ciekłych nawet w niewielkiej skali pozwala na podjęcie działań kontrolnych przez regulatora rynku. Właśnie w celu uniknięcia powstania „szarej strefy” podmioty działające na rynku paliw ciekłych są szczególnie zobowiązane do regularnego raportowania - przy tej skali rynku nawet niewielkie ilości przywożonych paliw ciekłych przez każdego z nich przy tej wielości podmiotów może spowodować niepowetowaną dezinformację i zakłócić pracę regulatora. W celu uniknięcia powstania szarej strefy należy karać właśnie takie zachowania i podejście do raportowania jakie zaprezentował powód. Kara nałożona spełnić może bowiem szczególną rolę wychowawczą względem samego powoda, bowiem jak stanowi stanowisko przez niego reprezentowane w braku kary - dalej będzie tkwił w przekonaniu o tym, że w przypadku przywozu niewielkich ilości (co nie może nie wpłynąć znacząco na generalną statystykę) będzie on mógł nie składać sprawozdań w terminach. Brak zatem wymierzenia kary przez Organ i uchylenie jego decyzji przyniósłby efekt odwrotny do zamierzonego.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia przepisów prawa materialnego i niezastosowaniu art. 56 ust. 6a ustawy Prawo energetyczne wskazuje się, iż wymieniony artykuł ma charakter fakultatywny, zatem odstąpienie od wymierzenia kary nie tylko zależy od spełnienia przesłanki o charakterze ocennym, w postaci znikomej szkodliwości czynu, ale zależy od uznania organu, które wszakże nie może być dowolne i wynikać musi z merytorycznych przesłanek, ale z pewnością nie stanowi ono obowiązku organu do zastosowania powołanej regulacji w każdych warunkach (podobnie Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 24 sierpnia 2012 roku, sygn. akt VI ACa 389/12).

Kwestia kompetencji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki do odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej w myśl art. 56 ust. 6a ustawy Prawo energetyczne była przedmiotem rozważań w orzecznictwie i doktrynie między innymi Sądu Najwyższego, który swoje stanowisko wyraził w wyroku z dnia 27 listopada 2019 r.( sygn. akt I NSK 95/18), że: „art. 56 ust. 6a p.e. należy interpretować z uwzględnieniem zasady sprawności i rzetelności działania instytucji publicznych, a także zasady równowagi i podziału władzy. W ocenie Sądu Najwyższego [...] Prezes Urzędu Regulacji Energetyki dysponuje pewnym luzem decyzyjnym przy interpretacji przesłanki znikomości szkodliwości społecznej czynu, a w razie ziszczenia się wspomnianej przesłanki - uznaniem administracyjnym przy wyborze wariantu rozstrzygnięcia: odstąpienia od kary pieniężnej bądź nieodstąpienia od tej kary. [...] Organ regulacyjny, z uwagi na posiadaną wyspecjalizowaną kadrę, unikalną pamięć instytucjonalną oraz bezpośrednią styczność z realiami rynkowymi, jest co do zasady lepiej przygotowany niż sędzia do oceny stopnia szkodliwości społecznej czynu przedsiębiorcy z punktu widzenia standardów obowiązujących na rynku regulowanym. Interpretacja przepisów prawnych należy do istoty władzy wykonawczej, która jak wskazuje sama jej nazwa, odpowiada za egzekwowanie prawa, jeżeli określony sposób interpretacji przepisu ma racjonalne uzasadnienie i jest ugruntowany w praktyce organu, sąd nie powinien zastępować go własną interpretacją. Interwencja sądu w treść decyzji organu regulacyjnego powinna następować dopiero wtedy, gdy nosi ona znamiona dowolności: opiera się na arbitralnych przesłankach, zawiera zdawkowe i ogólnikowe uzasadnienie, odwołuje się do nieudowodnionych informacji. ”

Wobec powyższego błędne jest przekonanie Skarżącego o naruszeniu przepisu art. 56 ust. 6a ustawy - Prawo energetyczne gdyż brak zastosowania względem Przedsiębiorcy instytucji odstąpienia od wymierzenia kary za miesiące listopad i grudzień 2019 r. oraz od lutego do września 2020 r. wynikał z tego, że nie spełnił on wszystkich przesłanek wymaganych łącznie treścią art. 56 ust. 6a ustawy - Prawo energetyczne, nie zaś z tego, że pozwany dokonał błędnej wykładni tego artykułu.

Dokonana w niniejszej sprawie jest jednoznaczna i nie pozwala ona na odstąpienie od wymierzenia kary poza odstąpieniem dokonanym. Prezes URE jako regulator rynku paliw ma bowiem prawny obowiązek zapewnienia ochrony tego rynku w sposób systemowy, co też pozwany realizował w realiach tej sprawy. Organ koncesyjny był i jest bowiem uprawniony oraz zobowiązany do zapewnienia podmiotom jednakowych warunków wykonywania działalności gospodarczej oraz realizacji przez nich obowiązków istotnych z perspektywy bezpieczeństwa na rynku paliw i równości podmiotów na tym rynku oraz ochrony innych jego uczestników. Z całą mocą należy też podkreślić, że Prezes URE w niniejszym przypadku realizował i respektował szerszy kontekst regulacyjny, tj. wymierzona kara pieniężna wpisuje się w praktykę regulacyjną i jest wyrazem zasady równości wobec podmiotów znajdujących się w podobnej sytuacji. Niewątpliwie więc należy uznać, że pozwany działał w ramach uznania administracyjnego wypełniając obowiązki regulatora rynków paliw i energii.

Wymierzenie Powodowi kary pieniężnej, na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12b PE, było zasadne. Potwierdza to argumentacja prawna zawarta w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, jak i w niniejszej odpowiedzi. Prawidłowość stanowiska Prezesa URE znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie sądowym m. in. w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 lutego 2021 r., sygn. akt VII AGa 77/19 oraz wyrokach SOKIK z dnia 10 października 2018 r., sygn. akt XVII AmE 225/18 i XVII AmE 236/18; z dnia 27 września 2018 r., sygn. akt XVII AmE 203/18; z dnia 17 października 2018 r., sygn. akt XVII AmE 230/18; z dnia 21 listopada 2018 r., sygn. akt XVII AmE 281/18; z dnia 29 listopada 2018 r., sygn. akt XVII AmE 297/18; z dnia 6 marca 2019 r., sygn. akt XVII AmE 307/18; z dnia 26 kwietnia 2019 r., sygn. akt XVII AmE 187/18, wydanych w analogicznych sprawach.

Odnosząc się do zarzutów naruszenia przez pozwanego szeregu przepisów postępowania administracyjnego mających w ocenie odwołującego wpływ na rozstrzygnięcie sprawy należy wskazać, że postępowanie sądowe przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest postępowaniem kontradyktoryjnym, w którym uwzględnia się materiał dowodowy zgromadzony w postępowaniu administracyjnym, co nie pozbawia tym samym stron możliwości podnoszenia nowych twierdzeń faktycznych i nowych dowodów, według zasad obowiązujących w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zobowiązany jest do wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązku stron w postępowaniu dowodowym (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 lutego 2007 r., sygn. akt VI ACa 952/06). Ewentualne naruszenie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego w toku prowadzonego postępowania administracyjnego nie jest przedmiotem postępowania przed tutejszym Sądem, jak również nie stanowi samoistnej podstawy uchylenia decyzji w tym postępowaniu, albowiem nie ma ono wpływu na ocenę prawidłowości zaskarżonej decyzji. Wniesienie odwołania od decyzji administracyjnej wszczyna bowiem postępowanie sądowe, w którym Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozpoznaje sprawę od nowa, w zakresie przedmiotu sprawy. Należy również stwierdzić, że specyficzny tryb postępowania, z jakim mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie, zasadza się na założeniu, że organ w toku postępowania administracyjnego gromadzi dowody na poparcie swoich twierdzeń, zaś strona odwołująca się czyli powód, w procesie zwalcza te dowody przedstawiając sądowi inne dowody, które zmierzają do obalenia twierdzeń organu. Sąd na nowo przeprowadza zatem postępowanie dowodowe, gromadząc materiał dowodowy w postępowaniu sądowym, z tego też względu przebieg postępowania administracyjnego nie ma wpływu na ostateczną decyzję podejmowaną przez Sąd. Do powoda należy zatem wykazanie, że zaprezentowane przez organ dowody nie pozwalają na konkluzję taką jak w decyzji, zaś rzeczą Sądu nie jest zastąpienie organu i przeprowadzenie postępowania od początku, a jedynie ocena legalności decyzji i w zależności od przewidzianych prawem możliwości bądź zmiana decyzji bądź jej uchylenie. W sytuacji, gdy organ stosownych dowodów nie dostarczył i decyzja nie znajduje odzwierciedlenia w zgromadzonym materiale dowodowym, na odwołującym się nie spoczywa ciężar przeprowadzenia dowodu przeciwnego. Na podstawie tak zebranego materiału dowodowego Sąd dokonuje ustaleń faktycznych oraz dokonuje subsumcji przepisów do ustalonego stanu faktycznego, czego skutkiem jest wydanie rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie poglądem (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1991 r., sygn. akt III CRN 120/91, Lex nr 3724; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 r., sygn. akt I CKN 265/98, Lex nr 35385; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999 r., sygn. akt I CKN 351 /99, Lex nr 38556; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2001 r., sygn. akt I CKN 1036/98, Lex nr 52708) Sąd Ochrony konkurencji i Konsumentów nie może ograniczyć rozpoznania sprawy wynikającej z odwołania od decyzji tylko do funkcji sprawdzającej prawidłowość postępowania administracyjnego, które poprzedza postępowania sądowe. Przekazanie przez Prezesa URE odwołania wszczyna kontradyktoryjne postępowanie cywilne, którego celem nie jest przeprowadzenie kontroli postępowania administracyjnego ale merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy, nie znajdując podstaw do uwzględnienia oddalił odwołanie, jako bezzasadne – art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto, zgodnie z wyrażoną w art. 98 k.p.c., zasadą odpowiedzialności za wynik procesu przyjmując, że powód - jako przegrywający sprawę – zobowiązany jest do zwrotu pozwanemu kosztów procesu, na które złożyło wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 720 zł, ustalonej na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz 265) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

SSO Bogdan Gierzyński