Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 października 2023 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie zdalnej w dniu 28 września 2023 roku w Warszawie

sprawy z powództwa P. L.

przeciwko (...) Z siedzibą w D. W Irlandii

o ochronę dóbr osobistych i zadośćuczynienie ;

Powództwo oddala.

Zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 4.320 (cztery tysiące trzysta dwadzieścia) złotych z tytułu zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt XXV C 2822/19

Uzasadnienie wyroku 10 października 2023 r.

Powód P. L. wystąpił przeciwko pozwanemu (...) w D. z roszczeniami o:

zakazanie pozwanemu przez okres 10 lat, od dnia uprawomocnienia się wyroku, naruszania dóbr osobistych powoda w postaci: a/ swobody wypowiedzi; b/ praw do swobodnego wyrażania własnych poglądów; c/ poczucia pewności i bezpieczeństwa; d/ dobrego imienia; e/ prawa do twórczości tj. serii „(...)” publikowanej na kanale „(...), w serwisie (...); f/ wolności sumienia i wolności religii;

nakazanie pozwanemu przywrócenia dwóch usuniętych odcinków programu „(...)”, opublikowanych na kanale w(...) w serwisie (...) i usuniętych 31 lipca 2019 r.: a/ programu „(...)” o tytule „(...)” opublikowanego 28 lipca 2019 r.; b/ programu (...) o tytule „(...)”, opublikowanego 02 czerwca 2019 r., wraz z wszelkimi treściami opublikowanymi pod usuniętymi materiałami w szczególności komentarzami zamieszczonymi pod tymi treściami przez innych użytkowników serwisu (...), wraz z osobami lubiącymi materiał („(...)”) ilością osób, które wyświetliły materiał oraz innymi funkcjonalnościami usuniętych materiałów video.

zobowiązanie zarządu pozwanego do złożenia pisemnych przeprosin o treści: „W imieniu (...) przepraszamy Pana P. L., dziennikarza i twórcę programu(...), publikowanego na kanale (...) w serwisie (...), za nieprawdziwe, nierzetelne, bezprawne i godzące w dobre imię, i renomę Pana P. L. pomówienia, których dopuściła się spółka (...)usuwając i oznaczając 31 lipca 2019 r. dwa odcinki programu (...) zamieszczone na kanale (...), w portalu (...), jako materiał szerzący nienawiść”.

zobowiązanie pozwanej, aby w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia zamieściła na stronie internetowej prowadzonej pod domeną (...), w górze strony (części widocznej bezpośrednio po uruchomieniu przeglądarki internetowej) w obramowanym prostokącie zajmującym nie mniej niż ¼ jej powierzchni, czcionką koloru czarnego na białym tle, w jednolitym rozmiarze 20 odpowiadającą wielkości czcionek stosowanych w edytorze tekstu Microsoft Word, przy użyciu wielkich liter, interlinii 1,5 oraz standardowej czcionki Arial odległości pomiędzy literami w ramach danego wyrazu, wyświetlanej wszystkim użytkownikom portalu (...), logującym się w granicach Rzeczypospolitej Polskiej, na okres nie krótszy niż 7 dni, przeprosin o treści wskazanej w punkcie III powyżej.

zobowiązanie pozwanego, aby z tytułu naruszenia dóbr osobistych powoda w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia się wyroku, zapłaciła na cel społeczny sumę pieniężną 10.000 zł, tj. na rzecz „(...)”, KRS: (...).

Powód wniósł nadto o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Formułując podstawę faktyczną roszczenia powód wskazał, że pozwany usunął z kanału (...) w serwisie (...) na którym powód zamieszczał kolejne odcinki programu (...) dwa odcinki o tytule: „ (...) ” – z 28 lipca 2019 r. oraz „ (...)” – z 02 czerwca 2019 r. Pozwany zastosował nowe brzmienie regulaminu do materiału z 02 czerwca 2019 r. opublikowanego dwa miesiące przed zmianą regulaminu. Według powoda poprzez usunięcie z serwisu (...) współtworzonych przez powoda materiałów, doszło do naruszenia jego dóbr osobistych w postaci swobody wypowiedzi – wolności komunikowania się, poczucia pewności i bezpieczeństwa, twórczości, wolności sumienia i wolności religii. Naruszone zostało także dobre imię powoda poprzez sugerowanie polskim internautom, że usuwane treści szerzą nienawiść, są szkodliwe i zagrażają użytkownikom. W związku z usunięciem dwóch powyższych odcinków szereg mediów w Polsce przekazało do opinii publicznej informację, że twórczość powoda została usunięta, a współtworzony przez niego kanał zablokowany za szerzenie „mowy nienawiści”. Powód spotkał się w związku z tym z falą „hejtu” (pozew – k. 3-16).

Pozwany (...)wnosił o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany podniósł, że powód nie jest właścicielem kanału „(...)”. Powód nie jest legitymowany do formułowania roszczenia o zaniechanie, jest ono ponadto sprzeczne z art. 14 ustawy o świadczenie usług drogą elektroniczną. W zakresie roszczenia o usunięcie skutków rzekomego naruszenia brak jest podstaw aby powód żądał ich przywrócenia skoro to nie on je zamieścił na platformie. Powód nie wykazał aby sporne filmy zostały oznaczone komunikatem dotyczącym szerzenia nienawiści, sam powód rozpowszechniał taką informację. Użytkownik ma obowiązek przestrzegania regulaminu serwisu (...), a sporne materiały wideo stanowiły naruszenie regulaminu. Czynności podjęte przez pozwanego nie są bezprawne gdyż zmierzały do przeciwdziałania dyskryminacji i mowie nienawiści, podejmowane były w obronie społecznie uzasadnionego interesu polegającego na obronie fundamentalnych wartości społeczeństwa demokratycznego, takich jak: poszanowanie godności człowieka, tolerancja, obrona granic wolności wypowiedzi. Powód w spornych filmach dopuścił się naruszenia godności osób (...) (odpowiedź na pozew – k. 489-536).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany jest dostawcą platformy hostingowej (...), w zakresie treści udostępnianych przez użytkowników-właścicieli kanałów, pełni rolę hosting providera w rozumieniu art. 14 dyrektywy 200/31/EC oraz art. 14 ustawy z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (okoliczność bezsporna).

Użytkownik zakładając konto i kanał służący do udostępnienia przez siebie treści poprzez platformę (...) zawiera z pozwanym umowę o świadczenie usług drogą elektroniczną, której treść wyznaczają regulaminy platformy (...) (okoliczność bezsporna).

Pozwany opracował i stosuje regulamin świadczenia usług drogą elektroniczną w ramach platformy hostingowej (...) zatytułowany „Warunki korzystania”. Regulamin korzystania z platformy hostingowej (...) został udostępniony na stronie internetowej, na której działa platforma hostingowa (...), w zakładce „Warunki", pod adresem: (...)

Nierozerwalną częścią regulaminu świadczenia usług drogą elektroniczną w ramach platformy hostingowej (...) (Warunków korzystania) jest załącznik do tego regulaminu zatytułowany jako „ Wytyczne dla społeczności (...)”, który określa m in. jakie treści mogą być udostępniane w ramach platformy hostingowej (...). „Korzystanie z Usługi podlega niniejszym warunkom, Wytycznym dla społeczności (...) oraz polityce dotyczącej zasad, bezpieczeństwa oraz praw autorskich (zwanym łącznie „Umową”).” Odnośnik (link) do dokumentu obejmującego Wytyczne dla społeczności został zamieszczony w Warunkach korzystania.

Wytyczne dla społeczności (...) są dostępne pod adresem: (...) (Warunki korzystania obowiązujące od 22 lipca 2019 r. – k. 541-543v; Wytyczne dla społeczności (...) – k. 544-561).

„Warunki korzystania” stanowią m.in., że:

Dostęp do Usługi i korzystanie z niej w takiej postaci, w jakiej została udostępniona, są możliwe pod warunkiem przestrzegania tej Umowy i obowiązujących przepisów prawa.

Użytkownik, który posiada kanał w (...), może przesyłać do Usługi Treść Obraz, używać ich w celu promowania swojej działalności, w tym działalności artystycznej. Nie może jednak przesyłać do Usługi Treści, które nie są zgodne z tą Umową lub przepisami prawa. Na przykład przesyłane Treści nie mogą zawierać materiałów chronionych prawem własności intelektualnej osób trzecich (takim jak prawo autorskie), chyba że Użytkownik otrzymał od nich upoważnienie lub jest do tego prawnie upoważniony. Użytkownik jest prawnie odpowiedzialny za Treści przesłane do Usługi. Możemy korzystać z automatycznych systemów analizujących Treści, aby wykrywać naruszenia i nadużycia, takie jak spam, złośliwe oprogramowanie i nielegalne treści.

Jeśli Użytkownik zauważy Treści, które w jego ocenie są niezgodne z tymi warunkami, na przykład naruszają Wytyczne dla społeczności lub obowiązujące przepisy prawa, może zgłosić to nam.

Jeśli zasadnie uznamy, że jakakolwiek Treść narusza postanowienia tej Umowy lub może wyrządzić szkodę (...), naszym użytkownikom lub osobom trzecim, możemy usunąć niektóre lub wszystkie takie Treści. Użytkownik zostanie powiadomiony o przyczynach naszego działania, chyba że zasadnie będziemy uważać, że: (a) złamie to przepisy prawa lub wytyczne organu egzekwującego prawo lub w inny sposób narazi(...) lub nasze Podmioty stowarzyszone na ryzyko związane z odpowiedzialnością prawną; (b) zagrozi procesowi sprawdzania zagrożeń lub integralności albo działaniu Usługi; lub (c) wyrządzi szkodę jakiemukolwiek użytkownikowi, osobie trzeciej, (...) lub Podmiotowi stowarzyszonemu (...). Więcej informacji na temat zgłaszania problemów i egzekwowania zasad można znaleźć w Centrum Pomocy.

(...) może zawiesić lub zablokować Użytkownikowi dostęp do Usługi konto (...) lub dostęp z konta (...) do całości lub części Usługi, jeśli (a) Użytkownik wielokrotnie lub w istotny sposób naruszy tę Umowę, (b) jest to wymagane do zachowania zgodności z przepisami prawa lub wykonania nakazu sądowego, lub (c) mamy uzasadniony powód, by uważać, że doszło do zachowania, które skutkuje powstaniem zobowiązań lub szkody wobec dowolnego Użytkownika, osoby trzeciej, (...) lub naszych Podmiotów stowarzyszonych.

(...) powiadomi Użytkownika o przyczynie zamknięcia lub zawieszenia konta, chyba że będziemy mieli uzasadnione powody, by uważać, że: (a) naruszy to przepisy prawa lub wytyczne organu egzekwującego prawo lub w inny sposób narazi nas lub nasze Podmioty stowarzyszone na ryzyko związane z odpowiedzialnością prawną; (b) zagrozi procesowi sprawdzania zagrożeń lub integralności albo działaniu Usługi; lub (c) wyrządzi szkodę jakiemukolwiek użytkownikowi, osobie trzeciej, (...) lub naszemu Podmiotowi stowarzyszonemu. Jeżeli zamknięcie konta przez (...) nastąpi z powodu zmian w Usłudze, w sytuacjach, gdy będzie to możliwe i uzasadnione, Użytkownik otrzyma wystarczającą ilość czasu na wyeksportowanie swoich Treści z Usługi.

„ Wytyczne dla społeczności(...)” stanowią m.in., że:

Szerzenie nienawiści jest w (...)niedozwolone. Usuwamy treści promujące przemoc lub nienawiść wobec osób bądź grup ze względu na takie cechy jak wiek, przynależność kastowa, niepełnosprawność, przynależność etniczna, tożsamość i ekspresja płciowa, narodowość, rasa, status imigranta, religia, płeć biologiczna/kulturowa, orientacja seksualna, bycie ofiarą brutalnego aktu przemocy lub osobą z nią spokrewnioną, status weterana.

Nie publikuj w (...)treści, które mają na celu: Zachęcanie do przemocy wobec osób lub grup na podstawie dowolnej z wymienionych wyżej cech. W (...) nie dopuszczamy gróźb, a wezwania do przemocy traktujemy jak prawdziwe zagrożenia. Dowiedz się więcej o naszych zasadach dotyczących gróźb i nękania. Podżeganie do nienawiści wobec pojedynczych osób lub grup na podstawie dowolnej z wymienionych wyżej cech.

Inne rodzaje treści, które naruszają te zasady: Uznawanie wyższości jednej grupy nad tymi, które mają cechy wymienione powyżej, by uzasadniać przemoc, dyskryminację, segregację lub wykluczenie.

Oto przykłady posługiwania się mową nienawiści zabronioną w (...): „[Osoby o powyższych cechach] to świnie” lub „[Osoby o powyższych cechach] są jak zwierzęta”. „ Wszyscy należący do [grup o powyższych cechach] są przestępcami i bandytami”. „[Ludzie o powyższych cechach] to ścierwo". „[Ludzie o powyższych cechach] są zarazą”. „Osoby [o cechach wymienionych powyżej] są mniej inteligentne od nas, ponieważ ich mózgi są mniejsze”. „Naszemu istnieniu zagraża [grupa z jakimikolwiek wymienionymi powyżej cechami], więc powinniśmy starać się ją wygnać za wszelką cenę". „[Grupa z jakimikolwiek cechami wymienionymi powyżej] chce przejąć władzę nad światem i pozbyć się nas". „[Podana wyżej cecha] to po prostu forma choroby psychicznej, która wymaga wyleczenia”.

Jeśli Twój materiał narusza te zasady, usuniemy go i wyślemy Ci e-maila z powiadomieniem. Jeżeli po raz pierwszy zdarzyło Ci się naruszyć wytyczne dla społeczności, otrzymasz od nas upomnienie, ale na Twój kanał nie zostanie nałożona żadna kara. Jeśli taka sytuacja zdarzyła się już wcześniej, nałożymy ostrzeżenie na Twój kanał. Gdy otrzymasz 3 ostrzeżenia, Twój kanał zostanie usunięty. Dowiedz się więcej o naszym systemie ostrzeżeń . Jeśli stwierdzimy, że Twój materiał pasuje do kategorii treści szerzących nienawiść, możemy ograniczyć dostępne dla niego funkcje(...)

Wytyczne dla społeczności (...) stanowiące załącznik do Warunków korzystania obowiązujące do 22 lipca 2019 r. zawierały postanowienia według których niedozwolone było na platformie (...) szerzenie nienawiści, polegające m.in. na zamieszczaniu treści promujących przemoc lub nienawiść wobec osób bądź grup ze względu na takie cechy jak np. orientacja seksualna („Zasady dotyczące szerzenia nienawiści wersja z 9 czerwca 2019 r. – k. 575-577).

Zgodnie z Wytycznymi dla społeczności (...) (rozdział pt. „Zgłaszanie nieodpowiednich treści”) użytkownicy platformy hostingowej (...) mają możliwość zgłaszania treści, które ich zdaniem naruszają Warunki korzystania lub Wytyczne dla społeczności (...). Zgłoszenia nieodpowiednich treści dokonuje się m. in. za pomocą przycisku „Zgłoś” znajdującego się pod każdym materiałem video udostępnionym na platformie (...).

Na podstawie Wytycznych dla społeczności (...) (rozdział pt. „Podstawowe informacje na temat ostrzeżeń o naruszeniu Wytycznych dla społeczności”) Pozwany jest uprawniony do przyznania właścicielowi kanału „Upomnienia” (w razie pierwszego naruszenia Wytycznych dla społeczności (...)) oraz „Ostrzeżenia” (w razie kolejnego naruszenia Wytycznych dla społeczności (...)). Przyznanie „Ostrzeżenia" skutkuje tymczasowym brakiem możliwości zamieszczania nowych filmów na kanale (na 7 dni przy pierwszym Ostrzeżeniu i 14 dni przy drugim). Przy trzecim Ostrzeżeniu Pozwany ma możliwość usunięcia kanału. Niezależnie od powyższego, z chwilą zakwalifikowania konkretnego materiału video jako bezprawnego, Pozwany uniemożliwia dostęp do takich materiałów.

W odniesieniu do materiałów video zamieszczanych na platformie hostingowej (...), usługa polegająca na dostarczaniu narzędzi umożliwiających zamieszczanie materiałów video przez użytkowników oraz usługa polegająca na dalszym udostępnianiu (przechowywaniu) tych treści na serwerze, świadczona jest na rzecz użytkownika platformy hostingowej (...) zamieszczającego materiał video (właściciela konta/kanału). W przypadku komentarzy znajdujących się pod zamieszczonymi materiałami video, usługa polegająca na dostarczaniu narzędzi umożliwiających zamieszczanie komentarzy przez użytkowników oraz usługa polegająca na dalszym udostępnianiu (przechowywaniu) tych komentarzy na serwerze świadczona jest na rzecz użytkownika platformy hostingowej (...) zamieszczającego te komentarze. Usługobiorcą tej usługi nie jest właściciel konta/kanału, który zamieścił na platformie hostingowej (...) film, pod którym znajdują się komentarze (Warunki korzystania obowiązujące od 22 lipca 2019 r. – k. 541-543v).

Właścicielem kanału „(...)” jest (...) z siedzibą w W. (odpis KRS – k. 579-582; wydruk z informacji użytkownika (...) – k. 562; regulamin serwisu (...).pl – k. 563-565; częściowo zeznania świadka P. J. – k. 653-655; częściowo zeznania świadka M. M. (1) – k. 675-676).

W dniu 02 czerwca 2019 r. na kanale „(...)” w serwisie (...) opublikowano odcinek programu „(...)” o tytule: „ (...)”.

Formuła programu „(...)” emitowanego w serwisie (...) na kanale „(...)” polegała na cotygodniowych rozmowach M. M. (1) z P. L. na bieżące tematy związane z (...), a także relacji (...) ze społeczeństwem (płyta CD z nagraniami wideo – k. 584; transkrypcja filmu „(...)” – k. 597-606; częściowo zeznania świadka P. J. – k. 653-655; częściowo zeznania świadka M. M. (1) – k. 675-676; częściowo zeznania P. L. w charakterze strony – k. 757-758v).

W powyższym programie P. L. użył m.in. następujących sformułowań w odniesieniu do ideologii i społeczności (...): : „wynaturzenie”, „jest to obrzydliwe”, „ich forma życia, czy ich forma współżycia jest czymś moralnie nagannym”, „ta nienormalność staje się normalna”, „deprawacja”, „zafiksowanie”, „choroba psychiczna”, „infekcja”, „totalne niszczenie”, „to, co do tej pory wydawało się wynaturzeniem i czymś nienaturalnym, jest naturalnym i właściwym. Dokładnie tak samo jak z komunistami”, „Teraz, to co proponują ruchy (...) jest tylko radykalną formułą rozszerzającą, bym powiedział, tą starą komunistyczną rewolucję", „szczególnie łatwo są potem zainfekowane tego typu ideologii szczególnie właśnie aktorzy, celebryci, ludzie rozpoznawalni”.

W dniu 28 lipca 2019 r. na kanale „(...)” w serwisie (...) opublikowano odcinek cotygodniowego programu „(...)” o tytule: „(...)” (okoliczności bezsporne; płyta CD z nagraniami wideo – k. 584; transkrypcja filmu „(...) – k. 586-596).

W powyższym filmie Powód użył następujących sformułowań opisujących ideologię oraz osoby (...):

„(...) powtórzyło, to jakby to powiedzieć na inną skalę to myślenie marksowskie, myślenie, które stało u źródeł działań różnych formacji komunistycznych. Krótko mówiąc uznano, że kwestia homoseksualizmu to nie jest kwestia, nie wiem, słabości moralnej czy biologicznej, czy nie jest to jakaś forma choroby czy upośledzenia, z którymi należy walczyć, które należy przezwyciężyć, tylko to jest dokładnie taka forma, nazwijmy to upośledzenia społecznego, z jaką mieli do czynienia robotnicy na przykład w wieku XIX”.

„Ta forma ideologiczna jest formą rzeczywiście skrajnie niebezpieczną gdybyśmy patrzyli na to, odcedzając te wszystkie takie kwestie nazwijmy to dotyczące poszczególnych osób. Moim zdaniem uprawnione jest twierdzenie, że można ją postawić obok takich wynaturzeń ideologicznych XX wieku jak komunizm czy nazizm, tak?”

„To jest ta potworna ideologia, żeśmy już o tym mówili. W swojej konsekwencji musi doprowadzić do kompletnego przewrotu całego społeczeństwa.”

„Myślę też, że ten element w tym obecny, takiej mody na różnego rodzaju wynaturzenia, dewiacje, szaleństwa i wariactwo szczególnie promowane przez różne media, co roku albo jakąś nową płeć, albo jakieś nowe upodobanie seksualne się pojawia. Istotą jest to, że wprowadza się to zaburzenie, to zachwianie do tego co powinno być w człowieku, do jego własnej tożsamości płciowej. I efektem tych wszystkich zmian, o których tu możemy mówić jeszcze cały czas na szczęście w Polsce z pewnym przymrużeniem oka jest to, że uderzają w głównie w ludzi młodych w szkołach, przedszkolach, szczególnie szkołach podstawowych. Wprowadza się zamieszanie, wprowadza się tam niepewność i tworzy się tam ludzi skrajnie nieszczęśliwych, takich, które z jednej strony zaczynają, bo kierują się tym, co im podpowiadają media, co prawda można przeczytać na portalach, każdy element nie wiem, każde swoje odczucie zaczynają interpretować zgodnie z tymi nowymi pomysłami, prawda, czują się często niepewni siebie i przez to stają się coraz bardziej nieszczęśliwi. Czyli ta próba takiego na siłę zmuszenia ludzi, żeby ogłaszali, że są szczęśliwi. Słowo (...) stąd się bierze prawda wesołek, ten, który odczuwa radość. To jest jeden z najbardziej diabelskich i przewrotnych pomysłów jakie się w ogóle pojawiły w takiej kulturze masowej, to znaczy, żeby ludzi, którzy obiektywnie znajdują się w sytuacji łamania prawa naturalnego, którzy wewnętrznie nie potrafią sobie z tym poradzić, żeby zmienić ten element moralnego potępienia i tej przypadłości, przypadłość nazywa się czymś dobrym i pozytywnym a stan, który należałoby przezwyciężyć, nazywa się stanem radosnym, wesołym, wspaniałym i wielkim, prawda?”

„Pytanie jest takie, czy bić (...)? No oczywiście nie bić (...).”

„No jak można na przykład potępić grzech, nie potępiając osoby, która go, że tak powiem wykonuje, prawda? To by nas zmuszało do jakiś czysto abstrakcyjnych rozważań. Żeby me było wyłącznie o (...), wyobraźmy sobie jakieś inne przestępstwo potępiajmy morderstwo, nie potępiajmy mordercy. Dobrze brzmi? Dziwacznie, prawda? To by oznaczało, że w sensie abstrakcyjnym i ogólnym, potępiamy pewne czyny, ale nie jesteśmy w stanie połączyć tego ogólnego i abstrakcyjnego pojęcia z faktycznym człowiekiem, który tego czynu dokonuje. To jest właściwie niemożliwe.”

„Grzech nie przejawia się w świecie inaczej niż przez człowieka, tak? Musi być podmiot, który ma, że tak powiem zdeprawowaną wolę albo ma błędną wiedzę albo jest ignorantem, bo różne mogą być powody złych działań.”

„Potępiamy nie ludzi (...), tylko nie potępiamy homoseksualistów czy osoby jako osoby, natomiast potępiamy to, co oni robią i potępiamy to co oni robią nie tylko teoretycznie ale praktycznie wtedy kiedy właśnie występują jako zwolennicy tej ideologii.”

„Prawda i błąd, dobro i zło nie mają takich samych praw do istnienia."

W stosunku do filmu pt. „(...) użytkownicy platformy (...) (osoby trzecie) dokonali 8 zgłoszeń naruszenia Warunków korzystania i Wytycznych dla społeczności (...), natomiast w stosunku do filmu pt. „(...)- 13 zgłoszeń (okoliczność bezsporna).

Pozwany uznał, że film pt. (...) naruszył Wytyczne dla społeczności (...). Pozwany przyznał właścicielowi kanału (...)Upomnienie (w dniu 31 sierpnia 2019 r.).

Kolejno pozwany uznał, że film „(...)” także narusza Wytyczne dla społeczności (...) i w związku z tym przyznał właścicielowi kanału Ostrzeżenie. Zgodnie z przyjętą procedurą (zob. rozdział pt. „Podstawowe informacje na temat ostrzeżeń o naruszeniu Wytycznych dla społeczności" w Wytycznych dla społeczności (...)) Pozwany poinformował właściciela kanału (...), do jakich treści dostęp został uniemożliwiony, jakie zasady zostały naruszone, jak ostrzeżenie wpływa na kanał oraz w jaki sposób właściciel kanału może się odwołać (okoliczności bezsporne; częściowo zeznania świadka P. J. – k. 653-655; częściowo zeznania świadka M. M. (1) – k. 675-676).

Właściciel kanału (...) odwołał się zarówno od Upomnienia, jak i od Ostrzeżenia.

Ostatecznie, pozwany w dniu 9 grudnia 2019 r. podjął decyzję o uniemożliwieniu dostępu do Filmów oraz poinformował właściciela kanału (...) o przyczynie uniemożliwienia dostępu do Filmów. Zgodnie z Warunkami korzystania przyznanie Ostrzeżenia skutkuje tymczasowym brakiem możliwości zamieszczania nowych filmów na kanale. Zakaz ten wygasł z dniem 15 sierpnia 2019 r. Właściciel kanału (...) nie miał żadnych dalszych ograniczeń w zamieszczaniu materiałów video (okoliczności bezsporne; wydruk z profilu konta (...) – k. 39 częściowo zeznania świadka P. J. – k. 653-655).

Komunikat o przyczynie braku dostępu do obu filmów na kanale(...) nie jest widoczny dla innych użytkowników serwisu (...). Filmy zostały opatrzone komunikatem o treści „Nagranie tej transmisji jest niedostępne” (wykaz filmów – odcinków programu „(...) – k. 566-569; wydruki z kanału „(...)” – k. 41, 47 ).

Powód w sprawie - P. L. jest redaktorem naczelnym tygodnika (...). Współpracował także z portalem (...) oraz portalem (...) (okoliczności bezsporne; zeznania P. L. w charakterze strony – k. 757-758v).

Pierwsza wzmianka prasowa o zablokowaniu spornych filmów ukazała się w internetowym wydaniu tygodnika (...) w dniu 31 lipca 2019 r., o godzinie 14:35. Przedmiotowa informacja była w kolejnych dniach powielana w innych artykułach prasowych. Jako źródło informacji o usunięciu materiałów podawano artykuł opublikowany w tygodniku (...) z 31 lipca 2019 r., powoływano się na informacje opublikowane przez serwis „(...)” lub informacje przekazane bezpośrednio od powoda (wydruki publikacji prasowych stanowiących załączniki do pozwu – k. 53-72, k. 85-98).

Przedsądowe wezwanie pozwanego przez powoda do zaniechania naruszania dóbr osobistych powoda, zamieszczenia przeprosin oraz zapłaty sumy pieniężnej na oznaczony cel społeczny pozostało bezskuteczne (pismo z 8 sierpnia 2019 r. – k. 73-84).

Na dzień zamknięcia rozprawy w serwisie (...) nie jest już prowadzony kanał „(...)”, został on przeniesiony na inną platformę. Właściciel kanału (S. W.) zmienił jego nazwę na swoje nazwisko i publikuje na nim własne materiały wideo (okoliczność bezsporna; wydruk z kanału S. W. – k. 668-673; częściowo zeznania świadka P. J. – k. 653-655; częściowo zeznania świadka M. M. (1) – k. 675-676).

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie okoliczności bezspornych, przesłuchanych na rozprawie w obecności stron materiałów wideo złożonych do akt postępowania na płytach CD, a także wydruków ze stron internetowych wraz z notarialnymi protokołami ich otwarcia.

Strony nie podważały prawdziwości treści wskazywanych dowodów, zważywszy na całokształt okoliczności sprawy, twierdzenia i zarzuty stron, Sąd nie znalazł uzasadnionych przesłanek do podważenia ich wartości dowodowej.

Czyniąc ustalenia faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia Sąd oparł się częściowo na zeznaniach świadków P. J., M. M. (1) oraz P. L. w charakterze strony. Sąd uznał wskazane zeznania za wiarygodne w zakresie faktów znajdujących potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym lub też faktów które były bezsporne. Sąd pominął przedmiotowe zeznania w zakresie w którym zawierały one oceny treści spornych filmów, gdyż te były zastrzeżone dla Sądu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Proces subsumpcji na kanwie oceny roszczeń o naruszenie dóbr osobistych (art. 23,24, 448 k.c.) sprowadza się do czterech etapów (przesłanek): I/ zbadania czy wskazywane przez powoda zdarzenie z którym wiąże naruszenie dóbr osobistych przez pozwanego faktycznie nastąpiło we wskazywanym rozmiarze i natężeniu (ciężar dowodu wykazania tych okoliczności obciąża powoda); II/ w przypadku pozytywnej weryfikacji pkt I. - oceny czy określone działanie pozwanego stanowi naruszenie wskazywanych przez powoda dóbr osobistych; III/ w przypadku pozytywnej weryfikacji pkt. I i II, podniesienia przez pozwanego zarzutu braku bezprawności działania naruszyciela (występuje tutaj domniemanie bezprawności) - zbadania czy istnieją okoliczności wyłączające ową bezprawność (ciężar dowodu spoczywa tutaj na pozwanym, który musi obalić domniemanie bezprawności); IV/ w przypadku ziszczenia się dwóch przesłanek pozytywnych (pkt I i II), przy jednoczesnym braku okoliczności wyłączających bezprawność działania (pkt III), ostatnim, właściwym etapem procesu stosowania prawa przez Sąd, jest ustalenie sposobu naprawy skutków naruszenia dóbr osobistych (w granicach żądań pozwu) adekwatnego do wykazanej przez powoda skali naruszenia dóbr osobistych, niezbędnego do usunięcia negatywnych następstw naruszenia dóbr osobistych w określonych okolicznościach faktycznych danej sprawy.

Pochylając się nad spełnieniem pierwszej przesłanki (I) warunkującej udzielenie powodowi ochrony dóbr osobistych, wobec wyniku postępowania dowodowego nie może budzić wątpliwości to, iż pozwany pełniący rolę hosting providera w rozumieniu art. 14 Dyrektywy 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego z dnia 8 czerwca 2000 r. (Dz.Urz.UE.L Nr 178, str. 1) oraz art. 14 ustawy z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (dalej także jako ustawa), usunął z platformy hostingowej (...) dwa filmy wideo z wypowiedziami powoda umieszczone na kanale „(...)”: „ (...)” oraz „(...)” .

Wykładnię drugiej przesłanki (II) rozłożyć należy na trzy części: a/ nakreślić ogólny charakter prawny dóbr osobistych; b/ wyjaśnić znaczenie konkretnych dóbr osobistych wskazywanych przez powoda; c/ wyznaczyć reguły interpretacyjne, którymi trzeba się kierować dokonując oceny czy w danej sytuacji doszło do naruszenia wskazywanego dobra osobistego.

Kodeks cywilny nie zawiera definicji dobra osobistego, a jedynie w art. 23 k.c. wskazuje, iż dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i realizatorska pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Zgodnie natomiast z najbardziej powszechną i uznaną definicją, dobrami osobistymi są „powszechnie uznane w społeczeństwie wartości niemajątkowe związane ściśle z osobą człowieka i będące przejawami godności osoby ludzkiej” (Por. P. Machnikowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2016, s. 58). Jednocześnie należy jednak mieć na uwadze, iż katalog dóbr osobistych zawarty w powyżej cytowanym przepisie nie jest zupełny. Istnieją bowiem także inne dobra osobiste oprócz tych wskazanych w art. 23 k.c.

Powód wskazywał na konieczność udzielenia mu ochrony następujących dóbr osobistych: a/ swobody wypowiedzi; b/ praw do swobodnego wyrażania własnych poglądów; c/ poczucia pewności i bezpieczeństwa; d/ dobrego imienia; e/ prawa do twórczości tj. serii „(...)” publikowanej na kanale „(...), w serwisie (...); f/ wolności sumienia i wolności religii.

W ocenie Sądu wymienione przez powoda dobra osobiste oznaczone lit. [a] oraz [b] należy kwalifikować jako jedno dobro osobiste „wolność wypowiedzi” z którym wiąże się pośrednio dobro osobiste w postaci [f] „wolności sumienia i religii”. Według Sądu prawo do poczucia bezpieczeństwa, prawo do twórczości w ujęciu rozumianym przez powoda nie stanowią odrębnych dóbr osobistych. Należy je kwalifikować jako jedne z elementów dobra osobistego w postaci prawa do wolności wypowiedzi. Obiektywnie dostrzegalnym celem powództwa jest ochrona przed wykluczeniem głosu powoda z przestrzeni medialnej, prowadzonej za pośrednictwem platformy (...), poprzez usuwanie filmów z udziałem powoda, publikowanych na kanale „(...)”.

Wolność wypowiedzi w polskim systemie prawnym gwarantuje art. 54 ust. 1 Konstytucji RP. Powszechnie przyjmuje się, że swoboda ta stanowi podstawę demokratycznego państwa prawa, chroniąc jednocześnie pozostałe swobody konstytucyjne – wolność zgromadzeń, praktyk religijnych, prasy czy wyborów, które bez wolności wypowiedzi nie mogłyby istnieć.

Przepis art. 54 ust. 1 Konstytucji dotyczy wolności wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji, jako prawa jednostki (wyroki Trybunału Konstytucyjnego z 20 lutego 2007 r., P 1/06, OTK-A z 2007 r. Nr 2, poz. 11; z dnia 9 listopada 2010 r., K 13/07, OTK-A z 2010, nr 9, poz. 98). W art. 54 ust. 1 Konstytucji wyrażone zostały trzy odrębne, choć powiązane i uzależnione od siebie wolności: wyrażania poglądów, pozyskiwania informacji oraz rozpowszechniania informacji.

W zakresie wolności wypowiedzi szczególną uwagę należy zwrócić na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 23 marca 2006 r., K 4/06, w którym uznano, że: 1) swoboda wypowiedzi jest jednym z fundamentów społeczeństwa demokratycznego, warunkiem jego rozwoju i samorealizacji jednostek; 2) swoboda ta nie ogranicza się do informacji i poglądów, które są odbierane przychylnie albo postrzegane jako nieszkodliwe lub obojętne; 3) rolą dziennikarzy jest rozpowszechnianie informacji i idei dotyczących spraw będących przedmiotem publicznego zainteresowania i mających publiczne znaczenie. Celem konstytucyjnej ochrony wolności wypowiedzi jest możliwość realizacji jednostki w sferze osobistej oraz w sferze publicznej (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 maja 2008 r., SK 43/05, OTK-A z 2007 r. Nr 4, poz. 57). Dlatego treść art. 54 ust. 1 obejmuje wszelkie płaszczyzny aktywności, w których dana osoba postanowiła wyrazić swój pogląd. Art. 54 ust. 1 Konstytucji chroni także wszelkie zgodne z prawem formy ekspresji, które umożliwiają jednostce uzewnętrznianie i eksponowanie własnego stanowiska (wyroki Trybunału Konstytucyjnego z 12 maja 2008 r., SK 43/05; z 9 listopada 2010 r., K 13/07). Wolność pozyskiwania informacji oraz rozpowszechniania informacji obejmuje przy tym także poglądy, a nie tylko fakty, co jest konsekwencją wolności działania jednostki w życiu publicznym (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 20 lutego 2007 r., P 1/06).

Konstytucyjna wolność wypowiedzi może doznawać ograniczeń w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 maja 2008 r., SK 43/05), o ile ograniczenia te są przewidziane w ustawie, są konieczne dla ochrony wymienionych w tym przepisie wartości (w szczególności moralności publicznej) oraz będą dotyczyły korzystania z tej wolności, nie naruszając przy tym jej istoty. Rola mediów oraz swobody wypowiedzi w funkcjonowaniu demokratycznego społeczeństwa powoduje jednak, że ingerencja państwa w wolność wypowiedzi medialnej dozwolona jest wyjątkowo i musi być należycie uzasadniona. W zakresie dotyczącym kontroli konstytucyjności interwencji prawodawcy w sferę wolności mediów i swobody wypowiedzi Trybunał Konstytucyjny opowiedział się za szczególnie surową kontrolą precyzji przepisów wprowadzających ograniczenia w korzystaniu z tej wolności (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 23 marca 2006 r., K 4/06).

Swoboda wypowiedzi chroniona jest także na gruncie Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (EKPC). Swoboda wypowiedzi z art. 10 ust. 1 EKPC obejmuje nie tylko treść wypowiedzi, ale i jej formę (wyrok ETPCz z dnia 23 maja 1991 r., skarga nr 11662/85 O. (nr 1), § 57; wyrok ETPCz z dnia 1 lipca 1997 r., skarga nr 20834/92 O. (nr 2), § 34), a także sam środek przekazu (wyrok ETPCz z 10 lipca 2003 r., skarga nr 44179/98 M., § 61; wyrok ETPCz z 28 czerwca 2001 r., skarga nr 24699/94 (...), § 66; wyrok ETPCz z 8 listopada 2012 r., skarga nr 43481/09 (...), § 47).

Szeroki zakres ochrony swobody wypowiedzi wynika z fundamentalnego znaczenia tej swobody w demokratycznym, pluralistycznym społeczeństwie. Zgodnie z wielokrotnie artykułowaną przez ETPCz tezą swoboda wypowiedzi „nie ogranicza się do informacji i poglądów, które są odbierane przychylnie, uważane za nieobraźliwe lub neutralne, lecz odnosi się także do tych, które obrażają, oburzają lub wprowadzają niepokój” (wyrok ETPCz z 23 września 1994 r., skarga nr 15890/89 J., § 31; wyrok ETPCz z 8 listopada 2012 r., skarga nr 43481/09 (...), § 46). Ze swobody tej korzystają w rezultacie wypowiedzi, które nie są podzielane przez władze lub większość społeczeństwa. Swoboda obejmuje także wypowiedzi szokujące, obraźliwe, godzące we wrażliwość odbiorców przekazu (wyrok ETPCz z 10 lipca 2003 r. w sprawie 44179/98 M., § 61). Dozwolona jest zatem bardzo krytyczna ocena określonych zachowań.

Nie mniej swoboda wypowiedzi nie ma charakteru absolutnego (wyrok SN z 14 stycznia 2010 r., III SK 15/09). Korzystanie z niej pociąga za sobą, także po stronie podmiotu tej wolności, pewne obowiązki i odpowiedzialność (wyrok ETPCz z 10 lipca 2003 r. w sprawie 44179/98 M., § 65). Dlatego swoboda ta może doznawać różnego rodzaju ograniczeń, aczkolwiek należy wyraźnie zaznaczyć, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem ETPCz wyjątki od art. 10 EKPC muszą być jednak konstruowane restrykcyjnie, a potrzeba ograniczenia swobody wypowiedzi przekonywująco uzasadniona ( wyrok ETPCz z 28 grudnia 2000 r., skarga nr 37698/97 L. G. a S., pkt 35; wyrok ETPCz z 28 czerwca 2001 r., skarga nr (...) (...), § 66).

Sformułowany w orzecznictwie ETPCz ogólny test oceny zgodności ograniczenia swobody wypowiedzi z art. 10 EKPC składa się z trzech podstawowych przesłanek. Po pierwsze, ograniczenie swobody wypowiedzi musi być przewidziane przez prawo (kryterium legalności). Po drugie, ograniczenie tego prawa podstawowego musi służyć ochronie jednej z wartości wymienionych w art. 10 ust. 2 EKPC (kryterium celowości). Po trzecie, zastosowane w konkretnej sprawie ograniczenie musi być konieczne w demokratycznym społeczeństwie (kryterium niezbędności).

Kryterium legalności jest spełnione, gdy ograniczenie swobody wypowiedzi ma oparcie w przepisach prawa krajowego oraz przepisy te są sformułowane w taki sposób, że jednostka samodzielnie lub po konsultacji z prawnikiem może racjonalnie przewidzieć konsekwencje prawne swojego zachowania (wyrok ETPCz z 28 czerwca 2001 r., skarga nr 24699/94 (...), § 52 i 55; wyrok ETPCz z 21 lipca 2011 r., skargi 32181/04 i 35122/05 (...), § 194). Nie jest przy tym konieczne, by konsekwencje te były „absolutnie pewne” (wyrok ETPCz z 28 czerwca 2001 r., skarga nr 24699/94 (...), § 55), ponieważ od prawodawcy krajowego nie można oczekiwać stanowienia wyłącznie kazuistycznie sformułowanych przepisów. Dozwolone jest zatem posługiwanie się pojęciami nieostrymi, których ostateczna treść zostanie sprecyzowana dopiero w praktyce stosowania (wyrok ETPCz z 28 czerwca 2001 r., skarga nr 24699/94 (...), § 55; wyrok ETPCz z 21 lipca 2011 r., skargi 32181/04 i 35122/05 (...), § 194) przez organy administracji lub sądy krajowe.

Kryterium celowości odnosi się z kolei do powodów ograniczenia swobody wypowiedzi. Wartościami najczęściej uwzględnianymi jako uzasadniające ingerencję w swobodę wypowiedzi jest ochrona praw innych osób oraz moralności publicznej (wyrok ETPCz z 21 lipca 2011 r., skargi 32181/04 i 35122/05 (...), § 196; wyrok ETPCz z 8 listopada 2012 r., skarga nr 43481/09 (...), § 44).

Kryterium konieczności wymaga zaś stwierdzanie, czy ingerencja w swobodę wypowiedzi uzasadniona była istnieniem pilnej potrzeby społecznej, czy interwencja była proporcjonalna do realizacji zgodnego z prawem celu oraz czy wskazane przez organy administracji lub sądy powody tej interwencji są właściwe i wystarczające (wyrok ETPCz z 21 lipca 2011 r., skargi 32181/04 i 35122/05 (...), § 199; wyrok ETPCz z 8 listopada 2012 r., skarga nr 43481/09 (...), § 45).

W orzecznictwie i judykaturze nie budzi wątpliwości fakt, że wolność sumienia i religii są dobrami osobistymi. Każdy człowiek ma zatem prawo do przyjęcia określonego światopoglądu, w tym także przyjęcia określonego wyznania. Na swobodę sumienia osoby wyznającej określoną religię składa się wolność wyrażania swoich przekonań religijnych oraz wykonywania praktyk religijnych (wyrok SN z 20 września 2013 r., II CSK 1/13 oraz wyrok SN z 12 czerwca 2002 r., III CKN 618/00). Omawiane swobody pozostają w związku z konstytucyjnym prawem do wolności wypowiedzi, rozumianej jako prawo do wyrażania swoich opinii, pozyskiwania informacji i przekazywania ich. Naruszenie analizowanego dobra osobistego wyrażać się zatem będzie m.in. w narzucaniu obowiązków przyjęcia określonej religii czy podejmowania pewnych praktyk, bądź w podejmowaniu takich działań, które stanowić będą przeszkodę w realizowaniu któregokolwiek ze wskazanych aspektów wolności wyznania. Analogicznie jak wolność wypowiedzi, tak i wolność sumienia i religii nie ma charakteru absolutnego.

„ Godność osobista” razem z „dobrym imieniem” składają się na zdefiniowane w art. 23 k.c. pojęcie „czci” każdego człowieka. Godność osobista stanowi wewnętrzny element „czci” człowieka. Jest nim własne wewnętrzne przekonanie danego człowieka o jego etycznym i moralnym nieposzlakowaniu oraz oczekiwanie czci wobec siebie rozumianej jako pozytywne nastawienia innych osób wobec niego ze względu na społeczne i osobiste wartości, które reprezentuje. Tak rozumiana godność nie podlega wartościowaniu, a jej naruszenie występuje, gdy bez uzasadnionych podstaw, zwłaszcza w obecności osób trzecich, traktuje się kogoś negatywnie i wyraża się o nim w sposób niepochlebny (zob. uzasadnienie wyroku SN z 21 marca 2007 r., I CSK 292/06, Legalis nr 156746). "Dobre imię" stanowi element zewnętrzny dobra osobistego w postaci czci człowieka. Oznacza dobrą sławę, dobrą opinię innych ludzi, szacunek, którym obdarza daną osobę otoczenie. Dobra sława (dobre imię) obejmuje wszystkie dziedziny aktywności życiowej osoby: jej życie osobiste, zawodowe i społeczne. Naruszenie dobra osobistego w postaci „czci człowieka”, może nastąpić zarówno przez pomówienie o ujemne postępowanie w życiu osobistym i rodzinnym, jak i przez zarzucenie niewłaściwego postępowania w życiu zawodowym, naruszające dobre imię danej osoby i mogące narazić ją na utratę zaufania potrzebnego do wykonywania zawodu lub innej działalności (zob.m.in. wyrok SN z 29 października 1971 r., II CR 455/71, Legalis nr 15772; wyrok SN z 08 maja 2014 r., V CSK 361/13).

Dokonując oceny, czy w danej sytuacji nastąpiło naruszenie konkretnego dobra osobistego należy odnosić się do poglądów panujących w społeczeństwie, posługiwać się w tym celu abstrakcyjnym wzorcem „przeciętnego obywatela”, nie zaś odwoływać się do jednostkowych odczuć i ocen osoby pokrzywdzonej. Z tak pojmowanej obiektywnej koncepcji dóbr osobistych, wynika dyrektywa nakazująca dokonywać interpretacji poszczególnych wypowiedzi, stanowiących potencjalne źródło naruszenia dóbr osobistych, w świetle ogólnie obowiązujących reguł znaczeniowych języka, przy założeniu przeciętnej kompetencji językowej odbiorcy danego komunikatu. Należy się zatem kierować kryteriami obiektywnymi, a nie subiektywnymi przy ocenie czy i w jakim stopniu doszło do naruszenia dobra osobistego w konkretnym przypadku (zob. m.in. A. Szpunar, Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1979, s. 106, Z. Radwański, Prawo cywilne - część ogólna, Warszawa 1993, s. 121, a także wyrok SN z 11 marca 1997 r., III CKN 33/97, Lex nr 29457; wyrok SN z 28 lutego 2003 r., V CK 308/02, Lex nr 103005).

Stan zagrożenia dobra osobistego stwarza takie zachowanie, które obiektywnie postrzegane, może wywołać stan obawy, że dojdzie do naruszenia danego dobra. Podobnie, jak w wypadku naruszenia dobra osobistego, nie jest tutaj wystarczające samo subiektywne przekonanie (obawa) potencjalnie pokrzywdzonego co do istniejącego stanu zagrożenia jego dóbr osobistych (zob. wyrok SN z 26 lutego 1965 r., II CR 13/65, Legalis). Obawa przyszłych naruszeń musi być realna, obiektywnie uzasadniona istniejącymi okolicznościami (np. podjętymi przez sprawcę czynnościami przygotowawczymi), a więc musi istnieć wystarczająco wysokie prawdopodobieństwo nastąpienia naruszenia lub dalszych naruszeń określonego dobra osobistego. Wykazanie istnienia tego prawdopodobieństwa obciąża domagającego się ochrony (zob. wyrok SN z 18 listopada 2005 r., IV CK 213/05).

Stan zagrożenia dobra osobistego może być stanem pierwotnym, niepoprzedzonym wcześniejszym naruszeniem, lub też, co w praktyce występuje znacznie częściej, stanowić konsekwencję dokonanego uprzednio naruszenia dobra osobistego. O realnej obawie dalszego naruszenia można wówczas wnioskować z charakteru lub sposobu już dokonanego naruszenia (np. w treści publikacji prasowej stanowiącej źródło naruszenia dobrego imienia wprost znajduje się zapowiedź kontynuowania tego tematu lub sama treść opublikowanej informacji wzbudza duże zainteresowanie opinii publicznej i wywołuje komentarze, co pozwala przypuszczać, że temat publikacji będzie dalej przedmiotem publicznego zainteresowania). O prawdopodobieństwie dalszych naruszeń (a tym samym istniejącym stanie zagrożenia) może świadczyć również samo działanie sprawcy, w sposób ciągły i uporczywy naruszającego dobra osobiste pokrzywdzonego. W takiej sytuacji nie ma przeszkód, aby pokrzywdzony mógł łączyć żądanie zaniechania dalszych naruszeń z żądaniem usunięcia skutków naruszenia dobra osobistego (zob. wyrok SN z 16 lutego 2005 r., IV CK 519/04).

W myśl art. 24 k.c. ochrona przysługuje jedynie przed bezprawnym zagrożeniem lub naruszeniem dobra osobistego. Przepis ten nie wymaga, by naruszenie było zawinione. Z tego stwierdzenia wynika, że nie każde zagrożenie lub naruszenie dobra osobistego uzasadnia jego ochronę. W razie wystąpienia okoliczności wyłączających bezprawność zagrożenia lub naruszenia dobra osobistego ochrona nie przysługuje. O bezprawności decyduje wyłącznie kryterium obiektywne. Zagrożenie naruszenia lub naruszenie dobra osobistego zostanie uznane za bezprawne, jeżeli jest sprzeczne z szeroko rozumianym porządkiem prawnym, a więc z normami prawnymi lub regułami postępowania wynikającymi z zasad współżycia społecznego. Okolicznością wyłączającą bezprawność jest m.in. działanie na podstawie przepisu (albo w ramach porządku prawnego) tj. gdy przepisy prawa (normy prawne) zezwalają na ingerencję w sferę cudzych dóbr osobistych. Na równi z tym należy sytuować przypadki, gdy uprawnienie do ingerencji w sferę cudzych dóbr osobistych wypływa z prawa podmiotowego (komentarz do art. 24 KC T. I red. Pietrzykowski 2020, wyd. 10/Pazdan [w] Legalis).

Według Sądu pozwany usuwając z kanału „(...)” objęte sporem filmy dopuścił się naruszenia dóbr osobistych powoda w postaci swobody wypowiedzi oraz związanego z nim wolności wyrażania poglądów religijnych. Dla przedmiotowej oceny nie ma znaczenia to, że powód nie jest właścicielem powyższego kanału w serwisie hostingowym (...). Faktem jest bowiem, iż publikacja filmów z udziałem powoda była częścią szerszego projektu i następowała za zgodą właściciela kanału. Powód za pośrednictwem podmiotu trzeciego mógł wyrażać publicznie swoje poglądy i opinie. Pozwany usuwając oba filmy uniemożliwił powodowi swobodę wypowiedzi w zakresie objętych treścią owych materiałów.

Mimo powyższej konstatacji działania pozwanego pozbawione są elementu bezprawności, nie mogą tym samym prowadzić do wdrożenia środków ochrony prawnej, przewidzianych w przypadku naruszenia dóbr osobistych.

Jak już zaakcentowano pozwany pełni rolę hosting providera w rozumieniu art. 14 Dyrektywy 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego z dnia 8 czerwca 2000 r. oraz art. 14 ustawy z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

Pojęcie hostingu oznacza udostępnianie pamięci podłączonych do sieci serwerów (tzw. host serwerów) w celu przechowywania różnego rodzaju danych, w szczególności składających się na strony internetowe (P. Podrecki, Podział i rodzaje umów w Internecie, w: P. Podrecki (red.), Prawo Internetu, s. 67). Dane te pochodzą nie od podmiotu świadczącego usługi hostingowe, lecz od podmiotu trzeciego – usługobiorcy. Można wyróżnić dwa rodzaje hostingu: utrzymywanie materiałów dostarczonych przez usługodawcę (np. utrzymywanie witryny internetowej) oraz utrzymywanie materiałów dostarczonych przez wielu usługodawców (np. materiały z grup dyskusyjnych). W ramach hostingu wyróżnić można website hosting (udostępnienie miejsca na serwerze) oraz website housing (wsparcie klienta, który jest dysponentem klienta) (P. Podrecki, Podział i rodzaje umów w Internecie, w: P. Podrecki (red.), Prawo Internetu, s. 67).

W wyroku z 16 czerwca 2015 r. w sprawie (...) przeciwko Estonii (Legalis) Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł, że dopuszczalne jest przypisanie odpowiedzialności portalowi informacyjnemu za pojawienie się obraźliwych wpisów pod tekstem umieszonym w Internecie. Przyjął więc, że mogą istnieć w krajowym porządku prawnym rozwiązania szczególne ograniczające wolność wypowiedzi, gdy wpisy internautów są obraźliwe i nienawistne, a administrator portalu nie zapobiegł ich upublicznienia, czerpał z tego korzyści, a także zapewnił anonimowość ich autorom. Polski ustawodawca uregulował przesłanki wyłączenia odpowiedzialności host providerów w art. 14 ustawy. Zgodnie z ust. 1 tego artykułu podmiot świadczący usługę hostingu nie będzie ponosić odpowiedzialności za przechowywane dane względem osoby, której prawa zostały ewentualnie naruszone, jeżeli nie wie o bezprawnym charakterze danych lub związanej z nimi działalności. Brak wiedzy o bezprawnym charakterze danych oznacza, że usługodawca nie może mieć wiedzy o tym, że przechowywane przez niego dane są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego. W konsekwencji hosting provider będzie ponosić odpowiedzialność za przechowywane dane, jeżeli będzie je znał oraz będzie wiedział o ich bezprawnym charakterze. W celu utrzymania wyłączenia odpowiedzialności usługodawca ma obowiązek niezwłocznego uniemożliwienia dostępu do tych danych w wypadku otrzymania urzędowego zawiadomienia albo uzyskania wiarygodnej wiadomości o bezprawnym charakterze danych lub związanej z nimi działalności (zob. m.in. wyrok SN z 10 stycznia 2014 r., I CSK 128/13, Legalis).

Z powyższego wynika, że ustawodawca dopuszcza w określonych sytuacjach ograniczenie wolność wypowiedzi oraz związaną z nią wolność wyrażania poglądów religijnych. Według art. 8 ustawy usługodawca wdraża regulamin świadczenia usług drogą elektroniczną (ust. 1). Usługodawca świadczy usługi drogą elektroniczną zgodnie z regulaminem (ust. 4). Regulamin określa m.in. warunki świadczenia usług drogą elektroniczną, w tym zakaz dostarczania przez usługobiorcę treści o charakterze bezprawnym.

Zarówno powód, jak również właściciel kanału „(...)”, są związani regulaminem świadczenia usług drogą elektroniczną w ramach platformy hostingowej (...), tj. Warunkami korzystania oraz Wytycznymi dla społeczności (...). Pozwany udostępnił użytkownikowi regulamin świadczenia usług drogą elektroniczną w sposób zgodny z art. 8 ust. 1 pkt 2) ustawy. Powód nie kwestionuje, że regulamin świadczenia usług drogą elektroniczną w ramach platformy hostingowej (...) został mu udostępniony przed rozpoczęciem korzystania z usług. Powód nie podważa treści poszczególnych postanowień Warunków korzystania i Wytycznych dla społeczności (...). Powyższe oznacza, że zarówno powód, jak również właściciel kanału „(...)”, godząc się na korzystanie z usług udostępnionych w ramach platformy hostingowej (...), które mają charakter dobrowolny, zostali związani Warunkami korzystania i Wytycznymi dla społeczności (...) oraz, że powinni przestrzegać ich postanowień.

Według Warunków korzystania oraz Wytycznych dla społeczności (...) (bez względu na wersję ich obowiązywania) zabronione było szerzenie mowy nienawiści, polegającej m.in. na zamieszczaniu treści promujących przemoc lub nienawiść wobec osób bądź grup ze względu na takie cechy jak np. orientacja seksualna.

Reasumując, w ocenie Sądu wypowiedzi powoda zawarte w obu spornych filmach, stanowią przejaw mowy nienawiści, naruszają cześć osób (...) i (...), a tym samym pozwany był uprawniony do ich usunięcia zarówno w oparciu o regulamin świadczenia usług drogą elektroniczną, jak również wprost na podstawie ww. ustawy. Brak reakcji pozwanego w warunkach wiedzy o bezprawnych wypowiedziach powoda zawartych w obu filmach, mógł prowadzić do powstania po jego stronie odpowiedzialności za naruszające dobra osobiste osób homoseksualnych wypowiedzi.

Należy wyjaśnić, ze mowa nienawiści” jest to zjawisko używania języka w celu rozbudzenia, rozpowszechniania i usprawiedliwienia nienawiści i dyskryminacji, obrażania i wykluczania osób, grup osób, przedstawicieli mniejszości lub innych podmiotów, które znalazły się na celowniku wypowiedzi. Mowa nienawiści zawiera obraźliwe, pejoratywne słowa i wyrażenia, które mają na celu poniżanie, obrażanie, upokarzanie, dyskryminowanie i marginalizowanie osób lub grup osób ze względu na ich cechy osobiste. W orzeczeniu Sądu Najwyższego z 21 stycznia 2022 r. I CSK 124/22 stwierdzono, że „ Swoboda wypowiedzi i wolność pracy są uznawane za fundament demokratycznego państwa, a ograniczenia swobody krytyki poczynań osób sprawujących funkcje publiczne są zminimalizowane w stosunku do ochrony zapewnionej osobom nie uczestniczący w życiu politycznym. Wobec polityków dopuszczalne jest używanie ostrzejszych słów i ocen. Granice, której nie można naruszać stanowi godność człowieka”. A godność osobista człowieka – jak już wspomniano wyżej - stanowi wewnętrzny element „czci” człowieka. Jest nim własne wewnętrzne przekonanie danego człowieka o jego etycznym i moralnym nieposzlakowaniu oraz oczekiwanie czci wobec siebie rozumianej jako pozytywne nastawienia innych osób wobec niego ze względu na społeczne i osobiste wartości, które reprezentuje. Tak rozumiana godność nie podlega wartościowaniu, a jej naruszenie występuje, gdy bez uzasadnionych podstaw, zwłaszcza w obecności osób trzecich, traktuje się kogoś negatywnie i wyraża się o nim w sposób niepochlebny.

Należy dodać, że polskie prawo karne penalizuje znieważanie albo nawoływanie do nienawiści pod względem m.in. wyznaniowym i orientacji psychoseksualnej lub tożsamości płciowej. W art. 257 k.k. podlega karze... ” kto publicznie znieważa, uporczywie nęka lub ośmiesza inną osobę”.

Ponadto z art. 47h ustawy o radiofonii i telewizji wynika, że „ audycje nie mogą zawierać treści nawołujących do nienawiści i przemocy lub dyskryminacji ze względu na płeć, skórę, pochodzenie etniczne, cechy genetyczne, język, religie itd.”

W ocenie Sądu każde zatchniecie się z mową nienawiści prowadzić może do zawstydzenia, poniżenia, złości, silnego stresu oraz do samobójstw w danej grypie, o czym dowiadujemy się w ostatnich latach ze środków masowego przekazu.

Należy także podkreślić, że w wyroku ETPCz z 9 lutego 2012 r. ( skarga nr. 1813/07) w sprawie V. przeciwko Szwecji wyraźnie trybunał stwierdził, że „homofobiczna mowa nienawiści” nie różni się niczym od rasistowskiej i antysemickiej mowy nienawiści.

Zdaniem Sądu, działania pozwanego pozbawione są elementu bezprawności, nie mogą tym samym prowadzić do wdrożenia środków ochrony prawnej, przewidzianych w przypadku naruszenia dóbr osobistych.

Niezależnie od trafności powyższej oceny część żądań powoda podlegała a limine oddaleniu także z innych względów, niezależnie od braku bezprawności działania pozwanego.

Wobec usunięcia przez właściciela, kanału „(...)” nie było możliwe nakazanie pozwanemu przywrócenia dwóch usuniętych odcinków programu „(...)”, opublikowanych na kanale „(...)” w serwisie (...) o tytule „(...)” opublikowanego 28 lipca 2019 r. oraz o tytule „(...)”, opublikowanego 02 czerwca 2019 r.

Za niedopuszczalne w świetle zaprezentowanej wyżej wykładni przepisów o ochronie dóbr osobistych uznać należało odgórne żądanie zakazania pozwanemu przez okres 10 lat od uprawomocnienia się wyroku naruszania dóbr osobistych powoda do swobody wypowiedzi oraz wolności sumienia i religii. Uwzględnienie tego roszczenia ograniczałoby wynikające z ustawy uprawnienia pozwanego do usuwania danych o bezprawnym charakterze, wyłączałoby uprawnienia pozwanego do kontroli zamieszczanych danych w sytuacji zgłoszenia naruszenia zasad regulaminu lub przepisów prawa powszechnie obowiązującego. Gdyby uznać, że przedmiotowe roszczenie należy kwalifikować jako zmierzające do ochrony przed zagrożeniem naruszenia dóbr osobistych powoda, to nie zostały spełnione (poza bezprawnością) pozostałe przesłanki warunkujące wdrożenie tej formy ochrony zagrożonych dóbr osobistych. Powód nie udowodnił, iż nadal zachodzą okoliczności uzasadniające przekonanie o tym, że pozwany będzie ograniczał wskazywane dobra osobiste powoda. Nie jest to obiektywnie możliwe ze względu na wspomniane usunięcie w toku niniejszego procesu kanału „(...)” z serwisu hostingowego (...). Skoro taki kanał już nie istnieje, powód nie wypowiada się na łamach programu „(...)”, to nie zachodzi w ogóle w dacie zamknięcia rozprawy stan zagrożenia dóbr osobistych powoda.

W ocenie Sądu nie zasługiwało na uwzględnienie także roszczenie o zobowiązanie pozwanego do przeproszenia powoda przez pozwanego. Pozwany usuwając sporne filmy z serwisu (...) nie naruszył bowiem czci samego powoda. Jak wynika z poczynionych ustaleń faktycznych, usuwając sporne materiały wideo pozwany nie podał do publicznej wiadomości przyczyn usunięcia filmu. W serwisie pojawiła się wyłącznie informacja, że film nie jest już dostępny na danym kanale. Pozwany nie informował opinii publicznej o tym, iż oba filmy zostały usunięte ze względu na szerzenie w nich mowy nienawiści. Tego rodzaju narrację rozpropagował sam powód, publikując informację na ten temat w tygodniku którego był redaktorem naczelnym ( (...)), a także udzielając wywiadów (w następstwie rzeczonego artykułu) innym mediom.

Oddaleniu podlegałoby (w sytuacji wykazania bezprawności działania pozwanego) także roszczenie o zapłatę kwoty 10.000 zł na oznaczony w pozwie cel społeczny. Zasądzenie odpowiedniej sumy pieniężnej na cel społeczny ma charakter wyraźnie represyjny oraz prewencyjno-wychowawczy. Przesłanką roszczenia o zasądzenie odpowiedniej sumy pieniężnej na cel społeczny jest wina kwalifikowana sprawcy naruszenia dobra osobistego, mianowicie wina umyślna oraz rażące niedbalstwo (uzasadnienie uchwały SN [7] z 9 września 2008 r., III CZP 31/08, Legalis). W warunkach niniejszej sprawy gdyby uznać hipotetycznie, że spełniona została przesłanka bezprawności to zdaniem Sądu okoliczności w których doszło do usunięcia filmu nie uprawniałyby do zastosowania tej formy ochrony dóbr osobistych. Zauważyć bowiem należy, że powód posługiwał się wprost zwrotami, mogącymi wywoływać u przeciętnego użytkownika, przekonanie o szerzeniu mowy nienawiści, czego potwierdzeniem jest fakt wysyłana do pozwanego przez innych użytkowników zgłoszeń o naruszeniu regulaminu. Analiza treści wypowiedzi powoda wymagała z obiektywnego punktu widzenia dogłębnej weryfikacji i wiedzy prawniczej i w tych warunkach zdaniem Sądu nie sposób przypisać pozwanemu winy kwalifikowanej.

O kosztach postępowania orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wynikającą z art. 98 k.p.c. Powód uległ pozwanemu w całości wobec czego został zobowiązany do zwrotu kosztów poniesionych przez pozwanego w łącznej wysokości 4.320,00 zł ( 1100 zł - opłata sądowa + 720 zł koszty zastępstwa procesowego pełnomocnika pozwanego dotyczące roszczenia niemajątkowego + 3600 zł - koszty zastępstwa procesowego pełnomocnika pozwanego dotyczące roszczenia majątkowego o w.p.s. 10.000 zł).