Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 października 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny, w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 października 2023 r. w Warszawie

sprawy z powództwa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w W.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w W. kwotę 94.194,43 zł (dziewięćdziesiąt cztery tysiące sto dziewięćdziesiąt cztery złote, 43/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 listopada 2022 r. do dnia zapłaty,

Ustala, że strona powodowa wygrała niniejszy proces w całości, pozostawiając wyliczenie kosztów procesu referendarzowi sądowemu.

Sygn. akt XXV C 303/23

UZASADNIENIE

Powódka Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w W. wystąpiła przeciwko pozwanej (...) S.A. w W. o zapłatę kwoty 94.194,43 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 listopada 2022 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Podstawę faktyczną powództwa stanowiły twierdzenia o nienależytym wykonaniu przez pozwaną umowy z dnia 8 czerwca 2021 r. na dostawę powódce energii elektrycznej. Pozwana nie wywiązała się z dostarczenia powódce energii, wobec czego zgodnie z §10 ust. 7 umowy powódce przysługuje roszczenie o odszkodowanie za powstałą szkodę, w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy ceną kupna energii przez powódkę u innego operatora, a ceną wynikającą z ww. umowy obejmujące okres od 1 lutego 2022 r. do 30 czerwca 2022 r. (pozew – k. 3-6).

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z 11 kwietnia 2023 r., XXV Nc 63/23 Sąd rozstrzygnął zgodnie z żądaniami pozwu (nakaz zapłaty – k. 32).

Pozwana (...) S.A. w W. zaskarżyła powyższe rozstrzygnięcie w całości, wnosząc o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych ewentualnie zmniejszenie odszkodowania z kwoty 94.194,43 zł do kwoty 10.000,00 zł.

Według pozwanej na moment złożenia oferty oraz zawarcia umowy, pozwana zadeklarowała cenę zgodną z ówczesnymi realiami, zakładając normalny wzrost cen na rynku hurtowym. Na przestrzeni 2021 roku ceny rynkowe energii elektrycznej wymknęły się poza jakiekolwiek schematy. Zwyżka cen hurtowych energii elektrycznej była sytuacją nadzwyczajną, niezależną od pozwanej. Pozwana w momencie zawierania umowy kalkulowała marżę brutto z kontraktu na poziomie (...)% i zysk na całej umowie na poziomie (...) zł netto. Nadzwyczajna sytuacja na rynku powodowała, że pozwana poniosłaby stratę w wysokości co najmniej (...) zł netto. Nawet zawarcie przez strony aneksu do umowy nie uchroniło pozwanej przed koniecznością wypowiedzenia umowy. Pozwana wskazała, że wypowiedzenie umowy nastąpiło z 21 dniowym wyprzedzeniem. Powódka miała dostatecznie dużo czasu na zawarcie nowej umowy w trybie sprzedaży z wolnej ręki na podstawie art. 214 ust. 1 pkt 5 prawa zamówień publicznych. Stosowna umowa została zawarta przez powódkę dopiero 1 czerwca 2022 r., co zmusiło powódkę do przejścia na tzw. sprzedaż rezerwową, zwiększając koszty nabycia przez powódkę energii elektrycznej. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania z którego szkoda wynikła (art. 361 k.c.). Pomiędzy zachowaniem pozwanego a szkodą po stronie powódki nie zachodzi związek przyczynowy, to brak działania powódki spowodował wystąpienie szkody. Z ostrożności procesowej pozwana wystąpiła o miarkowanie wysokości odszkodowania na podstawie art. 322 k.p.c. bowiem powódka miała wpływ na wysokość szkody (sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym – k. 38-41).

W toku postępowania strony podtrzymywały dotychczasowe stanowiska (pismo procesowe powódki z 13 czerwca 2023 r. – k. 63-65v).

Na podstawie przedstawionego materiału dowodowego Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 8 czerwca 2021 r. pomiędzy Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w W. (Zamawiający) a (...) S.A. w W. (Wykonawca) została zawarta umowa sprzedaży energii elektrycznej nr (...) Umowę zawarto w wyniku wyboru oferty w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego prowadzonego w trybie podstawowym na podstawie art. 275 pkt 1 ustawy z 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (okoliczności bezsporne; dowód: umowa z dnia 8 czerwca 2021 r. – k. 11-15).

Wykonawca zobowiązał się do sprzedaży energii elektrycznej do obiektów Zamawiającego wymienionych w załączniku nr 1 do umowy zgodnie ze złożoną w postępowaniu Ofertą, która stanowi załącznik nr 4 do Umowy (§2 ust. 1 Umowy).

Wykonawca na podstawie Umowy zobowiązał się do sprzedaży energii elektrycznej dla wszystkich PPE Zamawiającego wymienionych w załączniku nr 1 do Umowy za ceny określone w §6 w okresie od dnia 01 lipca 2021 r. do 30 czerwca 2022 r. (§2 ust. 5 Umowy). Umowa została zawarta na czas określony od 01 lipca 2021 r. do 30 czerwca 2022 r. (§9 ust.1 i 2 Umowy).

Wykonawca nie gwarantuje ciągłości sprzedaży energii elektrycznej oraz nie ponosi odpowiedzialności za niedostarczenie energii elektrycznej do obiektów Zamawiającego w przypadku klęsk żywiołowych, innych przypadków siły wyższej, awarii w systemie przesyłu oraz awarii sieciowych, jak również z powodu wyłączeń dokonywanych przez (...), które nie są z winy Wykonawcy (§4 ust. 2 Umowy).

Rozwiązanie Umowy nie zwalnia Stron z obowiązku uregulowania wobec drugiej strony wszelkich zobowiązań z niej wynikających (§10 ust. 1 Umowy).

W przypadku, gdy Wykonawca, z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy, zaprzestanie na stałe, bądź tymczasowo, sprzedaży energii elektrycznej na rzecz zamawiającego, skutkiem czego sprzedaż ta będzie realizowana przez tzw. „sprzedawcę rezerwowego”, o czym jest mowa w art. 5 ust. 2a pkt 1 ppkt [b] Prawa energetycznego, Wykonawca będzie zobowiązany do naprawienia powstałej stąd szkody. Za powstałą w takiej sytuacji szkodę uważa się w szczególności różnicę w kosztach zakupu energii elektrycznej od tzw. „sprzedawcy rezerwowego”, w stosunku do kosztów, jakie powinny były zostać poniesione na podstawie Umowy. Dotyczy to całego okresu realizacji sprzedaży energii elektrycznej przez tzw. „sprzedawcę rezerwowego”, z tym, że nie dłużej niż do chwili wznowienia sprzedaży przez Wykonawcę bądź innego sprzedawcę energii elektrycznej wyłonionego w przetargu publicznym z tym, że nigdy dłużej niż do 30 czerwca 2022 r. (§10 ust. 7 Umowy).

Strony w §13 Umowy zastrzegły na rzecz Zamawiającego (ust. 1) oraz Wykonawcy (ust. 2) kary umowne z tytułu rozwiązania Umowy z winy Wykonawcy albo Zamawiającego. Jednocześnie zastrzegły w §13 ust. 3, że mogą dochodzić odszkodowania uzupełniającego na zasadach ogólnych Kodeksu cywilnego, przenoszącego wysokość kar umownych – do wysokości rzeczywiście poniesionej szkody.

Wykonawca w piśmie z dnia 19 października 2021 r. skierował do Zamawiającego wniosek o rozwiązanie Umowy. W uzasadnieniu wskazano, że wniosek podyktowany jest faktem drastycznego, nieoczekiwanego i niemożliwego do przewidzenia wzrostu cen energii elektrycznej na rynku hurtowym, który może spowodować utratę płynności przez Wykonawcę, który nie jest w stanie dostarczyć energii elektrycznej po cenie określonej w Umowie. W przypadku braku możliwości rozwiązania Umowy za porozumieniem stron, Wykonawca zaproponował zawarcie aneksu do Umowy polegającego na zmianie obowiązujących w Umowie cen energii elektrycznej ze stawki (...) zł netto na stawkę (...) zł netto za 1 kWh (dowód: wniosek z 19 października 2021 r. – k. 16-17).

W dniu 28 października 2021 r. strony zawarły Aneks nr 1 do Umowy na podstawie którego podwyższono ceny jednostkowe sprzedaży energii elektrycznej dla poszczególnych grup taryfowych do kwoty 0,5383 zł/kWh energii elektrycznej (dowód: aneks nr 1 z 28 października 2021 r. – k. 18-18v).

Pismem z 22 grudnia 2021 r. Wykonawca złożył Zamawiającemu oświadczenie o wypowiedzeniu Umowy, z dniem 31 stycznia 2022 r. Wykonawca oświadczył, że nie jest w stanie realizować Umowy po przyjętych cenach, ze względu na wzrost kosztów kupna energii elektrycznej na rynku bilansującym. Wykonawca wyjaśnił, że wypowiedzenie podyktowane jest siłą wyższą, faktem drastycznego, nieoczekiwanego i niemożliwego do przewidzenia wzrostu cen energii elektrycznej na rynku hurtowym, który może spowodować utratę płynności finansowej Wykonawcy. Przedmiotowe oświadczenie wpłynęło do Zamawiającego w dniu 4 stycznia 2022 r. (data prezentaty) (dowód: wypowiedzenie z 22 grudnia 2021 r. – k. 20-20v).

Zamawiający w piśmie z 21 stycznia 2022 r. wskazał na konsekwencje finansowe rozwiązania Umowy, prosząc o potwierdzenie, czy Wykonawca podtrzymuje oświadczenie o rozwiązaniu Umowy (dowód: pismo z 21 stycznia 2022 r. – k. 21).

W 2022 r. średnia roczna cena sprzedaży energii na rynku konkurencyjnym w 2022 roku była niemal dwukrotnie wyższa, aniżeli w 2021 roku (okoliczność bezsporna; dowód: komunikat Urzędu Regulacji Energetyki dostępny powszechnie pod adresem strony internetowej: https://www.ure.gov.pl/pl/urzad/informacje-ogolne/aktualnosci/11001,Urzad-Regulacji-Energetyki-publikuje-zestawienia-srednich-cen-sprzedazy-energii-.html).

Powódka w dniu 1 czerwca 2022 r. zawarła z (...) Sp. z o.o. w S. umowę sprzedaży energii elektrycznej, która zastąpiła Umowę wypowiedzianą przez pozwaną. Umowę zawarto w wyniku wyboru oferty w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego przeprowadzonego w trybie podstawowym na podstawie art. 275 pkt 1 ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych. Rozpoczęcie sprzedaży energii elektrycznej nastąpiło od dnia 01 lipca 2022 r. (okoliczności bezsporne; dowód: umowa z dnia 1 czerwca 2022 r. – k. 26-27).

Pismem z 2 września 2022 r. Zamawiający wezwał Wykonawcę do zapłaty kwoty 94.194,43 zł w terminie 14 dni od otrzymania pisma. Jako podstawę żądania Zamawiający wskazał odszkodowanie powstałe w wyniku poniesionej przez Zamawiającego szkody, w następstwie wypowiedzenia Umowy przez Wykonawcę. Odszkodowanie obliczono na podstawie §10 ust. 7 Umowy, dotyczyło okresu od 01 lutego 2022 r. do 30 czerwca 2022 r. Zamawiający podał, że od dnia 01 lutego 2022 r. uruchomiono umowy ze sprzedawcami rezerwowymi na dostawę energii elektrycznej: (...) S.A., (...) Sp. z o.o. Od dnia 01 lipca 2022 r., obowiązuje natomiast umowa na sprzedaż energii elektrycznej, wyłoniony w przetargu publicznym. Wykonawca odebrał przedmiotowe pismo w dniu 22 września 2022 r. (dowód: wezwanie do zapłaty z 02 września 2022 r. – k. 22-24; zpo z 22 września 2022 r. – k. 25).

Według złożonych wraz z pismem z faktur VAT oraz zestawienia kosztów stanowiących różnicę wynikającą z zawarcia umów rezerwowych w stosunku do Umowy, Powódka poniosła dodatkowe koszty z tego tytułu w okresie od 01 lutego 2022 r. do 30 czerwca 2022 r. w łącznej wysokości 94.194,43 zł brutto (okoliczności bezsporne; dowód: zestawienie kosztów stanowiące załącznik do wezwania do zapłaty z 02 września 2022 r. – k. 24-24v w zw. z fakturami VAT stanowiącymi załącznik do pisma powódki z 21 sierpnia 2023 r. – k. 75-138).

Sąd dokonał następującej oceny dowodów:

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie dowodów z dokumentów prywatnych przytoczonych w uzasadnieniu, których wiarygodności oraz treści żadna ze stron nie podważała. Zważywszy na stanowiska procesowe stron, Sąd nie znalazł uzasadnionych podstaw do podważenia ich wiarygodności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Sprzedaż energii elektrycznej w ramach umowy, w której powódka upatruje podstaw odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej, odbywała się na warunkach określonych w: ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. prawo energetyczne oraz zgodnie z wydanymi na jej podstawie przepisami wykonawczymi, kodeksie cywilnym, koncesji udzielonej pozwanej oraz w oparciu o postanowienia samej umowy (vide: §1 ust. 2 Umowy – k. 11). Powódka jest odbiorcą końcowym w rozumieniu art. 3 pkt 13a prawa energetycznego (vide: §1 ust. 3 Umowy – k. 11). Pozwana jest przedsiębiorcą posiadającym koncesję na obrót energią elektryczną ( vide: §1 ust. 5 Umowy – k. 11v).

Według art. 5 ust. 1 prawa energetycznego dostarczanie paliw gazowych lub energii odbywa się, po uprzednim przyłączeniu do sieci, o którym mowa w art. 7, na podstawie umowy sprzedaży i umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji albo umowy sprzedaży, umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji i umowy o świadczenie usług magazynowania paliw gazowych lub umowy o świadczenie usług skraplania gazu. Zgodnie z art. 4j ust. 1 Prawa energetycznego odbiorca paliw gazowych lub energii ma prawo zakupu tych paliw lub energii od wybranego przez siebie sprzedawcy.

Umowa sprzedaży paliw gazowych lub energii elektrycznej powinna zawierać, co najmniej postanowienia określające: miejsce dostarczenia paliw gazowych lub energii do odbiorcy i ilość tych paliw lub energii w podziale na okresy umowne, moc umowną oraz warunki wprowadzania jej zmian, cenę lub grupę taryfową stosowane w rozliczeniach i warunki wprowadzania zmian tej ceny i grupy taryfowej, sposób prowadzenia rozliczeń, wysokość bonifikaty za niedotrzymanie standardów jakościowych obsługi odbiorców, odpowiedzialność stron za niedotrzymanie warunków umowy, okres obowiązywania umowy i warunki jej rozwiązania oraz pouczenie o konsekwencjach wyboru sprzedawcy rezerwowego (art. 5 ust. 2 Prawa energetycznego).

Wobec braku uregulowania w Prawie energetycznym kwestii dotyczących odszkodowań z tytułu nienależytego wykonania umowy sprzedaży energii elektrycznej, należy odwołać się w tej materii do ogólnych uregulowań odpowiedzialności kontraktowej zawartych w Kodeksie cywilnym.

Pojęcie odpowiedzialności kontraktowej oznacza zbiorczo wszystkie negatywne skutki, które wynikają z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Do przesłanek odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 k.c.) należą:

niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, będące następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność,

szkoda po stronie wierzyciela,

związek przyczynowy między zdarzeniem w postaci niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania a szkodą.

Stan rozumiany jako niewykonanie zobowiązania zachodzi wówczas, gdy zachowanie się dłużnika całkowicie odbiega od treści łączącego strony stosunku zobowiązaniowego. Nienależyte wykonanie występuje zaś, gdy zachowanie się dłużnika częściowo pozostaje w zgodzie z treścią zobowiązania, a częściowo jest z nią sprzeczne (zob. m.in. wyrok SN z 30 października 2002 r., V CKN 1287/00, Lex nr 577500).

Odwołując się do treści art. 471 k.c. oraz uwzględniając art. 6 k.c. należy stwierdzić, że przy odpowiedzialności kontraktowej ciężar dowodu rozkłada się następująco: wierzyciel (powód) ma wykazać: a) istnienie stosunku zobowiązaniowego oraz jego treść; b) fakt niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika (tj. naruszenie treści zobowiązania przez pozwanego); c) wysokość poniesionej szkody; d) związek przyczynowy. Dopiero w przypadku wykazania tych przesłanek przez wierzyciela, powstaje domniemanie prawne, wedle którego niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest konsekwencją zawinionych działań lub zaniechań dłużnika. Aby uwolnić się od obowiązku naprawienia szkody dłużnik (pozwany) jest wówczas obowiązany udowodnić, że do niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania doszło w wyniku okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności (zob. uzasadnienie wyroku SN z 7 lipca 2005 r., V CK 869/04, Legalis nr 124569; uzasadnienie wyroku SN z 18 lutego 2009 r., I CSK 327/08, Legalis nr 242476).

Na gruncie wykładni art. 471 k.c. przyjmuje się, że działanie lub zaniechanie podmiotów prawa cywilnego ma charakter zawiniony, gdy sprawcy szkody można postawić zarzut obiektywnej oraz subiektywnej niewłaściwości zachowania. Obiektywny element winy stanowi bezprawność (wynikająca ze stosunku prawnego, ustawy, zasad współżycia społecznego). Niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nie będzie rodzić odpowiedzialności dłużnika, jeżeli nie można mu przypisać obiektywnego elementu bezprawności. Subiektywny element bezprawności na gruncie odpowiedzialności kontraktowej, sprowadza się natomiast do oceny, czy w danych warunkach dłużnik dochował należytą staranności przy wykonywaniu zobowiązania (art. 472 k.c.). Zakres owej staranności wyznacza dyspozycja art. 355 § 1 i 2 k.c.

Jak wynika z art. 355 § 2 k.c. należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności. W takim wypadku profesjonalizm dłużnika powinien przejawiać się w dwóch podstawowych cechach jego zachowania: postępowaniu zgodnym z regułami fachowej wiedzy oraz sumienności. Od profesjonalisty - obok fachowych kwalifikacji - wymaga się zwiększonego zaangażowania w podjęte działania przygotowujące i realizujące świadczenie. Chodzi tu o większą zapobiegliwość, rzetelność, dokładność w działaniach dłużnika - profesjonalisty, w stosunku do podmiotów, którzy nie wykonują zobowiązania w ramach swojej działalności gospodarczej. Dodać trzeba, że należyta staranność osoby zawodowo wykonującej zobowiązanie - poza sytuacjami, w których umówiono się inaczej - jest rozumiana jako przeciętnie wymagana, a więc zachowująca ustaloną wzorcem średnią na wystarczającym poziomie, na tyle dobrym, aby prawidłowo wykonać czynności zawodowe (wyrok SN z 17 kwietnia 2023 r., II CSKP 1080/22, Legalis).

Szkoda (na gruncie art. 361 § 2 k.c.) w postaci straty (damnum emergens) oznacza każde pogorszenie się sytuacji majątkowej poszkodowanego, w wyniku czego staje się uboższy niż był przed doznaniem szkody. Ustalenie wysokości straty następuje z reguły przez porównanie stanu majątkowego poszkodowanego w momencie przed i po doznaniu szkody i określenie występującej tu różnicy. Nie jest jednak wykluczone w określonych stanach faktycznych stosowanie metody dyferencyjnej polegającej na porównaniu rzeczywistego stanu majątku poszkodowanego po zdarzeniu sprawczym ze stanem hipotetycznym, a mianowicie tym, jaki by istniał, gdyby nie nastąpiło rozpatrywane zdarzenie sprawcze. Metoda ta zakłada zarazem uwzględnienie końcowych efektów zdarzenia sprawczego w całym majątku poszkodowanego, nie zadawalając się jedynie bezpośrednimi jego następstwami, jak w wypadku tzw. metody obiektywnej. Stosując jednak metodę dyferencyjną (różnicową), trzeba pamiętać o tym, że majątkowe konsekwencje zdarzenia sprawczego określać należy wedle adekwatnego związku przyczynowego, na co zresztą wyraźnie wskazuje art. 361 § 2 k.c. Nadto konieczne jest wykazanie przez poszkodowanego w odpowiednim stopniu prawdopodobieństwa istnienia tak skonstruowanego hipotetycznego stanu majątkowego (zob. wyrok SN z 16 listopada 2016 r., I CSK 776/15, Lex).

Artykuł 361 § 1 k.c. posługuje się pojęciem normalnych następstw zdarzenia szkodzącego i w ten sposób ogranicza zakres odpowiedzialności sprawcy szkody. Związek przyczynowy zachodzi tylko wtedy, gdy w zestawie wszystkich przyczyn i skutków mamy do czynienia jedynie z takimi przyczynami, które normalnie, w zwykłej kolejności rzeczy albo z wysokim stopniem prawdopodobieństwa lub zazwyczaj, wywołują tego rodzaju skutki. Nie wystarczy więc stwierdzić istnienie związku przyczynowego jako takiego, wymagane bowiem jest też stwierdzenie, że chodzi o następstwa normalne. Ocena, czy skutek jest normalny, powinna być zobiektywizowana i oparta na całokształcie okoliczności sprawy oraz opierać się na doświadczeniu życiowym. Jedynym testem normalności powiązania przyczynowego określonych zdarzeń powinno być to, czy zdarzenie rozpatrywane jako potencjalna przyczyna w normalnych okolicznościach zwiększa prawdopodobieństwo powstania określonego skutku. Dla oceny tej kwestii nie ma natomiast znaczenia, czy do jego powstania konieczne są jeszcze inne zdarzenia (zob. wyrok SN z 17 kwietnia 2023 r., II CSKP 1080/22, Legalis).

Przenosząc powyższe okoliczności na kanwę niniejszej sprawy należy wskazać, że wystąpienie stanu nienależytego wykonania zobowiązania wynikającego z Umowy było niewątpliwe. Pozwana wstrzymała z dniem 31 stycznia 2022 r. sprzedaż powódce energii elektrycznej, naruszając w ten sposób §2 ust. 1 i 5 Umowy (k. 11v). Zaprzestanie wykonywania zobowiązania nastąpiło z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy. Okoliczności wyłączające odpowiedzialność Wykonawcy za dostarczenie energii elektrycznej zostały wymienione w §4 ust. 4 Umowy (k. 12). Wystąpienie stanu nienależytego wykonania zobowiązania przez Wykonawcę nie nastąpiło w wyniku klęski żywiołowej, innych przypadków siły wyższej, awarii w systemie przesyłu, awarii sieciowych, wyłączeń dokonywanych przez (...). Pozwana kierowała się wyłącznie rachunkiem ekonomicznym. Uznała, że mimo dostępności energii elektrycznej na rynku, ceny jej kupna w stosunku do wynagrodzenia zastrzeżonego w Umowie są zbyt wysokie, nawet pomimo zawarcia Aneksu nr 1, podwyższającego stawki jednostkowe za sprzedaż 1 kWh energii elektrycznej. Nieopłacalności wykonania zobowiązania umownego, nie wyłącza winy dłużnika za jego nienależyte wykonanie. Dla oceny tej przesłanki odpowiedzialności kontraktowej, okoliczność ta pozostaje irrelewantna. Wstrzymanie przez pozwaną sprzedaży powódce energii elektrycznej, generował po stronie powódki roszczenie o zapłatę odszkodowania w oparciu o art. 10 ust. 7 Umowy (k. 13v).

Powódka wykazała wysokości szkody majątkowej poniesionej w okresie od 01 lutego 2022 r. do 30 czerwca 2022 r. w następstwie nienależytego wykonania zobowiązania przez pozwaną. Sprowadzała się ona do różnicy pomiędzy kosztami zakupu energii elektrycznej od tzw. sprzedawcy rezerwowego, a kosztami, które powódka poniosłaby, gdyby pozwana należycie wywiązała się z Umowy. Pozwana nie kwestionowała poprawności rachunkowej tak ujętej szkody, tj. faktu że różnica pomiędzy rzeczywiście poniesionymi przez pozwaną kosztami kupna energii elektrycznej, a kosztami jakie poniosłaby powódka gdyby pozwana wykonała Umowę w powyższym okresie opiewała łącznie na kwotę 94.194,43 zł.

Według pozwanej koszty te (a przynajmniej część z nich) nie pozostają w normalnym związku przyczynowym z nienależycie wykonanym zobowiązaniem. Zdaniem pozwanej przedmiotowe koszty zostały zawyżone w wyniku przejścia na sprzedaż rezerwową; powódka mogła ich uniknąć udzielając zamówienia z wolnej ręki na podstawie art. 214 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych.

W ocenie Sądu okoliczności na które powołuje się pozwana, nie mogą stanowić skutecznego zarzutu wskazującego na brak związku przyczynowego pomiędzy nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą określoną w sposób przyjęty przez powódkę. Tego rodzaju związek bez wątpienia, zachodzi. Gdyby pozwana wykonała zobowiązanie zgodnie z Umową (tj. dostarczyła powódce energię elektryczną po cenach określonych w kontrakcie) to powódka nie poniosłaby kosztów kupna energii elektrycznej na podstawie umów sprzedaży rezerwowej.

Zarzuty formułowane przez pozwaną, mogą natomiast wypełniać zdaniem Sądu dyspozycję art. 362 k.p.c. W wyroku z dnia 2 grudnia 2010 roku I CSK 20/10 Sąd Najwyższy stwierdził, że o przyczynieniu się poszkodowanego można mówić jedynie wtedy, gdy jego zachowanie jest współprzyczyną powstania lub zwiększenia szkody, za którą ponosi odpowiedzialność inna osoba. Nie może być to zatem przyczyna wyłączna bo wówczas sam poszkodowany jest sprawcą szkody. Przyczynienie jest zachowaniem, które może być uznane za jedno – a nie za wyłączne – ogniwo w łańcuchu zdarzeń. O tym, czy obowiązek naprawienia szkody należy ograniczyć ze względu na przyczynienie się, a jeżeli tak, to w jakim stopniu, decyduje sąd w ramach sędziowskiego wymiaru odszkodowania, w granicach wyznaczonych przez art. 362 k.c. (zob. postanowienie SN z 10 października 2018 r., I CSK 266/18, Legalis). Na tle art. 362 k.c. sądowi przysługuje swoboda przy uwzględnianiu okoliczności mających wpływ na zakres obniżenia odszkodowania. Wśród nich wskazać można przede wszystkim winę stron, ale także kauzalną intensywność zachowania się poszkodowanego, rozmiar naruszenia obowiązujących reguł racjonalnego postępowania także jego motywy (zob. Z. Banaszczyk, w: Pietrzykowski, Komentarz KC, t. I, 2015, s. 1173; A. Olejniczak, w: Kidyba, Komentarz KC, t. III, cz. 1, 2009, s. 97).

W przypadku reżimu odpowiedzialności kontraktowej na możliwość nałożenia na poszkodowanego, na podstawie art. 362 k.c., obowiązku podjęcia działań zmierzających do minimalizacji szkody wskazał chociażby Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z 19 maja 2005 r., V CK 648/04 (Legalis). W uzasadnieniu tego orzeczenia wyjaśniono, że niepodjęcie przez wierzyciela działania, które w realnie istniejących okolicznościach mogło przynieść mu korzyści, może zostać poczytane za przyczynienie się do zwiększenia szkody przez niego doznanej na skutek niewykonania umowy przez dłużnika. Ciężar udowodnienia okoliczności, które mogły spowodować zmniejszenie odszkodowania należnego wierzycielowi, spoczywa na dłużniku (art. 6 k.c.).

Zgodnie z art. 3 pkt 6b Prawa energetycznego sprzedaż rezerwowa to sprzedaż paliw gazowych lub energii elektrycznej odbiorcy końcowemu przyłączonemu do sieci dystrybucyjnej lub do sieci przesyłowej gazowej dokonywana przez sprzedawcę rezerwowego w przypadku zaprzestania sprzedaży paliw gazowych lub energii elektrycznej przez dotychczasowego sprzedawcę, realizowana na podstawie umowy sprzedaży lub umowy kompleksowej, o której mowa w art. 5 ust. 3.

Zamówienie z wolnej ręki to tryb udzielenia zamówienia, w którym zamawiający udziela zamówienia po negocjacjach tylko z jednym wykonawcą (art. 213 ust. 1 p.z.p.). Zamawiający może udzielić zamówienia z wolnej ręki, m.in. ze względu na wyjątkową sytuację niewynikającą z przyczyn leżących po stronie zamawiającego, której nie mógł on przewidzieć, wymagane jest natychmiastowe wykonanie zamówienia, a nie można zachować terminów określonych dla innych trybów udzielenia zamówienia (art. 214 ust. 1 pkt 5 p.z.p.).

Zamawiający, po wszczęciu postępowania (z wolnej ręki), może przekazać do publikacji Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej ogłoszenie o zamiarze zawarcia umowy (art. 213 ust. 2 p.z.p.). Zamawiający może zawrzeć umowę w sprawie zamówienia nie wcześniej niż po upływie 14 dni od dnia zamieszczenia ogłoszenia (art. 216 ust. 2 p.z.p.).

Zważywszy na przytoczone uregulowania prawne, mając na uwadze fakt, iż pomiędzy datą doręczenia powódce w dniu 04 stycznia 2022 r. oświadczenia o wypowiedzeniu Umowy (k. 20), a zapowiedzianą w tymże oświadczeniu datą wstrzymania sprzedaży energii elektrycznej z dniem 31 stycznia 2022 r., miało upłynąć 21 dni, przyjąć należy, że powódka mogła podjąć działania zmierzające do udzielenia zamówienia publicznego na dostawę energii elektrycznej z wolnej ręki.

Rzecz jednak w tym, że pozwana na której spoczywał ciężar dowodu wykazania okoliczności faktycznych z których wywodziła korzystne skutki prawne (art. 6 kc), nie przedstawiła żadnego dowodu świadczącego o tym, jakie kwoty powódka mogłaby zaoszczędzić w okresie objętym powództwem, gdyby zamiast kupna energii elektrycznej w ramach sprzedaży rezerwowej, zdecydowała się na zamówienie z wolnej ręki. Aby Sąd mógł dokonać oceny stopnia w jakim powódka miałaby się przyczynić do zwiększenia rozmiaru szkody, koniecznym było przedstawienie dowodu obrazującego skalę różnic między cenami jednostkowymi po których powódka nabyła energię elektryczną, a cenami jakie mogłaby osiągnąć w przypadku podjęcia negocjacji w ramach zamówienia publicznego z wolnej ręki. Według Sądu zważywszy na twierdzenia samej pozwanej, powołującej się na komunikat Urzędu Zamówień Publicznych, zachęcający do zawierania tego rodzaju umów sprzedaży energii elektrycznej przez podmioty podlegające ustawie Prawo zamówień publicznych (str. 5 sprzeciwu od nakazu zapłaty – k. 40), pozwana miała możliwość sformułowania odpowiedniego wniosku dowodowego na podstawie którego wykazałaby zasadność swoich twierdzeń w omawianym zakresie. Takiego wniosku jednak nie sformułowała, a tym samym nie wykazała zasadności zarzutu przyczynienia się strony powodowej do zwiększenia rozmiaru szkody.

W tym stanie rzeczy powództwo uznać należało za wykazane tak co do zasady jak i wysokości. Powódka udowodniła wystąpienie wszystkich przesłanek odszkodowawczej odpowiedzialności kontraktowej, natomiast pozwana nie przedstawiła dowodów świadczących o braku swojej winy w nienależytym wykonaniu zobowiązania, bądź uzasadniających twierdzenia o zmierzające do obniżenia wysokości odszkodowania.

O odsetkach ustawowych za opóźnienie orzeczono na podstawie art. 455 k.c. w zw. z art. 481 k.c. Powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 94.194,43 zł w terminie 14 dni od doręczenia pisma z dnia 02 września 2022 r. (k. 22). Skoro doręczenie wezwania do zapłaty nastąpiło 12 września 2022 r. (zpo – k. 25), to pozwana pozostaje w opóźnieniu w zapłacie żądanego świadczenia pieniężnego począwszy od dnia 27 września 2022 r. Zasadność żądania zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 29 listopada 2022 r. nie może tym samym budzić wątpliwości.

Pozwana uległa powódce w całości wobec czego zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 k.p.c.), Sąd obciążył ją kosztami poniesionymi przez powódkę w całości. Na podstawie art. 108 kpc Sąd pozostawił wyliczenie kosztów procesu referendarzowi sądowemu.

Z wyłożonych względów orzeczono jak w sentencji wyroku.