Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 kwietnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodnicząca: sędzia Krystyna Stawecka

Protokolant: sekretarz sądowy Monika Wrona

po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2023r. na rozprawie zdalnej w Warszawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., A. K. (1)

przeciwko R. G.

o ochronę dóbr osobistych

1. Nakazuje pozwanemu R. G. złożenie oświadczenia o następującej treści: „Ja, R. G. przepraszam spółkę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. za naruszenie jej dobrego imienia, reputacji oraz renomy poprzez rozpowszechnianie w latach 2014-2016 nieprawdziwych, podważających dobre imię spółki informacji związanych z jej działalnością. Oświadczam, że informacje te stanowią nieprawdę i odwołuję je w całości.”

2. Nakazuje pozwanemu R. G. złożenie oświadczenia o następującej treści: „Ja, R. G. przepraszam Pana A. K. (1), Prezesa Zarządu spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., za naruszenie jego godności oraz czci poprzez rozpowszechnianie krzywdzących, nieprawdziwych, podważających jego dobre imię informacji w latach 2014-2016 dotyczących jego działalności jako członka organu spółki (...) Sp. z o.o. Oświadczam, że informacje te stanowią nieprawdę i odwołuję je w całości”.

3. Nakazuje pozwanemu R. G. opublikowanie oświadczeń zawartych w punkcie 1 i 2 wyroku w terminie 7 dni od daty uprawomocnienia się wyroku na pierwszej stronie ogólnopolskiego dziennika społeczno-politycznego „(...)", a w przypadku braku możliwości, w ogólnopolskim dzienniku społeczno-politycznym „(...)” oraz dziennika o tematyce ubezpieczeniowej (...) w formie ogłoszenia zajmującego co najmniej 50% powierzchni strony, wielkimi literami, wydrukowanego czcionką Arial, czarną, o wielkości liter minimum 10 mm, na żółtym tle, przy czym sformułowanie „R. G. przeprasza spółkę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. za naruszenie jej dobrego imienia, reputacji oraz renomy” oraz sformułowanie „R. G. przeprasza Pana A. K. (1), Prezesa Zarządu spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., za naruszenie jego godności oraz czci” - powinny być pogrubione.

4. Upoważnia obu powodów do zastępczego wykonywania czynności opisanych w punkcie 1, 2 i 3 wyroku poprzez opublikowanie oświadczenia na koszt pozwanego na wypadek nie wykonania go w terminie.

5. Zasądza od pozwanego R. G. na rzecz Fundacji (...) sumy pieniężnej w wysokości 10.000 (dziesięć tysięcy) złotych, która to kwota zostanie przekazana na cel społeczny tj. na rzecz rehabilitacji - M. R. (nr (...)).

6. Zobowiązuje pozwanego R. G. do zaniechania naruszeń dóbr osobistych powodów: (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. i A. K. (1), polegających na rozpowszechnianiu nieprawdziwych informacji dotyczących rzekomego:

a) poświadczania nieprawdy w rozumieniu przepisu art. 271 k.k. lub zezwalania na poświadczanie nieprawdy swoim organom;

b) akceptowania i tolerowania wykonywania czynności agencyjnych przez współpracowników, nieposiadających stosownych uprawnień, co miało wyczerpywać znamiona czynu z art. 47 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym;

c) przyzwalania na podrabianie lub przerabianie podpisów potencjalnych współpracowników na jakichkolwiek dokumentach szkoleniowych;

d) brania udziału w wyłudzeniach i oszustwach względem towarzystw ubezpieczeniowych, przywłaszczając sobie wielomilionowe zyski;

e) brania udziału w zastraszaniu współpracowników lub stosowania nadużyć względem współpracowników;

f) godzenia się z góry na rezygnacje przez klientów z zawartych umów oraz przerzucania odpowiedzialności za powyższe na współpracowników, przywłaszczając sobie rzekomo wynagrodzenie;

g) zmuszania współpracowników do poświadczania nieprawdy i podpisywania z góry narzuconych oświadczeń;

h) dopuszczania się nadużyć w organizacji egzaminów;

i) niedokonywania stosownych rozliczeń z ZUS z tytułu zawartych umów o współpracę;

j) stosowania podstępu,

k) funkcjonowania w powodowej spółce zorganizowanej grupy przestępczej,

l) sprzeniewierzania funduszy powodowej spółki

oraz wygłaszania innych wypowiedzi naruszających dobra osobiste obu powodów.

7. Zasądza od R. G. na rzecz powodów kwotę 1700 (tysiąc siedemset) złotych z tytułu zwrotu opłaty sądowej oraz kwotę 2160 (dwa tysiące sto sześćdziesiąt) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt XXV C 704/16

UZASADNIENIE

Powodowie (...) Sp. z o.o. w W. (powód 1) oraz A. K. (1) (powód 2) wystąpili przeciwko pozwanemu R. G. z następującymi roszczeniami:

1.  o nakazanie pozwanemu złożenia oświadczenia dotyczącego powoda 1 o następującej treści: „Ja, R. G. przepraszam spółkę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. za naruszenie jej dobrego imienia, reputacji oraz renomy poprzez rozpowszechnianie w latach 2014-2016 nieprawdziwych, podważających dobre imię spółki informacji związanych z jej działalnością. Oświadczam, że informacje te stanowią nieprawdę i odwołuję je w całości.”;

2.  o nakazanie pozwanemu złożenia oświadczenia dotyczącego powoda 2 o następującej treści „Ja, R. G. przepraszam Pana A. K. (1), Prezesa Zarządu spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., za naruszenie jego godności oraz czci poprzez rozpowszechnianie krzywdzących, nieprawdziwych, podważających jego dobre imię informacji w latach 2014-2016 dotyczących jego działalności jako członka organu spółki (...) Sp. z o.o. Oświadczam, że informacje te stanowią nieprawdę i odwołuję je w całości.”;

3.  o opublikowanie powyższych oświadczeń dotyczących powoda 1 i powoda 2, w terminie 7 dni od daty uprawomocnienia się wyroku na pierwszej stronie ogólnopolskiego dziennika społeczno-politycznego „(...)", a w przypadku braku możliwości, w ogólnopolskim dzienniku społeczno-politycznym „(...)” oraz dziennika o tematyce ubezpieczeniowej (...) w formie ogłoszenia zajmującego co najmniej 50% powierzchni strony, wielkimi literami, wydrukowanego czcionką Arial, czarną, o wielkości liter minimum 10 mm, na żółtym tle, przy czym sformułowanie „R. G. przeprasza spółkę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. za naruszenie jej dobrego imienia, reputacji oraz renomy” oraz sformułowanie „R. G. przeprasza Pana A. K. (1), Prezesa Zarządu spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., za naruszenie jego godności oraz czci” - powinny być pogrubione;

4.  o upoważnienie obu powodów do zastępczego wykonywania czynności opisanych w punkcie 1, 2 i 3 poprzez opublikowanie oświadczenia na koszt pozwanego na wypadek nie wykonania go w terminie.

5.  o zasądzenie od pozwanego R. G. na rzecz Fundacji (...)sumy pieniężnej w wysokości 10.000 zł, która to kwota zostanie przekazana na cel społeczny tj. na rzecz rehabilitacji - M. R. (nr (...)).

6.  o zobowiązanie pozwanego R. G. do zaniechania naruszeń dóbr osobistych powodów: (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. i A. K. (1), polegających na rozpowszechnianiu nieprawdziwych informacji dotyczących rzekomego:

a)  poświadczania nieprawdy w rozumieniu przepisu art. 271 k.k. lub zezwalania na poświadczanie nieprawdy swoim organom;

a)  akceptowania i tolerowania wykonywania czynności agencyjnych przez współpracowników, nieposiadających stosownych uprawnień, co miało wyczerpywać znamiona czynu z art. 47 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym;

b)  przyzwalania na podrabianie lub przerabianie podpisów potencjalnych współpracowników na jakichkolwiek dokumentach szkoleniowych;

c)  brania udziału w wyłudzeniach i oszustwach względem towarzystw ubezpieczeniowych, przywłaszczając sobie wielomilionowe zyski;

e) brania udziału w zastraszaniu współpracowników lub stosowania nadużyć względem współpracowników;

f)  godzenia się z góry na rezygnacje przez klientów z zawartych umów oraz przerzucania odpowiedzialności za powyższe na współpracowników, przywłaszczając sobie rzekomo wynagrodzenie;

f)  zmuszania współpracowników do poświadczania nieprawdy i podpisywania z góry narzuconych oświadczeń;

7)h) dopuszczania się nadużyć w organizacji egzaminów;

i)  niedokonywania stosownych rozliczeń z ZUS z tytułu zawartych umów o współpracę;

i)  stosowania podstępu,

j)  funkcjonowania w powodowej spółce zorganizowanej grupy przestępczej,

k)  sprzeniewierzania funduszy powodowej spółki

oraz wygłaszania innych wypowiedzi naruszających dobra osobiste obu powodów.

Powodowie wnieśli ponadto o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Formułując podstawę faktyczną wywodzonych roszczeń, strona powodowa wskazała, że przez pewien czas współpracowała z pozwanym w ramach „Umowy o Świadczenie Usług Agencyjnych” z dnia 8 listopada 2012 r. Przedmiotowa umowa została wypowiedziana przez powoda 1, a pozwany został wezwany do zwrotu prowizji od umów ubezpieczeń, które nie zdołały się utrzymać przez czas uprawniający do zachowania wypłaconej prowizji przez agenta. Pozwany od początku 2015 roku rozpoczął kierowanie różnego rodzaju pism, korespondencji e-mail oraz wniosków do podmiotów z branży ubezpieczeniowej oraz organów nadzoru finansowego. Twierdzenia, uwagi i zarzuty wypowiadane w oznaczonej przez stronę powodową korespondencji przez pozwanego, naruszały dobra osobiste powodów w postaci dobrego imienia (renomy, reputacji) oraz czci i godności w przypadku powoda 2. Uzasadniając roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia na wskazany cel społeczny, powodowie wskazali, że pozwany działał w sposób zamierzony, starannie dobierając odbiorców swojej licznej korespondencji, zawierającej sformułowania naruszające dobra osobiste powoda 1. Żądana kwota stanowi odpowiednią do naruszenia rekompensatę za bezprawne naruszenie dóbr osobistych powoda 1. Według strony powodowej roszczenie o zaniechanie naruszania dóbr osobistych powodów jest zasadne, gdyż pozwany w dalszym ciągu dopuszcza się naruszeń dóbr osobistych powodów, także w toku prowadzonych postępowań sądowych.

Pozwany R. G. wnosił o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania.

Pozwany zaprzeczył zarzutom i twierdzeniom podnoszonym przez powodów wskazując, iż formułowane przez pozwanego sformułowania są prawdziwe. Pozwany przedstawił własną ocenę okoliczności, w kontekście których padły oznaczone przez powodów zwroty pozwanego.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód 1 jest multiagentem ubezpieczeniowym, który sprzedaje produkty ubezpieczeniowe towarzystw ubezpieczeniowych na podstawie umów agencyjnych zawartych pomiędzy powodem 1 a danym towarzystwem ubezpieczeniowym.

Sprzedaż produktów ubezpieczeniowych odbywa się na rzecz klientów pozyskanych przez współpracowników powoda 1. Powód 2 jest prezesem zarządu powodowej spółki (okoliczności bezsporne; dowód: odpis z KRS powoda 1 – k. 43-46).

W dniu 8 listopada 2012 r. pomiędzy powodem 1 a pozwanym (ówcześnie R. P.) zawarta została „Umowa o Świadczenie Usług Agencyjnych” (dalej także jako umowa), którą uzupełniały Plan Kariery i Lista Prowizji stanowiące załączniki do tej umowy. W dniu 1 stycznia 2013 r. zawarta została „Umowa dodatkowa z osobą wykonującą czynności agencyjne na rzecz agenta” (dalej także jako umowa dodatkowa) (dowód: umowa o świadczenie usług agencyjnych – k. 48-49v; plan kariery – k. 50-50v; umowa dodatkowa – k. 51-58).

Według umowy pozwany otrzymywał za wykonywanie czynności agencyjnych wynagrodzenie prowizyjne, obliczane na podstawie §3 umowy. Szczegółowe zasady wynagradzania oraz naliczania prowizji zawierał Plan kariery wraz z pisemnym objaśnieniem, a także Lista prowizji. Zgodnie z §3 ust. 4 umowy świadczenie jest spełnione, a prowizja należna, o tyle i tylko w takim zakresie, w jakim właściwy Partner Handlowy naliczy również powodowi 1 prowizję za akwizycję pozwanego. Wypłacona na rzecz pozwanego prowizja, która ostatecznie nie została naliczona powodowi 1 przez właściwego Partnera Handlowego, stanowi przypadek storna. W przypadku produktów ubezpieczeniowych oraz innych ze składkami płatnymi okresowo prowizja jest należna, o tyle i tylko w zakresie, w jakim ubezpieczony w sposób ciągły opłaca składki zgodnie z umową, za który klient następnie nie odprowadzał składek, stanowi przypadek storna i podlega zwrotowi.

Przypadek storna to sytuacja, w której klient zalega z płatnością należnej składki ubezpieczeniowej lub trwale zaprzestaje płatności (§3 ust. 4 lit. [e] umowy). Stosownie do §3 ust. 9 umowy, pozwany zobowiązany był do zwrotu nienależnie wypłaconej prowizji, w szczególności w przypadku storna.

Pozwany świadczył na rzecz powoda 1 usługi na podstawie umowy oraz umowy dodatkowej, które były wykonywane w ramach działalności gospodarczej pozwanego. Powód 1 w odniesieniu do sprzedawanych produktów ubezpieczeniowych wypłacał swoim zleceniobiorcom 75% prowizji z góry w wysokości odpowiadającej prowizji należnej w przypadku, w którym klient płaciłby w sposób ciągły składki przez 24 lub 25 następujących po sobie miesięcy po zawarciu umowy ubezpieczenia. Prowizja była wypłacana po uprzedniej wpłacie przez klienta pierwszej składki na rzecz ubezpieczyciela. Pozwany w okresie od marca 2013 r. do lipca 2014 r. uzyskiwał regularne wypłaty prowizji (dowód: wydruk z CEiDG pozwanego – k. 47; pełne zestawienie wypłacanych prowizji – k. 451-515).

Działalność pozwanego koncentrowała się głównie na pozyskiwaniu nowych współpracowników do sprzedaży produktów ubezpieczeniowych. Pozwany namawiał współpracowników do zawierania umów ubezpieczenia przez samych współpracowników oraz członków ich rodzin, w celu uzyskania prowizji. Tak pozyskani klienci opłacali pierwszą składkę a następnie zaprzestawali płatności, co prowadziło do wypowiadania umów ubezpieczenia przez towarzystwa ubezpieczeniowe z którymi współpracował powód 1. Pozwany organizował i prowadził szkolenia swoich współpracowników, które kończyły się egzaminem licencyjnym. Pozwany nie przeprowadzał kompleksowego szkolenia. Podczas egzaminu licencyjnego pozwany przekazywał szkolonym przez siebie współpracownikom szalony z odpowiedziami, aby jak największa liczba współpracowników pozwanego otrzymała licencję. (dowód: zeznania świadka T. H. – k. 711-715; zeznania świadka M. H. – k. 715-717; częściowo zeznania świadka M. Z. (1) – k. 697-702; częściowo zeznania świadka P. J. – k. 702-704; częściowo zeznania świadka A. K. (2) – k. 729-732; zeznania w charakterze strony A. K. (1) – k. 880-882).

Powód ad. 2 dowiedział się o powyższym sposobie działania pozwanego od T. H.. W związku z podjęciem czynności wyjaśniających przez powoda 2, pozwany w obecności T. H. oświadczył, że zacznie sporządzać pisma do wszystkich współpracujących firm w celu przysporzenia powodowi 2 kłopotów (dowód: zeznania świadka T. H. – k. 711-715).

W związku z masowym niewywiązywaniem się przez klientów powoda 1 z umów zawartych za pośrednictwem pozwanego, towarzystwa ubezpieczeniowe zaczęły żądać zwrotu uprzednio wypłacanych prowizji (dowód: zeznania świadka M. Z. (1) – k. 697-702; zeznania świadka P. J. – k. 702-704; zeznania świadka A. K. (2) – k. 729-732; zeznania w charakterze strony A. K. (1) – k. 880-882).

Powód 1 pismem z dnia 13 lutego 2015 r. złożył pozwanemu oświadczenie o wypowiedzeniu umowy oraz umowy dodatkowej w trybie natychmiastowym (dowód: wypowiedzenie umów wraz z potwierdzeniem nadania – k. 59-59v).

Pismem z dnia 13 lutego 2015 r. powód 1 wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 93.832,11 zł w terminie 14 dni od dnia otrzymania pisma. Wobec braku uregulowania płatności powód ponowił wezwanie do zapłaty pismem z dnia 4 marca 2015 r. domagając się zwrotu kwoty 107.818,08 zł (dowód: wezwanie do zapłaty z 13 lutego 2015 r. wraz z zpo – k. 62-64; wezwanie do zapłaty z 4 marca 2015 r. wraz z zpo – k. 65-67; nota prowizyjna z konta pozwanego – k. 60v-61v).

Powód 1 wytoczył przeciwko pozwanemu postępowanie sądowe o zwrot wypłaconej pozwanemu prowizji, od umów ubezpieczenia w których zawieraniu pośredniczył pozwany lub jego współpracownicy, a które zostały rozwiązane (dowód: pozew o zapłatę z dnia 3 kwietnia 2015 r. wraz z załącznikami – k. 68-131).

Pozwany rozpoczął kierowanie różnego rodzaju pism, korespondencji e-mail oraz wniosków do podmiotów z branży ubezpieczeniowej oraz organów nadzoru finansowego, w których zarzucał powodom nieprawidłowości i prowadzenie działalności przestępczej. W związku z oskarżeniami pozwanego, powód 2 musiał wielokrotnie tłumaczyć przełożonym, a także podmiotom do których pozwany kierował pisma oczerniające powodów, przyczyny działania pozwanego oraz wyjaśniać, że zarzuty są bezpodstawne (dowód: zeznania świadka M. Z. (1) – k. 697-702; zeznania świadka A. K. (2) – k. 729-732; zeznania w charakterze strony A. K. (1) – k. 880-882).

Pozwany formułował w stosunku do strony powodowej m.in. następujące zarzuty i oskarżenia:

1)  w piśmie z dnia 19 lutego 2014 r. (k. 132-136) skierowanym do powoda 2 oraz (...) M. F. :

a.  „Pan, Pani Prezesie i tylko wyłącznie Pan ponosi całkowitą i wyłączną odpowiedzialność za poświadczenie nieprawdy podpisując dwustronnie umowę o świadczenie usług agencyjnych, naruszając w całości zapisy artykułu 271 Kodeksu karnego”;

b.  „[…] umowy zawarte są na poświadczeniu nieprawdy przez (...) Spółka (...) reprezentowaną przez Prezesa Zarządu A. K. (1)”;

c.  „Przechodząc dalej do meritum Pana pisma stwierdzamy, że w wywołanym przez Pana Prezesa, że §11 ust. 2 w związku z §11 ust. 1 ma zastosowanie takie samo poświadczenie nieprawdy przez Pana Prezesa jak udowodniono wyżej w §1 ust. 5 […]. Jest to kolejny zapis umowy, który Pan naruszał, a który w Pana arogancji próbuje Pan przerzucić na współpracowników.”;

d.  „Działając pod dużym mobbingiem na wynik […] wielokrotnie miał Pan sygnały od nas o naszych wątpliwościach dotyczących umów, procedur itp.”;

e.  „W tym stanie rzeczy kategorycznie można stwierdzić, że (...) Spółka z o.o. Polska godziła się na fakt, że klient zrezygnuje z zawartych umów. […] Należy uznać działanie (...) w tym zakresie jako celowe nacechowane na przetransferowanie odpowiedzialności finansowej w związku z odstąpieniem przez klienta od umowy na zleceniobiorcę”;

f.  „ten sposób zmuszani byliśmy do poświadczania nieprawdy w dniu egzaminu licencyjnego w innym przypadku miano z nami rozwiązać umowę o współpracy z (...)[…] taka procedura i takie praktyki omijania przepisów w (...) była i jest tolerowana w całej jego strukturze […].”;

2)  w piśmie z dnia 19 grudnia 2015 r. (k. 154-160) skierowanym do prezesa zarządu (...) S.A. w W., Komisji Nadzoru Finansowego, dyrektora Departamentu Licencji ubezpieczeniowych i Emerytalnych:

a.  […] ok. 90% osób […] nie posiadając umocowania tzn. nie posiadając stosownych upoważnień tj. wyczerpując znamiona art. 47 u.p.u. zostało dopuszczonych do wykonywania czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego przez agenta – Prezesa (...) A. K. (1)”;

b.  […] agent – Prezes (...) A. K. (1) dopuścił się naruszenia art. 271 § 1 i 3 k.k. poświadczając nieprawdę w momencie podpisywania umowy o świadczenie usług agencyjnych.”;

c.  […] agent w osobie Prezesa A. K. (1) był zainteresowany wyłudzeniem prowizji z Towarzystw Ubezpieczeniowych na dużą skalę w sposób świadomy i kierunkowy.”;

d.  „Jakie miliony złotych (...) będzie musiało oddać oszukanym Towarzystwom Ubezpieczeniowym przez działanie niezgodne z prawem (...). Czy zabezpieczenie pod zastaw egzekucyjny zakupionych samochodów v., p., mieszkań, domu w M., udziałów w spółkach finansowych są w stanie pokryć skalę procederu. Koszty przelotów helikopterem, wynajem stadionu we W., sponsorowanie pobytów zagranicznych dla żon A. K. (1) i jego dziecka, dla niani i dziecka M. Z. (2) już trzeba będzie zabezpieczyć z majątków prywatnych wskazanych Panów z (...).”;

e.  A. K. (1) ściśle współdziałał z Komisją egzaminacyjna i szkoleniowa w zakresie stosowania niedozwolonych prawem praktyk, a obecnie próbuje mataczyć w sprawie.”;

f.  „Jedyne logiczne w tym przypadku jest to, że działali jako grupa zorganizowana mająca jedyny cel: jak największe wyłudzenie prowizji z Towarzystw Ubezpieczeniowych”;

g.  „Jak Pan wytłumaczy przed organami kontroli ZUS, że […] nie odprowadzono w (...) składek na ubezpieczenie społeczne zmuszając do parafowania współpracowników stosownych zapisów w umowie o świadczenie usług agencyjnych.”;

2)  w piśmie z dnia 7 listopada 2015 r. (k. 161-162) skierowanym do prezesa zarządu (...) S.A., Komisji Nadzoru Finansowego, dyrektora Departamentu Licencji Ubezpieczeniowych i Emerytalnych:

a.  „W tym stanie rzeczy agent A. K. (1) dopuścił do wykonywania czynności pośrednika ubezpieczeniowego zgodnie z u.p.u. osobę nie posiadającą uprawnień do takiego działania, nie posiadającą umocowania prawnego zgodnie z u.p.u., co w całości wyczerpuje znamiona art. 47 u.p.u. Wszystkie zawarte w ten sposób umowy na klientów w tym również moja gdzie pośrednikiem ubezpieczeniowym bez umocowania prawnego był A. S. z Waszym Towarzystwem z mocy obowiązującego prawa są nieważne, a odpowiedzialność prawna i finansowa ponosi agent A. K. (1) jako strona (...)

b.  „Mając na uwadze działanie na bazie podstępu ze strony agenta (...) […]”

3)  w piśmie z dnia 27 marca 2015 r. (k. 165-168) skierowanym do prezesa i dyrektora biura zarzadzania sprzedażą (...), Komisji Nadzoru Finansowego:

a.  „Prezes Zarządu (...) zawierając umowę o współpracy agencyjnej z potencjalnymi współpracownikami poświadczył nieprawdę wyczerpując do ma znamiona przestępstwa zgodnie z artykułem 271 Kodeksu karnego. Przestępstwo to jest nazwane poświadczeniem nieprawdy.”

b.  „Kto poświadcza nieprawdę: (...) w osobie Prezesa Zarządu???? Czy (...)??? […]. Czy perspektywa utraty wielu milionów (...) od agenta (...) jest wykładnią Pana stanowiska?????”;

c.  „Pełna dokumentacja wskazanego matactwa w podnoszonej przez nas sprawie znajduje się w dokumentacji zgromadzonej w (...) i (...).”;

d.  „Uznanie przez Wasze Towarzystwo Ubezpieczeniowe nieważności wpisu do Krajowego Rejestru Agentów Ubezpieczeniowych prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego jako nieważnie z dniem wpisu z uwagi na poświadczeniem przez (...) w osobie Prezesa Zarządu nieprawdy!!”;

e.  „Wciągu trzech ni zdobędzie Pan dowody, że Prezes (...) poświadczył nieprawdę w dniu zawarcia umów o współpracy agencyjnej z nowymi współpracownikami […]. W ciągu trzech dnia otrzyma Pan materiał, że agent (...) w osobie Prezesa Zarządu dopuszczał się działania niezgodnego z prawem, a tym samym naraził Wasze Towarzystwo Ubezpieczeniowe swym działaniem na duże straty materialne. Działanie takie jakie zaprezentowało (...) w tym temacie wprowadzało w błąd Wasze Towarzystwo Ubezpieczeniowe.”;

4)  w piśmie z dnia 5 stycznia 2014 r. (k. 139-146) skierowanym do powoda 2 oraz prezesa holdingu M. F.:

a.  „W mechanizmach organizacyjnych jakie panują w (...) Polska nie istnieje taka opcja, że w stosowanie praktyki (...) łamania postanowień umowy o świadczenie usług agencyjnych nie był wprowadzony cały zarząd w tym osoba Pana Prezesa. […] Deklarowane dopuszczenie przez zarząd (...) do fikcji licencyjnej i na bazie powyższego doprowadzanie do zawierania umów przez takich agentów, czerpanie z tego milionowych korzyści przez (...) przerzuca pełną odpowiedzialność na stronę (...).”;

b.  „[…] nacechowane to było mobbingowaniem zleceniobiorcy przez zleceniodawcę – (...);

c.  Tym samym można dojść do wniosku, że (...) wyciągało nowo pozyskanych pracowników i ich produkcję w pułapkę finansową zakładając z góry, że umowy padną a konsekwencje finansowe poniosą agenci – dłużnicy.”

d.  (...) nie była i nie jest zainteresowana kontynuacją umów zawartych z klientami”;

5)  w wiadomości e-mail z dnia 16 listopada 2016 r. (k. 173-174; zeznania świadka M. Z. (1) – k. 697-702; zeznania świadka A. K. (2) – k. 729-732; zeznania w charakterze strony A. K. (1) – k. 880-882) , skierowanej do kilkudziesięciu współpracowników (agentów) powoda 1:

a.  „W ten sposób dokonując podstępu, bez wiedzy nowych potencjalnych współpracowników, (...) umocowało wspomniane w załącznikach osoby jako pośredników ubezpieczeniowych co do całości narusza art. 47 u.p.u. […]. Wszelkie umowy na klientów, szkolenia i egzaminy nowych współpracowników w takim przypadku są z mocy prawa nieważne mając na względzie sfałszowanie licencji o czym Pan Prezes miał pełną świadomość […].”;

6)  w piśmie z dnia 11 marca 2016 r. (k. 176-178; zeznania świadka A. K. (2) – k. 729-732) , skierowanym do prezesa zarządu (...) S.A. w W.:

a.  […] Protokół z egzaminu testowego do uprawnień licencyjnych z dnia 21 listopada 2012 r. wystawiony został poz. 25 na osobę R. P. na podstawie sfałszowanej dokumentacji przez grupę zorganizowaną, tj. współpracowników (...) […].”

b.  […] stwierdzamy z całą odpowiedzialnością, że wskazane osoby działając jako zorganizowana grupa przestępcza w celu docelowym wyłudzenia prowizji Waszego Towarzystwa Ubezpieczeniowego […].”;

7)  w wiadomości e-mail z dnia 26 marca 2016 r. (k. 179-180, k. 181v-184v; zeznania świadka A. P. – k. 732-733; zeznania w charakterze strony A. K. (1) – k. 880-882) , wysłanej do prezydentów i dyrektorów (...):

a.  „[…] dyrektorzy (...) działali przez lata do 2012 r. jak zorganizowana grupa przestępcza, tworząc sfałszowaną dokumentację nowych współpracowników (...) […].”;

b.  „Wszyscy oszukali takim działaniem Finansową Komisję Ubezpieczeniową.”;

c.  „[…] Prezes (...) A. K. (1) okazywał dokumenty-fałszował porozumienia z innymi sygnaturami za nowych współpracowników.”;

d.  „Umowa zawiera fałszywe oświadczenie Prezesa (...) A. K. (1) […]”;

8)  w załączniku nr 3 do sprzeciwu pozwanego od nakazu zapłaty z dnia 7 maja 2015 r. (k. 193v-200);

a.  […] Jeżeli pośrednicy ubezpieczeniowi/praktykanci/ nie posiadali licencji KNF zgodnej z prawem, a zarząd w osobie Prezesa Zarządu A. K. (1) o powyższym wiedział jako agent ubezpieczeniowy działający na rzecz wielu Towarzystw Ubezpieczeniowych i akceptował na bazie powyższego zawieranie umów przez osoby do tego nieupoważnione, a następnie pobierał prowizje pośrednikom ubezpieczeniowym/praktykantom/ to konsekwencje finansowe i prawne ponosi (...).”;

b.  […] Umowy podpisywane przez Prezesa Zarządu A. K. (1) są datowane wcześniej niż daty przejścia szkoleń i egzaminów co w całej rozciągłości potwierdzi stawiane wyżej zarzuty o nieważności umów o świadczenie usług agencyjnych oraz braku umocowania prawnego aby wykonywać czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego na rzecz agenta – powoda (...) o czym reprezentujący powoda A. K. (1) miał pełną wiedzę.”;

c.  „Tym samym można dojść do wniosku, że (...) wciągało nowo pozyskanych pracowników i ich produkcję w pułapkę finansową zakładając z góry, że umowy padną, a konsekwencje finansowe poniosą agenci – dłużnicy”.

W piśmie z dnia 18 lutego 2015 r. skierowanym do powoda 2, M. H. i T. H. wskazali, że mimo odmiennej treści nie są sygnatariuszami pisma z dnia 5 stycznia 2014 r., nie podpisywali tego pisma własnoręcznie, zostało ono napisane i sygnowane bez ich wiedzy i zgody. Analogicznie pozwany postąpił z pismem z dnia 19 lutego 2014 r. (k. 132, 137). Załączona do pism jako odrębny dokument lista z podpisami wskazanych tamże osób, zawiera własnoręczne podpisy M. H. i T. H., jednakże rzeczona lista nie dotyczyła pisma z dnia 5 stycznia 2014 r. oraz z 19 lutego 2014 r., lecz została sporządzona w zupełnie innym celu. Pozwany bez zgody i wiedzy osób podpisanych na liście, dołączył ją do dwóch powyższych pism (dowód: pismo z 18 lutego 2015 r. – k. 217-218; zeznania świadka T. H. – k. 711-715; zeznania świadka M. H. – k. 715-717).

Pismem z dnia 22 kwietnia 2015 r. powód 1 wezwał pozwanego do zaniechania naruszeń dóbr osobistych spółki poprzez niezwłoczne zaprzestanie rozpowszechniania pism skierowanych do partnerów handlowych (...), instytucji publicznych oraz innych podmiotów powiązanych z (...), mających na celu wykazać rzekome działanie (...) sprzeczne z prawem i zasadami uczciwej konkurencji (dowód: wezwanie z 22 kwietnia 2015 r. do zaniechania naruszeń – k. 215-216).

W toku niniejszego procesu pozwany formułował w stosunku do powodów następujące twierdzenia:

a)  w odpowiedz na pozew z dnia 26 lipca 2016 r. (k. 269-285):

⚫.

⚫

„Powód wywołując dowód w postaci ankiety personalnej złożonej do powoda (...) w dniu 2 listopada 2012 r. /data wpływu do powoda/ poświadcza nieprawdę.”

⚫

„Zarówno M. Z. (2) prowadzący własną działalność ubezpieczeniową od 2007 r. w ramach agenta ubezpieczeniowego – powoda (...) jak i M. D. (1) prowadzący własną działalność ubezpieczeniową od 2006 r. w ramach agenta ubezpieczeniowego – powoda (...) działali w sposób świadomy, celowi i kierunkowy działali jako zorganizowana grupa przestępcza mając na uwadze również zależność marketingową M. D. (2) od M. Z. (2) w strukturze piramidalnej powoda (...).”;

⚫

„powód (...) dokonywał bezprawnego mocowania współpracowników z naruszeniem zapisów ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, a szczególnie art. 47 u.p.u., że powód osobiście i w ramach powoda dokonywano fałszowania dokumentów niezbędnych do wykonywania czynności agencyjnych.”;

⚫

„Skoro zatem powód (...) występujący jako agent ubezpieczeniowy i zatrudniający (...) wiedział, że (...) w tym pozwany nie posiada 152 godzinnych szkoleń i nie podszedł do egzaminu […] tzn., że powód działał w sposób świadomy, celowy i kierunkowy, dokonywał w ramach powoda oszustw fałszowania dokumentów w zorganizowanej grupie przestępczej jak wskazano wyżej.”;

⚫

„[…] mając na uwadze wielokrotne działanie przez powoda związane jest z poświadczeniem nieprawdy, przerabianiem dokumentów, fałszowaniem podpisów jest działaniem kierunkowym i celowym.”

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie dowodów z dokumentów złożonych do akt postępowania powołanych w treści uzasadnienia. Wartość dowodowa dokumentów oraz wydruków z wiadomości e-mail stanowiących podstawę rozstrzygnięcia, nie budziła zastrzeżeń Sądu. Pozwany nie zaprzeczał faktom formułowania w stosunku do powodów twierdzeń i zarzutów, w których powodowie upatrują zasadności wywodzonych roszczeń.

Dowody z dokumentów złożonych do akt postępowania a nie powołane w treści uzasadnienia Sąd pominął ze względu na wątpliwości co do ich wiarygodności lub też ze względu na fakt, iż dotyczyły one okoliczności nieistotnych dla rozstrzygnięcia.

Wątpliwości Sądu wzbudziły złożone przez pozwanego wraz z odpowiedzią na pozew oświadczenia współpracowników pozwanego (k. 302-318). Przedmiotowe dokumenty stanowiły wyłącznie nieuwierzytelnione kopie. Zważywszy na całokształt okoliczności sprawy, w tym sposób wykorzystywania podpisów swoich współpracowników przez pozwanego, opisany przez świadków T. i M. H., Sąd nabrał poważnych podejrzeń, co do prawdziwości twierdzeń podnoszonych w tychże oświadczeniach oraz samodzielności ich formułowania. Nie mogło ujść także uwadze Sądu, że omawiane oświadczenia mogły zostać złożone w następstwie żądań powoda 1 do zwrotu przez współpracowników pozwanego prowizji od umów ubezpieczenia, które zostały wypowiedziane w związku z brakiem opłacania składek. Znamiennym jest, że pozwany nie wnioskował o przesłuchanie żadnej z osób które rzekomo złożyły owe oświadczenia, pozwalając Sądowi na zweryfikowanie autentyczności i wiarygodności tychże oświadczeń. Na marginesie dodać także należy, że większość złożonych przez pozwanego oświadczeń, została sporządzona bardzo podobnym charakterem pisma i językiem wypowiedzi, charakterystycznym dla pozwanego.

Sąd pominął dowody z dokumentów urzędowych oraz prywatnych związanych ze sporem stron o zwrot prowizji wypłaconych pozwanemu przez powoda 1 w związku z umowami ubezpieczenia, które następnie zostały wypowiedziane. Niniejszy proces nie stanowił miejsca do rozstrzygania zasadności tego rodzaju żądań. Przedmiotem procesu była ocena czy oznaczone przez powodów twierdzenia i zarzuty stawiane przez pozwanego, naruszają dobra osobiste powodów. W przypadku natomiast pozytywnej odpowiedzi na to pytanie, zweryfikowanie czy wystąpiły okoliczności faktyczne wyłączające bezprawność takiego naruszenia. Kwestie rozliczeń finansowych stron stanowią przedmiot innego postępowania sądowego. Sąd dysponował umową zawartą przez strony, której treść precyzuje zasady naliczania oraz rozliczania prowizji i ten dokument był wystarczający do oceny żądań powodów. Skoro bowiem pozwany zdecydował się na zawarcie tego rodzaju umowy o oznaczonej treści, typowej w środowisku pośrednictwa ubezpieczeniowego, to pozwany nie może w związku z jej realizacją formułować zarzutów wskazujących, że żądanie zwrotu prowizji jest elementem nielegalnej działalności powodów. Co do sposobu naliczania i rozliczania prowizji, umowa nie zawiera żadnych poprawek, czy też dodatkowych odręcznych naniesień. Zdaniem Sądu, to kwestie związane z roszczeniami finansowymi powoda 1, stanowiły motywację pozwanego do podejmowania objętych niniejszym sporem działań. Potwierdza to nie tylko treść pism i wiadomości e-mail pozwanego wskazywanych w pozwie, ale także zeznania świadka T. H.. Pozwany w żaden sposób nie wykazał ponadto, aby dokumenty sygnowane podpisem pozwanego, zostały podrobione lub przerobione. Tego rodzaju zarzuty stanowią niepotwierdzone gołosłowne twierdzenia pozwanego.

Sąd pominął wnioski dowodowe pozwanego o zwrócenie się do podmiotów sprawujących nadzór nad działalnością finansową i ubezpieczeniową w ramach działalności powoda 1 o udzielnie odpowiedzi na formułowane przez pozwanego pytania. Tego rodzaju wniosek, nie mógł zostać uwzględniony, gdyż postępowanie dowodowe służy ustalaniu faktów za pomocą katalogu dowodów oznaczonych w Kodeksie postępowania cywilnego. Nie mogą stanowić dowodu opinie podmiotów trzecich.

Sąd pominął wnioski dowodowe pozwanego o zwrócenie się do wskazywanych instytucji lub podmiotów o nadesłanie oznaczonych w pismach procesowych pozwanego dokumentów. Należy powtórzyć, że zakres okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia wyznacza przedmiot niniejszego postępowania. Niniejszy proces nie jest narzędziem do podważania zasadności roszczeń powoda 1 o zwrot prowizji wypłaconych w ramach stosunku prawnego łączącego strony. To czy dany dowód jest istotny dla rozstrzygnięcia (art. 227 k.p.c.), co determinowało pozytywne rozpoznanie wniosków dowodowych stron, uzależnione było od tego czy określony wniosek dowody lub dowód, można było połączyć, z podstawą faktyczną w oparciu o którą powodowie formułowali swoje roszczenia. Sprowadzało się to do oceny poszczególnych sformułować, cytowanych przez powodów a w których upatrywali oni naruszenia swoich dóbr osobistych. Wnioski dowodowe pozwanego zostały pominięte, gdyż nie spełniały one powyższych warunków. Pozwany powoływał dowody na okoliczności leżące poza istotą sporu. Ponadto wnioski dowodowe formułowane przez pozwanego po wniesieniu odpowiedzi na pozew były sprekludowane (art. 207 § 6 k.p.c. - Dz.U. z 2016 r. poz. 1822 t.j.). Pozwany w żaden sposób nie uprawdopodobnił aby brak zgłoszenia dowodu w odpowiedzi na pozew wynikało z braku winy pozwanego lub też nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy. Stałe formułowanie przez pozwanego nowych wniosków dowodowych Sąd postrzegał jako działania mające na celu opóźnienie rozpoznania niniejszej sprawy, działanie stanowiące naruszenie art. 3 k.p.c. – dobrych obyczajów, będąc przykładem nadużycia przez stronę uprawnień procesowych.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania przesłuchanych w sprawie świadków oraz zeznania A. K. (1) w charakterze strony. Korelują one bowiem z materiałem dowodowym w postaci dokumentów, są spójne, logiczne oraz wzajemnie się uzupełniają. Sąd dokonał przesłuchania świadków w ramach zabezpieczenia dowodu, ze względu na permanentne niestawiennictwo pozwanego na wyznaczane terminy rozpraw oraz w związku z faktem, że część świadków była w podeszłym wieku, przyjeżdżała na rozprawy z poza W.. Pozwany mimo wiedzy o przesłuchaniu świadków w trybie zabezpieczenia dowodu, nie wnioskował o dopuszczenie dowodu z uzupełniających zeznań tych świadków. W tym stanie rzeczy, nie było przeciwskazań do włączenia wskazywanych zeznań do podstawy faktycznej rozstrzygnięcia.

Sąd pominął dowód z przesłuchania pozwanego w charakterze strony (k. 882v), gdyż nadesłane przez pozwanego zaświadczenie lekarskie było nieczytelne i Sąd nie był w stanie ocenić czy zostało wystawione przez lekarza sądowego. Ponadto dowód z przesłuchania strony ma wyłącznie charakter uzupełniający, nie może stanowić samodzielnej podstawy do formułowania podstaw faktycznych rozstrzygnięcia w przypadku sporu stron co do faktów objętych procesem.

Sąd nie uwzględnił wniosku pozwanego o przekazanie sprawy do sądu okręgowego właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego, gdyż tego rodzaju zarzut mógł zostać podniesiony przez pozwanego w stanie prawnym właściwym dla wniesienia pozwu, najpóźniej w odpowiedzi na pozew (art. 202 k.p.c. - Dz.U. z 2014 r. poz. 101 t.j.). Pozwany takiego wniosku w odpowiedzi na pozew nie sformułował (k. 269-275v), wobec czego wnioski pozwanego o przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Poznaniu, jako spóźnione nie mogły odnieść oczekiwanego przez pozwanego rezultatu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało w całości na uwzględnienie.

Podstawę materialnoprawną sformułowanych przez powodów roszczeń stanowią przepisy art. 23 k.c., 24 k.c., 448 k.c. w zw. z art. 43 k.c. Dwie pierwsze normy prawne, odczytywane łącznie przewidują, że dobra osobiste człowieka są chronione oraz że osoba, której dobro osobiste zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może również żądać zadośćuczynienia pieniężnego, do którego należy stosować przepis art. 448 k.c. zgodnie z którym w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę „…”, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Na mocy odesłania zawartego w art. 43 k.c. powołane przepisy stosuje się odpowiednio do osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych w rozumieniu art. 33 ¹ k.c. Ustawodawca nie ograniczył bowiem omawianych środków ochrony wyłącznie do osób fizycznych (zob. wyrok SN z 13 stycznia 2012 r., I CSK 790/10, LEX nr 1129077).

Proces subsumpcji na kanwie oceny roszczeń o naruszenie dóbr osobistych sprowadza się do czterech etapów (przesłanek): I/ zbadania czy wskazywane przez powoda zdarzenie z którym wiąże naruszenie dóbr osobistych przez pozwanego faktycznie nastąpiło we wskazywanym rozmiarze i natężeniu (ciężar dowodu wykazania tych okoliczności obciąża powoda); II/ w przypadku pozytywnej weryfikacji pkt I. - oceny czy określone działanie pozwanego stanowi naruszenie wskazywanych przez powoda dóbr osobistych; III/ w przypadku pozytywnej weryfikacji pkt. I i II, podniesienia przez pozwanego zarzutu braku bezprawności działania naruszyciela (występuje tutaj domniemanie bezprawności) - zbadania czy istnieją okoliczności wyłączające ową bezprawność (ciężar dowodu spoczywa tutaj na pozwanym, który musi obalić domniemanie bezprawności); IV/ w przypadku ziszczenia się dwóch przesłanek pozytywnych (pkt I i II), przy jednoczesnym braku okoliczności wyłączających bezprawność działania (pkt III), ostatnim, właściwym etapem procesu stosowania prawa przez Sąd, jest ustalenie sposobu pozwalającego na usunięcie negatywnych skutków naruszenia dóbr osobistych (w granicach żądań pozwu) adekwatnego do wykazanej przez powoda skali naruszenia dóbr osobistych.

W ramach niniejszego procesu poza sporem pozostawało, iż pozwany sformułował wskazywane przez powodów wyrażenia. Pozwany nie zaprzeczył temu, iż jest ich autorem, a fakt kierowania w stosunku do powodów objętych sporem wyrażeń, został potwierdzony przez świadków wykonujących czynności służbowe w powodowej spółce. Ziszczenie się przesłanki nr I nie mogło tym samym budzić żadnych wątpliwości.

Szczegółową wykładnię i ocenę drugiej przesłanki (II.) trzeba rozbić na trzy części: nakreślić ogólny charakter prawny dóbr osobistych; wyjaśnić znaczenie konkretnych dóbr osobistych wskazywanych przez powodów; wyznaczyć reguły interpretacyjne, którymi trzeba się kierować dokonując oceny czy dana wypowiedź godzi w dobra osobiste podmiotu domagającego się udzielenia ochrony prawnej.

Dobra osobiste stanowią wartości niemajątkowe, wiążące się z osobowością człowieka i uznawane powszechnie w społeczeństwie, są uznawanymi przez system prawny wartościami obejmującymi fizyczną i psychiczną integralność człowieka, jego indywidualność oraz godność i pozycję w społeczeństwie (zob. komentarz do art. 23 k.c. red. Gniewek 2019, wyd. 9/Machnikowski [w] system informacji prawnej Legalis).

Wskazywane przez powodów „godność osobista” razem z „dobrym imieniem” składa się na zdefiniowane w art. 23 k.c. pojęcie „czci” każdego człowieka. Godność osobista stanowi wewnętrzny element „czci” człowieka. Jest nim własne wewnętrzne przekonanie danego człowieka o jego etycznym i moralnym nieposzlakowaniu oraz oczekiwanie czci wobec siebie rozumianej jako pozytywne nastawienia innych osób wobec niego ze względu na społeczne i osobiste wartości, które reprezentuje. Tak rozumiana godność nie podlega wartościowaniu, a jej naruszenie występuje, gdy bez uzasadnionych podstaw, zwłaszcza w obecności osób trzecich, traktuje się kogoś negatywnie i wyraża się o nim w sposób niepochlebny (zob. uzasadnienie wyroku SN z 21 marca 2007 r., I CSK 292/06, Legalis nr 156746). "Dobre imię" stanowi element zewnętrzny dobra osobistego w postaci czci człowieka. Oznacza dobrą sławę, dobrą opinię innych ludzi, szacunek, którym obdarza daną osobę otoczenie. Dobra sława (dobre imię) obejmuje wszystkie dziedziny aktywności życiowej osoby: jej życie osobiste, zawodowe i społeczne. Naruszenie dobra osobistego w postaci „czci człowieka”, może nastąpić zarówno przez pomówienie o ujemne postępowanie w życiu osobistym i rodzinnym, jak i przez zarzucenie niewłaściwego postępowania w życiu zawodowym, naruszające dobre imię danej osoby i mogące narazić ją na utratę zaufania potrzebnego do wykonywania zawodu lub innej działalności (zob.m.in. wyrok SN z 29 października 1971 r., II CR 455/71, Legalis nr 15772; wyrok SN z 08 maja 2014 r., V CSK 361/13).

Powyższe rozważania, jak już zaznaczono pozostają niewątpliwie aktualne również w stosunku do osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Dobre imię podmiotu nie będącego osobą fizyczną łączone jest jednak w takich przypadkach z opinią, jaką o niej mają inni uczestnicy obrotu gospodarczego, a także to w jaki sposób taki podmiot odbierany jest w przestrzeni publicznej, której ocena może także wpłynąć na prowadzoną działalność gospodarczą. Uwzględnia się tu nie tylko renomę wynikającą z dotychczasowej działalności takiego podmiotu, ale i niejako jej zakładaną (domniemaną) renomę począwszy od chwili jej powstania. Dobre imię osoby prawnej czy też jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną naruszają wypowiedzi, które obiektywnie oceniając, przypisują takiemu podmiotowi, funkcjonującemu w konkretnych warunkach społeczno - gospodarczych niewłaściwe postępowanie mogące spowodować utratę do niego zaufania potrzebnego do prawidłowego funkcjonowania w zakresie swych zadań (zob. m.in. wyrok SN z 09 czerwca 2005 r., III CK 622/04, LEX nr 180853).

Dokonując natomiast oceny, czy w danej sytuacji nastąpiło naruszenie konkretnego dobra osobistego należy odnosić się do poglądów panujących w społeczeństwie, posługiwać się w tym celu abstrakcyjnym wzorcem „przeciętnego obywatela”, nie zaś odwoływać się do jednostkowych odczuć i ocen osoby pokrzywdzonej. Z tak pojmowanej obiektywnej koncepcji dóbr osobistych, wynika dyrektywa nakazująca dokonywać interpretacji poszczególnych wypowiedzi, stanowiących potencjalne źródło naruszenia dóbr osobistych, w świetle ogólnie obowiązujących reguł znaczeniowych języka, przy założeniu przeciętnej kompetencji językowej odbiorcy danego komunikatu oraz z uwzględnieniem całego kontekstu wewnątrztekstowego i sytuacyjnego (zewnętrznego) towarzyszącego danej wypowiedzi. Decydujące znaczenie ma to w jaki sposób poszczególne zwroty (w kontekście całości przekazu) odbierane są społecznie. Nie bez znaczenia jest tutaj także sama motywacja działań sprawcy naruszenia. Należy się zatem kierować kryteriami obiektywnymi, a nie subiektywnymi przy ocenie czy i w jakim stopniu doszło do naruszenia dobra osobistego w konkretnym przypadku (zob. m.in. A. Szpunar, Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1979, s. 106, Z. Radwański, Prawo cywilne - część ogólna, Warszawa 1993, s. 121, a także wyrok SN z 11 marca 1997 r., III CKN 33/97, Lex nr 29457; wyrok SN z 28 lutego 2003 r., V CK 308/02, Lex nr 103005).

Kierując się zaprezentowanym rozumieniem dóbr osobistych wskazywanych przez powodów oraz dyrektywami wykładni wypracowanymi w orzecznictwie oraz doktrynie, zdaniem Sądu wypowiedzi pozwanego będące przedmiotem niniejszego procesu stanowią naruszenie dobrego imienia oraz godności powoda 2 oraz renomy powoda 1.

Oceniając liczne wypowiedzi pozwanego pod adresem powodów przytoczone w ramach podstawy faktycznej uzasadnienia wyroku, należy wyjaśnić, że zdaniem Sądu publiczne zarzucanie powodowi 2 przestępstwa poświadczenia nieprawdy w rozumieniu art. 271 k.k. w stosunku do zawieranych z pozwanych oraz innymi agentami umów, bez wątpienia uderza bezpośrednio w cześć powoda 2. Tego rodzaju stanowcze i jednoznaczne oskarżenia, wymagają potwierdzenia przez powołane do tego organy państwa i niezawisły sąd. Pozwany tymczasem poza własnym wewnętrznym przekonaniem i gołosłownymi twierdzeniami nie przedstawił żadnego dowodu mogącego potwierdzać tę okoliczność, nie sformułował także odpowiednich wniosków dowodowych mogących jednoznacznie wyjaśnić przedmiotową kwestię. Jej rozstrzygnięcie wymagało wiedzy specjalnej, dopuszczenia dowodu z opinii biegłego sądowego grafologa. Odpowiedni wniosek dowodowy w tym przedmiocie, nie został sformułowany przez pozwanego, który tym samym nie obalił domniemania bezprawności swojej wypowiedzi w omawianym zakresie.

Według Sądu także pozostałe zarzuty pozwanego podnoszone we wskazywanej przez powodów korespondencji, naruszają cześć powoda 2. Tak należy oceniać zarzuty według których: powód 2 akceptował i tolerował wykonywanie czynności agencyjnych przez współpracowników powoda 1, nieposiadających rzekomo stosownych uprawnień, co miało wyczerpywać znamiona czyny z art. 47 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym; powód 2 miał brać udział w podrabianiu lub przerabianiu podpisów potencjalnych współpracowników na dokumentach szkoleniowych; powód 2 brał udział w wyłudzeniach i oszustwach względem towarzystw ubezpieczeniowych, przywłaszczając sobie wielomilionowe zyski, sprzeniewierzając jednocześnie fundusze powoda 1.

Jako naruszające renomę powoda 1 uznać należy zarzuty pozwanego wskazujące na: uczestniczeniu w procederach zmierzających do wyłudzeń od towarzystw ubezpieczeniowych; stosowanie mobbingu względem współpracowników; godzenie się na rezygnację przez klientów z zawieranych umów oraz przerzucanie odpowiedzialności za te działania na współpracowników, przewłaszczanie wynagrodzenia; zmuszanie współpracowników do poświadczania nieprawdy i podpisywania z góry narzuconych oświadczeń; dopuszczanie się nadużyć w organizacji egzaminów; nie dokonywania stosownych rozliczeń z ZUS z tytułu zawartych umów o współpracę; stosowanie podstępu.

Prawdziwości żadnego z powyższych zarzutów pozwany w toku niniejszego procesu nie wykazał. Co więcej zebrany materiał dowodowy wskazuje, że to sam pozwany nie stosował się do standardów funkcjonujących w ramach powodowej spółki oraz wynikających z przepisów prawa bezwzględnie obowiązującego. Pozwany ograniczał pozyskiwanym współpracownikom czas szkoleń oraz przeprowadzał egzaminy licencyjne w sposób mający zapewnić zdobycie uprawnień przez werbowanych współpracowników. Okoliczności sprawy wskazują, że motywem działania pozwanego były zyski wynikające z części prowizji wypracowywanych przez tychże współpracowników. Przedmiotowe praktyki pozwanego zostały powstrzymane przez pozwanego 2 w momencie powzięcia o nich wiedzy od T. H.. Postępowanie dowodowe wykazało także, iż to pozwany starał się wykorzystać zasady wypłaty prowizji przez współpracujące z powodem 1 towarzystwa ubezpieczeniowe, nakłaniając współpracowników do wykupywania polis i opłacania kilku składek, w celu zdobycia prowizji. Jednocześnie mimo jasnego w tym zakresie treści stosunku prawnego łączącego strony, pozwany upatrywał w działaniach powodów egzekwujących postanowienia umowy bezprawność, zarzucając powodom czyny przestępcze, naruszanie przepisów prawa bezwzględnie obowiązującego, niegospodarność oraz oszukiwanie partnerów biznesowych. Nie ulega wątpliwości, że kierowanie przez pozwanego korespondencji zawierającej tego rodzaju zarzuty, do partnerów biznesowych powoda 1, spółki „matki”, klientów oraz innych agentów, narusza wskazywane w pozwie oraz dalszych pismach procesowych dobra osobiste zarówno powoda 1 jak i powoda 2. Stawia powodów w niekorzystnym świetle wpływając negatywnie na renomę powoda 1 oraz cześć powoda 2.

Bez wątpienia za naruszające dobra osobiste powodów należało uznać powielane przez pozwanego w toku niniejszego postępowania w pismach procesowych zarzuty oraz oskarżenia wskazujące na popełnienie przez powodów przestępstw. Oceny formułowane przez strony w toku sporu sądowego muszą być wyważone oraz stonowane. Wypowiedzi pozwanego zawarte we wskazywanych przez powodów pismach procesowych, charakteryzują się stanowczością i jednoznacznością znacznie wykraczającą poza przyjęte powszechnie normy sporu sądowego. Ich ton ma charakter oskarżycielski, a pozwany formułuje swoje wypowiedzi w sposób wskazujący, że osoby kierujące powodową spółką oraz powód 2 zostali już skazani prawomocnymi wyrokami sądu karnego za zarzucane im przez pozwanego rzekome przestępstwa. Pozwany nie udowodnił tymczasem poza własnymi gołosłownymi twierdzeniami, aby na strona powodowa została skazana przez sąd karny za rzekome przestępstwa wskazywane w pismach procesowych pozwanego lub aby chociażby powodom postawiono zarzuty przez prokuraturę. Pozwany nie wykazał także prawdziwości żadnych z licznych oskarżeń formułowanych w stosunku do powodów.

Pochylając się nad postulowanymi przez powodów sposobami, pozwalającymi na usunięcie, zniwelowanie negatywnych skutków naruszenia przez pozwanego dóbr osobistych powodów według Sądu, zważywszy na zasięg, intensywność, intencjonalność działania pozwanego oraz nasilenie złej woli pozwanego wszystkie wnioskowane sposoby usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych powodów były w realiach niniejszej sprawy uzasadnione.

Zasadniczym sposobem zmierzającym do przywrócenia stanu sprzed naruszenia dóbr osobistych powodów przez pozwanego stanowią przeprosiny powodów przez pozwanego. Treść, forma oraz miejsce publikacji przeprosin wskazane przez powodów nie budzą wątpliwości Sądu. Godząca w dobra osobiste powodów bezprawna działalność pozwanego była bowiem długotrwała oraz skierowana do szerokiego grona odbiorców, wykraczających poza wewnętrzne ramy struktury organizacyjnej powoda 1. Z tego względu zasadna jest publikacja przez pozwanego przeprosin powodów na pierwszej stronie ogólnopolskiego dziennika „(...)” oraz (...). Publikacja tego rodzaju przeprosin poza walorem informacyjnym stanowić będzie także formę moralnego zadośćuczynienia dla powodów za liczne, szerokie i długotrwałe naruszenia dóbr osobistych. Sama treść przeprosin powodów jest według Sądu stonowana, krótka, zwięzła i oddająca istotę sprawy, nie wymagała wobec tego żadnych korekt. Publiczne przeprosiny powodów w dziennikach o zasięgu ogólnopolskim, pozwolą na odbudowę przynajmniej części renomy powoda 1 oraz usunięcie skutków naruszenia czci powoda 2, naruszonych bezprawnymi działaniami pozwanego. Dodać należy, że w zakresie treści, formy i sposobu publikacji przeprosin, pozwany nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń w toku niniejszego procesu wobec czego Sąd orzekł w tym zakresie zgodnie z żądaniem powodów, uznając, że jest ono odpowiednie i wykonalne z technicznego punktu widzenia.

Sąd przychylił się także do wniosku powodów o upoważnienie do opublikowania oświadczeń, na koszt pozwanego, w przypadku niewykonania obowiązku publikacji we wskazanych terminach. Orzekając w tym przedmiocie Sąd miał na względzie, iż obowiązek usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych, polegający na złożeniu przez dłużnika oświadczenia odpowiedniej treści w formie ogłoszenia, podlega egzekucji na podstawie art. 1049 k.p.c., gdyż obowiązek taki należy uznać za czynność zastępowalną. Ze względów celowościowych uzasadnione jest aby sąd - wyrokując na podstawie art. 24 k.c. i zobowiązując pozwanego do złożenia stosowanego oświadczenia - wskazywał jednocześnie, na wniosek powoda, czynność, którą ten może przedsięwziąć na wypadek niewykonania wyroku przez zobowiązanego, może to bowiem uelastycznić egzekucję oraz usunąć powstające w jej toku trudności, a tym samym ograniczyć czas potrzebny do usunięcia skutków naruszeń dóbr osobistych. Możliwość taka została dopuszczona w orzecznictwie (zob. m.in. uchwalę SN z 28 czerwca 2006 r., III CZP 23/06, OSNC 2007, nr 1, poz. 11).

Ze względu na intensywność, długotrwałość, intencjonalność i nacechowanie złej woli ze strony pozwanego, realizującego w sposób świadomy i wyrafinowany plan oczerniania powodów, Sąd uznał, że środkiem uzupełniającym do przeprosin, zapewniającym usunięcie skutków naruszenia dóbr osobistych powodów jest zadośćuczynienie pieniężne. Żądana przez powodów kwota zadośćuczynienia pieniężnego w wysokości 10.000 zł nie jest wygórowana, zważywszy na skalę naruszenia dóbr osobistych powodów przez pozwanego. Pozwany nie kwestionował jej wysokości a także celu na który ma zostać przekazana.

Stan zagrożenia dobra osobistego stwarza takie zachowanie, które obiektywnie postrzegane, może wywołać stan obawy, że dojdzie do naruszenia danego dobra. Podobnie, jak w wypadku naruszenia dobra osobistego, nie jest tutaj wystarczające samo subiektywne przekonanie (obawa) potencjalnie pokrzywdzonego co do istniejącego stanu zagrożenia jego dóbr osobistych (zob. wyrok SN z 26 lutego 1965 r., II CR 13/65, Legalis). Obawa przyszłych naruszeń musi być realna, obiektywnie uzasadniona istniejącymi okolicznościami (np. podjętymi przez sprawcę czynnościami przygotowawczymi), a więc musi istnieć wystarczająco wysokie prawdopodobieństwo nastąpienia naruszenia lub dalszych naruszeń określonego dobra osobistego. Wykazanie istnienia tego prawdopodobieństwa obciąża domagającego się ochrony (zob. wyrok SN z 18 listopada 2005 r., IV CK 213/05, Legalis).

Stan zagrożenia dobra osobistego może być stanem pierwotnym, niepoprzedzonym wcześniejszym naruszeniem, lub też, co w praktyce występuje znacznie częściej, stanowić konsekwencję dokonanego uprzednio naruszenia dobra osobistego. O realnej obawie dalszego naruszenia można wówczas wnioskować z charakteru lub sposobu już dokonanego naruszenia (np. w treści publikacji prasowej stanowiącej źródło naruszenia dobrego imienia wprost znajduje się zapowiedź kontynuowania tego tematu lub sama treść opublikowanej informacji wzbudza duże zainteresowanie opinii publicznej i wywołuje komentarze, co pozwala przypuszczać, że temat publikacji będzie dalej przedmiotem publicznego zainteresowania). O prawdopodobieństwie dalszych naruszeń (a tym samym istniejącym stanie zagrożenia) może świadczyć również samo działanie sprawcy, w sposób ciągły i uporczywy naruszającego dobra osobiste pokrzywdzonego. W takiej sytuacji nie ma przeszkód, aby pokrzywdzony mógł łączyć żądanie zaniechania dalszych naruszeń z żądaniem usunięcia skutków naruszenia dobra osobistego (zob. wyr. SN z 16 lutego 2005 r., IV CK 519/04, Legalis).

Biorąc pod uwagę sposób zachowania pozwanego w toku niniejszego procesu oraz w innych sporach sądowych zawisłych między stronami, polegające na tym, iż pozwany stale powiela te same twierdzenia i oskarżenia kierowane pod adresem powodów, naruszające ich dobra osobiste, Sąd uznał za zasadne roszczenie o zobowiązanie pozwanego zaprzestania naruszania dóbr osobistych powodów, polegających na rozpowszechnianiu nieprawdziwych informacji dotyczących rzekomego:

a)  poświadczania nieprawdy w rozumieniu przepisu art. 271 k.k. lub zezwalania na poświadczanie nieprawdy swoim organom;

b)  akceptowania i tolerowania wykonywania czynności agencyjnych przez współpracowników, nieposiadających stosownych uprawnień, co miało wyczerpywać znamiona czynu z art. 47 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym;

c)  przyzwalania na podrabianie lub przerabianie podpisów potencjalnych współpracowników na jakichkolwiek dokumentach szkoleniowych;

d)  brania udziału w wyłudzeniach i oszustwach względem towarzystw ubezpieczeniowych, przywłaszczając sobie wielomilionowe zyski;

e)  brania udziału w zastraszaniu współpracowników lub stosowania nadużyć względem współpracowników;

f)  godzenia się z góry na rezygnacje przez klientów z zawartych umów oraz przerzucania odpowiedzialności za powyższe na współpracowników, przywłaszczając sobie rzekomo wynagrodzenie;

g)  zmuszania współpracowników do poświadczania nieprawdy i podpisywania z góry narzuconych oświadczeń;

h)  dopuszczania się nadużyć w organizacji egzaminów;

i)  niedokonywania stosownych rozliczeń z ZUS z tytułu zawartych umów o współpracę;

j)  stosowania podstępu,

k)  funkcjonowania w powodowej spółce zorganizowanej grupy przestępczej,

l)  sprzeniewierzania funduszy powodowej spółki

m)  oraz wygłaszania innych wypowiedzi naruszających dobra osobiste obu powodów.

Wszelkie środki perswazji, przedsądowe wezwania do zaprzestania naruszania dóbr osobistych kierowane przez powodów do pozwanego, nie odniosły żadnych pozytywnych rezultatów. Nawet w ramach zainicjowanego przez powodów niniejszego procesu, pozwany nadal godził w swoich pismach procesowych w renomę powoda 1 oraz cześć powoda 2. W takiej sytuacji Sąd uznał, że adekwatnym środkiem ochrony prawnej, jest sądowe zobowiązanie pozwanego do zaniechania dóbr osobistych powodów. Przedmiotowe zobowiązanie daje powodom narzędzie do zwalczania ewentualnych, dalszych bezprawnych działań pozwanego, bez konieczności prowadzenia długotrwałego postępowania sądowego.

O kosztach procesu orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, wynikającą z art. 98 k.p.c. Pozwany uległ powodom w całości wobec czego Sąd nałożył na pozwanego obowiązek zwrotu powodom poniesionych przez nich kosztów w postaci: opłaty sądowej od pozwu – 1.700 zł oraz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w łącznej kwocie 2.160,00 zł, według stawek minimalnych ustalonych na podstawie: §2 pkt 4; §8 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r.

Z wyłożonych względów rozstrzygnięto jak w sentencji wyroku.