Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 maja 2014r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 maja 2014r. w O.

sprawy z odwołania W. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania W. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 24.04.2013r. znak (...)

orzeka:

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

W. G.wniósł odwołanie od decyzji O/ZUS w P.z dnia 24.04.2013r., którą to decyzją odmówiono mu prawa do emerytury wskazując, że nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. W uzasadnieniu wskazał, że ZUS do pracy w szczególnych warunkach nie zaliczył mu okresu pracy w (...) Sp. z o.o.w P.od 01.01.1978r. do 31.12.1998r. na stanowiskach związanych z nadzorem i bezpośrednim udziałem w wykonywaniu modeli i prototypów wyrobów planowanych do uruchomienia, ich badaniem na zgodność z wymaganiami stosownych norm przedmiotowych oraz kontrolą ich wykonania przez podległych pracowników. Zdaniem odwołującego w spornym okresie wykonywał on pracę wskazaną w Wykazie A Dział XIV poz. 24 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj. kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

W odpowiedzi na odwołanie organ emerytalny wniósł o jego oddalenie. Podniósł, że W. G. nie spełnia warunków do przyznania wcześniejszej emerytury, gdyż pomimo osiągnięcia wymaganego wieku emerytalnego 60 lat i legitymowania się ponad 25 -letnim ogólnym stażem pracy, nie posiada wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Nadto wskazał, że do pracy w szczególnych warunkach nie zaliczył okresu zatrudnienia od 01.01.1978r. do 31.12.1998r. w (...) Sp. z o.o. w P., ponieważ na zajmowanych przez odwołującego stanowiskach pracy: kierownika sekcji prototypów i badań, specjalisty konstruktora, kierownika działu konstrukcyjnego, kierownika działu konstrukcji wyrobów, głównego specjalisty d.s. technicznego rozwoju, kierownika działu technicznego rozwoju i kierownika TT, oprócz czynności nadzorczych wykonywał on także inne czynności, np. administracyjno-biurowe i częściowo w czasie zmiany roboczej przebywał w pomieszczeniu z dala od stanowisk pracy wymienionych w wykazie.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

W dniu 09.11.2012r. W. G. (ur. (...)) złożył w ZUS wniosek o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury. Po jego rozpoznaniu ZUS w dniu 22.11.2012r. wydał decyzję odmawiającą mu prawa do tego świadczenia wskazując m.in., że odwołujący nadal pozostaje w stosunku pracy z (...) Sp. z o.o. w P. i nie wykazał 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Od decyzji tej W. G. wniósł odwołanie do Sądu Okręgowego w Ostrołęce. Postanowieniem z dnia 22.02.2013r., w sprawie sygn. akt III U 62/13, Sąd umorzył postępowanie w tej sprawie wobec cofnięcia odwołania.

Wobec zmiany stanu prawnego od 01.01.2013r., w dniu 22.03.2013r. W. G. ponownie zwrócił się do ZUS o rozpatrzenie uprawnień do emerytury bez konieczności rozwiązywania stosunku pracy.

Po rozpoznaniu tego wniosku ZUS zaskarżoną decyzją z dnia 24.04.2013r. odmówił odwołującemu prawa do emerytury uznając, że legitymuje się on łącznym stażem pracy w wymiarze 27 lat i 10 miesięcy, ale nie ma wymaganego 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach. Do pracy w szczególnych warunkach nie zaliczono ponownie okresu zatrudnienia od 01.01.1978r. do 31.12.1998r. w E. (...) Sp z o.o. w P..

W odwołaniu od powyższej decyzji W. G. domagał się zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia od 01.01.1978r. do 31.12.1998r. w E. (...) Sp z o.o. w P. (wcześniejsze nazwy: Zakłady (...), (...), Fabryka (...) S.A.) i wywodził, że wykonywał wówczas prace na stanowiskach związanych z nadzorem i bezpośrednim udziałem w wykonywaniu modeli i prototypów wyrobów planowanych do uruchomienia, ich badaniem na zgodność z wymaganiami stosownych norm przedmiotowych oraz kontrolą ich wykonania przez podległych pracowników. Zdaniem odwołującego w spornym okresie wykonywał on pracę wskazaną w Wykazie A Dział XIV poz. 24 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj. kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

W ocenie Sądu odwołanie od decyzji ZUS z 24.04.2013r. nie jest zasadne.

Ponieważ odwołujący urodził się w dniu (...), podstawą ubiegania się przez niego o prawo do emerytury jest art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z §4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z tymi przepisami prawo do emerytury przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po 01.01.1949r., jeżeli:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego lub złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa,

- w dniu wejścia w życie przepisów ustawy emerytalnej, tj. 01.01.1999r., udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 dla mężczyzn i okres zatrudnienia w szczególnych warunkach co najmniej 15 lat.

Według przepisu §2 ust. l w/w Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w Rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Z akt ZUS wynika, że W. G. osiągnął wymagany wiek 60 lat oraz na dzień 01.01.1999r. udokumentował wymagany ogólny staż pracy i nie jest członkiem OFE. Przedmiotem sporu było natomiast ustalenie, czy posiada on wymagany okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Na okoliczność ustalenia powyższego Sąd dopuścił dowód z akt emerytalnych odwołującego nr (...), uzyskał jego akta osobowe oraz przesłuchał świadka W. K. i odwołującego w charakterze strony a następnie dopuścił dowód z opinii biegłej z zakresu bhp, I. M..

W aktach emerytalnych odwołującego znajduje się świadectwo pracy wystawione przez (...) Sp. z o.o.z dnia 20.07.2012r., w którym wskazano, że W. G.w Fabryce (...)zajmował stanowiska: stażysty, konstruktora TK, kierownika Sekcji Prototypów i (...), specjalisty Konstruktora, kierownika Działu Konstrukcyjnego, kierownika Działu Konstrukcji Wyrobów, głównego specjalisty ds. technicznego rozwoju, kierownika działu technicznego rozwoju, kierownika TT (k. 6 a.e.)

Odwołujący złożył nadto do ZUS świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawione w dniu 29.10.2012r. przez (...) Sp. z o.o. w P. (k. 14 a.e.), w którym wskazano, że w okresie od 01.01.1978r. do 31.12.1998r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace, wymienione w załączniku nr 1 do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w wykazie A dziale XIV poz. 24 pkt 1 - kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno - techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A na stanowiskach:

- od 01.01.1978r. do 31.01.1980r. - kierownik Sekcji Prototypów i Badań;

- od 01.02.1980r. do 14.03.1982r. - specjalista konstruktor;

- od 15.03.1982r. do 31.12.1990r. - kierownik Działu Konstrukcyjnego;

- od 01.01.1991r. do 15.01.1992r. - kierownik Działu Konstrukcji Wyrobów;

- od 16.01.1992r. do 31.01.1992r. - główny specjalista d.s. technicznego rozwoju;

- od 01.02.1992r. do 31.12.1993r. - kierownik działu technicznego rozwoju;

- od 01.01.1994r. do 31.12.1998r. - kierownik TT.

W świadectwie pracy z dnia 29.10.2012r. wskazano też, że (...)nie miał wydzielonego pomieszczenia do pracy oraz wskazano stanowiska pracy, przy których sprawował międzyoperacyjną kontrolę jakości produkcji oraz dozór inżynieryjno - techniczny w oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A do Zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985 r. Były to prace:

1. szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie
mechaniczne - polerowacz, wymieniony w dziale III poz. 78 pkt. 5;

2. lutowanie płyt, blach i przewodów ołowianych oraz metali nieżelaznych - ślusarz - monter, wymieniony w dziale III poz. 83 pkt. 4;

3. obsługa stanowisk ogniowych w produkcji żarówek, świetlówek, lamp radiowych itp. - ustawiacz maszyn i urządzeń lampowych, wymieniony w dziale III poz. 75 pkt. 4;

4. produkcja i przetwórstwo żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcja
surowców, półfabrykatów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcja wosków i woskoli - klejarz laminatów i tworzyw sztucznych, wymieniony w dziale IV poz. 17 pkt. 8;

5. lakierowanie ręczne lub natryskowe – niezhermetyzowane -lakiernik - malarz, wymieniony w dziale XIV poz. 17 pkt. 1.

Wobec zakwestionowania przez organ rentowy w/w świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe w celu ustalenia, jakie czynności faktycznie wykonywał W. G. w spornym okresie zatrudnienia.

Sąd zażądał od przechowawcy (...) Sp. z o.o. w P. akt osobowych odwołującego.

Z nadesłanych akt osobowych wynika, że w dniu 06.01.1977r. pomiędzy Zakładem (...) w P. a W. G. została zawarta umowa o pracę na wstępny staż pracy na stanowisku stażysty, następnie zaś umowa o pracę została przedłużona na czas nieokreślony.

Z dniem 01.05.1977r. odwołującemu powierzono obowiązki konstruktora w dziale TK, a z dniem 01.12.1977r. obowiązki kierownika sekcji ogólnotechnicznej. Z zakresu czynności z 01.12.1977r. na stanowisku kierownika sekcji ogólnotechnicznej wynika, iż do zakresu obowiązków odwołującego należało: nadzór nad całokształtem prac prowadzonych w prototypowni, nadzór nad prawidłowym prowadzeniem dokumentacji finansowo-księgowej prototypowni, organizacja i nadzór nad prowadzeniem badań prototypów, nadzór nad opracowywaniem dokumentacji uzupełniających dokumentacje konstrukcyjne, nadzór nad opracowywaniem dokumentacji konstrukcyjnych opakowań jednostkowych dla produkowanych i nowo uruchamianych wyrobów, nadzór nad prowadzeniem okresowych prób wyrobów produkowanych w zakładzie i prowadzenie w tym zakresie dokumentacji, współpraca z Sekcją Konstrukcji Nowych Wyrobów w zakresie dopracowywania dokumentacji konstrukcyjnych serii próbnej, nadzór nad wykorzystywaniem czasu pracy podległych pracowników, samodzielne działanie w zakresie organizacji pracy Sekcji TK-3, sprawdzanie dokumentacji opracowywanej w ramach sekcji i dokumentacji przekazanej do sprawdzenia przez zwierzchnika.

Z dniem 01.01.1978r. odwołującemu powierzono obowiązki Kierownika Sekcji Prototypów i Badań.

Z dniem 01.02.1980r. powierzono mu stanowisko specjalisty - konstruktora I stopnia w dziale (...) oraz wskazano, iż w czasie nieobecności przełożonego odwołujący będzie pełnił obowiązki kierownika działu konstrukcyjnego.

Z zakresu czynności z dnia 01.12.1977r. na tym stanowisku wynika, iż do jego obowiązków należało: opracowywanie założeń konstrukcyjnych na nowo uruchamiane wyroby, opracowywanie rozwiązań węzłów konstrukcyjnych nowych wyrobów, nadzór nad całokształtem prac prowadzonych w prototypowni, nadzór nad prawidłowym prowadzeniem dokumentacji finansowo – księgowej prototypowni, organizacja i nadzór nad prowadzeniem badań prototypów, nadzór nad opracowywaniem dokumentacji uzupełniających dokumentacje konstrukcyjne, nadzór nad prowadzeniem okresowych prób wyrobów produkowanych w fabryce, nadzór nad wykorzystywaniem czasu pracy przez podległych pracowników, sprawdzanie dokumentacji opracowywanej w ramach działu i dokumentacji przekazywanej do sprawdzenia.

Z dniem 15.02.1980r. odwołujący podpisał umowę o wspólnej odpowiedzialności materialnej za mienie powierzone znajdujące się w Prototypowni.

Z akt osobowych wynika też, że z dniem 15.03.1982r. (...)powierzono stanowisko p.o. Kierownika Działu Konstrukcyjnego TT a z dniem 15.06.1982r. stanowisko Kierownika Działu Konstrukcyjnego TT. Zgodnie z kartą uprawnień i obowiązków odwołujący na tych stanowiskach był zobowiązany do: kierowania pracami Działu Konstrukcyjnego, opracowywania założeń konstrukcyjnych na planowane do uruchomienia wyroby, nadzoru nad opracowywaniem projektów plastycznych dla w/w wyrobów, nadzoru nad współpracą przy opracowywaniu dokumentacji konstrukcyjnych wyrobów począwszy od dokumentacji prototypu do dokumentacji produkcyjnej - z uwzględnieniem terminowości zakończenia poszczególnych etapów prac, działania w zakresie sprawnego załatwiania formalności związanych z uzyskaniem atestu i znaku KWE, 1 lub Q dla uruchamianych wyrobów, nadzoru nad badaniami prototypów prowadzonych dla oceny prototypów w ramach działu, nadzoru nad terminowym przekazywaniem opracowań działu do innych komórek organizacyjnych zakładu, samodzielnego działania w zakresie organizacji pracy podległych pracowników, sprawdzania dokumentacji konstrukcyjnych opracowywanych w ramach kierowanego działu, opracowywanie planów rozwoju techniki w zakresie zleconym przez przełożonego.

Odwołujący był też odpowiedzialny za terminowe i poprawne wykonywanie zadań przez powierzonych mu pracowników, właściwe sprawdzanie dokumentacji konstrukcyjnych opracowywanych w ramach działu, dbania owłaściwą organizację pracy kierowanego przez siebie działu. Odwołujący uprawniony był do podpisywania dokumentacji w rubrykach „konstruował”, „kreślił” i „sprawdzał”. W angażu z dnia 07.12.1982r. podano stanowisko kierownik działu
konstrukcyjnego, podobnie w angażach z lat 1984 – 1991.

Z dniem 01.02.1992r. odwołującemu powierzono obowiązki Kierownika Działu Technicznego Rozwoju, Wydział TT. Zgodnie z kartą zadań kierownika z dnia 06.03.1992r. stanowisko powołane zostało do organizowania, planowania, koordynowania i nadzorowania pracy Działu Technicznego Rozwoju w celu realizacji planowanych zadań. Do zakresu czynności i obowiązków odwołującego należało: planowanie, organizowanie, inicjowanie i nadzorowanie prac koncepcyjnych w zakresie konstrukcji i technologii wyrobów maszyn, narzędzi i przyrządów wytwarzanych w fabryce, śledzenie najnowszych rozwiązań w zakresie konstrukcji i technologii, badanie rynków w celu ulepszenia i poprawy efektywności wyrobów, maszyn, narzędzi i przyrządów, wprowadzanie nowych wyrobów i zmian i dostosowywanie konstrukcyjne i technologiczne wyrobów fabryki do wyrobów norm, rozwijanie i wdrażanie nowoczesnej techniki w fabryce, współudział w działalności wystawienniczej, reklamowej i targowej oraz aktywizacji eksportu, zabezpieczania wydziałów produkcji i zaplecza technicznego oraz innych komórek w aktualną dokumentację technologiczną konstrukcyjną normy, warunki techniczne, instrukcje, zapewnienie technologicznej obsługi produkcji i zaplecza technicznego, zapewnienie technicznej obsługi komputerów w fabryce, dokonywanie prób i badań wyrobów oraz wykonywanie prototypów, opracowywanie planów rozwoju fabryki, podejmowanie działań na rzecz poprawy jakości wyrobów, zmniejszanie strat na brakach, obniżanie pracochłonności, zmniejszanie zużycia, oszczędności materiałów, surowców, paliw i energii w procesach produkcji celem zmniejszenia kosztów wytwarzania, zapewnienie realizacji programu jakości produkcji wyrobów w fabryce, tj. nadzoru opracowań dokumentów wyszczególniających sposoby postępowania oraz kolejności działań odnoszących się do danego wyrobu lub projektu celem zapewnienia wymaganej jakości odbiorcy, opiniowanie wniosków racjonalizatorskich, opracowań konstrukcyjnych i technologicznych oraz projektów modernizacyjnych, zapewnienie prowadzenia działalności normalizacyjnej ruchu wynalazczego i racjonalizatorskiego, opracowywanie wytycznych i wymagań technicznych do planów zakupów maszyn i urządzeń.

Z akt osobowych odwołującego wynika też, że w angażach z lat 1994-1998 podawano stanowisko kierownik, wydział TT, nie zmieniano mu zaś zakresu obowiązków. Z dniem 01.01.1999 r. powierzono mu zaś obowiązki Głównego Inżyniera.

Odnosząc się do żądania zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach w/w okresu zatrudnienia od 01.01.1978r. do 31.12.1998r. wskazać przede wszystkim trzeba, że W. G.musiał wykazać, iż – tak jak wskazano w świadectwie pracy w szczególnych warunkach – wykonywał pracę wskazaną w Wykazie a Dział XIV poz. 24 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj. kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

W. G., przesłuchany w charakterze strony na pierwszej rozprawie zeznał, iż w Zakładach (...)(który potem przekształcał się i miał inne nazwy), był zatrudniony na różnych stanowiskach: stażysty, konstruktora, a następnie kierownika sekcji badań i prototypów. Zeznał, iż jako kierownik Sekcji Prototypów i Badań wykonywał czynności nadzorcze i kontrolne nad pracownikami pracującymi w dziale prototypowni, wykonującymi ręcznie prototypy i mającymi stanowiska ślusarzy prototypowni. Wykonywanie prototypów polegało na tym, że przed uruchomieniem wyrobu do produkcji musiał być wykonany model i prototyp wyrobu. Prototypy były wykonywane ręcznie, wykonywano przy tym malowanie, obróbkę tworzywa sztucznego, bez żadnej dokumentacji. Było to przeniesienie myśli twórczej inżynierskiej bezpośrednio na warsztat i ślusarze prototypowni wykonywali te czynności bezpośrednio pod jego nadzorem i kontrolą. Odwołujący zeznał, iż pracownicy używali szlifierek, lutownic, pilników, wiertarek stołowych, palników ogniowych, klejów, żywic, lakierów. Prototypy były wykonywane z tworzyw sztucznych, plastiku, stali, miedzi, wszyscy wykonywali te same czynności i w jednym pomieszczeniu. Prototypy malowane były za pomoc pistoletów ręcznych a przykładem prototypu jest np. prototyp lampy oświetleniowej. Wskazał, że osoby dostawały kawałek metalu czy tworzywa, musiały to obrobić. Prototypy po wykonaniu były zaś badane wstępnie przez niego, czy mają odpowiednie właściwości funkcjonalne, badano też równomierność oświetlenia, stabilność wyrobu, odporność na upadki.

Odwołujący zeznał, iż na stanowisku specjalisty konstruktora jego zakres obowiązków się zmienił, ale nadzorował nadal tych samych pracowników z Sekcji Prototypów i Badań. Miał nadzór nad całokształtem prac w prototypowni. Różnica polegała zaś na tym, że mógł wdrażać własne pomysły, które wykonywane były przez podległych pracowników. Gdy został specjalistą, to nie było już stanowiska kierownika sekcji, gdyż jego stanowisko zostało przekształcone.

Odwołujący zeznał też, że jako kierownik Działu Konstrukcyjnego nadzorował prototypownię i miał do dyspozycji konstruktorów, bowiem w skład działu konstrukcyjnego wchodziła prototypownia i konstruktorzy. Zeznał, że przekazywał konstruktorom gotowy model i oni go przerysowywali w skali 1:1 oraz robili dokumentację do stworzonego modelu, żeby można było wykonać narzędzia, formy i inne rzeczy potrzebne do produkcji danego wyrobu, dokumentację podpisywał odwołujący jako twórca, a zatwierdzał kierownik działu technicznego rozwoju. Konstruktorzy nie mieli innego oddzielnego przełożonego.

Z zeznań odwołującego wynika też, że jako kierownik Działu Konstrukcji Wyrobów wykonywał te same czynności, bowiem Dział konstrukcyjny i Dział Konstrukcji Wyrobów był to ten sam dział, a nastąpiła tylko zamiana nazwy stanowiska w związku z awansem i podwyżką.

Opisując czynności na stanowisku głównego specjalisty do spraw technicznego rozwoju odwołujący wskazał, iż nadzorował te same osoby co do tej pory i dodatkowo miał do dyspozycji technologów. Technolodzy na podstawie przekazanej przez konstruktorów dokumentacji opracowywali sposób wykonania wyrobów, jakimi narzędziami to zrobić, jakie czynności, operacje trzeba zrobić, żeby można było je wdrożyć do produkcji. Wskazał, iż technolodzy używali w pracy zarówno swoich umysłów, jak i narzędzi produkcyjnych jak: wiertarki, szlifierki, tokarki, lutownice, tj. tych samych narzędzi co w procesie produkcji, bo musieli ustalić normy czasowe, parametry. Odwołujący wskazał też, że kiedy został głównym specjalistą do spraw technicznego rozwoju, szczebel pozostał ten sam, tylko zmieniła się nazwa stanowiska i otrzymał dodatkowe obowiązki. Zeznał nadto, iż jako kierownik Działu Technicznego Rozwoju i kierownik TT miał te same obowiązki co jako główny specjalista ds. technicznego rozwoju.

Odwołujący zeznał, że generalnie jego praca polegała na nadzorowaniu pracowników fizycznych i umysłowych, nie miał biura ani oddzielnego pomieszczenia, a dokumentację szkicową wykonywał na warsztatowym stole.

Po przesłuchaniu Wiesława A.Gutowskiego Sąd dopuścił dowód z opinii biegłej z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy I. M., celem wskazania, czy praca odwołującego w okresie od 01.01.1978r. do 31.12.1998r. była pracą w szczególnych warunkach, o której mowa w Wykazie A dziale XIV poz. 24 pkt 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1993r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Biegła I. M. w opinii z dnia 01.02.2014r. (k 33 – 46 a.s.) wskazała, że praca wykonywana przez odwołującego w okresie od 01.01.1978r. do 31.12.1998r. nie była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach.

Zdaniem biegłej I. M., czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu Rzporządzenia z 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze objęte poz. 24 działu XIV wykazu A, to wyłącznie te czynności, które wykonywane są
w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia
czynniki, a więc polegające na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanej z kontrolą międzyoperacyjną kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu.

Biegła wskazała, że praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. Decydującą rolę w analizie charakteru pracy odwołującego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wspomnianego załącznika do Rozporządzenia Rady Ministrów, zaś stanowisko pracy z wykazu A, dział XIV, poz. 24 Rozporządzenia z 07.02.1983r. odnosi się do dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione
w wykazie.

W ocenie biegłej, biorąc pod uwagę zakresy obowiązków oraz zeznania odwołującego, część podległych pracowników nie była zatrudniona stale
w szczególnych warunkach lub w ogóle nie wykonywała takiej pracy.
Biegla wskazała, że prawo do emerytury zależy od pracy w szczególnych
warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze, co odnosi się również
do stanowisk z działu XIV, poz. 24, czyli do dozoru inżynieryjno-technicznego
na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace
wymienione w wykazie. W oparciu o zakresy obowiązków odwołującego się z akt osobowych, szczegółowo przedstawionych w opinii, biegła ustaliła, że odwołujący jako kierownik Sekcji Prototypów i Badań, specjalista konstruktor, kierownik Działu
Konstrukcyjnego, kierownik Działu Konstrukcji Wyrobów, główny specjalista
d.s. technicznego rozwoju, kierownik Działu Technicznego Rozwoju, kierownik
TT posiadał szeroki zakres obowiązków, w tym sprawował dozór nad
całokształtem robót w prototypowni. Zdaniem biegłej nie wszystkie stanowiska pracy nadzorowane przez odwołującego stanowiły prace w warunkach szczególnych, gdyż jak podał w złożonych zeznaniach, kontrolował pracę ślusarzy i miał do dyspozycji konstruktorów, w późniejszym okresie na stanowisku głównego
specjalisty do spraw technicznego rozwoju nadzorował pracę ślusarzy
prototypowni oraz technologów, a więc prace nie wymienione w wykazach
do rozporządzenia z 07.02.1983r. Byli też brygadziści (mistrzowie), zatem
nadzór skarżącego nie był bezpośredni, o czym świadczy umowa o wspólnej
odpowiedzialności materialnej z dnia 15.02.1980r. (k. 13 akt osobowych).
Za mienie znajdujące się w prototypowni odpowiedzialni byli W.
G.- specjalista konstruktor, W. K.– ślusarz-brygadzista i
C. T.- referent ds. dokumentacji.

Biegła wskazala, że odwołujący dozorował, kontrolował prace nie tylko pracowników zatrudnianych w szczególnych warunkach, ale także innych, którzy takiej pracy nie wykonują; występuje przy tym pośredni szczebel nadzoru (ślusarz -
brygadzista), co wyklucza przyjęcie pracy stałej i w pełnym wymiarze,
na stanowisku dozoru inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach,
w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Biegła wskazała, że do obowiązków na stanowisku specjalisty - konstruktora I stopnia należało: opracowywanie założeń konstrukcyjnych na nowo uruchamiane wyroby,opracowywanie rozwiązań węzłów konstrukcyjnych nowych wyrobów, nadzór nad całokształtem prac prowadzonych w prototypowni, nadzór nad
prawidłowym prowadzeniem dokumentacji finansowo-księgowej
prototypowni, organizacja i nadzór nad prowadzeniem badań prototypów,
nadzór nad opracowywaniem dokumentacji uzupełniających dokumentacje
konstrukcyjne, nadzór nad prowadzeniem okresowych prób wyrobów
produkowanych w fabryce, nadzór nad wykorzystywaniem czasu pracy przez
podległych pracowników, sprawdzanie dokumentacji opracowywanej w ramach
działu i dokumentacji przekazywanej do sprawdzenia.

Do zakresu czynności na stanowisku kierownika Działu Technicznego Rozwoju należało: planowanie, organizowanie, inicjowanie i nadzorowanie prac
koncepcyjnych w zakresie konstrukcji i technologii wyrobów maszyn,
narzędzi i przyrządów wytwarzanych w fabryce, śledzenie najnowszych
rozwiązań w zakresie konstrukcji i technologii, badanie rynków w celu
ulepszenia i poprawy efektywności wyrobów, maszyn, narzędzi i przyrządów,
wprowadzanie nowych wyrobów i zmian i dostosowywanie konstrukcyjne i technologiczne wyrobów fabryki do wyrobów norm, rozwijanie i wdrażanie
nowoczesnej techniki w fabryce, współudział w działalności wystawienniczej,
reklamowej i targowej oraz aktywizacji eksportu, zabezpieczanie wydziałów
produkcji i zaplecza technicznego oraz innych komórek w aktualną
dokumentację technologiczną, konstrukcyjną, normy, warunki techniczne,
instrukcje, zapewnienie technologicznej obsługi produkcji i zaplecza
technicznego, zapewnienie technicznej obsługi komputerów w fabryce,
dokonywanie prób i badań wyrobów oraz wykonywanie prototypów,
opracowywanie planów rozwoju fabryki, podejmowanie działań na rzecz
poprawy jakości wyrobów, zmniejszanie strat na brakach, obniżanie
pracochłonności, zmniejszanie zużycia, oszczędności materiałów, surowców,
paliw i energii w procesach produkcji celem zmniejszenia kosztów wytwarzania,
zapewnienie realizacji programu jakości produkcji wyrobów w fabryce
opiniowanie wniosków racjonalizatorskich, opracowań konstrukcyjnych i technologicznych oraz projektów modernizacyjnych, zapewnienie prowadzenia
działalności normalizacyjnej ruchu wynalazczego i racjonalizatorskiego,
opracowywanie wytycznych i wymagań technicznych do planów zakupów
maszyn i urządzeń. Odwołujący był uprawniony do podpisywania w rubryce „konstruował”, „kreślił” i „sprawdzał”, co potwierdza, iż zobowiązany był do nadzoru i kontroli nad opracowywaniem dokumentacji technicznej,
sprawdzaniem jej a nie tylko nadzoru nad pracownikami zatrudnionymi
w prototypowni na stanowiskach fizycznych, j. ślusarz, malarz.

Biegła dodała, iż osoby zatrudnione w prototypowni na stanowisku ślusarz prototypowni podczas wykonywania prototypów używały szlifierek, lutownic, pilników, wiertarek stołowych, palników, ręcznych pistoletów do malowania, klejów, żywic. Prototypy były wykonywane z plastiku, tworzywa sztucznego, stali, miedzi. Praca wykonywana na stanowisku ślusarza nie jest pracą wymienioną
w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. Biegła powołując się na zeznania W. A. G. wskazała że nadzorowane przez niego osoby dostawały kawałek metalu czy tworzywa, musiały to obrobić a w czasie pracy używały narzędzi jak: pilniki, piłki ręczne, szlifierki, wiertarki, pistolety ręczne do malowania, czynności nadzorowane polegały więc na szlifowaniu,
wierceniu, ucinaniu przy pomocy piłek ręcznych, malowaniu przy pomocy pistoletu. Po wykonaniu prototypu odwołujący sprawdzał go pod względem
stabilności, odporności na upadek. Biorąc pod uwagę czynności wykonywane na prototypowni opisane przez odwołującego, tylko prace związane ze szlifowaniem lub ostrzeniem wyrobów i narzędzi metalowych były pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach, pod warunkiem, że były wykonywane przez podległych
pracowników stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Do powyższej opinii zastrzeżenia złożył W. G.. W piśmie z dnia 01.03.2014r. wskazał, że nie miał on wydzielonego pomieszczenia do pracy, przebywał wraz z osobami pracującymi w warunkach szczególnych. Zarzucił, że biegła nie przeanalizowała całościowego materiału, a jedynie dokonała analizy akt i dokumentacji, nie korzystając ze swoich możliwości i wiedzy. Odwołujący się wniósł o przesłuchanie świadka W. K. oraz dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłej (k. 50 – 54 a.s.)

Sąd uwzględnił ten wniosek częściowo i na okoliczność pracy odwołującego w szczególnych warunkach przesłuchał świadka W. K..

Świadek W. K. zeznał, że pracuje w (...) P. od listopada 1977r. do chwili obecnej, bowiem zakład nadal istnieje, tylko ulegał przekształceniom i zmieniała się nazwa zakładu. Świadek zeznał, iż od początku zatrudnienia przez około 20 lat pracował na stanowisku referenta ds. konstrukcyjnych w pracowni konstrukcyjnej, a następnie pracował w dziale handlu.

Świadek zeznał, iż zakład specjalizował się w produkcji dużej ilości opraw oświetleniowych, opraw specjalistycznych, opraw kwarcowych a on, pracując w pracowni konstrukcyjnej, był pracownikiem umysłowym. Pracownia zajmowała się konstruowaniem nowych wyrobów, które potem były wdrażane do produkcji i jego czynności dotyczyły projektowania, konstruowania danego wyrobu od samego początku. Początkiem było narysowanie projektu, po zaakceptowaniu przez przełożonych było to przekazywane do sekcji prototypów i badań, gdzie od podstaw musiał powstać model danego wyrobu i gdzie następnie był sprawdzany pod kątem uzyskania określonych parametrów, Po ich uzyskaniu model był wysyłany do jednostki badawczej - przeważnie do W.do Instytutu Elektrotechniki. Gdy jednostka badawcza dopuściła model do produkcji, to wówczas w dziale sekcji konstrukcji narzędzi i oprzyrządowania powstawała dokumentacja techniczna na poszczególne elementy modelu, które musiały być wykonane w narzędziowni jako urządzenia odtwarzające dany element. Potem następowały poszczególne próby, złożenie w całość, powstawał wyrób, który jako wyrób produkcyjny był przedstawiany ponownie do Instytutu pod kątem oceny i dopuszczenia do produkcji masowej ze znakiem i z certyfikatem i dopiero następowało uruchomienie produkcji masowej.

Świadek jednoznacznie zeznał, iż początkowo nie był pracownikiem podległym odwołującemu, tylko pracownikiem współpracującym z Sekcją Prototypów i Badań, później jednak był już pracownikiem podległym odwołującemu. Świadek jednoznacznie stwierdził, iż podlegał odwołującemu od momentu, gdy ten zajął stanowisko kierownika Działu Konstrukcyjnego i podlegał mu dalej, gdy ten następnie zajmował stanowiska kierownika Działu Konstrukcji Wyrobów, Głównego Specjalisty Ds. Technicznego Rozwoju i kierownika Działu Technicznego Rozwoju.

W. K.zeznał również, że od momentu, gdy (...) został kierownikiem działu konstrukcyjnego, to podlegali mu konstruktorzy, wykonujący takie czynności jak świadek oraz Sekcja Prototypów i Badań a odwołujący nadzorował konstruktorów i pracowników sekcji.

Świadek zeznał, iż wszystko to, co powstało w dziale konstrukcyjnym na desce, musiało być przetworzone w model określonego wyrobu i zajmowała się tym sekcja prototypów i badań. W Sekcji były zatrudnione oprócz odwołującego 4 osoby, które miały angaże ślusarz prototypowy. W tym pomieszczeniu byli ślusarze prototypowi i odwołujący jako kierownik. Praca w sekcji prototypów i badań zaczynała się z momentem przekazania im przez konstruktorów projektu, a kończyła się w momencie przekazania danego wyrobu do produkcji masowej. Świadek wskazał, iż w pomieszczeniu prototypowni były maszyny: 2 tokarki, frezarka, wiertarka, mała wtryskarka, lakiernia, było też ciemne miejsce żeby sprawdzić, jak pierwotny wyrób pracuje, czyli oświetla. W pomieszczeniu były urządzenia kontrolno-pomiarowe, służące do sprawdzania, czy wyrób za mocno nie ogrzewa w czasie pracy, czy spełnia określone parametry, czy wytrzyma temperaturowo.

Z zeznań świadka wynika, iż od momentu, gdy (...) został kierownikiem działu konstrukcyjnego aż do końca spornego okresu nadzorował konstruktorów wykonujących takie czynności jak świadek oraz sekcję prototypów i badań.

Świadek pytany, na czym polegał nadzór odwołującego nad konstruktorami zeznał, iż konstruktorzy konsultowali się z (...), czy przyjmowane przez nich rozwiązania techniczne są prawidłowe, czy to jest wykonalne - z uwagi na to, że odwołujący miał wykształcenie inżyniera. Świadek zeznał również, iż odwołujący miał swoje biurko w prototypowni, to było duże pomieszczenie, w którym znajdowało się wszystko - miejsce pracy kierownika, obok niego były urządzenia kontrolne, pracowały maszyny.

Sąd dał wiarę zeznaniom w/w świadka, gdyż pracował on przez wiele lat w pracowni konstrukcyjnej, stale kontaktował się z odwołującym a opisywany przez niego zakres czynności jest zgodny z danymi wynikającymi z akt osobowych Wiesława A.Gutowskiego.

Zdaniem Sądu zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym zeznania świadka W. K., pozwalają na ustalenie, że praca W. G. w okresie od 01.01.1978r. do 31.12.1998r. w E. (...) Sp z o.o. w P. nie była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach.

Wskazać należy, że W. G. wywodził, iż wbrew stanowisku organu rentowego – wszystkie swoje czynności wykonywał w pomieszczeniu, gdzie przebywali nadzorowani przez niego pracownicy i nie miał innego wydzielonego pomieszczenia biurowego do pracy. Odwołujący wprawdzie wykazał, iż rzeczywiście tak było, bowiem wynika to z zeznań świadka W. K., lecz nie zmienia to oceny charakteru jego pracy.

W ocenie Sądu biegła I. M.w opinii słusznie wskazała, iż nadzorowani przez odwołującego pracownicy nie wykonywali w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach. Wniosek ten wynika nie tylko z zeznań samego Wiesława A.Gutowskiego, lecz także z zeznań świadka W. K..

Odwołujący składając zastrzeżenia do opinii wywodził, iż biegła skupiła się na nazwie stanowisk pracy podległych mu pracowników, a nie na rodzaju wykonywanych czynności.

Zarzut ten jest niesłuszny. Biegła wskazywała, iż podlegli odwołującemu pracownicy zatrudnieni w prototypowni mieli angaże ślusarzy produkcyjnych a właśnie takiego nazewnictwa ich stanowisk używał sam odwołujący, a następnie także świadek W. K., opinia biegłej jest więc w tym zakresie prawidłowa. Biegła prawidłowo wskazuje także rodzaje maszyn i narzędzi używanych w prototypowni i w tym zakresie opinia opierała się o zeznania samego odwołującego. Takie same narzędzie i maszyny wymieniał też świadek W. K., a dodatkowo wskazywał też na urządzenia kontrolno-pomiarowe, służące do sprawdzania, czy wyrób za mocno nie ogrzewa w czasie pracy, czy spełnia określone parametry, czy wytrzyma temperaturowo oraz na czyności polegające na sprawdzaniu, czy lampa prawodlowo oświetla pomieszczenie. Zwrócić też trzeba uwagę na fakt, iż zarówno odwołujący, jak i świadek W. K. zeznali, iż wszyscy pracownicy prototypowni wykonywali takie same czynności i używali wszystkich znajdujących się tam narzędzi i maszyn, a więc m.in. także tokarek, frezarek, wiertarek, wtryskarek i urządzeń kontrolno-pomiarowych, służących do sprawdzania parametrów wyrobów. Biegła słusznie wskazuje, iż tego typu prace nie są pracami w szczególnych warunkach w rozumieniu Rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Jednocześnie z zeznań odwołujacego i świadka wynika, iż były to podstawowe maszyny używane w prototypowni, a więc m.in. wiercenie, frezowanie, toczenie i czynności kontrolno-pomiarowe były pracami podstawowymi w prototypowni, co oznacza, iż nadzór nad pracownikami wykonującymi takie prace nie był pracą w szczególnych warunkach. Oceny tej nie zmienia fakt, iż jedną z czynności wykonywanych w prototypowni było także malowanie czy szlifowanie, gdyż malowanie natryskowe i szlifowanie było tylko jedną z czynności, a więc nie wykonywaną w pełnym wymiarze czasu pracy. Na marginesie już tylko zauważyć trzeba, iż biegła błędnie przyjęła jedynie, iż w prototypowni byli mistrzowie, bowien nie było średniego personelu nadzorczego, nie zmienia to jednak oceny charakteru pracy odwołującego.

Z akt osobowych W. G. i świadectwa pracy wynika, iż odwołujący w okresie od 01.01.1978r. do 14.03.1982r. nadzorował tylko pracowników prototypowni, gdyż wówczas pracował tylko w Sekcji Prototypów i Badań.

Z dniem 15.03.1982r. odwołującemu powierzono stanowisko Kierownika Działu Konstrukcyjnego. Z zeznań odwołującego i świadka W. K.jednoznacznie wynika, iż Dział Konstrukcyjny składał się z pracowni konstrukcyjnej, gdzie był zatrudniony świadek K.i z prototypowni. Jednocześnie z zeznań świadka W. K.wynika, iż odwołujący w okresie od objęcia stanowiska Kierownika Działu Konstrukcyjnego aż do końca okresu zajmowania stanowiska Kierownika TT (od 15.03.1982r. do 31.12.1998r.), nadzorował zarówno pracowników pracowni konstrukcyjnej i Prototypowni. Świadek wyraźnie wskazywał, iż W. G.od momentu zajęcia stanowiska Kierownika Działu Konstrukcyjnego nadzorował zarówno jego prace, jak i innych pracowników pracowni konstrukcyjnej, a nadto nadal nadzorował pracowników prototypowni i od momentu objęcia przez odwołującego stanowiska Kierownika Działu Konstrukcyjnego nie miał on już innego przełożonego.

W tej sytuacji należy uznać, iż w okresie od 15.03.1982r. do 31.12.1998r. (...)nadzorował nie tylko pracowników fizycznych w prototypowni, lecz także pracowników umysłowych, wykonujących czynności kreślenia rysunków projektów, wg których były następnie wykonywane modele w prototypowni. Odmienne twierdzenia odwołującego co do nienadzorowania przez niego pracowników pracowni konstrukcyjnej są sprzeczne z zeznaniami świadka W. K., który wykonywał czynności w tej pracowni. Nadto zauważyć należy, iż także pisemne zakresy obowiązków, znajdujące się w aktach osobowych odwołującego, a dotyczące stanowiska począwszy od Kierownika Działu Konstrukcyjnego, zawierają obowiązki dotyczące dokumentacji projektowej, co dodatkowo potwierdza zeznania świadka W. K..

Mając powyższe na uwadze należy podzielić wnioski opinię biegłej z zakresu bhp I. M.co do tego, iż praca (...) w spornym okresie od 01.01. 19787r. do 31.12.1998r. nie była pracą w szczególnych warunkach, o której mowa w Wykazie A Dział XIV poz. 24 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Tym samym nie można podzielić zastrzeżeń (...) do tej opinii, co skutkowało oddaleniem wniosku odwołującego o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłej. Wniosek ten został oddalony na podstawie art. 217 § 3k.p.c. Sąd nie musi bowiem na wniosek ubezpieczonego dopuszczać dowodu z dodatkowej opinii biegłej, jeśli uzna, że ekspertyza, którą dysponuje, jest wystarczająca do wydania orzeczenia. Wskazać też należy, że zarówno doktryna jak i orzecznictwo stoją na stanowisku, że potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii (wyrok SN z 4.08.1999r, I PKN 20/99, OSNAPiUS 2000, nr 15, poz. 479).

Reasumując powyższe Sąd uznał, iż odwołujący nie udokumentował 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, nie spełnia więc warunków do przyznania mu emerytury określonej w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Odwołanie (...) od decyzji ZUS z dnia 24.04.2013r. zostało wobec tego oddalone w oparciu o art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c.

Z tych względów orzeczono jak w sentencji.