Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 26 lipca 2013 r. (k. 2-3), następnie sprecyzowanym (k. 43), powodowie G. M. i W. M. zażądali zasądzenia solidarnie na ich rzecz, od pozwanego (...) z siedzibą w W.:

1) kwoty 160.641,53 zł tytułem odszkodowania w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości przy ul. (...) w W. w następstwie ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) w W., wraz z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty,

2) kosztów procesu.

Pozwany wniósł (k. 77-84) o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Od 1995 r. powodowie G. M. i W. M. są współwłaścicielami, na zasadach wspólności majątkowej małżeńskiej, nieruchomości gruntowej o powierzchni 0,026 ha, położonej w W. przy ul. (...), a oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...) z obrębu(...). Nieruchomość położona jest na obszarze przeznaczonym pod zabudowę mieszkaniową i zabudowana domem (odpis z księgi wieczystej – k. 14-16, wypis i wyrys z rejestru gruntów – k. 12-13).

W czasie gdy powodowie nabywali nieruchomość, nie miało dla nich znaczenia jej położenie (zeznania powódki – k. 187).

Powodowie korzystają z nieruchomości w celach mieszkalnych i nigdy nie mieli zamiaru zmienić tego przeznaczenia, w szczególności przeznaczyć nieruchomości na przedszkole, szkołę, szpital, lub dom opieki społecznej. Dom powodów nie ma zabezpieczeń akustycznych, do czego jednak powodowie się przyzwyczaili. Oprócz domu, na nieruchomości znajduje się ogród, z którego jednak powodowie korzystają w ograniczonym zakresie (zeznania powodów – k. 186, 187).

Powódka G. M. jest z zawodu notariuszem (zeznania powódki – k. 187).

Rozporządzeniem nr (...) z dnia 7 sierpnia 2007 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) w W. (dalej zwanym również rozporządzeniem nr (...) – przyp. SO), Wojewoda M. określił, że:

- tworzy się obszar ograniczonego użytkowania dla (...) w W. (§ 1 ust. 1 rozporządzenia),

- wykaz działek położonych w obszarze ograniczonego użytkowania określa załącznik nr (...) do rozporządzenia (§ 3 ust. 5 rozporządzenia),

- w obszarze ograniczonego użytkowania zabrania się: 1) przeznaczania nowych terenów pod szpitale, domy opieki oraz zabudowę związaną ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży, 2) zmiany sposobu użytkowania budynków w całości lub w części na szpitale i domy opieki oraz na stały lub wielogodzinny pobyt dzieci i młodzieży, 3) budowy nowych szpitali, domów opieki, zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży (§ 4 ust. 1 pkt 1-3 rozporządzenia),

- w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się wymagania techniczne dotyczące budynków, w szczególności w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach poprzez zwiększenie izolacyjności ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów (§ 5 pkt 5 rozporządzenia)

- rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa (...) (§ 7 rozporządzenia); ogłoszenie to nastąpiło w dniu 10 sierpnia 2007 r. (kopia opublikowanego rozporządzenia – k. 90-90v)

Stosownie do treści załącznika nr (...) do rozporządzenia nr (...), nieruchomość stanowiąca działkę ewidencyjną nr (...) z obrębu (...), położona przy ul. (...), znajduje się w całości wewnątrz obszaru ograniczonego użytkowania (kopia wyciągu z załącznika – k. 91).

Powodowie wiedzieli o wejściu w życie rozporządzenia nr (...) (zeznania powoda – k. 186). Ówcześnie jednak, powodowie nie wystąpili z roszczeniami odszkodowawczymi przeciwko pozwanemu – i nikt ich do tego nie namawiał. Powodowie zdecydowali o wystąpieniu z takimi roszczeniami dopiero po wejściu w życie uchwały Sejmiku Województwa (...) nr (...) z dnia 20 czerwca 2011 r., gdyż otrzymali od osób, prowadzących różne kancelarie prawnicze, wiele ofert reprezentowania powodów w sprawie o wskazane roszczenia (zeznania powódki – k. 187).

Uchwałą nr (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) w W. (dalej zwaną również uchwałą nr (...) – przyp. SO), Sejmik Województwa (...) określił, w szczególności, że:

- tworzy się obszar ograniczonego użytkowania dla (...) w W., którego zarządcą jest (...)w W. (§ 1 uchwały),

- w obszarze ograniczonego użytkowania wyróżnia się dwie strefy: 1) strefę (...), której granicę zewnętrzną wyznacza izolinia miarodajnego poziomu dźwięku 55 dB w porze nocy, od wewnątrz granica lotniska, 2) strefę (...), której granicę wyznacza od zewnątrz izolinia miarodajnego poziomu dźwięku 50 dB w porze nocy, a od wewnątrz granica strefy (...) (§ 4 pkt 1 i 2 uchwały),

- w strefie (...): a) zakazuje się przeznaczania terenów pod szpitale i domy opieki społecznej oraz pod zabudowę związaną ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, b) zakazuje się lokalizowania budynków o funkcji szpitali, domów opieki społecznej oraz o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, c) zakazuje się zmiany funkcji budynków istniejących na budynki o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, szpitali i domów opieki społecznej (§ 5 pkt 2 lit. a-c uchwały),

- określa się wymagania techniczne dotyczące budynków objętych obszarem ograniczonego użytkowania, w szczególności w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach (§ 6 pkt 2 uchwały),

- wykaz działek ewidencyjnych, które w całości lub w części znajdują się na terenie obszaru ograniczonego użytkowania oraz w poszczególnych strefach (...) i (...), określa załącznik nr (...) do uchwały (§ 10 uchwały; kopia uchwały – k. 4-6)

Stosownie do treści załącznika nr (...) do uchwały nr (...), nieruchomość stanowiąca działkę ewidencyjną nr (...) z obrębu (...)znajduje się w całości w obszarze ograniczonego użytkowania – strefie (...) (kopia wyciągu z załącznika – k. 11).

Uchwałą nr (...) z dnia 24 października 2011 r. zmieniającą uchwałę w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) w W. (dalej zwaną również uchwałą nr (...) – przyp. SO), Sejmik Województwa (...) zmienił uchwałę nr (...), w szczególności w ten sposób, że z § 6 pkt 2 uchwały usunął słowo „właściwy” (§ 1 pkt 2 uchwały nr (...); kopia uchwały – k. 95-96).

Pismem, wysłanym przesyłką poleconą w dniu 19 kwietnia 2013 r., a odebranym przez adresata w dniu 22 kwietnia 2013 r., powodowie wezwali jednak pozwanego do wypłaty odszkodowania w kwocie 360.641,53 zł za szkody związane z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości w następstwie ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) (kopia pisma wraz z potwierdzeniem nadania i raportem odbioru – k. 161-163).

W odpowiedzi, pismem z dnia 9 lipca 2013 r., pozwany zajął stanowisko, że w przypadku wniosków o wypłatę odszkodowania, z uwagi na wysoki stopień skomplikowania, najbardziej obiektywnym i sprawiedliwym sposobem określenia wartości ewentualnego roszczenia powodów będzie rozstrzygnięcie sprawy przez Sąd powszechny (kopia pisma – k. 165).

Powyższy stan faktyczny ustalony został w oparciu o okoliczności bezsporne, a także na podstawie: kopii uchwały wraz z kopią wyciągu z załącznika do uchwały (k. 4-6, 11), wypisu i wyrysu z rejestru gruntów (k. 12-13), odpisu z księgi wieczystej (k. 14-16), kopii rozporządzenia wraz z kopią wyciągu z załącznika do rozporządzenia (k. 90-90v, 91), kopii uchwały (k. 96-96), kopii pisma wraz z potwierdzeniem nadania i raportem odbioru (k. 161-163), częściowo na podstawie zeznań powodów (k. 185-187).

Sąd Okręgowy poczynił następującą ocenę materiału dowodowego:

Tezy wnioskowanych przez stronę powodową dowodów z opinii biegłych (k. 2-2v) i zeznań świadków (k. 2v) nie pozostawiają wątpliwości, że wnioskami tymi powodowie zmierzali do wykazania podstaw do ustalenia szczegółowej wysokości dochodzonego roszczenia. Skoro jednak – jak zostanie wykazane w dalszym toku wywodu – roszczenie to nie istnieje co do zasady, to dopuszczenie wskazanych dowodów było zbędne. Wnioski dowodowe zostały zatem oddalone (k. 187).

Te same względy przemawiają za nieprzydatnością dowodów w postaci złożonego przez powodów kosztorysu (k. 17-36) oraz złożonej przez pozwanego analizy rynku nieruchomości (k. 102-148v). Na marginesie zaznaczyć można, że kosztorys i analiza, sporządzone poza procesem, nie mają waloru opinii biegłego w rozumieniu k.p.c., a zatem nie mogłyby zostać przyjęte za podstawę ustaleń, wymagających odwołania do wiadomości specjalnych.

Brak potrzeby określania wartości roszczenia czyni również zbędnym odwoływanie się do złożonych przez pozwanego dowodów z map akustycznych (k. 98-101), a także zeznań powodów w zakresie poziomu hałasu na nieruchomości i skutków tego zjawiska.

Pozostały, niewymieniony wyżej materiał, nie dostarczył danych co do nowych, istotnych w sprawie faktów. Zgromadzone dowody i poczynione ustalenia są zaś wystarczające do prawidłowego wyrokowania, bez potrzeby dalszego przedłużania postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

W związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości (art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska; t. jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 1232 z późn. zm., dalej zwanej p.o.ś.).

Z roszczeniem, o którym mowa w art. 129 ust. 2 p.o.ś., można jednak wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości (art. 129 ust. 4 p.o.ś.).

Termin do zgłoszenia roszczeń, o którym mowa w art. 129 ust. 4 p.o.ś., jest terminem zawitym. Jego niedochowanie powoduje wygaśnięcie roszczenia, a fakt upływu tego terminu sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę z urzędu (wyrok SN z dnia 10 października 2008 r., II CSK 216/08, LEX nr 577165; ostatnio wyrok SN z dnia 21 sierpnia 2013 r., II CSK 578/12, LEX nr 1389001).

Według dyspozycji art. 129 ust. 4 p.o.ś, początek biegu określonego tam terminu wiązać należy z wejściem w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości.

O ile sposób korzystania z nieruchomości ograniczony został na skutek wejścia w życie określonego (pierwotnego) aktu, który następnie zastąpiony został przez inny (późniejszy) akt – przy czym akt późniejszy nie skutkuje ograniczeniem sposobu korzystania z określonej nieruchomości w zakresie szerszym, niż akt pierwotny, a ograniczenie to nie miało też mniejszego zakresu w czasie między utratą mocy obowiązującej przez akt pierwotny a wejściem w życie aktu późniejszego – to jedynie akt pierwotny uznawać należy za „powodujący ograniczenie sposobu korzystania” z danej nieruchomości, w rozumieniu art. 129 ust. 4 p.o.ś. Akt późniejszy ograniczenia bowiem nie „powoduje”, lecz jedynie utrzymuje w mocy ograniczenie już wcześniej istniejące (wprowadzone aktem pierwotnym).

W takim więc przypadku, termin, o którym mowa w art. 129 ust. 4 p.o.ś. liczyć należy od daty wejścia w życie aktu pierwotnego.

Nieruchomość powodów znalazła się w obszarze ograniczonego użytkowania dla (...) na podstawie rozporządzenia nr (...) Wojewody (...) z dnia 7 sierpnia 2007 r., to jest z mocą obowiązującą od dnia 25 sierpnia 2007 r.

Podkreślić należy, że rozporządzenie nr (...), wydane na podstawie art. 135 ust. 2 p.o.ś., nie utraciło mocy, mimo kolejnych zmian tego przepisu, aż do momentu wejścia w życie uchwały nr (...)Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. (uzasadnienie wyroku SN z dnia 25 maja 2012 r., I CSK 509/11, OSNC nr 2 z 2013 r., poz. 26). Gdyby natomiast uchwała nr (...) nie została podjęta, to rozporządzenie nr (...) i wynikające z niego ograniczenia zachowałyby moc obowiązującą (art. 47 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej, Dz. U. nr 175 z 2005 r., poz. 1462 z późn. zm.; przytoczone już uzasadnienie wyroku SN w sprawie o sygn. akt I CSK509/11).

Z kolei uchwała nr (...) nie nałożyła na powodów (na przysługujące powodom prawa do nieruchomości) jakichkolwiek ograniczeń, wykraczających ponad te, które wynikały z rozporządzenia nr (...), a potwierdziła jedynie, iż nieruchomość powodów nadal będzie znajdować się w obszarze ograniczonego użytkowania. W szczególności, katalog przewidzianych w uchwale ograniczeń i wymagań dla budynków w strefie (...) (§ 5 pkt 2 lit. a-c i § 6 pkt 2 uchwały nr (...)), w której znalazła się nieruchomość powodów (załącznik nr (...) do uchwały nr (...)), z punktu widzenia interesów powodów powielał takież ograniczenia i wymagania dla obszaru, określone w rozporządzeniu (§ 4 ust. 1 pkt 1-3 i § 5 pkt 5 rozporządzenia nr (...)). Powodowie nigdy zresztą nie mieli zamiaru korzystać z nieruchomości w sposób, niedający się pogodzić z ograniczeniami, nałożonymi na nich w rozporządzeniu i uchwale.

W ustalonych okolicznościach faktycznych, bieg terminu, o którym mowa w art. 129 ust. 4 p.o.ś., liczyć zatem należy od momentu wejścia w życie rozporządzenia nr (...), zatem od dnia 25 sierpnia 2007 r. Oznacza to, że dochodzone przez powodów roszczenie wygasło z końcem dnia 25 sierpnia 2009 r.

Powodowie przyznali, iż zdawali sobie sprawę z wejścia w życie rozporządzenia nr (...) Wojewody (...) z dnia 7 sierpnia 2007 r. Opieszałość powodów – którzy zdecydowali się na wystąpienie z roszczeniem dopiero po wejściu życie uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) i w związku z licznymi, otrzymanymi ofertami reprezentowania powodów przez podmioty prowadzące kancelarie prawnicze – nie znajduje więc usprawiedliwienia, tym bardziej w kontekście bardzo wysokiego stopnia świadomości prawnej powódki G. M., wykonującej zawód notariusza.

Powództwo podlegało zatem oddaleniu w całości.

Powodowie, jako strona przegrywająca, obowiązani są zwrócić pozwanej, na jej żądanie, poniesione przez pozwaną koszty procesu (art. 98 § 1 k.p.c.).

Koszty te wynoszą łącznie 3.617 zł i obejmują (art. 98 § 3 w zw. z art. 99 k.p.c.):

- wynagrodzenie jednego radcy prawnego, będącego pełnomocnikiem pozwanej, w kwocie 3.600 zł (§ 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, t. jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 490),

- wydatek jednego radcy prawnego w postaci opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, w kwocie 17 zł (k. 89).

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.