Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2014 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

przeciwko (...) w B.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w B.

z dnia 10 września 2013 r. sygn. akt I C 165/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1.800 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy.

VACa 846/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 10 września 2013r. Sąd Okręgowy w B. zasądził od pozwanej (...) Oddziału (...) w B. na rzecz powoda W. sp. z o o w K. kwotę 20.879, 07 zł. (dwadzieścia tysięcy osiemset siedemdziesiąt dziewięć złotych 7/100) z odsetkami ustawowymi od dnia 8.03.2012r. do dnia zapłaty i orzekł. Co do kwoty 10.972,83 zł. postępowanie umorzył i w pozostałej części powództwo oddalił.

Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie ustalił, że strony w dniu (...) zawarły umowę o roboty budowlane. Powód jako wykonawca wyłoniony został w trybie ustawy z dnia 29.01.2004r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2010r. Nr 113 poz. 759, ze zm.). Przedmiotem umowy była budowa budynku biurowego (...)w (...). Powód zobowiązany został do wykonania „obiektu pod klucz”.

Wynagrodzenie powoda określono jako ryczałtowe w kwocie netto 1.172.131,14 zł powiększone o obowiązujący wówczas podatek VAT w wysokości 22 % (257.868,86 zł), co dało wartość brutto 1.430.000 zł. Kwota ta obejmowała wszystkie koszty związane z realizacją zadania wynikające wprost z dokumentacji, jak również nieujęte, a niezbędne do realizacji zadania i osiągnięcia efektu końcowego, a także wszystkie składniki oraz obciążenia jak również wszelkie koszty poniesione przez wykonawcę, które są niezbędne do należytej i terminowej realizacji przedsięwzięcia zgodnie z projektem budowlanym zatwierdzonym decyzją administracyjną i warunkami umowy. Umowa nakładała na powoda obowiązek wykonania wszelkich robót dodatkowych - zmian (nieobjętych ofertą) w okresie realizacji robót na warunkach określonych w umowie. W umowie przewidziano możliwość zmiany rodzaju ogrzewania budynku.

Przedstawicielem pozwanej na budowie było Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. w B., w której imieniu na budowie występowała A. Ł.. Za pośrednictwem inwestora zastępczego powódka informowała pozwaną o zmianach przedmiotu umowy. Inwestor zastępczy z kolei informował pozwaną. Między stronami szereg uzgodnień dokonywano drogą e- mailową.

Po przystąpieniu przez powoda do wykonywania prac okazało się, że zachodzą rozbieżności między dokumentacją geodezyjną a rzeczywistą lokalizacją instalacji wodociągowych, studzienek do których miała zostać podłączona kanalizacja sanitarna i kanalizacja deszczowa. Rozbieżności te wymagały przesunięcia istniejącego wodociągu poza obrys planowanego budynku oraz zmiany lokalizacji instalacji kanalizacji deszczowej i sanitarnej oraz zamontowania dodatkowo pompy wraz z instalacją zasilającą. Konieczność zainstalowania pompy była następstwem różnicy poziomów na których zlokalizowane były studzienki i instalacja.

Wykonanie tych prac wymagało dokonania zmian w projekcie. Przeprowadzenie tych zmian było konieczne dla zrealizowania całej inwestycji. Powód poinformował przedstawiciela inwestora zastępczego o konieczności wykonania tych prac i przystąpił do ich realizacji. Koszt przesunięcia istniejącego wodociągu poza obrys planowanego budynku wyniósł 5821,77 zł. Koszt prac związanych ze zmianą przebiegu kanalizacji deszczowej wyniósł 4636,14 zł a kanalizacji sanitarnej 3633,94 zł.

W toku prac okazało się, że konieczna będzie modyfikacja parametrów posadzki w pomieszczeniu archiwum. Wskazane przez inwestora w toku prac metalowe szafy w archiwum wymagały zmiany parametrów posadzki w tym pomieszczeniu. Producent wskazał bowiem, że bez takiego wzmocnienia nie może udzielić gwarancji prawidłowego ich funkcjonowania. Wymagało to zmiany projektu, które zostały dokonane. Powód wykonał niezbędne prace a ich wartość wynosiła 6.987,29 zł.

W umowie strony przewidziały możliwość zmiany rodzaju ogrzewania. W czasie wykonywania prac pozwany zadecydował, że w budynku zostanie zastosowany inny rodzaj ogrzewania niż przewidywany pierwotnie. Strony zawarły w związku z tym, w zakresie zmiany ogrzewania aneks do umowy, który określał zasady rozliczenia kosztów związanych z tą zmianą prac. Powód przedstawił pozwanemu do akceptacji kosztorys, który pozwany zaakceptował częściowo tj. tylko do kwoty 13.156,26 zł, na co powód przystał. Powód wystawił fakturę na tę kwotę i uznał tą kwotę za należną za powyższe prace a pozwany ją zapłacił.

Powód zamontował również drzwi antywłamaniowe z napędem i zamkami szyfrowymi. Wykonanie drzwi antywłamaniowych z napędem i zamkiem szyfrowym było od początku przewidziane w umowie. Prace te mieściły się z tej przyczyny w ramach wynagrodzenia ryczałtowego.

W projekcie znajdował się niedopuszczalny dla obiektów użyteczności publicznej wymiar szerokości klatki schodowej. W związku z tym powód zmuszony był do wykonania prac mających na celu zmianę szerokości tej klatki schodowej. Koszt tych prac wynosił 661,21 zł. Z uwagi na to, że powyższy błąd zawarty był w dokumentacji, z którą powód miał możliwość zapoznania się przed zawarciem umowy powinien on jako profesjonalista zwrócić na tę kwestię uwagę i uwzględnić w kosztorysie konieczność zmiany w tym zakresie.

Realizując inwestycję powód wykonał również nie przewidywane pierwotnie prace związane z montażem wyłazu dachowego - o wartości 4462,08 zł i rolety antywłamaniowej - o wartości 6510,75 zł. Pozwana zapłaciła za te prace po otrzymaniu faktur wystawionych przez powoda. Powód zamontował również inną niż pierwotnie przewidywana stolarkę okienną.

Wykonanie wskazanych robót nastąpiło z materiałów i elementów budowlanych powoda.

Oceniając zebrane dowody Sąd Okręgowy uznał za wiarygodny dowód z kosztorysu prac związanych z przełożeniem wodociągu. W jego ocenie wskazana w tym kosztorysie cena wykonanych prac - 5821,77 zł nie jest wiarygodna. Jak ustalił bowiem Sąd w oparciu o opinię wydaną przez biegłego, wartość tych pracy wynosiła 5621,70 zł.

Sąd uznał za co do zasady wiarygodną opinię biegłego (...) A. O.. W ocenie Sądu opinia ta została sporządzona w sposób rzetelny i kompetentny z uwzględnieniem wskazań wiedzy technicznej. W ocenie Sądu na wiarę nie zasługują jednak przyjęte w opinii wnioski, że tylko prace powoda dotyczące przełożenia instalacji wodociągowej oraz związane ze zmianą rodzaju ogrzewania należy uznać za prace dodatkowe natomiast pozostałe prace wskazane przez powoda mieściły się w zakresie łączącej strony umowy.

W ocenie Sądu niewątpliwie będące przedmiotem sporu prace dotyczące wykonania kanalizacji deszczowej i sanitarnej oraz wzmocnienia posadzki w archiwum, wykonania stolarki okiennej i drzwiowej oraz wyłazu dachowego nie mieściły się w zakresie umowy. Dowody przeprowadzone w toku postępowania wskazują na to, że w zakresie tych prac pojawiła się konieczność dokonania dodatkowych czynności nie przewidzianych w umowie a będących następstwem wadliwości dokumentacji geodezyjnej oraz zmian proponowanych przez inwestora, które spowodowały wzrost kosztów związanych z wykonaniem tych prac. W związku z tym w zakresie tych prac konieczne było wykonanie czynności dodatkowych, nie przewidywanych pierwotnym projektem. Biegły nie uwzględnił tych okoliczności w swojej opinii.

Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd uznał żądanie powoda za uzasadnione częściowo.

Podstawą materialną żądania powoda były przepisy dotyczące bezpodstawnego wzbogacenia. Zgodnie z art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Zgodnie z założeniami instytucji bezpodstawnego wzbogacenia, art. 405 k.c. wskazuje cztery ogólne przesłanki powstania roszczenia z tego tytułu. Są nimi: wzbogacenie jednego podmiotu, zubożenie drugiego podmiotu, związek między wzbogaceniem a zubożeniem oraz bezpodstawność wzbogacenia. Ciężar ich wykazania na zasadach ogólnych (art. 6 k.c.) spoczywa na osobie zubożonej.

Źródłem bezpodstawnego wzbogacenia mogą być przy tym zdarzenia równego rodzaju. W wyroku z dnia 23.11.1998r., II CKN 58/98, Lex nr 55389, Sąd Najwyższy dał temu wyraz, stwierdzając, że odpowiedzialność z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia obciąża wzbogaconego niezależnie od tego, w wyniku jakiego zdarzenia uzyskał korzyść majątkową.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest pogląd stwierdzający, że przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych nie uchybiają przepisom Kodeksu cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu i to nawet w sytuacji nieważności umowy na podstawie, której roboty zostały wykonane (np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2.02.2011r., II CSK 414/10, Lex nr 738545, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5.12.2006r., II CSK 327/06, LEX nr 238947).

Okolicznością bezsporną między stronami był fakt i zawarcia w dniu (...) umowy, której przedmiotem była budowa budynku biurowego (...)w (...). Powód zobowiązany został do wykonania „obiektu pod klucz”. Bezsporne było również to, że powód wykonał umowę i wykonał również prace wskazane w pozwie. Pozwana podnosiła jednak, że prace, których dotyczy pozew były objęte umową, co do której strony ustaliły wynagrodzenie ryczałtowe tak więc nie ma podstaw do żądania żadnego dodatkowego wynagrodzenia.

W ocenie Sądu powyższe stanowisko pozwanej nie jest uzasadnione. Powód nie domagał się bowiem zasądzenia należności wynikających z umowy stron lecz domagał się zasądzenia należności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego a więc z tytułu należności za świadczenia nie objęte żadną umową stron.

Strony w zawartej umowie określiły wynagrodzenie ryczałtowe. Przewidywały jednak możliwość wystąpienia takich okoliczności, które spowodują konieczność wykonania prac dodatkowych nie objętych umową za które wykonawca będzie miał prawo do otrzymania dodatkowego wynagrodzenia. Wskazują na to wprost zapisy § 14 umowy stron.

Wyniki postępowania dowodowego wskazują, że w toku realizacji umowy powód był zmuszony do wykonania prac, których nie przewidywano w chwili jej zawierania, a które były następstwem wadliwości dokumentacji geodezyjnej i propozycji i zmian ze strony inwestora. Okolicznością bezsporną jest również, że w zakresie tych prac z wyjątkiem zmiany rodzaju ogrzewania strony nie zawierały żadnej dodatkowej umowy. W związku z tym prace te nie mogą być traktowane jako prace objęte umową i nie dotyczy ich również wynagrodzenie ryczałtowe. Wprawdzie oznaczenie przez powoda niektórych z tych prac jako: dotyczące wykonania kanalizacji deszczowej i sanitarnej oraz wykonanie posadzki w archiwum, wykonania stolarki okiennej mogą sugerować, że chodzi o prace objęte umową to jednak wyniki postępowania dowodowego dają podstawy do uznania, że chodzi tu de facto nie o w/w praco jako takie lecz o dodatkowe czynności konieczne do wykonania tych prac w sposób prawidłowy i za te dodatkowe czynności powód domaga się zapłaty.

Okolicznością bezsporną jest fakt, że powód wykonał wszystkie prace, których dotyczą jego żądania. W ocenie Sądu jednak tylko w odniesieniu do niektórych z nich można uznać, żądanie za ich wykonanie za uzasadnione w świetle przepisu art. 405 kc. Dotyczy to świadczenia za przełożenie w inne miejsce wodociągu, zmian w zakresie lokalizacji kanalizacji deszczowej i sanitarnej i montażu pompy wraz z instalacją zasilającą oraz wykonania wzmocnionej posadzki w pomieszczeniu archiwum. W odniesieniu do tych prac pozwana została bezpodstawnie wzbogacona kosztem powoda. Jednocześnie brak jest podstaw do uznania, że powód zgodnie z przepisem art. 411 kc nie może domagać się zwrotu świadczenia albowiem w przedmiotowej sprawie nie zachodzi żadna z sytuacji przewidzianych w tym przepisie. Wykonanie tych prac było niezbędne do realizacji umowy łączącej strony więc powód był zmuszony je wykonać gdyż w przeciwnym naraziłby się na konsekwencje związane z nie wykonaniem umowy.

Prac związane z przełożeniem w inne miejsce wodociągu niewątpliwie nie były przewidziane w umowie stron.Konieczność wykonania tych prac pojawiła się dopiero po przystąpieniu powoda do realizacji inwestycji kiedy ustalono, że zaznaczony na mapach geodezyjnych wodociąg faktycznie znajduje się na terenie, na którym wybudowany miał zostać budynek. W tej sytuacji konieczne stało się przesunięcie wodociągu poza obrys budynku. Praca ta bez wątpienia nie była objęta umową stron i nie można było jej przewidzieć przed przystąpieniem do prac na placu budowy. Powód określił wartość wykonanych w tym zakresie prac na kwotę 5821,77 zł. Ustalenia poczynione w toku postępowania dowodowego a w szczególności opinia biegłego wskazują, że wartość wykonanych prac wynosi 5621,70 zł i taką kwotę Sąd uznał za należną powodowi.

Powód wykonał również prace związane ze zmianą w zakresie lokalizacji kanalizacji deszczowej i sanitarnej i montażem pompy wraz z instalacją zasilającą, która okazała się niezbędna z uwagi na różnice w poziomach instalacji i studzienek. Generalnie prace związane z wykonaniem instalacji sanitarnej i deszczowej objęte były umową jednak po przystąpieniu do wykonania prac okazało się, że do ich zrealizowania niezbędne są dodatkowe prace i montaż dodatkowego urządzenia - pompy będące wynikiem niezgodności rzeczywistej lokalizacji studzienek kanalizacji deszczowej i sanitarnej z ich lokalizacją wynikającą z dostępnej w chwili zawierania umowy dokumentacji geodezyjnej. Z tej przyczyny powód nie miał możliwości przewidzenia konieczności wykonania tych prac wcześniej i uwzględnienia ich kosztów w kosztorysie ofertowym. W tej sytuacji wykonanie tych prac bez wątpienia nie mieściło się w zakresie umowy stron i przewidzianym za jej realizację wynagrodzeniu ryczałtowym. Tym samym więc w tym zakresie pozwana została bezpodstawnie wzbogacona kosztem powoda.

Powód wskazywał, że koszt prac związanych ze zmianą w zakresie lokalizacji kanalizacji deszczowej i sanitarnej i montażem pompy wraz z instalacją zasilającą wynosił łącznie 8271,08 zł (3633,94 zł + 4636,14 zł). Z zeznań świadka A. Ł. wynika, że prace powoda w tym zakresie zostały wykonane a prawidłowość ustalenia ich wartości została zweryfikowana przez inwestora zastępczego. W tej sytuacji sąd uznał żądnie zapłaty kwoty 8271,08 zł za uzasadnione.

Za uzasadnione Sąd uznał również żądanie zapłaty kwoty 6987,29 zł z tytułu dodatkowego wzmocnienia posadzki w pomieszczeniu archiwum. Wyniki postępowania dowodowego wskazują, że potrzeba wykonania dodatkowego wzmocnienia posadzki w archiwum powstała dopiero w trakcie realizacji inwestycji i była następstwem wymagań dotyczących jej wytrzymałości stawianych przez producenta szaf metalowych, które miały być tam ustawione. Od spełnienia tych warunków uzależniona było udzielenie gwarancji prawidłowego ich funkcjonowania. Fakt, iż potrzeba wzmocnienia posadzki pojawiła się dopiero w toku realizacji inwestycji wynika zarówno z zeznań prezesa zarządu powoda jak również z dokumentów - pisma projektanta B. B..

W pozostałym zakresie Sąd uznał żądania powoda za nieuzasadnione.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że żądanie powoda dotyczące zapłaty za prace związane z wymianą stolarki drzwiowej i okiennej podlega oddaleniu albowiem powód wbrew obowiązkowi określonemu w art. 6 kc nie wykazał wysokości żądania w tym zakresie.

W pozwie powód globalnie określił żądania z tytułu stolarki drzwiowej i okiennej, konieczności zamontowania drzwi antywłamaniowych z zamkiem szyfrowym i sterownikami i rolety antywłamaniowej na kwotę 32624,20 zł. Z treści załączonych dokumentów - kosztorysu dodatkowego wynika, że wartość prac związanych z montażem drzwi antywłamaniowych wynosiła 26113,45 zł, a prac związanych z montażem rolety antywłamaniowej wynosiła natomiast 6510,75 zł. Łącznie prace te kosztowały 32624,20 zł. Powyższe obliczenia wskazują, że powód w ogóle nie wskazał jaki miał być koszt zamontowania innej niż pierwotnie stolarki drzwiowej i okiennej. Oba w/w kosztorysy dodatkowe nie dotyczą niewątpliwie wymiany stolarki drzwiowej i okiennej. Jednocześnie powód nie załączył żadnych innych dokumentów skazujących na koszt wymiany stolarki okiennej i drzwiowej.

W ocenie Sądu bezzasadne jest żądanie zapłaty kwoty 26113,45 zł z tytułu wartości prac związanych z montażem drzwi antywłamaniowych z napędem i zamkami szyfrowymi. Wyniki postępowania dowodowego wskazują, że prace związane z montażem drzwi antywłamaniowych wraz z całym osprzętem były przedmiotem umowy stron. Świadczy o tym treść dokumentacji ofertowej. W dokumentacji tej a konkretnie w kosztorysie nakładczym przewidziano montaż drzwi antywłamaniowych z zamkami elektronicznymi i napędem elektrycznym. Z uwagi na to, że już w dokumentacji przetargowej przewidziano montaż takich drzwi niewątpliwie cena ryczałtowa obejmuje koszty ich zakupu i prace związane z montażem. Z tej przyczyny brak jest podstaw do uznania powództwa w tej części za uzasadnione.

Bezzasadne było również żądanie zapłaty kwoty 661,21 zł z tytułu zwrotu kosztów zmiany szerokości klatki schodowej w stosunku do szerokości przewidzianej w projekcie. Wyniki postępowania dowodowego wskazują, że w projekcie znajdował się niedopuszczalny dla obiektów użyteczności publicznej wymiar szerokości klatki schodowej. W związku z tym powód zmuszony był do wykonania prac mających na celu zmianę szerokości tej klatki schodowej. Koszt tych prac wynosił 661,21 zł. Powyższy błąd zawarty był w dokumentacji, z którą powód miał możliwość zapoznania się przed zawarciem umowy powinien on jako profesjonalista wcześniej zwrócić na tę kwestię uwagę i uwzględnić w kosztorysie konieczność zmiany w tym zakresie. Skoro powyższy błąd w zakresie wymiaru klatki schodowej mógł być dostrzeżony przez powoda przed zawarciem umowy nie może on domagać się zapłaty za dodatkowe prace związane z usunięciem tego błędu gdyż wykonanie klatki schodowej zgodnie z wszelkimi normami było objęte umową i wynagrodzeniem ryczałtowym. Powód w tym zakresie miał możliwość uwzględnienia kosztów tych prac w swojej ofercie.

Za bezzasadne Sąd uznał również żądanie zapłaty kwoty 33145,98 zł z tytułu prac dodatkowych związanych ze zmianą rodzaju ogrzewania. W przedmiotowej sprawie powód jako podstawę faktyczną swoich żądań, którą sąd jest związany, wskazał bezpodstawne wzbogacenie pozwanego wynikające z faktu wykonania prac dodatkowych nie objętych umową. Ustalenia poczynione w toku postępowania dowodowego nie dają natomiast podstaw do uznania,że w zakresie prac związanych ze zmianą rodzaju ogrzewania doszło do bezpodstawnego wzbogacenia pozwanej.

Z treści umowy stron wynika, że już na etapie jej zawierania strony przewidywały możliwość zmiany rodzaju ogrzewania. Kiedy pozwany podjął decyzję o takiej zmianie strony zawarły w dniu(...)aneks do umowy, w którym określiły zasady rozliczenia prac związanych z tą zmianą. W następstwie weryfikacji kosztorysu powoda przez pozwanego powód wystawił za wykonane prace fakturę na kwotę 13.156,26 zł, którą pozwany zapłacił. Okoliczności powyższe wskazują, że sprawa zapłaty za prace związane ze zmianą rodzaju ogrzewania została uregulowana umową stron.Biorąc pod uwagę, że powód wystawił fakturę określającą wysokość wynagrodzenia za te prace a pozwany je zapłacił świadczy o tym, że kwestia rozliczenia kosztów tych prac była między stronami bezsporna. W sytuacji gdyby powód kwestionował prawidłowość obliczeń pozwanego co do tych kosztów nie było żadnych przeszkód aby wystawić fakturę na kwotę, która jego zdaniem była prawidłowa. Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd uznał, że brak jest podstaw do uznania, że pozwany jest w tym zakresie bezpodstawnie wzbogacony.

Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd na podstawie art. 405 kc zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 20.879,07 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 8.03.2012r. do dnia zapłaty. O odsetkach Sąd orzekł na mocy art. 481 § 1 i 2 zdania pierwszego k.c. i art. 455 k.c. Na kwotę 20879,07 zł składają się wskazane wcześniej kwoty: 5.621,70 zł, 3.633,94 zł, 4.636,14 zł, 6.987,29 zł z tytułu wartości prac przy przełożeniu wodociągu, zmiany lokalizacji instalacji sanitarnej i deszczowej oraz montażu pompy wraz z zasilaniem i wzmocnienia posadzki w pomieszczeniu archiwum.

Z uwagi na cofniecie powództwa w części dotyczącej kwoty 10972,83 zł na którą składają się kwoty: 4462,08 zł -z tytułu kosztów wykonania wyłazu dachowego i 6510,75 zł z tytułu kosztów rolety antywłamaniowej Sąd na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 203 k.p.c. umorzył postępowanie co do kwoty 10.972,83 zł.

W pozostałym zakresie na podstawie art. 405 kc a contrario i art. 6 kc a contrario powództwo oddalono.

O kosztach procesu Sąd postanowił w pkt 2 wyroku na podstawie art. 100 zdania pierwszego k.p.c. Powód wygrał w sprawę w 22,70 %, pozwana wygrała natomiast sprawę w 77,30 %. Powód w zakresie, w jakim cofnął powództwo był stroną przegrywającą, albowiem już w piśmie z dnia 14.11.2011r. tj. przed wniesieniem pozwu wskazał, że wycofuje we wskazanym zakresie roszczenie. W konsekwencji domaganie się tego żądania w pozwie skutkowało uznaniem powoda za przegrywającego w tym zakresie. Powód poniósł koszty procesu w kwocie 8.216 zł (4.599 zł- opłata sądowa, 3.600 zł - koszty zastępstwa procesowego, 17 zł - opłata skarbowa od pełnomocnictwa). Pozwana poniosła koszty procesu w kwocie 3.617 zł (3.600 zł - koszty zastępstwa procesowego, 17 zł - opłata skarbowa od pełnomocnictwa).Powód stosownie do części, w jakiej wygrał sprawę mógł domagać się od pozwanej kwoty 1.865,03 zł (8.216 zł x 22,70 % = 1.865,03 zł). Pozwana stosownie do części, w jakiej wygrała sprawę mogła domagać się od powoda kwoty 2.795,94 zł (3.617 zł x 77,30 % = 2.795,94 zł). Różnica między kwotą 2.795,94 zł a kwotą 1.865,03 zł dała 930,91 zł. Kwotę tę Sąd zasądził od powoda (...) sp. z o.o. w K. na rzecz pozwanej (...) Oddziału (...) w B. tytułu zwrotu części kosztów procesu, o czym postanowił jak w pkt 2 wyroku.

Sąd postanowił jak pkt 3 i 4 na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1, art. 5 ust. 1 pkt 3 i art. 89 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. Nr 90 z 201 Or., poz. 594 ze zm.) w zw. z art. 100 zdaniem pierwszym k.p.c.Postanowieniem z dnia 6.06.2013r. Sąd przyznał biegłemu sądowemu wynagrodzenie w kwocie 6.098,09 zł (k. 298-299). Powód przegrał sprawę w 77,30 %, a pozwana - w 22,70 %. Powód stosownie do części, w jakiej przegrał sprawę winien był uiścić kwotę 4.713,82 zł tytułem części wynagrodzenia biegłego tymczasowo pokrytego przez Skarb Państwa (6.098,09 zł x 77,3 % = 4.713,82 zł). Pozwana stosownie do części, w jakim przegrała sprawę winna była uiścić kwotę 1.384,27 zł tytułem części wynagrodzenia biegłego tymczasowo pokrytego przez Skarb Państwa (6.098,09 zł x 22,70 % = 1.384,27 zł). W konsekwencji, Sąd w pkt 3 wyroku nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w B. kwotę 4.713,82 zł z tytułu zwrotu części kosztów procesu. W pkt 4 wyroku Sąd nakazał zaś pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w B. kwotę 1.384,27 zł z tytułu zwrotu części kosztów procesu.

W apelacji pozwana zarzuciła sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wyprowadzenie z materiału dowodowego wniosków z niego nie wynikających oraz sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania tj. poprzez uznanie opinii biegłego sądowego w zakresie wniosków za niewiarygodną, pomimo faktu uznania opinii za rzetelną i sporządzoną zgodnie z wiedzą. Ponadto, poprzez błędne przyjęcie, iż Biegły nie uwzględnił w swojej opinii okoliczności dotyczących wykonanych prac, do których Biegły szczegółowo się odniósł, zarówno w opinii pisemnej, jak również złożonej ustnie na rozprawie. Sąd pominął również w swoich rozważaniach definicje

robót dodatkowych, robót zamiennych i nie odniósł się do tych definicji i ich zastosowania w sprawie.

Nadto zarzuciła błędną wykładnię art. 632 Kodeksu cywilnego, poprzez uznanie, iż w przypadku ustalenia pomiędzy stronami wynagrodzenia ryczałtowego, w przypadku braku przewidzenia rozmiaru prac, można domagać się dodatkowego wynagrodzenia z innych przesłanek niż wskazane w § 2;

Zarzuciła też błędne zastosowanie art. 405 KC, poprzez przyjęcie, iż w sprawie zaszły okoliczności wskazane w tym artykule, gdy pomiędzy stronami istniała umowa ustalająca wynagrodzenie ryczałtowe za wykonanie całego obiektu.

Wskazując na te zarzuty domagała się zmiany wyroku i oddalenia powództwa oraz orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie była uzasadniona i podlegała oddaleniu. Sąd Apelacyjny, wbrew podniesionym w niej zarzutom, podziela ustalenia Sądu Okręgowego istotne dla rozstrzygnięcia i przyjmuje je za podstawę swojego wyroku albowiem wynikają one z nienaruszającej zasad określonych w art. 233 § 1 kpc oceny zebranych dowodów. Sąd Apelacyjny podziela również argumentację prawną zaskarżonego wyroku albowiem ma oparcie w przepisach prawa materialnego, które Sąd ten przyjął za podstawę rozstrzygnięcia i nie narusza logicznych zasad prawniczej argumentacji oraz prawniczego wnioskowania.

Odnosząc się zaś do poszczególnych zarzutów apelacji wypada przypomnieć, że opinia biegłego jest jednym z dowodów, które sąd ocenia dokonując ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia. Tak jak każdy dowód, podlega ocenie w sposób określony w art. 233 § 1 kpc, który wprowadził zasadę swobodnej oceny dowodów, a więc takiej, która wymaga odniesienia się do całokształtu okoliczności sprawy i wyprowadzenia wniosków uwzględniających kontekst faktyczny, a więc również inne ujawnione okoliczności, jeżeli mają znaczenie dla czynienia procesowych ustaleń. Takiego zabiegu Sąd Okręgowy dokonał w odniesieniu do opinii biegłego i wbrew zarzutom apelacji nie popadł w wewnętrzną sprzeczność, jako że zasadnie podzielił jej ustalenia co do wartości wykonanych prac nie podzielając jednocześnie w całości jej wniosków co do ich kwalifikowania w kontekście zawartej umowy o roboty budowlane. Nie ma racji skarżąca, że odmienna

ocena tych elementów opinii narzuca wniosek o wewnętrznej sprzeczności argumentacji sądu, gdyż czym innym jest ustalenie wartości prac, czym innym zaś ocena ich charakteru i prawna kwalifikacja w kontekście konieczności zapłaty za nie. Miał zatem Sąd możliwość przyjęcia za przydatne dla jego ustaleń część wniosków opinii jednocześnie nie podzielając innych.

Co do zarzutu apelacji, że powód nie udowodnił faktu i wysokości kosztów poniesionych w związku z robotami, za które domaga się dodatkowej zapłaty, Sąd Okręgowy wyjaśnił co stanowiło podstawę ustalenia faktu wykonania i wartości tych prac, a apelacja - poza ogólnikowym zarzutem wadliwości tych ustaleń - nie wskazuje na czym polega błąd oceny. Dlatego ten zarzut Sąd Apelacyjny ocenia jako nieuzasadnioną i tym samym nieskuteczną polemikę z poprawnymi i mającymi oparcie w materiale dowodowym ustaleniami zaskarżonego wyroku.

Nie ma również racji apelacja, gdy zarzuca naruszenie art. 632 kc i 405 kc.

Należy bowiem wyjaśnić, że ustalenie ryczałtowego wynagrodzenia za wykonanie robót budowlanych wyklucza możliwość domagania się zapłaty za prace dodatkowe jedynie wtedy, gdy te prace są naturalną konsekwencją procesu budowlanego i w naturalny sposób z niego wynikają. Co więcej, dotyczą takich sytuacji, które wykonawca robót dysponujący dokumentacją techniczną powinien przewidzieć jako konieczne do wykonania mimo, że dokumentacja ich nie przewiduje. Wynika to z zawodowego charakteru wykonywanych przez wykonawcę robót budowlanych czynności i przypisanego do nich określonego poziomu wiedzy i doświadczenia zawodowego.

Jednakże nie jest usprawiedliwione oczekiwanie całkowitego wyłączenia możliwości domagania się wynagrodzenia za prace dodatkowe, zwłaszcza gdy dokumentacja techniczna, która jest podstawą kalkulowania wynagrodzenia przez wykonawcę, zawiera błędy uniemożliwiające realizowanie zadania dla osiągnięcia założonego efektu końcowego.

W tej sprawie wadliwość dokumentacji projektowej geodezyjnej dotyczyła przebiegu instalacji kanalizacyjnej oraz instalacji deszczowej. Konieczność ich przystosowania do sprawnego funkcjonowania wymagała poniesienia dodatkowych nakładów, których powód nie mógł przewidzieć kalkulując wynagrodzenie ryczałtowe, albowiem ustalenie wad projektowych, za które nie ponosi odpowiedzialności, nastąpiło dopiero w chwili przystąpienia do realizowania zadania.

Można więc zasadnie twierdzić, że pozwana udostępniając powodowi informacje, które stanowiły podstawę skalkulowania wynagrodzenia ryczałtowego, przedstawiła je w sposób nieprawdziwy, uniemożliwiając tym samym realne skalkulowanie kosztów prac niezbędnych dla wykonania zlecenia.

Dlatego umówione przez strony wynagrodzenie ryczałtowe nie obejmuje wspomnianych prac, bowiem powód nie mógł i nie powinien przewidzieć konieczności ich wykonania oceniając okoliczności przedstawione mu przez pozwaną. Gdyby przyjąć inne założenie, nieuczciwy inwestor mógłby ustalić korzystne dla siebie warunki płatności za prace, mając świadomość konieczności ich wykonania i nie informując o tym wykonawcy robót (nie ujmując ich w dokumentacji lub wadliwie je określając), który konieczności wykonania tych prac nie mógłby przewidzieć.

Trafnie zatem w okolicznościach tej sprawy Sąd Okręgowy założył, że uznane przez niego prace, w tym również w zakresie odnoszącym się do innej konstrukcji posadzki w archiwum - z tych samych powodów, o których była wcześniej mowa, tj. z uwagi na zmianę koncepcji w trakcie wykonywania prac wymuszoną okolicznościami od powoda niezależnymi (zastrzeżenie dostawcy regałów co do wytrzymałości posadzki w kontekście możliwości udzielenia gwarancji) - nie były objęte umówionym wynagrodzeniem ryczałtowym, a zatem skoro powód je wykonał nie chcąc się narazić na zarzut niewykonania umowy, a konieczności i celowości ich wykonania pozwana nie kwestionowała, należy mu się stosowne wynagrodzenie. Zasadnie Sąd Okręgowy argumentował, że pozwana nie płacąc za nie wzbogaciła się kosztem powoda o wartość tych prac, którą sąd ten ustalił.

Dlatego kwestionująca to apelacja nie mogła być uwzględniona i Sąd Apelacyjny ją oddalił, o czym orzekł na podstawie art. 385 kpc.

Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego stanowił art. 98 kpc.