Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Świeciu, VI Zamiejscowy Wydział Cywilny w Tucholi wyrokiem z dnia 28 lutego 2013 roku po rozpoznaniu sprawy z powództwa S. D. i A. D. przeciwko Powiatowi T. o zapłatę:

1.  zasądził od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwotę 212,50 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23.10.2012r. do dnia zapłaty;

2.  zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 107 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

S. D. i A. D. wnieśli o zasądzenie od pozwanego, Powiatu T. kwoty 425, w częściach ułamkowych na rzecz każdego z powodów po 212,50 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 października 2012 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu. W uzasadnieniu podali, że uiścili w trybie administracyjnym opłatę za wydanie karty pojazdu, przy pierwszej rejestracji pojazdu używanego w Polsce. Powodowie powołali się na niezgodność przepisu Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 roku, na podstawie którego opłata została pobrana, z przepisami ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym i z Konstytucją. Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 17 stycznia 2006 roku orzekł, że przepis rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 roku w sprawie opłat za kartę pojazdu, na podstawie którego pobrana została od powoda powyższa kwota, jest niezgodny z Konstytucją. Zdaniem powodów należna opłata winna wynosić 75 zł i pomimo wezwania do zapłaty pozwany nie zwrócił nadpłaconej kwoty w wysokości 425 zł. Powód powołał się na przepis art. 410 § 2 kc.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o odrzucenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu podnosząc zarzut niedopuszczalności drogi sądowej. Zdaniem pozwanego zmienił się obecnie stan prawny, albowiem od dnia 1 stycznia 2010 roku weszła w życie ustawa o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 roku. Zawiera ona definicję środków publicznych, do których należy opłata za kartę pojazdu, do których z kolei zastosowanie w postępowaniu mają. przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego oraz ustawy -Ordynacja podatkowa. Jest to tryb szczególny, administracyjny, który wyłącza drogę postępowania przed sądem powszechnym. W przypadku nieuwzględnienia powyższego zarzutu pozwany nadto wskazał, iż nie mógł nie stosować wskazanego przez powoda rozporządzenia, który obowiązywał wówczas w porządku prawnym. Brak było innego przepisu, który wskazywałby na obowiązek pobierania innej kwoty, niż wskazana, w okolicznościach sprawy. Nadto pobierana opłata, zdaniem pozwanego, me była nienależna, skoro podstawa do jej pobierania nadal istniała.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

S. D. i A. D. w dniu 13 września 2004 roku dokonali pierwszej rejestracji w Polsce używanego pojazdu, sprowadzonych z innego kraju UE, marki V. (...). Z tego tytułu za wydanie karty pojazdu uiścili opłatę administracyjną w kwocie 500 złotych.

Pozwany w drodze decyzji z dnia 23 października 2012 roku odmówił zwrotu powyższej kwoty.

Powyższy stan faktyczny był niesporny pomiędzy stronami i wynikał z przedłożonych dokumentów.

W pierwszej kolejności Sąd Rejonowy uznał za niezasadny zarzut niedopuszczalności drogi sądowej. Powołana regulacja w ustawie o finansach publicznych z 2009 roku, w ocenie Sądu nie wyłącza drogi sądowej. Dopuszczalność drogi sądowej w sprawie należy domniemywać (art. 2 k.p.c.) i rozumieć stosunkowo szeroko, na co wskazuje orzecznictwo Sądu Najwyższego, z

czego wynika konieczność istnienia konkretnego przepisu prawa, który wprost wyznacza dla sprawy drogę administracyjną, jako wyłączną. Brak jest natomiast takiego wskazania dla spraw związanych z opłatami za kartę pojazdu w powołanych przez pozwanego przepisach prawa.

Jednocześnie zdaniem Sądu nie jest dopuszczalne odrzucenie pozwu w sprawie mającej cechy sprawy cywilnej, a powód swoje roszczenie oparł na instytucji nienależnego świadczenia. Ponadto pozwany powołując się na drogę administracyjną na skutek wezwania powoda nie wszczął w tym zakresie żadnej procedury administracyjnej, a nawet na taką procedurę się wcześniej nie powoływał.

Uwzględniając powyższe Sąd Rejonowy odmówił odrzucenia pozwu w rozpoznawanej sprawie.

W ocenie Sądu roszczenie powodów było w całości zasadne. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 2 czerwca 2010 roku (sygn. akt HI CZP 37/10, Lex nr 578583) rozważając kwestię zwrotu nienależnie pobranych opłat za kartę pojazdu stwierdził na wstępie, że rozstrzygnięcie tego zagadnienia wymaga przede wszystkim odpowiedzi na pytanie, czy przepis §1 ust. 1 rozporządzenia z dnia 28 lipca 2003 roku, na podstawie którego została od powoda pobrana opłata za kartę pojazdu zakupionego na terenie państwa należącego do Unii Europejskiej i sprowadzonego do Polski, był zgodny z prawem wspólnotowym. Wskazać bowiem należy, że zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego zobowiązuje nie tylko Sąd danego kraju, ale także organ administracyjny, do stosowania prawa wspólnotowego i odstąpienia od stosowania sprzecznych z nim przepisów prawa wewnętrznego, krajowego (tak m.in. WSA w Warszawie z dnia 4 listopada 2009 roku. sygn. akt III SA/Wa 832/09, Lex nr 550223), niezależnie od wyroku polskiego Trybunału Konstytucyjnego, który odroczył utratę mocy obowiązującej przepisów rozporządzenia, w drodze wyroku z dnia 17 stycznia 2006 roku, w sprawie o sygnaturze U 6/04.

W sprawie zgodności odpowiedniego przepisu rozporządzenia z 2003 roku z prawem wspólnotowym Europejski Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu w dniu 10 grudnia 2007 roku w sprawie C-134/07 zajął stanowisko, że art. 90 akapit pierwszy WE należy interpretować w ter! sposób, że sprzeciwia się on opłacie takiej, jak przewidziana w §1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 roku, która to w praktyce była nakładana w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu przywiezionego z innego państwa członkowskiego, lecz nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już zarejestrowany.

Traktat WE jest umową międzynarodową ratyfikowaną przez RP, która była w odpowiednim trybie ogłoszona w Dzienniku Ustaw. Zgodnie zaś z przepisem art, 91 Konstytucji RP ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana. Także z art. 10 TWE należy wywieść zasadę pierwszeństwa, która nakłada na Sąd krajowy obowiązek pominięcia normy prawa krajowego, jeśli stwierdzi, że jest ona sprzeczna z normą wspólnotową. Zasada ta została wprost sformułowana w dotychczasowym orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Postanowienie z dnia 10 grudnia 2007 roku ma skutek ex tunc, tj. wywołuje skutek od samego początku obowiązywania niezgodnego z prawem wspólnotowym przepisem. W świetle tego nakładanie opłaty za kartę pojazdu było od samego początku sprzeczne z prawem unijnym. Oznacza to. że kupujący pojazd i rejestrujący go po raz pierwszy w Polsce, nie był w ogóle zobowiązany do uiszczenia tej opłaty. Bez znaczenia zatem na roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia pozostaje odroczenie obowiązywania w mocy przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 roku przez wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 stycznia 2006 roku.

Sąd Rejonowy jednocześnie zważył, że powyższe postanowienie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 10 grudnia 2007 roku odnosi się do pełnej wysokości opłaty pobieranej za kartę pojazdu w kwocie 500 zł, a nie jej części czy różnicy pomiędzy kwotami pobieranymi w tym przedmiocie poprzednio i obecnie. Po pierwsze. Trybunał uznał za sprzeczne z prawem wspólnotowym pobieranie opłaty w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu

samochodowego, przywiezionego z innego kraju członkowskiego UE w sytuacji, gdy opłata taka nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on już tam zarejestrowany. Po drugie, skoro dany przepis uznano za sprzeczny i z tego powodu nie mógł być on stosowany, to na dzień faktycznego uiszczenia przez osoby rejestrujące pojazdy w Polsce pełnej opłaty 500 zł, nie było skutecznego przepisu, który ustalałby wysokość jakiejkolwiek opłaty za tą czynność rejestracyjną. Zatem spełnione wówczas świadczenia było nienależne.

Sąd Rejonowy w konsekwencji uznał, że zostały spełnione przesłanki z art. 410 §2 k.c. w zakresie zgłoszonych roszczeń i zasądził od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwoty 212,50 zł. O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 455 k.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na podstawie art. 98 k.p.c. i przepisów Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych w punkcie 2 wyroku.

Wyrok Sądu Rejonowego zaskarżył apelacją w całości pozwany zarzucając:

-

naruszenie art. 199 §1 pkt 1 k.p.c. poprzez jego nie zastosowanie;

-

naruszenie 410 §2 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie;

-

naruszenie art. 2 §ł k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie;

-

naruszenie art. 2 §3 k.p.c. poprzez jego nie zastosowanie.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wnosił o :

-uchylenie wyroku w całości i odrzucenie pozwu,

ewentualnie

-

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za pierwszą instancję wg norm przepisanych,

-

zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym.

Powodowie w odpowiedzi na apelację wnosili o jej oddalenie i zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne z rozważeniem całokształtu materiału dowodowego zaoferowanego w toku postępowania przez strony bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, o jakiej mowa w art. 233 §1 k.p.c, które to ustalenia Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własne.

Przystępując do rozpoznania apelacji Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności rozpoznał zarzut nieważności postępowania z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej (art. 379 pkt 1 k.p.c. wzw. z art. 199 §1 k.p.c. oraz art. 2 k.p.c.)

Pozwany podnosił, że z dniem 01.01.2010 roku weszła w życie ustawa z dnia 27.8.2009 roku o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 roku, nr 157, poz.1240), która w art. 60 zawiera definicję środków publicznych stanowiących nie podatkowe należności budżetowe o charakterze publiczno - prawnym, a punkcie 7 art. 60 mieści się opłata objęta żądaniem pozwu, gdyż stanowiła dochód pobierany przez samorządową jednostkę budżetowana podstawie odrębnych przepisów. Jednocześnie w art. 67 tej ustawy przewidziano, że do spraw dotyczących należności, o których mowa w art. 60, nieuregulowanych niniejszą ustawą stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku - Kodeks postępowania administracyjnego i odpowiednio przepisy działu HI ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa. Natomiast zgodnie z art. 115 ustawy z dnia 27.8.2009 roku - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych, do spraw dotyczących nie podatkowych należności budżetowych, o których mowa w art. 60 ustawy o finansach publicznych, wszczętych i nie zakończonych decyzją ostateczną

przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

W ocenie Sądu Okręgowego powyższa regulacja nie wyłącza drogi sądowej, którą zgodnie z art. 2 k.p.c. należy domniemywać i jest ona rozumiana szeroko, a jej granicąjest wyraźny przepis prawa, który wprost przewiduje dla konkretnej kategorii spraw jedynie drogę administracyjną.

W tym miejscu przywołać należy pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24.6.2010 roku w sprawie IV CSK 554/09 (ubl. Lex nr 738131), że nie jest uzasadnione odrzucenie pozwu ze względu na niedopuszczalność drogi sądowej w sprawie nie mającej cech sprawy cywilnej, jeżeli powód przedstawił okoliczności i zdarzenia, które mogą stanowić cywilnoprawne źródło jego żądań.

Powodowie w pozwie jako podstawę faktyczną swojego żądania wskazywali pobranie przez pozwanego bez podstawy prawnej opłaty, wskutek czego pozwany stał się bezpodstawnie wzbogacony, czyli roszczenia o zwrot tej kwoty od pozwanego upatrywali w przepisach prawa cywilnego, art. 405 i nast. k.c. Natomiast przytoczone przez pozwanego przepisy ustawy o finansach publicznych z 27.8.2009 roku regulują kwestię pobierania opłat.

W powyższej sprawie Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 06 czerwca 2012 roku w sprawie o sygn. III CZP 24/12 na pytanie Sądu Okręgowego w Bydgoszczy zadane w analogicznej sprawie zajął stanowisko, że wejście w życie z dniem 1 stycznia 2010 roku ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 roku, nr 157, poz. 1240), która w art. 60 pkt 7, jako środki publiczne stanowiące niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publiczno -prawnym wymienia: „dochody pobierane przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na podstawie innych ustaw", a w art. 67 do spraw dotyczących należności, o których mowa w art. 60, nieuregulowanych niniejszą ustawą przewiduje stosowanie przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zrn. ⁵⁾) i odpowiednio przepisów działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm. nie spowodowało niedopuszczalności drogi sądowej w sprawach o zwrot nienależnie pobranych opłat za karty pojazdu na podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 roku w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz. U. z 2003 roku, nr 137, poz. 1310).

Z powyższego względu zarzut niedopuszczalności drogi sądowej uznać należy za niezasadny.

W dalszej kolejności rozpoznaniu podlegał zarzut naruszenia w wyroku art. 410 §2 k.c. W kwestii zgodności §1 ust. 1 rozporządzenia z 2003 r. z prawem wspólnotowym wypowiedział się na pytanie prejudycjalne Sądu Rejonowego w Jaworznie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który postanowieniem z dnia 10 grudnia 2007 roku, sygn. akt C-134/07 (Dz. U. UE C 64, poz. 15), orzekł, że art. 90 akapit pierwszy "WE należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on opłacie, takiej jak ta przewidziana w §1 ust.l rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, która to opłata w praktyce jest nakładana w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego przywiezionego z innego państwa członkowskiego, lecz nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już zarejestrowany.

Postanowienie to ma skutek ex tunc, tj. wywołuje skutek retroaktywny. W świetle tego postanowienia nakładanie opłaty za kartę pojazdu było sprzeczne z prawem unijnym i było z nim sprzeczne od samego początku. Oznacza to, że kupujący nie był w ogóle zobowiązany do uiszczenia tej opłaty. Bez wpływu zatem na rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia pozostaje odroczenie obowiązywania mocy przepisów rozporządzenia z 2003 r. o opłacie za wydanie karty pojazdu przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 17 stycznia 2006 r., sygn. akt U 6/04.

Podkreślić należy, że postanowienie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej odnosi się do pełnej wysokości opłaty za kartę pojazdu w kwocie 500 zł, a nie jedynie do różnicy 425 zł pomiędzy kwotami określonymi w rozporządzeniach z 2003 i 2006 roku.

Trybunał Sprawiedliwości uznał bowiem za sprzeczną z prawem unijnym

(wspólnotowym) opłatę nakładaną w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego przywiezionego z innego państwa członkowskiego w sytuacji, w której opłata taka nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już-zarejestrowany.

Zważyć jednocześnie należy, że sprzeczność przepisów rozporządzeń krajowych ż prawem wspólnotowym, wywoływało skutek nieważności tych rozporządzeń ex tunc, dlatego odroczenie przez Trybunał Konstytucyjny utraty mocy obowiązującej przepisów prawa, nie ma znaczenia dla ich nieważności od samego początku.

Z tytułu naruszenia prawa unijnego wchodzi w grę odpowiedzialność odszkodowawcza. Powodowie jednak nie nawiązywali do tej podstawy odpowiedzialności, a zgłoszone roszczenia -żądanie zapłaty określonej kwoty - oparli na przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu, przytaczając stan faktyczny dla wykazania przesłanek bezpodstawnego wzbogacenia i te przesłanki wykazywali.

Powyższe pozostaje w zgodności ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 2 czerwca 2010 roku (sygn. akt IH CZP 37/10, OSNC 2011/1/2, LEX nr 578583.Bhd.SN 2010/6/9).

Podzielając powyższą ocenę wyrażoną przez Sąd Najwyższy, Sąd Okręgowy uznał, że powodowie wykazali zaistnienie przesłanek domagania się zwrotu nienależnie pobranej opłaty na podstawie art. 410 k.c. wraz z odsetkami ustawowymi od daty opóźnienia (art. 481 k.c.)

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy apelację jako niezasadną oddalił (art. 385 k.p.c).

O kosztach procesu za drugą instancję Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art 98 k.p.c. w zw. żart. 108 §1 k.p.c.

W konsekwencji Sąd Okręgowy tytułem tych kosztów zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 60 zł (50% stawki minimalnej wynagrodzenia radcy prawnego zastępującego powodów, nie mniej niż 60 zł - §12 ust. 1 pkt 1 w zw. z §6 pkt 1 w zw. z §2 ust. 2 powołanego Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku).