Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 14 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący- Sędzia SO Jerzy Kozaczuk

Sędziowie SO Grażyna Orzechowska /spr./

SO Karol Troć

Protokolant: st. sekr. sąd. Agata Polkowska

przy udziale prokuratora Radosława Romaniuka

oraz przedstawiciela Urzędu Celnego w Siedlcach- Jacka Męczyńskiego

po rozpoznaniu spraw M. W.

oskarżonego o czyn z art. 107 § 1 kks i inne

zażalenia wniesionego przez Urząd Celny w Siedlcach

na postanowienie Sądu Rejonowego w Węgrowie z dnia 4 marca 2014 r.

w przedmiocie umorzenia postępowania

na podstawie art. 437 § 1 k.p.k

postanawia

utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie.

Sygn. akt II Kz 88/14

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 4 marca 2014 r. Sąd Rejonowy w Węgrowie:

I.  na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 113 § 2 k.k.s. umorzył postępowanie w sprawie przeciwko M. W. oskarżonemu o to, że od bliżej nieokreślonego czasu lecz do dnia 30 maja 2012r. w pijalni piwa (...) ul. (...),(...)należącym do Pani J. W. dopuścił do urządzania i prowadzenia gier
na automatach o wygrane rzeczowe przy wykorzystaniu automatu (...)
o numerze (...)oraz (...) o numerze (...), bez zezwolenia Ministra Finansów na urządzanie i prowadzenie działalności w zakresie gier
na automatach o wygrane rzeczowe, wbrew przepisom ustawy o grach hazardowych, działając w celach komercyjnych, na których prowadzone gry mają charakter losowy, udostępnionych do publicznego korzystania, co stanowi naruszenie przepisów art. 2 ust. 3- 5, art. 3, art. 6 ust. 1, art. 14 ust. 1 ustawy
z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201, poz. 1540
z późn. zm.), tj. o przestępstwo skarbowe z art. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6
§ 2 k.k.s.- wobec braku znamion czynu zabronionego;

II.  na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. umorzył postępowanie w sprawie przeciwko M. W. oskarżonemu o to, że od bliżej nieokreślonego czasu lecz do dnia 28 czerwca 2012r. w lokalu: sklep z odzieżą używaną i nową ul. (...) lokal (...), (...)-(...) S., w którym działalność prowadziła Pani B. B. dopuścił do urządzenia i prowadzenia gier na automatach
o wygrane rzeczowe przy wykorzystaniu automatu A. H. M. F.
o numerze (...)oraz A. H. M. F. o numerze (...)
bez zezwolenia Ministra Finansów na urządzanie i prowadzenie działalności
w zakresie gier na automatach o wygrane rzeczowe, wbrew przepisom ustawy
o grach hazardowych, działając w celach komercyjnych, na których prowadzone gry mają charakter losowy, udostępnionych do publicznego korzystania,
co stanowi naruszenie przepisów art. 2 ust. 3- 5, art. 3, art. 6 ust. 1, art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201,
poz. 1540 z późn. zm.), tj. o przestępstwo skarbowe z art. 107 § 1 k.k.s.
w zw. z art. 6 § 2 k.k.s.- wobec braku znamion czynu zabronionego;

III.  na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. nakazał zwrócić
na rzecz interwenienta (...) Sp. z o.o. w W. dowody rzeczowe w postaci: automatu do gier (...) oznaczonego numerem (...), automatu do gier (...) oznaczonego numerem (...), zestawu kluczy w łącznej ilości 21 sztuk do automatów- znajdujących się na przechowaniu w Magazynie Izby Celnej w W.
za pokwitowaniem (...), kartkę z zeszytu szkolnego- znajdującą się na k. 31 tom III akt sprawy, środki pieniężne z automatu (...) oznaczonego numerem (...)w kwocie 195 złotych i środki pieniężne z automatu do gier (...) oznaczonego numerem (...)w kwocie 20 złotych- znajdujących się na przechowaniu w Kasie Izby Celnej w W. za pokwitowaniem (...);

IV.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz oskarżonego M. W. kwotę 360 złotych tytułem zwrotu wydatku poniesionego przez niego w związku z ustanowieniem w postepowaniu sądowym obrońcy z wyboru w osobie adw. M. B.;

V.  na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. kosztami procesu obciążył Skarb Państwa;

VI.  na podstawie art. 98 § 2 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. odroczył sporządzenie uzasadnienia postanowienia do dnia 11 marca 2014 r.

Zażalenie na przedstawione wyżej postanowienie wniósł Urząd Celny
w Siedlcach, zaskarżając je w całości i zarzucając obrazę:

1.  przepisów art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k.- poprzez bezzasadne umorzenie postępowania;

2.  przepisów art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k.- poprzez brak w uzasadnieniu postanowienia wnikliwej oceny całokształtu zebranego materiału dowodowego, oparciu przeprowadzonej oceny materiału dowodowego wyłącznie na podstawie dowodów przeprowadzonych przez obronę oskarżonego i dowolne uznanie, że oskarżony
nie miał świadomości popełnienia czynu zabronionego z art. 107 § 1 k.k.s.
oraz nieuwzględnienie opinii procesowych sporządzonych przez A. C., biegłego przy Sądzie Okręgowym w Białymstoku.

W uzasadnieniu środka odwoławczego żalący się podniósł nadto, że możliwe jest przypisanie M. W. co najmniej ewentualnego zamiaru popełnienia przestępstwa. We wskazanym zakresie skarżący podniósł,
iż w czasokresie objętym zarzucanymi oskarżonemu czynami wymienionemu były znane opinie biegłych, wywołane w sprawach o inne zarzucane mu czyny, wskazujące na objęcie automatów do gier związanych z niniejszym postępowaniem przepisami ustawy o grach hazardowych z dnia 19 listopada 2009 r. W dalszej kolejności skarżący zarzucił Sądowi Rejonowemu zignorowanie zapisków świadczących o wypłacaniu wygranych osiąganych dzięki wzmiankowanym automatom oraz podniósł, że wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 lipca 2012 r. w sprawach połączonych C- 213/11, C- 214/11 i C- 217/11 odnosi się wyłącznie do przepisów przejściowych wzmiankowanej ustawy o grach hazardowych.

W następstwie tak sformułowanych zarzutów Urząd Celny w Siedlcach wniósł
o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu
w Węgrowie do dalszego prowadzenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniosek zawarty w środku odwoławczym nie jest słuszny i jako taki
na uwzględnienie nie zasługuje. Zaskarżone postanowienie należało utrzymać
w mocy, aczkolwiek z argumentacją nieco zmodyfikowaną względem tej zawartej w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Celem zracjonalizowania toku dalszych wywodów zaznaczyć trzeba,
że odpowiedzialność karnoskarbowa M. W., któremu zarzucono popełnienie czynów z art. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. zależna jest od rozstrzygnięcia, czy udostępniane przez niego automaty do gier objęte
są przepisami ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2009 r., Nr 201, poz. 1540 z późn. zm.; dalej: uGH) oraz czy wszystkie z przepisów wzmiankowanej ustawy uznać można za skuteczne. Wobec możliwych
do podniesienia wątpliwości w przedmiocie rozstrzygnięcia pierwszego
z wymienionych zagadnień stwierdzić można, że dla odpowiedzialności karnoskarbowej M. W. wystarczającym będzie niewątpliwe rozwiązanie kwestii drugiej.

W związku z powyższym w pierwszej kolejności zaznaczyć należy,
że Sąd Okręgowy nie podziela zapatrywania Sądu Najwyższego, zaprezentowanego
w postanowieniu z dnia 28 listopada 2013 r., I KZP 15/13, LEX nr 1393793, wiążącego znaczenie, a tym samym moc, wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyłącznie z akceptacją argumentów podniesionych przez wskazaną Instytucję oraz z autorytetem jej orzecznictwa. Podnieść w tym miejscu trzeba,
że odmówienie mocy precedensowej judykaturze wzmiankowanego organu sądowego, uczyniłoby iluzoryczną możliwość realizacji zadania postawionego przed nim Traktatami stanowiącymi podstawę Unii Europejskiej, a sprowadzającego
się w zasadniczej części do zapewnienia jedności i spójności prawa Unii Europejskiej ( argumentum ex art. 19 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej oraz art. 256 ust. 3 Traktatu
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej). Podobne wnioski wyprowadzić można z analizy przedmiotowej judykatury, wskazującej że podstawowym celem konstrukcji pytań prejudycjalnych jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania i jednolitej wykładni prawa unijnego we wszystkich Państwach Członkowskich, a także zapobieganie temu, aby w danym Państwie Członkowskim nie ustaliło się orzecznictwo sprzeczne
z zasadami prawa unijnego ( por. w szczególności wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 2 kwietnia 2009 r. w sprawie C- 260/07 P. (...) S. S., Zb. Orz. 2009 I- (...); z dnia 15 września 2005 r. w sprawie C‑495/03 I. T., Zb. Orz. I‑ (...); z dnia 12 czerwca 2008 r.; w sprawie C‑458/06 G. C., Zb. Orz. s. I‑ (...)). Znaczenie przedstawionej roli Trybunału sprawiło,
że już w okresie poprzedzającym wejście w życie Traktatu z Lizbony do acquis communautaire, obok aktów prawnych ustanawianych przez właściwe instytucje wspólnotowe, zaliczano orzecznictwo wzmiankowanego organu sądowego
( por. G. A. Benacchio, B. Pasa, A Common Law for Europe , Budapeszt 2005, s. 20;
P. Birkinshaw, European Public Law, Londyn 2003, s. 95). W chwili obecnej stwierdzić wystarczy, że z mocy art. 1 Traktatu o Unii Europejskiej acquis communautaire stało się częścią prawnie wiążącego dorobku Unii Europejskiej.

W dalszej kolejności podnieść wypada, że art. 107 § 1 k.k.s., z którego kwalifikowany jest czyn zarzucany M. W. ma charakter przepisu blankietowego, dla zastosowania którego konieczne jest uwzględnienie właściwych regulacji, zawartych w innych aktach prawnych. W przedmiotowej sprawie tymi właściwymi regulacjami są przepisy art. 2 ust. 1 in principio,
art. 2 ust. 3- 5, art. 3 oraz art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 uGH. Zasadnym jest przytoczenie w tym miejscu unormowań: art. 3 uGH, zgodnie z którym urządzanie i prowadzenie działalności m.in. w zakresie gier na automatach dozwolone jest wyłącznie
na zasadach określonych w uGH; art. 6 ust. 1 uGH, w myśl którego działalność
w zakresie m.in. gier na automatach może być prowadzona na podstawie udzielonej koncesji na prowadzenie kasyna gry oraz art. 14 ust. 1 uGH stanowiącego,
że urządzanie gier na automatach dozwolone jest wyłącznie w kasynach gry.

Zaakcentować w tym miejscu wypada, że na obecnym etapie postępowania zasadniczy wpływ na kwestię odpowiedzialności karnej M. W. ma skuteczność przepisu art. 14 ust. 1 uGH, która jest uzależniona
od okoliczności związanych ze spełnieniem wymogów proceduralnych objętych dyrektywą 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającą procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego
(Dz. Urz. UE L 204, 21.7.1998, p. 37; dalej: dyrektywa). Kluczowymi,
dla stwierdzenia zachowania przez Państwo Polskie wspomnianych wymogów,
są: pojęcie przepisów technicznych (zdefiniowanych w art. 1 pkt 11 dyrektywy), kwalifikacja konkretnych przepisów prawa krajowego do ich kategorii oraz zakres zwolnień z obowiązku notyfikacji Komisji właściwych projektów przepisów technicznych.

Zagadnienia pojęcia przepisów technicznych i kwalifikacji konkretnych przepisów prawa krajowego do ich kategorii, w zakresie związanym z przedmiotem niniejszej sprawy, zostały poruszone w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 26 października 2006 r. w sprawie C- 65/05 Komisja przeciwko Grecji, Zb. Orz. I- (...). Wskazanym judykatem Trybunał stwierdził, że przepisy zakazujące prowadzenia gier elektrycznych, elektromechanicznych i elektronicznych, w tym wszelkich gier komputerowych, we wszelkich miejscach publicznych
i prywatnych, z wyjątkiem kasyn, jak również korzystania z gier na komputerach znajdujących się w przedsiębiorstwach świadczących usługi internetowe
oraz poddające prowadzenie tych przedsiębiorstw obowiązkowi uzyskania specjalnego pozwolenia stanowią przepisy techniczne w rozumieniu art. 1 pkt 11 dyrektywy. Zaprezentowane stanowisko znalazło potwierdzenie w wyroku z dnia 19 lipca 2012 r. w sprawach połączonych C- 213/11, C- 214/11 i C 217/11, Zb. Orz. dotychczas niepubl. W ocenie Sądu Odwoławczego, ze względu na zakres zastosowania, przepis art. 14 ust. 1 uGH stanowi odpowiednik przepisów ustawy greckiej, uznanych przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej za przepisy techniczne. Podkreślić wyraźnie trzeba, że zawężenie możliwości użytkowania automatów wyłącznie
do kasyn niewątpliwie ma wpływ na ich sprzedaż, siłą rzeczy prowadzi do znacznego jej zmniejszenia, a w konsekwencji potencjalnie może oddziaływać na swobodny przepływ towarów między Państwami Członkowskimi.

Sąd Okręgowy, podzielając argumentację Sądu Najwyższego wskazującego postanowieniem z dnia 28 listopada 2013 r. na niewypełnienie przez Państwo Polskie obowiązku notyfikacji art. 14 uGH Komisji, nie mógł zaakceptować, wyrażonego wspomnianym orzeczeniem, poglądu co do skutków rzeczonego zaniechania.
Nie sposób twierdzić bowiem, że naruszenie obowiązku notyfikacji ma charakter naruszenia trybu ustawodawczego, którego konstytucyjność może być badana wyłącznie w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Błędne jest również zapatrywanie, że jeżeli w konkretnym postępowaniu sąd dochodzi do wniosku o takiej wadliwości trybu ustawodawczego, może nie stosować tych przepisów tylko w ten sposób, że zawiesi prowadzone postępowanie, w którym miałyby one zostać zastosowane i skieruje stosowne pytanie prawne do Trybunału Konstytucyjnego.
Nie do przyjęcia jest nadto założenie, że do czasu zainicjowania tej kontroli
lub podjęcia przez Trybunał Konstytucyjny stosownego rozstrzygnięcia, brak jest podstaw do odmowy stosowania przepisów ustawy o grach hazardowych, w tym jej art. 6. ust 1 uGH i art. 14 ust. 1 uGH. Przedstawionej oceny nie może zmienić słuszna
w swej istocie argumentacja, opierająca się na zaakcentowaniu możliwości stwierdzenia nieważności przepisów prawa wewnętrznego wyłącznie przez właściwy, według krajowej Konstytucji, organ. Wyjaśnić w tym miejscu trzeba, że w świetle dotychczasowego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej organ stosujący prawo ma obowiązek zastosowania prawa unijnego i niestosowania sprzecznego z nim prawa krajowego ( por. w szczególności wyrok w sprawie
C- 106/77 A. delle F. dello S. v. S. ). Zbliżone stanowisko w tej materii zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z dnia
7 września 2912 r., II GSK 185/12 oraz z dnia 25 września 2013 r., II GSK 760/11, a także Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w wyroku z dnia 3 października 2013 r., II SA/Ke 599/13. Przedstawiona koncepcja oznacza wyłącznie prymat stosowania, nie zaś, jak zdaje się zakładać Sąd Najwyższy, prymat ważności prawa unijnego. Przedstawione wyżej rozwiązanie opiera się na metodzie niestosowania,
a nie unieważniania prawa krajowego sprzecznego z regulacjami unijnymi. Nie ulega bowiem wątpliwości, że do unieważnienia przepisu prawa polskiego nie jest uprawniony ani sędzia sądu powszechnego, ani Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wzmiankowane unieważnienie jest procesem długotrwałym,
zaś od sędziego sądu powszechnego oczekuje się rozstrzygnięcia sprawy bez zbędnej zwłoki. Przyjęcie słuszności postulowanego przez Sąd Najwyższy zawieszenia postępowania do czasu podjęcia stosownego rozstrzygnięcia przez Trybunał Konstytucyjny w każdym przypadku sprzeczności prawa krajowego z prawem unijnym spowodowałoby odpowiedzialność odszkodowawczą państwa z tytułu bezprawia normatywnego (S. Majkowska- Szulc, Stosowanie i interpretacja prawa Unii Europejskiej [w:] A. Choiński [red.], A. Łazowski [red.], B. Wawrzyńczak- Jędryka [red.], Unia Europejska. Prawo instytucjonalne i gospodarcze 2008, Warszawa 2008, s. 296).

Mając na uwadze powyższe oraz odwołując się do utrwalonej linii orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ( zob. m.in. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 kwietnia 2010 r. w sprawie C-433/05 L. S., Zb. Orz. 2010 I- (...); z dnia 8 września 2005 r. w sprawie C- 303/04 L. I. S., Zb. Orz. 2005 I- (...)), w myśl której nienotyfikowanie Komisji przepisu technicznego uprawnia sąd krajowy do odmowy jego zastosowania,
Sąd Okręgowy doszedł do przekonania o konieczności odmowy zastosowania
art. 14 ust. 1 uGH. W tym stanie rzeczy stwierdzić wypadało, że działania zarzucane M. W., wobec bezskuteczności przepisu dozwalającego na urządzanie gier na automatach wyłącznie w kasynach gry, nie zawierały znamion czynów zabronionych z art. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. Tym samym koniecznym było umorzenie postępowań prowadzonych przeciwko wymienionemu. Podkreślić w tym miejscu warto, że analogiczne stanowisko zajęło szereg Sądów Okręgowych, orzekając w zbliżonych pod względem faktycznym sprawach w tym m.in. Sąd Okręgowy w Gliwicach (VI Ka 1029/13), Sąd Okręgowy w Łodzi
(V Ka 1599/13), Sąd Okręgowy w Płocku (V Kz 190/13) i Sąd Okręgowy
w Katowicach (XXIII Kz 276/13).

Poczynione dotychczas wywody sprawiły, że uchybienia podniesione w środku odwoławczym, jako w istocie rzeczy opierające się na przekonaniu o możliwości stosowania art. 14 ust. 1 uGH, nie mogły okazać się skuteczne. W tym stanie rzeczy zbadanie ich, jako zmierzających do wykazania możliwości ustalenia stanu faktycznego świadczącego, w przekonaniu skarżącego, o wyczerpaniu znamion przestępstw skarbowych z art. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. stało
się bezprzedmiotowe.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 437 § 1 k.p.k.
w zw. z art. 113 § 1 k.k.s., orzekł jak w części dyspozytywnej postanowienia.