Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lipca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach

V Wydział Karny Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku

w składzie:

Przewodniczący: SSO Jacek Myśliwiec

Sędziowie: SSO Sławomir Klekocki

SSO Olga Nocoń (spr.)

Protokolant: Monika Szymik

w obecności Wandy Ostrowskiej Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 10 lipca 2014 r.

sprawy:

A. B. (B.)

syna B. i D.

ur. (...) w R.

oskarżony o przestępstwo z art. 279 § 1 kk, art. 289 § 2 kk

G. Ś. (Ś.)

syna K. i S.

ur. (...) w R.

oskarżonego o przestępstwo z art. 291 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Raciborzu

z dnia 3 lutego 2014 r. sygn. akt II K 257/13

I.zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że :

- w punkcie 6 na podstawie art. 46 § 1 kk orzeka wobec oskarżonego A. B. obowiązek naprawienia w całości szkody wyrządzonej przestępstwem przypisanym mu w punkcie 1 wyroku, poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego T. W. kwoty 5.000 (pięć tysięcy) złotych,

- uchyla rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 10 wyroku o zobowiązaniu oskarżonego G. Ś. do naprawienia części wyrządzonej szkody;

II. w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.zwalnia obu oskarżonych od ponoszenia kosztów postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt V Ka 203/14

UZASADNIENIE

A. B. został oskarżony o to, że:

I.  w dniu 06 marca 2011 roku w K. na ul. (...) działając wspólnie i w porozumieniu z ustalonym nieletnim, poprzez wybicie szyby w okienku piwnicznym dokonał włamania do domu jednorodzinnego, a następnie po dokonanej penetracji wnętrza pomieszczeń dokonał kradzieży laptopa marki A., dwóch sztuk aparatów fotograficznych marki (...) i P., dwóch sztuk telefonów komórkowych marki (...) i S. (...) oraz biżuterii złotej o łącznej wartości 5000 złotych na szkodę T. W., tj. o czyn z art.279§1 k.k.,

II.  w dniu 06 marca 2011 roku w K. na ul. (...) działając wspólnie i w porozumieniu z ustalonym nieletnim, zabrał w celu krótkotrwałego użycia samochód osobowy marki R. (...) o nr rej. (...) własności T. W. uruchamiając ten pojazd skradzionym kluczykiem, który następnie porzucił w okolicznościach, w których zachodziło niebezpieczeństwo jego utraty, tj. o czyn z art.289§2 k.k.

Z kolei G. Ś. został oskarżony o to, że:

III. w dniu 06 marca 2011 roku w K. przyjął od A. B. i ustalonego nieletniego laptopa marki A., dwie sztuki aparatów fotograficznych marki (...) i P., dwie sztuki telefonów komórkowych marki (...) i S. (...) oraz biżuterii złotej o łącznej wartości 5000 złotych wiedząc, ze powyższe rzeczy pochodzą z czynu zabronionego, tj. o czyn z art.291§1 k.k.

Wyrokiem z dnia 3 lutego 2014 r., wydanym w sprawie II K 257/13 w trybie art.387 k.p.k., Sąd Rejonowy w Raciborzu uznał oskarżonego A. B. za winnego popełnienia zarzucanego mu przestępstwa z art.279§1 k.k. i za to na podstawie art.279§1 k.k. skazał go na karę 1 roku pozbawienia wolności. Sąd uznał również oskarżonego A. B. za winnego popełnienia zarzucanego mu przestępstwa z art.289§2 k.k. i za to na podstawie art.289§2 k.k. skazał go na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz na podstawie art.289§4 k.k. w zw. z art.33§1 i 3 k.k. skazał go na karę grzywny w wysokości 60 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 złotych. Na podstawie art.85 k.k. i art.86§1 k.k. orzekł wobec oskarżonego karę łączną 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności. Na podstawie art.69§1 i 2 k.k. i art.70§2 k.k. wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego A. B. kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby 3 lat, oddając go w tym czasie na podstawie art.73§2 k.k. pod dozór kuratora sądowego. Na podstawie art.72§2 k.k. zobowiązał oskarżonego A. B. do naprawienia części szkody poprzez zapłatę kwoty 4000 zł na rzecz pokrzywdzonego T. W. w terminie 7 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku.

Tym samym wyrokiem Sąd uznał oskarżonego G. Ś. za winnego popełnienia zarzucanego mu przestępstwa z art.291§1 k.k. i za to na podstawie art.291§1 k.k. skazał go na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności. Na podstawie art.69§1 i 2 k.k. i art.70§2 k.k. wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego G. Ś. kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby 3 lat, oddając go w tym czasie na podstawie art.73§2 k.k. pod dozór kuratora sądowego. Na podstawie art.72§2 k.k. zobowiązał oskarżonego G. Ś. naprawienia części szkody poprzez zapłatę kwoty 1000 zł na rzecz pokrzywdzonego T. W. w terminie 4 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku.

Na podstawie art.627 k.p.k. Sąd zasądził od oskarżonego A. B. na rzecz Skarbu Państwa wydatki postępowania w kwocie 100 zł i obciążył go opłatą w kwocie 360 zł oraz zasądził od oskarżonego G. Ś. wydatki postępowania w kwocie 90 zł i obciążył go opłatą w kwocie 120 zł.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł Prokurator, zaskarżając wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego A. B. oraz na korzyść oskarżonego G. Ś.. Powołując się na przepis art.438 pkt 1 k.p.k., zarzucił wyrokowi:

-

obrazę przepisów prawa karnego materialnego, a to art.46§1 k.k. poprzez nieorzeczenie w stosunku do A. B. środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem przypisanym oskarżonemu w pkt I wyroku, pomimo złożenia takiego wniosku przez pokrzywdzonego,

-

obrazę przepisów prawa karnego materialnego w postaci art.72§2 k.k., polegającą na bezzasadnym zobowiązaniu oskarżonego G. Ś. do naprawienia szkody w postaci zapłaty na rzecz pokrzywdzonego T. W. kwoty 1000 zł w terminie 4 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku, podczas gdy przestępstwem popełnionym przez oskarżonego nie zostały naruszone dobra pokrzywdzonego, co w konsekwencji sprawia, że orzeczenie tego środka probacyjnego było niedopuszczalne.

W konkluzji środka odwoławczego apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie w przypadku, gdy oskarżeni stawią się na rozprawę – o jego zmianę.

Obecny na rozprawie apelacyjnej Prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od oskarżonego A. B. na rzecz pokrzywdzonego na podstawie art.46 k.k. kwoty 5000 zł tytułem naprawienia całości szkody oraz uchylenie zobowiązania opartego na art.72§2 k.k. wobec oskarżonego G. Ś..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja Prokuratora była o tyle skuteczna, że doprowadziła do wydania rozstrzygnięcia o charakterze reformatoryjnym.

Za trafny należało uznać zarzut obrazy przepisu art.46§1 k.k. Zgodnie z powołanym przepisem, na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeczenie obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem w całości lub w części jest obligatoryjne. Jeżeli pokrzywdzony wniosek taki skutecznie złożył, a szkoda nie została mu wcześniej wyrównana, orzeczenie o obowiązku naprawienia szkody zawarte w wyroku powinno być oparte na art.46§1 k.k., a nie na art.72§2 k.k. (tak wprost: wyrok SA w Katowicach z 7 sierpnia 2001 r., II AKa 297/01, Prok. i Pr.-wkł. 2002/7-8/15). Tym samym, zobowiązywanie oskarżonego A. B. (podobnie jak oskarżonego G. Ś.) do wyrównania uszczerbku majątkowego pokrzywdzonego T. W. w trybie obowiązku probacyjnego, a zatem rozstrzygnięcia towarzyszącego warunkowemu zawieszeniu wykonania kary, było nieprawidłowe, zaś Sąd I instancji nie powinien był uwzględniać wniosków o skazanie bez przeprowadzenia postępowania dowodowego w takim kształcie, w jakim zostały sformułowane na rozprawie.

Zgoła inaczej przedstawia się ocena drugiego z zarzutów apelacyjnych. Istota stanowiska oskarżyciela publicznego sprowadza się do uznania, że paser nie może odpowiadać za szkodę wyrządzoną w mieniu, w stosunku do którego podejmował czynności sprawcze, a samo przestępstwo paserstwa nie narusza bezpośrednio niczyich dóbr prawnych. Istotnie, Sąd Najwyższy stał w przeszłości na stanowisku, że brak jest podstaw do nałożenia obowiązku naprawienia szkody na pasera (tak – przywołany w apelacji – wyrok SN z 3 maja 1984 r., I KR 74/84, OSNPG 1985/1/3). Pogląd ten uległ zasadniczej zmianie na gruncie obecnie obowiązującego kodeksu karnego. W wyroku z 6 kwietnia 2011 r. (III K 399/10, Lex nr 811861) Sąd Najwyższy wskazał na zasadność orzeczenia obowiązku naprawienia szkody z art.46§1 k.k. wobec sprawcy przestępstwa paserstwa, stwierdzając, iż „pogląd, że sprawca (paser) pomagający w ukryciu samochodu pochodzącego z przestępstwa nie może odpowiadać w całości za szkodę wyrządzoną tym przestępstwem jest rażąco błędny w świetle ratio legis art.46§1 k.k.”. Podobnie, w wyroku z 1 lutego 2011 r. (III KK 243/10, OSNwSK 2011/1/204) Sąd Najwyższy podniósł, iż „nie można twierdzić, że paser nie wyrządza żadnej szkody w mieniu właściciela rzeczy stanowiącej przedmiot paserstwa. Oznacza to, że pomiędzy czynem zawierającym znamiona przestępstwa paserstwa, a naruszeniem lub zagrożeniem dobra będącego przedmiotem tego paserstwa w postaci rzeczy, nie ma ogniw pośrednich, podobnie jak w przypadku przestępstwa kradzieży. Zatem odpowiedzialność odszkodowawcza sprawcy kradzieży, rozboju czy kradzieży z włamaniem oparta o art.46§1 k.k. nie eliminuje odpowiedzialności odszkodowawczej pasera, który podejmuje działania w odniesieniu do mienia, będącego uprzednio przedmiotem tych przestępstw”. Analogicznie wypowiedział się w tej kwestii Sąd Apelacyjny we Wrocławiu (wyrok z 16 października 2013 r., II AKa 312/13, Lex nr 1392147) oraz Sąd Apelacyjny w Lublinie (wyrok z 8 sierpnia 2013 r, II AKa 115/13, Lex nr 1366117). W ostatnim z wymienionych orzeczeń wskazano wprost, że paserstwo stanowi swoistą formę pomocy udzielonej osobie, która uzyskała rzecz za pomocą czynu zabronionego, realizowaną po dokonaniu owego czynu, skoro zatem możliwe jest solidarne orzeczenie obowiązku naprawienia szkody w stosunku do współsprawców kradzieży, to taki sam obowiązek może być nałożony solidarnie na sprawców kradzieży i pasera. Sąd odwoławczy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę podziela wyżej zaprezentowane stanowisko, nie był jednak władny zmodyfikować zaskarżonego wyroku poprzez solidarne nałożenie obowiązku naprawienia szkody na obu oskarżonych. Wynikało to z kierunku środka odwoławczego, Prokurator bowiem w odniesieniu do G. Ś. zaskarżył wyrok jedynie na korzyść oskarżonego. Orzeczenie o solidarnym obowiązku naprawienia szkody w kwocie 5000 zł byłoby bez wątpienia rozstrzygnięciem na niekorzyść oskarżonego G. Ś., który stałby się odpowiedzialny wraz z drugim oskarżonym za naprawienie pokrzywdzonemu szkody w całości, a zarazem jego obowiązek – inaczej niż zobowiązanie w trybie art.72§2 k.k. – nie byłby obwarowany żadnym terminem i pokrzywdzony mógłby egzekwować orzeczenie od razu po uprawomocnieniu się wyroku. W tym stanie rzeczy, mając na względzie brzmienie przepisu art.434§1 k.p.k., Sąd Okręgowy mógł w rozstrzyganym przypadku zmienić zaskarżony wyrok jedynie w kierunku postulowanym przez skarżącego.

Ostatecznie, po stosownym zmodyfikowaniu na rozprawie apelacyjnej wniosku o skazanie i zaaprobowaniu tej modyfikacji przez oskarżyciela publicznego i oskarżyciela posiłkowego, Sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że na podstawie art.46§1 k.k. orzekł wobec oskarżonego A. B. obowiązek naprawienia w całości szkody wyrządzonej przestępstwem przypisanym mu w punkcie 1 wyroku, poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego T. W. kwoty 5000 złotych oraz jednocześnie uchylił rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 10 wyroku o zobowiązaniu oskarżonego G. Ś. do naprawienia części wyrządzonej szkody. W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

Od ponoszenia kosztów postępowania odwoławczego obu oskarżonych zwolniono, uznając, iż przemawiają za tym względy słuszności (art.624§1 k.p.k.).