Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lipca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 lipca 2014 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa R. M. (1) i J. C. (1)

przeciwko Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej im. (...)

w likwidacji z siedzibą w M.

o ustalenie

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu, XIII Wydział Cywilny z siedzibą

w Lesznie

z dnia 6 lutego 2014 r., sygn. akt XIII C 150/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w następujący sposób:

1.  ustala, że R. M. (2) i J. C. (1) są członkami Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej im. (...) (...) W. w likwidacji z siedzibą w M.,

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powodów 580 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powodów 535 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

R. Małecki M. Mazurkiewicz-Talaga H. Małaniuk

I A Ca 447/14

UZASADNIENIE

Powodowie J. C. (1) i R. M. (1) po ostatecznym sprecyzowaniu żądań domagali się ustalenia, że są nadal członkami Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej im. (...) (...) W. w likwidacji z siedzibą w M., podnosząc, że uchwały walnych zgromadzeń członków tej spółdzielni są nieważne i nie wywierają żadnych skutków prawnych wobec powodów .Powodowie wnieśli również o obciążenie pozwanej kosztami procesu.

Pozwana spółdzielnia wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 6 lutego 2014r Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił powództwo obciążając powodów kosztami procesu w całości.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Prezesem pozwanej (...) z siedzibą w M. w okresie od 8 stycznia 2000r do czasu likwidacji był G. A.. O czasie, miejscu i porządku obrad walnego zgromadzenia członkowie byli zawiadamiani przez wywieszenie ogłoszenia na tablicy na terenie gospodarstwa na 7 dni przed terminem. Był to jedyny sposób zawiadamiania o terminie i porządku obrad walnego zgromadzenia członków spółdzielni, nawet wówczas gdy walne zgromadzenie miało dotyczyć wykreślenia lub wykluczenia członka ze spółdzielni. Uzasadnienie uchwały o wykreśleniu zamieszczane było w protokole walnego zgromadzenia, które nie było przesyłane zainteresowanemu członkowi spółdzielni i na powyższą okoliczność nie była sporządzona odrębna uchwała wraz z uzasadnieniem . Na tablicy ogłoszeń nie zamieszczano też informacji o wykreślonych członkach spółdzielni.

W § 15 pkt.2 Statutu (...) im . (...) W. wskazane zostały przyczyny na podstawie których członek nie wykonujący obowiązków statutowych z przyczyn od niego niezależnych może być pozbawiony członkostwa przez wykreślenie z rejestru członków.

Zgodnie zaś z § 15 pkt.3 statutu wykluczenie lub wykreślenie staje się skuteczne z chwilą doręczenia członkowi zawiadomienia o wykluczeniu lub wykreśleniu wraz z uzasadnieniem . Zawiadomienia dokonuje się na piśmie.

W dniu 9 kwietnia 2005r w trakcie walnego zgromadzenia zapadła uchwała o skreśleniu z listy członków spółdzielni (...) na podstawie § 15 pkt.2 statutu , albowiem od 10.05.2003t nie świadczy on pracy na rzecz pozwanej spółdzielni z uwagi na stan zdrowia i uzyskanie renty inwalidzkiej. O czasie, miejscu i porządku obrad walnego zgromadzenia z dnia 9.04.2005r J. C. został powiadomiony zgodnie z postanowieniami statutu i ustawy –prawo spółdzielcze. Powód nie był na tym zgromadzeniu, a odpis protokołu z tego zgromadzenia nie został mu doręczony. W dniu 16.07.2007r odebrał udział członkowski w pozwanej spółdzielni w kwocie 300zł. O przyczynach wykreślenia go z listy członków pozwanej dowiedział się z treści doręczonej mu w tej sprawie odpowiedzi na pozew.

Powód R. M. (1) był członkiem pozwanej spółdzielni od 16.01.1973r i pracował w niej do 18.02.2005r. Przestał pracować w (...) z uwagi na niezdolność do pracy i przyznanie mu renty. Na walnym zgromadzeniu członków spółdzielni, które odbyło się w dniu 28.11.2006r, w którym powód uczestniczył uchwała w sprawie jego wykreślenia nie zapadła gdyż wniosek zarządu nie uzyskał większości głosów. Uchwała o skreśleniu R. M. (1) z listy członków pozwanej spółdzielni zapadła natomiast w dniu 19.05.2007r, podczas walnego zgromadzenia, o którym powód został powiadomiony z godnie z postanowieniami statutu i przepisami ustawy-prawo spółdzielcze. Powód nie był obecny na tym zgromadzeniu , a odpis protokołu z tego zgromadzenia nie został mu doręczony. W dniu 31.12.2010r R. M. (1) w siedzibie spółdzielni odebrał kwotę 300zł stanowiącą zwrot udziału członkowskiego. O przyczynach wykreślenia go z listy członków pozwanej dowiedział się z treści doręczonej mu w tej sprawie odpowiedzi na pozew.

W dniu 7.02.2013r pozwana spółdzielnia została sprzedana (...) Spółce Budowlanej sp. z o.o. w R.. Kwota ze sprzedaży spółdzielni została częściowo podzielona pomiędzy jej członków. Został sporządzony plan likwidacji spółdzielni, a do podziału pozostało ok. 6 mln. złotych pomiędzy obecnych jej członków.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd Okręgowy wskazał, że powodowie oparli swoje żądanie na treści art. 189kpc i niewątpliwie mieli interes prawny w wykazaniu, że są nadal członkami pozwanej spółdzielni, skoro w chwili obecnej spółdzielnia jest likwidowana i jest dzielony jej majątek pomiędzy jej członków . Zgodnie z art. 42 § 2 ustawy –prawo spółdzielcze , uchwała walnego zgromadzenia sprzeczna z ustawą jest nieważna. Tej sprzeczności powodowie upatrywali w braku ich pisemnego zawiadomienia o terminie walnego zgromadzenia, braku zawiadomienia ich w ten sposób o treści uchwały oraz w niewysłuchaniu ich przez członków spółdzielni przed podjęciem uchwał w przedmiocie ich wykreślenia . Zarzut braku prawidłowego zawiadomienia o terminie walnego zgromadzenia sąd I instancji sąd uznał za pozbawiony podstaw , albowiem powodowie zostali powiadomieni o terminie walnego zgromadzenia w sposób przewidziany w § 28 ust.1 statutu pozwanej spółdzielni oraz zgodnie z art. 40 § 1 ustawy –prawo spółdzielcze. Do chwili wszczęcia niniejszej sprawy powodowie nie zostali natomiast pisemnie poinformowani o tym, że zostali wykreśleni z listy członków pozwanej spółdzielni, ani o przyczynach podjętych uchwał. Informacje te uzyskali dopiero po zapoznaniu się z treścią odpowiedzi na pozew. W ocenie sądu I instancji nie doręczenie wcześniej powodom uchwał w przedmiocie ich wykreślenia powodowało jedynie bezskuteczność tych uchwał , a nie ich nieważność, co skutkowało stwierdzeniem braku podstaw do ustalenia, że powodowie są nadal członkami pozwanej spółdzielni i z tych względów powództwo oddalił

O kosztach postępowania orzeczono zgodnie z art. 98 § 1 i3 kpc.

Apelację od powyższego wyroku wywiedli powodowie , zaskarżając go w całości.

Apelujący zarzucili naruszenie prawa materialnego , tj. art. 42 § 2prawa spółdzielczego oraz poczynienie błędnych ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym .

Wskazując na powyższe zarzuty, wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości z jednoczesnym obciążeniem pozwanej kosztami procesu za obie instancje.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od powodów kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Apelacja powodów zasługiwała na uwzględnienie. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych , które to ustalenia Sąd Apelacyjny przyjmuje jako własne, ale na podstawie tych bezspornych ustaleń wywiódł błędne wnioski, uznając, że pomimo uznania bezskuteczności uchwał wobec obydwu powodów ich powództwo w przedmiocie ustalenia, że nadal są członkami pozwanej spółdzielni nie zasługuje na uwzględnienie z tego tylko powodu, że brak doręczenia im odpisu uchwał z uzasadnieniem został sanowany poprzez doręczenie im odpowiedzi na pozew, w której pozwana przedstawiła przyczyny dla których skreśleni zostali z listy jej członków.

Mimo skuteczności apelacji co do zasady, brak jest podstaw do uznania, że trafnym jest pogląd dotyczący obrazy przepisu art. 42 § 2prawa spółdzielczego w następstwie przyjęcia , że uchybienie przez pozwaną wymogom przewidzianym w art. 24 § 4i5 prawa spółdzielczego w zakresie dotyczącym podjęcia uchwały o wykreśleniu , braku jej uzasadnienia i poinformowania powodów o jej treści nie skutkuje nieważnością takiej uchwały. Należy bowiem w tym zakresie podzielić stanowisko sądu I instancji znajdujące potwierdzenie w orzecznictwie sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego (por. Wyrok SN z dnia 5.03.2010r w sprawie IV CSK 377/09) , że uchwała o wykreśleniu członka spółdzielni produkcyjnej z powodu jej niedoręczenia temu członkowi wraz z uzasadnieniem zgodnie z art. 24 § 3 prawa spółdzielczego jest bezskuteczna , a nie nieważna, zaś członek (...) wykreślony z rejestru może mieć interes prawny w wytoczeniu powództwa na podstawie art. 189kpc. Sąd Okręgowy całkowicie dowolnie uznał, że obowiązek spółdzielni wynikający z treści powołanego przepisu może zostać zastąpiony poprzez złożenie odpowiedzi na pozew w sprawie z powództwa członka spółdzielni domagającego się ustalenia, że nadal pozostaje jej członkiem. Uszło natomiast uwagi sądu to, że powodowie domagali się ustalenia, że są nadal członkami pozwanej spółdzielni- co wynika wprost z pozwu- opierając swoje żądania nie tylko na twierdzeniach, że uchwały obu walnych zgromadzeń o wykreśleniu ich z rejestru członków są wadliwe, ale również z okoliczności, że wykreślenie jest nieskuteczne z powodu nie doręczenia im pisemnego zawiadomienia o wykreśleniu wraz z zawiadomieniem zgodnie z art. 24 ust.3 ustawy z dnia 16.09.1982r prawo spółdzielcze w brzmieniu obowiązującym w chwili podjęcia tychże uchwał. Dodatkowo wskazać należy, że eksponowana przez pozwaną okoliczność, iż pozwani wiedzieli o treści podjętych uchwał również nie ma istotnego znaczenia w aspekcie uregulowań zawartych w powołanym przepisie prawa spółdzielczego, albowiem zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9.04.2002r w sprawie III CKN 569/00 okoliczność , że członek wiedział o treści uchwały nie wywiera żadnych skutków prawnych, skoro spółdzielnia nie dopełniła obowiązku wynikającego z art. 24 ust.3 prawa spółdzielczego. Sąd Okręgowy w sposób niekwestionowany przez pozwaną ustalił, że powodowie mają interes prawny w żądaniu ustalenia , że są nadal członkami pozwanej spółdzielni , a zatem wobec zaniechania doręczenia powodom treści uchwały wraz z jej uzasadnieniem , uznać należało, że podjęte przez walne zgromadzenia uchwały dotknięte są sankcją nieskuteczności wobec powodów, skutkiem czego było uznanie, że powodowie są nadal członkami pozwanej spółdzielni. Z powyższych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1kpc zmienił zaskarżony wyrok jak w pkt. I sentencji obciążając pozwaną kosztami procesu w całości.

Z uwagi na to, że apelacja powodów została uwzględniona w całości, kosztami postępowania apelacyjnego obciążono pozwaną w myśl art. 98 § 1 i3 kpc.

SSA H. Małaniuk SSA M. Mazurkiewicz-Talaga del.SSO R. Małecki