Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia SA Małgorzata Stanek (spr)

Sędziowie: SSA Wincenty Ślawski

SSA Anna Beniak

Protokolant: st. sekr. sąd Katarzyna Olejniczak

po rozpoznaniu w dniu 31 stycznia 2013 roku

w Łodzi na rozprawie

sprawy z powództwa M. D.

przeciwko (...)Spółce Akcyjnej w W. (dawniej (...) Spółce Akcyjnej w W.)

o odszkodowanie, zadośćuczynienie, rentę i ustalenie

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Płocku

z dnia 28 czerwca 2012 roku sygn. akt I C 771/10

I. z apelacji powódki zmienia zaskarżony wyrok w punktach 4,7 i 9 w ten tylko sposób, że:

- w punkcie 4 zasądza dodatkowo od (...)Spółki Akcyjnej w W. (dawniej (...) Spółce Akcyjnej w W.) kwotę 17 868, 55 (siedemnaście tysięcy osiemset sześćdziesiąt osiem złotych 55/100) z ustawowymi odsetkami od: kwoty 150 (sto pięćdziesiąt) złotych od dnia 16 marca 2010 roku do dnia zapłaty, od kwoty 150 (sto pięćdziesiąt) złotych od dnia 16 kwietnia 2010 roku, kwotę 150 (sto pięćdziesiąt) złotych od dnia 16 maja 2010 roku, kwoty 150 (sto pięćdziesiąt) złotych od dnia 16 czerwca 2010 roku, kwoty 150 (sto pięćdziesiąt) złotych od dnia 16 lipca 2010 roku, kwoty 150 (sto pięćdziesiąt) złotych od dnia 16 sierpnia 2010 roku, kwoty 150 (sto pięćdziesiąt) złotych od dnia 16 września 2010 roku, kwoty 150 (sto pięćdziesiąt) złotych od dnia 16 października 2010 roku, kwoty 150 (sto pięćdziesiąt) złotych od dnia 16 listopada 2010 roku, kwoty 150 (sto pięćdziesiąt) złotych od dnia 16 grudnia 2010 roku, kwoty 150 (sto pięćdziesiąt) złotych od dnia 16 stycznia 2011 roku, kwoty 150 (sto pięćdziesiąt) złotych od dnia 16 lutego 2011 roku, kwoty 150 (sto pięćdziesiąt) złotych od dnia 16 marca 2011 roku, kwoty 150 (sto pięćdziesiąt) złotych od dnia 16 kwietnia 2011 roku, kwoty 150 (sto pięćdziesiąt) złotych od dnia 16 maja 2011 roku, kwoty 150 (sto pięćdziesiąt) złotych od dnia 16 czerwca 2011 roku, kwoty 150 (sto pięćdziesiąt) złotych od dnia 16 lipca 2011 roku, od kwoty 4 086 (cztery tysiące osiemdziesiąt sześć) złotych od dnia 16 marca 2010 roku, od kwoty 11 205, 55 (jedenaście tysięcy dwieście pięć złotych 55/100) od dnia 16 sierpnia 2011 roku – do dnia zapłaty,

- w punkcie 7 w ten tylko sposób, że zasądza dodatkowo od (...)Spółki Akcyjnej w W. (dawniej (...) Spółce Akcyjnej w W.) na rzecz M. D. kwotę 3 150 (trzy tysiące sto pięćdziesiąt) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 1000 (jeden tysiąc) złotych od dnia 16 marca 2010 roku i od kwoty 2 500 (dwa tysiące pięćset) złotych od dnia 22 września 2010 roku – do dnia zapłaty;

- w punkcie 9 w ten sposób, że zasądza od (...)Spółki Akcyjnej w W. (dawniej (...) Spółce Akcyjnej w W.) na rzecz M. D. kwotę 5 688 (pięć tysięcy sześćset osiemdziesiąt osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

II. oddala apelację powódki w pozostałej części i apelację strony pozwanej – w całości.

III. zasądza od (...) Spółce Akcyjnej w W. na rzecz M. D. kwotę 2 700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

I ACa 1092/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 czerwca 2012 roku Sąd Okręgowy w Płocku zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz M. D.:

-kwotę 130 000 złotych tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od kwoty 25 000 złotych od 29 grudnia 2006 roku, od 55 000 złotych od 16 marca 2010 roku i od 50 000 złotych od 16 sierpnia 2011 roku – do dnia zapłaty,

-kwotę 884, 25 złotych tytułem odszkodowania za utracone zarobki w okresie od stycznia 2007 roku do sierpnia 2007 roku oraz ustawowe odsetki od kwoty 884, 26 złotych za okres od dnia 12 czerwca 2008 roku do dnia 19 września 2011 roku;

- kwotę 211, 45 złotych tytułem odszkodowania za poniesione koszty lekarstw z ustawowymi odsetkami od 16 marca 2010 roku;

- rentę z tytułu zwiększonych potrzeb w kwocie po 600 złotych miesięcznie za okres od 1 sierpnia 2011 roku do 31 grudnia 2011 roku oraz od daty uprawomocnienia się wyroku, płatną do dnia 15-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności.

Ponadto Sąd Okręgowy zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu.

Sąd I instancji oddalił powództwo w zakresie żądania zasądzenia odszkodowania tytułem zwrotu kosztów leczenia kwocie 4 086 złotych – ponad 211, 45 złotych. W ocenie Sądu Okręgowego powódka przedłożyła w toku postępowania tylko kilka faktur potwierdzających zakup leków na ogólną kwotę 211,45,-zlotych i w tym zakresie powództwo o odszkodowanie z tytułu zwrotu kosztów leczenia powództwo uznano za uzasadnione. W pozostałym zakresie – zdaniem Sądu I instancji - powódka nie udowodniła, że poniosła koszty w dochodzonej wysokości.

Sąd Okręgowy wyraził pogląd, że sam fakt wskazania w opinii biegłych, iż powódka winna ponosić koszty leczenia w konkretnej wysokości nie jest wystarczające, zwłaszcza, że jak sama powódka zeznała, dysponowała ograniczonymi środkami finansowymi i leczenie prowadzone było w ograniczonym zakresie. Na podstawie zeznań powódki nie sposób ustalić, jakie poniosła koszty leczenia na przestrzeni kilku lat, albowiem sama nie jest w stanie tego określić. Sąd I instancji ocenił, że w swoich zeznaniach w tym zakresie powódka była mało precyzyjna, mało konkretna, co w zestawieniu z brakiem dowodów na poniesione wydatki czyniło żądanie co do odszkodowania w tym zakresie za niemożliwe do zweryfikowania ponad kwotę 211,45,-zlotych. Sąd Okręgowy podkreślił, że wykazanie ponoszonych kosztów leczenia, prywatnych wizyt lekarskich czy też poniesionych kosztów dojazdów nie jest zbyt skomplikowane i nie wymaga od strony nadzwyczajnych starań. Wskazał ponadto, że powódka początkowo, w toku postępowania likwidacyjnego, gromadziła faktury, a następnie przestała to czynić mimo, iż była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, który winien pouczyć mocodawczynię o obowiązkach dowodowych w tym zakresie. Pełnomocnik powódki nie przedstawił ponadto żadnych osobowych źródeł dowodowych co do sytuacji życiowej powódki po wypadku, poniesionych przez nią, kosztów, które pozwoliłyby na poczynienie ustaleń, zwłaszcza, że powódka nie potrafiła precyzyjnie określić swoich wydatków. Zasady ustalania wysokości odszkodowania są odmienne od ustalania należnej renty, która ma być wypłacana jako świadczenie przyszłe, na podstawie hipotetycznych wydatków.

Z podobnych przyczyn Sąd I instancji oddalił żądania co do odszkodowania za opiekę osób trzecich (3 150 złotych z ustawowymi odsetkami od kwoty 1000 złotych od dnia doręczenia pozwanemu pisma procesowego powódki z 4 marca 2010 roku i od kwoty 2150 złotych od dnia doręczenia pozwanemu pisma procesowego pozwanej z 3 września 2010 roku), jakiej powódka wymagała w okresie leczenia i rehabilitacji. Sąd Okręgowy powołał się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, z którego wynika, że prawo do dochodzenia ekwiwalentu z tytułu zwiększonych potrzeb, polegających na konieczności korzystania z opieki osoby trzeciej, niezależnie od tego czy poszkodowany efektywnie wydal odpowiednie kwoty na koszty opieki, dotyczy bowiem żądania z art. 444 § 2 k.c., a zatem renty, nie zaś odszkodowania, a powódka nie wykazała, aby korzystała odpłatnie z pomocy osób trzecich. W ocenie Sądu I instancji M. D. nie określiła nawet dokładnie, w jakim wymiarze czasowym korzystała z pomocy matki i koleżanki. Dodatkowo Sąd Okręgowy zauważył, że powódka nie wykazała, iż pomoc wiązała się dla tych osób z utratą dochodów lub ponoszonymi przez te osoby kosztami.

Od tego wyroku apelacje wywiodły obie strony.

Powódka zaskarżyła wyrok Sądu I instancji w części oddalającej powództwo co do kwoty 17 868, 55 złotych z ustawowymi odsetkami z tytułu odszkodowania za leki, maści i dojazdy do placówek medycznych, kosztów materiałów kosmetycznych w okresie od kwietnia 2006 roku do lipca 2011 roku, co do kwoty 3 150 złotych z ustawowymi odsetkami z tytułu kosztów opieki w okresie leczenia i rehabilitacji po wypadku z dnia 18marca 2006 roku oraz w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu (pkt. 9 orzeczenia).

Skarżąca zarzuciła naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ na wynik sprawy oraz obrazę prawa materialnego, to jest:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny materiału dowodowego w sposób nasuwający zastrzeżenia z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania. W świetle tych zasad zeznania powódki wskazujące na ilość, rodzaj, cenę leków, częstotliwość i koszt dojazdów, koszt zakupu wkładek higienicznych nie można ocenić jako mało precyzyjne;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, w szczególności: a/ pominięcie opinii biegłego psychiatry i psychologa, biegłego ortopedy – traumatologa, biegłego neurologa przy ocenie zasadności i wysokości odszkodowania za poniesione koszty leczenia powódki w sytuacji, gdy opinie biegłych wprost wskazywały orientacyjny koszt leczenia powódki, a w konsekwencji błędne przyjęcie, że powódka nie udowodniła roszczenia o odszkodowanie ponad kwotę 211, 45 złotych; b/ pominięcie dokumentacji medycznej obrazującej proces leczenia powódki wskazujący na częstotliwość wizyt lekarskich, a w konsekwencji błędne przyjęcie, że powódka nie udowodniła poniesienia kosztów dojazdów, w sytuacji, gdy zasady doświadczenia życiowego wskazują na to, że podróż do placówek medycznych znacznie oddalonych od miejsca zamieszkania zawsze generuje koszty; c/ pominięcie zeznań powódki dotyczących kosztów zakupu wkładek higienicznych, a w konsekwencji błędne przyjęcie, że powódka nie udowodniła roszczenia o odszkodowanie w tym zakresie, w sytuacji, gdy zasady doświadczenia życiowego wskazują na konieczność zakupu wkładek higienicznych przez osobę nietrzymającą moczu z powodu neurogennego uszkodzenia pęcherza moczowego, d/ pominięcie opinii biegłego chirurga plastyka przy ocenie zasadności roszczenia o zwrot kosztów leczenia blizn, w sytuacji, gdy w opinii biegły chirurg plastyk wprost wskazał na konieczność poniesienia przez powódkę kosztów leczenia blizn przez okres 12 miesięcy po około 65 złotych miesięcznie, a w konsekwencji bezpodstawne uznanie, że powódka nie udowodniła roszczenia w tym zakresie; e/ pominięcie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego ortopedy – traumatologa przy ocenie zasadności roszczenia o zwrot kosztów opieki osoby trzeciej, w sytuacji, gdy biegły potwierdził w swojej opinii konieczność sprawowania opieki nad powódką przez okres 12 tygodni kilka godzin dziennie;

- art. 444 § 1 k.c. poprzez błędną jego wykładnię wyrażającą się w uznaniu, że roszczenie o odszkodowanie za poniesione koszty wynikłe z uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia muszą być wykazane fakturami i rachunkami,

- art. 444 k.c. poprzez błędną wykładnię wyrażającą się w przyjęciu, że odszkodowanie za konieczność sprawowania nad powódką opieki przez osoby trzecie należy się tylko w sytuacji, gdyby powódka zapłaciła matce i koleżance za sprawowanie opieki, podczas, gdy taka wykładnia art. 444 § 1 k.c. prowadzi do bezpodstawnego zwolnienia pozwanego z obowiązku świadczenia, który powstał w związku z koniecznością sprawowania opieki nad powódką;

- 100 zdanie 2 k.p.c. in fine poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy zachodziły podstawy do jego zastosowania, to jest określenie wysokości świadczenia tytułem zadośćuczynienia zależało od oceny Sądu.

W konkluzji skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powódki M. D. – ponad kwoty zasądzone przez Sąd I instancji: a/ kwotę 17 868, 55 złotych z ustawowymi odsetkami od: kwoty 150 złotych od dnia 16 marca 2010 roku do dnia zapłaty, od kwoty 150 złotych od dnia 16 kwietnia 2010 roku, kwotę 150 złotych od dnia 16 maja 2010 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 czerwca 2010 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 lipca 2010 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 sierpnia 2010 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 września 2010 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 października 2010 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 listopada 2010 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 grudnia 2010 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 stycznia 2011 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 lutego 2011 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 marca 2011 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 kwietnia 2011 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 maja 2011 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 czerwca 2011 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 lipca 2011 roku, kwoty 4 086 złotych od dnia 16 marca 2010 roku, kwoty 11 205, 55 złotych od dnia 16 sierpnia 2011 roku – do dnia zapłaty oraz kwoty 3 150 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 1000 złotych od dnia 16 marca 2010 roku i od kwoty 2 500 złotych od dnia 22 września 2010 roku – do dnia zapłaty, a także zmianę wyroku poprzez zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu w kwocie 7 200 złotych za postępowanie przed Sądem Okręgowym oraz kosztów postępowania apelacyjnego.

Pozwana zaskarżyła orzeczenie Sądu Okręgowego w zakresie odsetek ustawowych od kwot zasądzonych w punkcie 1 wyroku od kwot: 1/ 25 000 złotych za okres od 29 grudnia 2006 roku do dnia 28 czerwca 2012 roku, 2/ 55 000 złotych za okres od dnia 16 marca 2010 roku do dnia 28 czerwca 2012 roku i c/ 50 000 złotych za okres od dnia 16 sierpnia 2011 roku do dnia 28 czerwca 2012 roku zarzucając błędną wykładnię art. 359 § 1 k.c. w związku z art. 481 § 1 i 2 k.c. oraz przepisu art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124 poz. 1152), poprzez przyjęcie, że odsetki od zasądzonych na rzecz powoda kwot zadośćuczynienia należą się od kwoty: odsetki od zasądzonych na rzecz powoda kwot zadośćuczynienia należą się od kwoty: 25 000 zł za okres od dnia 16 marca 2010 r. do dnia 28 czerwca 2012 r.; 55 000 zł za okres od dnia 16 marca 2010 r. do dnia 28 czerwca 2012 r.; 50 000 zł za okres od dnia 16 sierpnia 2011 r. do dnia 28 czerwca 2012 r. a w przedmiotowym przypadku od dat wskazanych przez powódkę i uznanych przez Sąd, a nie od dnia wyrokowania, tj. od dnia 28 czerwca 2012 r.; niezastosowanie przepisu art. 316 § 1 KPC w związku z przepisem art. 445 § 1 KC i niezastosowanie przepisu art. 316 § 1 KPC w związku z przepisem art. 445 § 1 KC i zadośćuczynienia od dnia wyrokowania, tj. od dnia 28 czerwca 2012 r., bowiem przepis art. 445 § 1 KC nie czyni wyłomu w zasadzie, że sąd ocenia stan sprawy według chwili orzekania (art. 316 § 1 KC w zw. z art. 363 § 2 KC).

Wskazując na powyższe pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej pkt. 1 wyroku przez orzeczenie, iż odsetki za opóźnienie w wysokości ustawowej od kwot: wysokości ustawowe od kwot 25 000 zł, 55 000 zł, 50 000 zł należą się od dnia 28 czerwca 2012 roku do dnia zapłaty a nie od dat wskazanych w pkt 1 zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w tym zakresie.

W dniu 28 grudnia 2012 roku Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie XII Wydział Gospodarczy KRS wpisał do KRS połączenie (...) Spółka Akcyjna oraz (...) Spółka Akcyjna przez przeniesienie całego majątku (...) Spółki Akcyjnej na spółkę przejmującą(...)Spółkę Akcyjną ( k 678 – 703).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Błędny jest pogląd skarżącego, iż odsetki ustawowe od zasądzonego na rzecz powódki zadośćuczynienia za doznaną krzywdę powinny zostać zasądzone od daty wyrokowania.

Zobowiązanie dłużnika do naprawienia szkody spowodowanej czynem niedozwolonym jest zobowiązaniem o charakterze bezterminowym (wyrok SA w Poznaniu z 9 listopada 2006 r., I Ca 341/06, LEX nr 298549). Wobec tego zadośćuczynienie należy traktować jak wierzytelność bezterminową, a więc świadczenie to powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania (art. 455 k.c.).

Stosownie do art. 481 § 1 k.c. wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, jeżeli dłużnik opóźnił się ze spełnieniem świadczenia. O takim opóźnieniu można mówić, gdy dłużnik nie spełnia świadczenia w terminie, w którym stało się ono wymagalne, także wówczas, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość świadczenia.

Wymagalność zadośćuczynienia z art. 445 § 1 k.c. i związany z nią obowiązek zapłaty odsetek za opóźnienie przypadają na dzień doręczenia dłużnikowi wezwania do zapłaty przed wytoczeniem powództwa albo odpisu pozwu (ewentualnie pisma rozszerzającego powództwo, chyba że rozszerzenie nastąpiło na rozprawie w obecności dłużnika). Z charakteru świadczenia z art. 445 § 1 k.c., którego wysokość zależna jest od oceny rozmiaru krzywdy, ze swej istoty trudno wymiernej i zależnej od szeregu okoliczności związanych z następstwami uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, wynika, że obowiązek jego niezwłocznego spełnienia powstaje po wezwaniu dłużnika i że od tego momentu należą się odsetki za opóźnienie (wyrok SN z 18.09.1970 r., OSNCP 1971,poz.103).

Obowiązywania bardzo wysokich odsetek ustawowych spowodowało w przeszłości zarysowanie się pewnej tendencji do przyjmowania wyjątków od ogólnej zasady i uznawania w niektórych przypadkach, że przyznanie odsetek ustawowych począwszy od daty wymagalności (zamiast od daty orzekania przez sąd) mogłoby w wielu sytuacjach stanowić nieuzasadnione uprzywilejowanie wierzyciela. Nie wdając się w ocenę jurydycznej prawidłowości takiej praktyki zważyć należy, że w żadnym stopniu nie może się odnosić do rozpoznawanej sprawy - odsetki rozpoczynają swój bieg od 29 grudnia 2006 roku, od 16 marca 2010 roku i od 16 sierpnia 2011 roku a w tym okresie czasu nie można mówić o bardzo wysokich odsetkach ustawowych i nasilonych procesach inflacyjnych.

Warto odnotować wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie I CSK 243/10 - LEX nr 848109. Sąd Najwyższy wskazując na występującą w orzecznictwie rozbieżność stanowisk co do początkowego terminu naliczania odsetek za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zaprezentował pogląd, że jeżeli zobowiązany nie płaci zadośćuczynienia w terminie wynikającym z przepisu szczególnego lub w terminie ustalonym zgodnie z art. 455 in fine k.c., uprawniony nie ma niewątpliwie możliwości czerpania korzyści z zadośćuczynienia, jakie mu się należy już w tym terminie. W konsekwencji odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia należnego uprawnionemu już w tym terminie powinny się należeć od tego właśnie terminu. Stanowiska tego nie podważa pozostawienie przez ustawę zasądzenia zadośćuczynienia i określenia jego wysokości w pewnym zakresie uznaniu sądu. Przewidziana w art. 445 § 1 i art. 448 k.c. możliwości przyznania przez sąd odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za krzywdę nie zakłada bowiem dowolności ocen sądu, a jest jedynie konsekwencją niewymiernego w pełni charakteru okoliczności decydujących o doznaniu krzywdy i jej rozmiarze. Mimo więc pewnej swobody sądu przy orzekaniu o zadośćuczynieniu, wyrok zasądzający zadośćuczynienie nie ma charakteru konstytutywnego, lecz deklaratywny. Wymagalność roszczenia o zadośćuczynienie za krzywdę, a tym samym i początkowy termin naliczania odsetek za opóźnienie w zapłacie należnego zadośćuczynienia, może się różnie kształtować w zależności od okoliczności sprawy. Terminem, od którego należą się odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia za krzywdę, może być więc, w zależności od okoliczności sprawy, zarówno dzień poprzedzający wyrokowanie o zadośćuczynieniu, jak i dzień tego wyrokowania.

Odnosząc te uwagi do realiów rozpoznawanej sprawy należy uznać, że brak jest podstaw do zakwestionowania zasądzonych odsetek za opóźnienie w zapłacie orzeczonego na rzecz powódki zadośćuczynienia. Dokonane w toku postępowania ustalenia faktyczne jednoznacznie wskazują na to, że krzywda doznana przez powódkę w rozmiarze odpowiadającym zasądzonemu zadośćuczynieniu istniała już w dacie zgłoszenia żądania wobec pozwanego.

Zarzut naruszenia art. 359 § 1 k.c. w związku z art. 481 § 1 i 2 k.c. oraz przepisu art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124 poz. 1152) okazał się nieuzasadniony.

Nie jest trafny zarzut naruszenia art. 316 k.p.c.

Przedmiotem regulacji art. 316 § 1 k.p.c. jest skierowany pod adresem sądu wymóg, by za podstawę wyrokowania przyjmował stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy; dotyczy to zarówno stanu faktycznego, jak i prawnego. Naruszenie tego przepisu polegać zatem może na przyjęciu podstawy faktycznej orzeczenia odmiennej od ustalonej na datę zamknięcia rozprawy lub niewłaściwego stanu prawnego. Takiej treści zarzutu w apelacji nie podniesiono. Natomiast obowiązek przyjmowania za podstawę wyrokowania stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy nie świadczy o tym, że „roszczenie jest wymagalne w dniu jego ustalenia przez sąd”.

Podkreślenia wymaga, że powódka zgłosiła szkodę stronie pozwanej w dniu 5 lipca 2006 roku domagając się zasądzenia z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę kwoty 200 000 złotych, a pozwane Towarzystwo zaproponowało powódce kwotę 5 000 złotych z tego tytułu dopiero w lipcu 2007 roku. Trudno się zgodzić z argumentacją skarżącej, że powódka w postępowaniu likwidacyjnym nie przedstawiła dowodów „mogących określić obiektywne i bezsporne kryteria dające podstawę do żądania świadczenia w zgłoszonej wysokości”. To pozwany był zobowiązany do likwidacji szkody, a więc do przeprowadzenia „własnego” postępowania w zakresie roszczeń zgłoszonych przez poszkodowanego, przede wszystkim poprzez zasięgnięcie opinii lekarzy w zakresie następstw urazu doznanego przez powódkę w wypadku. Niezależnie od tego zakres obrażeń, który wynikał z dokumentacji medycznej (chociażby wielomiejscowe złamanie miednicy) nawet bez opinii lekarzy, wskazuje, że zadośćuczynienie w zaproponowanej przez zakład ubezpieczeń kwocie wydaje się rażąco zaniżone. Tak więc odmawiając powódce wypłaty należnego jej zadośćuczynienia i prezentując określone stanowisko procesowe, strona pozwana popadła w opóźnienie i wobec tego winna zapłacić powódce odsetki ustawowe. Uwzględnienie odsetek od daty wyrokowania byłoby nieuzasadnionym w okolicznościach faktycznych sprawy uprzywilejowaniem dłużnika.

Nie można natomiast odmówić słuszności zarzutom apelacji powódki.

Materiał dowodowy zebrany w sprawie daje podstawy do uwzględnienia żądania powódki w zakresie kosztów zakupu leków (200 złotych miesięcznie). Z opinii biegłych lekarzy wynika jednoznacznie, że proces leczenia powódki wymagał stosowania leków przeciwzakrzepowych, przeciwzapalno – przeciwbólowych – koszt około 100 złotych miesięcznie (k 194). Z uwagi na następstwa neurologiczne i urologiczne wypadku również wskazana była terapia farmakologiczna. Biegli psychiatra i psycholog uznali, że powódka powinna zażywać leki psychotropowe (orientacyjny koszt 50 – 100 złotych miesięcznie – k 133-136). Dowody te wspiera również przesłuchanie powódki (k 613). Nie można czynić zarzutu powódce, że nie jest w stanie precyzyjnie wskazać jakie leki i w jakich dawkach przyjmuje, a także podać cen poszczególnych lekarstw. Nie ma również podstaw do stwierdzenia, że zasądzeniu podlegają jedynie kwoty wykazane fakturami.

Podkreślenia wymaga, że w sytuacji, gdy szkoda jest bezsporna, a tylko nie została w procesie wykazana jej wysokość, sąd, mając do dyspozycji materiał dowodowy zgromadzony na chwilę zamknięcia rozprawy, ustala jej ostateczną wysokość. Temu celowi służy art. 322 k.p.c., który zezwala sądowi na zasądzenie odszkodowania w wysokości ustalonej przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy. Sąd nie może zaś, mając wątpliwości, jaka ma być ostateczna wysokość odszkodowania, oddalić powództwo jeżeli poza sporem jest, że strona skarżąca szkodę poniosła (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2012 r. -II CSK 362/11 - LEX nr 1165068).

W świetle zebranych dowodów trudno również podzielić pogląd Sądu I instancji, że powódka nie wykazała poniesienia kosztów dojazdów do placówek medycznych i kosztów wizyt lekarskich (powódka domaga się z tego tytułu 20 złotych miesięcznie – łącznie 1 280 złotych). Poniesione koszty z tego tytułu nie budzą żadnych wątpliwości, zważywszy chociażby na odległość poradni zdrowia psychicznego w D. czy szpitala w O. od miejsca zamieszkania powódki (k 296).

Sąd Okręgowy bezzasadnie również uznał, że roszczenie w zakresie kosztów zakupu wkładek higienicznych oraz kosztów leczenia blizn nie jest uzasadnione.

Stwierdzone w opinii medycznej zaburzenia zwieraczy wskazują na potrzebę korzystania z wkładek higienicznych. Biegły chirurg plastyk potwierdził natomiast potrzebę stosowania maści przez okres 12 miesięcy (koszt zakupu 64 złote miesięcznie).

Skarżąca trafnie także zarzuca, że z naruszeniem przepisu art. 444 § 1 k.c. Sąd I instancji nie uwzględnił żądania powódki w zakresie opieki osoby trzeciej.

Z opinii biegłego ortopedy wynika, że powódka po wypadku wymagała opieki przez okres około 12 tygodni w wymiarze kilku godzin dziennie. Żądanie określone przez powódkę na 5 godzin dziennie – zważywszy na rozmiar urazu doznanego w wypadku komunikacyjnym – jest uzasadnione okolicznościami faktycznymi sprawy, a stawka opieki za jedną godzina na poziomie 7,50 zł – nie jest wygórowana (w 2010 roku stawka w ramach MOPS – 10,50 zł za godzinę). Zakres opieki został również wykazany poprzez dowód z przesłuchania świadków – matki powódki i jej koleżanki, które tę opiekę faktycznie sprawowały.

W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że prawo poszkodowanego do ekwiwalentu z tytułu zwiększonych potrzeb, polegających na konieczności korzystania z opieki osoby trzeciej, nie zależy od wykazania, że poszkodowany efektywnie wydatkował odpowiednie kwoty na koszty opieki. Nie ma również znaczenia, że opiekę tę sprawowały osoby bliskie. Przepis art. 444 § 1 k.c. uprawnia poszkodowanego do żądania zwrotu wszelkich kosztów wynikłych z uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. W przypadku korzystania z pomocy innej osoby zwrot tych kosztów przysługuje poszkodowanemu niezależnie od tego, kto sprawuje opiekę nad poszkodowanym.

Nie ma uzasadnienia pogląd Sądu I instancji, że powyższa wykładnia dotyczy tylko roszczenia o rentę na zwiększone potrzeby, a nie ma zastosowania do odszkodowania. Renta na zwiększone potrzeby ma przecież charakter odszkodowawczy, zaś okoliczność, że cytowane przez Sąd Okręgowy orzeczenie SN zapadło w stanie faktycznym, w którym powód żądał renty, nie przesądza, że takich samych zasad wykładni nie można przyjąć przy ocenie zasadności żądanie zasądzenia od ubezpieczyciela odszkodowania z tytułu poniesionych kosztów opieki osoby trzeciej.

Wobec uwzględniania roszczeń powódki objętych apelacją, korekty wymagało również rozstrzygnięcie o kosztach zastępstwa procesowego. Ostatecznie powódka wygrała proces w 79% i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu należało stosunkowo rozliczyć poniesione przez strony koszty zastępstwa procesowego (art. 100 k.p.c.). Nie ma natomiast podstaw do zastosowania przepisu art. 100 zdanie drugie k.p.c. – nie można bowiem uznać, że powódka uległa tylko co do nieznacznej części swego żądania. Określenie należnej sumy nie zależało również od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu.

Z tych wszystkich względów z apelacji powódki Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punktach 4, 7 i 9 w ten tylko sposób, że w punkcie 4 zasądził dodatkowo od (...)Spółki Akcyjnej w W. ( (...) Spółka Akcyjna w W.) na rzecz M. D. kwotę 17 868, 55 z ustawowymi odsetkami od: kwoty 150 złotych od dnia 16 marca 2010 roku do dnia zapłaty, od kwoty 150 złotych od dnia 16 kwietnia 2010 roku, kwotę 150 złotych od dnia 16 maja 2010 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 czerwca 2010 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 lipca 2010 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 sierpnia 2010 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 września 2010 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 października 2010 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 listopada 2010 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 grudnia 2010 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 stycznia 2011 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 lutego 2011 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 marca 2011 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 kwietnia 2011 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 maja 2011 roku, kwoty 150 złotych od dnia 16 czerwca 2011 roku, kwoty 150 (sto pięćdziesiąt) złotych od dnia 16 lipca 2011 roku, od kwoty 4 086 złotych od dnia 16 marca 2010 roku, od kwoty 11 205, 55 od dnia 16 sierpnia 2011 roku – do dnia zapłaty; w punkcie 7 zasądził dodatkowo od (...)Spółki Akcyjnej w W. (dawniej (...) Spółka Akcyjna w W.) na rzecz M. D. kwotę 3 150 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 1000 złotych od dnia 16 marca 2010 roku i od kwoty 2 500 złotych od dnia 22 września 2010 roku – do dnia zapłaty, a także w punkcie 9 w ten sposób, że zasądził od (...)Spółki Akcyjnej w W. (dawniej (...) Spółka Akcyjna w W.) na rzecz M. D. kwotę 5 688 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Na podstawie art. 385 k.p.c. apelacja powódki podlega oddaleniu w pozostałej części, a apelacja strony pozwanej w całości.

Na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z art. 391 k.p.c. Sąd Apelacyjny zasądził od (...)Spółki Akcyjnej w W. (dawniej (...) Spółce Akcyjnej w W.) na rzecz M. D. kwotę 2 700 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.