Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lutego 2013 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 lutego 2013 r. w S.

sprawy z wniosku B. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania B. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 23 sierpnia 2012 roku nr (...)

I.  oddala odwołanie;

II.  przyznaje ubezpieczonej B. K. prawo do emerytury od 01.01.2013 roku;

III.  odstępuje od obciążenia ubezpieczonej kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej

Sygn. akt VI U 2820/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 sierpnia 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił B. K. prawa do emerytury po osiągnięciu 60 roku życia, z uwagi na nieudowodnienie przez nią okresu 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Organ rentowy odmówił uwzględnienia w stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 1 października 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku w (...) Sp. z o.o., podnosząc, że widniejące w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach stanowisko „elektromonter taboru szynowego” nie ma odzwierciedlenia w przepisach resortowych. Jednocześnie organ rentowy podniósł, iż ubezpieczona nie udokumentowała rozwiązania stosunku pracy z każdym pracodawcą, na rzecz którego praca była wykonywana bezpośrednio przed dniem ustalania prawa do emerytury.

Odwołaniem z dnia 12 września 2012 roku B. K. zaskrzyła powyższa decyzję, wnosząc o jej zmianę i przyznanie jej prawa do emerytury. Ubezpieczona podniosła, że w okresie od 9 listopada 1998 roku do 30 września 1998 roku była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. na stanowisku elektromonter urządzeń i aparatury trakcji elektrycznej, zaś z dniem 1 października 1998 roku, w związku ze zmianą zakładowego regulaminu wynagradzania, zmieniono jej nazwę stanowiska na elektromonter taboru szynowego, niemniej warunki pracy pozostały niezmienione do 31 grudnia 1998 roku, tj. nadal wykonywała prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów szynowych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

B. K.urodziła się w dniu (...)roku. Jej łączny staż ubezpieczeniowy (udowodnione okresy składkowe i nieskładkowe) na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosił 24 lata, 9 miesięcy i 10 dni, w tym 14 lat, 10 miesięcy i 12 dni w warunkach szczególnych.

Ubezpieczona nie przystąpiła do Otwartego Funduszu Emerytalnego. Wniosek o emeryturę ubezpieczona złożyła w organie emerytalnym w dniu 12 marca 2012 roku.

Od dnia 9 listopada 1982 roku ubezpieczona jest zatrudniona w (...) Sp. z o.o. w S..

Okoliczności niesporne, a nadto dowody:

- wniosek o emeryturę – k. 1-3 plik II akt rentowych

- oświadczenie - k. 6 plik II akt rentowych

- zaświadczenie – k. 4 akt sądowych

B. K. od dnia 9 listopada 1982 roku zatrudniona jest w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Sp. z o.o. w S.. W okresie zatrudnienia od 9 listopada 1982 roku do 30 września 1998 roku ubezpieczona zatrudniona była na stanowisku elektromontera urządzeń i aparatury trakcji elektrycznej, natomiast od 1 października 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku na stanowisku elektromontera taboru szynowego.

W okresie od 17 grudnia 1987 roku do 19 grudnia 1987 roku wnioskodawczyni przebywała na urlopie bezpłatnym.

W okresie od 9 listopada 1982 roku do 16 grudnia 1987 roku oraz od 20 grudnia 1987 roku do 31 grudnia 1998 roku, tj. zarówno kiedy pracowała na stanowisku elektromontera urządzeń i aparatury trakcji elektrycznej, jak i wtedy gdy zmieniono jej angaż na elektromontera taboru szynowego, ubezpieczona wykonywała pracę w warunkach szczególnych, pracując w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów szynowych. Praca ubezpieczonej niezmiennie polegała na wykonywaniu wyłącznie w kanałach remontowych prac elektrycznych, instalacyjnych, montażowych oraz konserwacyjnych i remontowych maszyn i urządzeń elektrycznych w jednostkach taboru szynowego tramwajowego przy użyciu narzędzi elektromonterskich, ślusarskich oraz przenośnych, elektrycznej aparatury kontrolno-pomiarowej w celu diagnozowania stanu technicznego instalacji i urządzeń elektrycznych, umieszczonych pod wagonem tramwajowym.

Z tego tytułu pracodawca wystawił ubezpieczonej w dniu 17 kwietnia 2012 roku świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wskazując iż ubezpieczona w ramach zatrudnienia w okresach od 9 listopada 1982 roku do 16 grudnia 1987 roku, od 20 grudnia 1987 roku do 30 września 1998 roku oraz od 1 października 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku świadczyła stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych wymienioną w wykazie A, dziale XIV, poz. 16, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Dowód:

- zeznania ubezpieczonej, k. 18-19 akt sądowych

- świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 17.04.2012 r., k. 1 akt ZUS

- świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 17.04.2012 r., k. 2 akt ZUS

- zaświadczenie z dnia 17.04.2012 r., k. 3 akt ZUS

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej okazało się uzasadnione.

W myśl przepisu art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 25 lat dla mężczyzn).

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Wykaz prac zaliczanych do prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze zamieszczony został w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Przepis §4 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi przy tym, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W myśl przepisu §2 powołanego aktu prawnego, okresami pracy uzasadniającymi prawo do emerytury są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o którym mowa stwierdza przy tym zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 cytowanego rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

W załączniku do powyższego rozporządzenia, w Wykazie A w dziale XIV, pod pozycja 16 wskazano, że pracami w szczególnych warunkach są prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych.

Przechodząc do ustaleń faktycznych będących przedmiotem niniejszej sprawy, stwierdzić należy, że niewątpliwym było spełnienie przez ubezpieczoną warunku 20 – letniego okresu składkowego i nieskładkowego przed 1 stycznia 1999 roku, a także fakt nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego. Niewątpliwie również w dniu wydania zaskarżonej decyzji B. K. osiągnęła wiek 55 lat. Organ rentowy stał jednak na stanowisku, że ubezpieczona nie legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnych. Jednocześnie organ rentowy podniósł, iż ubezpieczona nadal pozostaje w stosunku pracy. W tym stanie rzeczy zadaniem Sądu było tylko ustalenie, czy również podczas zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. od 1 października 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku ubezpieczona wykonywała pracę w szczególnych warunkach. Jak wynika bowiem z twierdzeń zawartych w decyzji, organ rentowy odmówił uwzględnienia przedłożonego przez ubezpieczonego świadectwa pracy w warunkach szczególnych, wskazując, iż wskazane w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach stanowisko pracy tj. elektromonter taboru szynowego nie ma odzwierciedlenia w przepisach resortowych.

Na początku niniejszych rozważań podkreślenia wymaga, iż wydanie lub niewydanie przez pracodawcę świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie rodzi żadnych skutków materialnoprawnych. Zaświadczenie to jest bowiem jedynie dokumentem prywatnym (art. 245 k.p.c.), wydawanym dla celów dowodowych, a okoliczności w tym dokumencie potwierdzone przez pracodawcę podlegają weryfikacji zarówno w postępowaniu sądowym, jak i w postępowaniu przed organem rentowym. Określenie stanowiska pracy i jej charakteru wskazane w wystawionym przez pracodawcę świadectwie pracy nie wiąże zatem Sądu, który na podstawie całego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego ocenia, czy ubezpieczony pracował – stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – w warunkach szczególnych. Przy tym dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Oczywiście, jeżeli pracownik – tak jak w tym przypadku - legitymuje się wystawionym przez pracodawcę świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych, stanowi to dla Sądu istotny sygnał. Pracodawca winien jest bowiem każdorazowo stwierdzać wyłącznie prawdę w wystawianych przez siebie dokumentach, w związku z czym pisemne potwierdzenie przez niego faktu wykonywania pracy w warunkach szczególnych powoduje powstanie domniemania, że taka praca rzeczywiście była świadczona.

Przechodząc do meritum, wskazać należy, iż poza sporem pozostawało, iż ubezpieczona wraz z odwołaniem przedłożyła świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 17 kwietnia 2012 roku, z którego wynika, że w okresie od 1 października 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych. Tak określona rodzajowo praca odpowiada pracy o jakiej mowa w punkcie 16 działu XIV wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W ocenie Sądu wystawiony przez byłego pracodawcę B. K. dokument w sposób jednoznaczny potwierdza zarówno fakt wykonywania przez nią określonej pracy w warunkach szczególnych, jak również okres świadczenia takiej pracy. Przy tym został on wystawiony przez podmiot uprawniony, tj. pracodawcę ubezpieczonej. Nadto wbrew poglądowi organu rentowego dokument ten w pełni odpowiada kryteriom, o których mowa w § 2 przywoływanego wyżej rozporządzenia.

Podejmując polemikę ze stanowiskiem organu rentowego, w pierwszej kolejności wskazać należy, że w myśl przepisu art. 32 ust. 2 ustawy emerytalno-rentowej dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1 tego przepisu, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia. Z kolei stosownie do treści ust. 4 przywołanego przepisu, wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

W tym kontekście z kolei przywołać należy uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku w sprawie III ZP 30/01 (OSNP 2002, nr 10, poz. 243), w której wskazano, że nadal stosowane „przepisy dotychczasowe” to tylko niektóre przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a nadto wyłączono dalsze obowiązywanie tych, które zawierały upoważnienie dla ministrów, kierowników urzędów centralnych i centralnych związków spółdzielczych do ustalenia wykazu stanowisk pracy w podległych im zakładach pracy. Sąd Najwyższy stwierdził, że odesłanie do wykazów obejmujących świadczenie pracy w warunkach szczególnych nie obejmuje przepisów kompetencyjnych § 1 ust. 2-3 rozporządzenia.

Pozwala to z kolei na postawienie wniosku, że ustanowione przed dniem wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach przepisy, o których mowa w odesłaniu, to tylko przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, a wśród nich § 2 ust. 1 stanowiący, iż okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, § 4-8 określające wiek emerytalny i staż wymagany do pracowników wykonujących prace wyszczególnione w wykazach A i B stanowiących załącznik do rozporządzenia oraz właśnie te wykazy.

W związku z powyższym nasuwa się konkluzja, że upadek kompetencji do tworzenia wykazów obejmujących stanowiska, na których świadczona jest praca w szczególnych warunkach, pozbawił mocy akty niższego rzędu, wydane na poziomie resortowym, zawierające wykazy prac w szczególnych warunkach wykonywanych w poszczególnych zakładach.

Nadto w doktrynie i judykaturze ugruntowany jest pogląd, że zarządzenia resortowe aktualnie mogą mieć znaczenie jedynie w sferze dowodowej. Z faktu, że właściwy minister, kierownik urzędu centralnego, czy centralny związek spółdzielczy, w porozumieniu z Ministrem Pracy Płac i Spraw Socjalnych, ustalił w podległych i nadzorowanych zakładach pracy, że dane stanowisko pracy jest stanowiskiem pracy w szczególnych warunkach, może płynąć domniemanie faktyczne, że praca na tym stanowisku w istocie wykonywana była w takich warunkach i odwrotnie, brak konkretnego stanowiska pracy w takim wykazie może – w kontekście całokształtu ustaleń faktycznych – stanowić negatywną przesłankę dowodową (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 lutego 2010 roku, sygn. akt II UK 218/09, Lex nr 590247; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2010 roku, sygn. akt I UK 124/10, Lex nr 707404).

Skoro więc § 2 ust. 2 rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego (…) odsyła do wzorców świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach zawartych w załącznikach aktów wewnętrznego kierownictwa, które straciły moc obowiązującą jako akty niezawierające przepisów powszechnie obowiązujących, to z tak sformułowanego odesłania – podobnie jak ma to miejsce w przypadku subdelegacji z § 1 ust. 2 tego rozporządzenia – nie można wywodzić obowiązku pracodawcy do stosowania aktu wewnętrznego kierownictwa w zakresie posługiwania się wzorcem świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach. Tym bardziej organ rentowy nie może żądać okazania takiego dokumentu przez pracownika (tak W. M., Szczególne warunki pracy a dostęp do zabezpieczenia społecznego, (...) z 2005 r., nr 9, poz. 21).

Stąd dla określenia, czy praca była wykonywana przez ubezpieczoną w warunkach szczególnych podstawowe znaczenie mogą mieć jedynie wykazy zawarte w załączniku do rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W tym zaś kontekście nie budzi wątpliwości Sądu, że rodzaj wykonywanej w spornym okresie przez odwołującą się pracy został określony zgodnie z wykazem A działem XIV poz.16 wskazanego rozporządzenia. Fakt wykonywania takiej pracy potwierdziła zresztą i sama ubezpieczona, która w złożonych zeznaniach opisała swoje obowiązki w owym czasie. Opis ów nie pozostawia wątpliwości, że niewątpliwie pracowała ona przy naprawach pojazdów szynowych wyłącznie w kanałach., a co za tym idzie, że pracowała w czasie wskazanym w świadectwie w warunkach szczególnych.

Reasumując, koniecznym było uznanie, iż w okresie od 1 października 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku ubezpieczona pracowała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych, a więc – w konsekwencji - że legitymuje się ona okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych łącznie przekraczającym 15 lat.

Niezależnie od powyższego, na dzień wydania spornej decyzji przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., brak było jednak podstaw do przyznania ubezpieczonej prawa do emerytury.

Zgodnie bowiem z regulacją przywołanego na wstępie przepisu art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej, poza posiadaniem określonego stażu pracy (zarówno „zwykłego”, jak i w szczególnych warunkach) oraz osiągnięciem wskazanego wieku, konieczne było spełnienie przez ubezpieczoną o także dalszych warunków w tym rozwiązania stosunku pracy. Oba te wymogi powinny przy tym zostać spełnione najpóźniej w dniu wydania zaskarżonej decyzji, podczas gdy w dacie tej ubezpieczona pozostawała w stosunku pracy (...) Sp. z o.o. w S..

Mając na uwadze powyższe, koniecznym stało się oddalenie odwołania, o czym orzeczono na podstawie art. 477 ¹⁴§1 k.p.c. w punkcie I sentencji.

Zważyć jednak należy, iż zgodnie z przepisem art. 316 § 1 k.p.c. po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejące w chwili zamknięcia rozprawy. W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się jednolicie, że w art. 316 § 1 k.p.c. chodzi o zasady dotyczące czasu orzekania, które mają za zadanie określenie momentu właściwego dla oceny stanu sprawy przez sąd przy wydaniu wyroku (zasada aktualności), stan sprawy może bowiem w toku procesu ulegać zmianom. "Stanem rzeczy" w rozumieniu tego przepisu są zarówno okoliczności faktyczne sprawy jak i przepisy prawa, na podstawie których ma być wydane rozstrzygnięcie (ich zmiana pomiędzy wytoczeniem powództwa lub złożeniem odwołania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych a zamknięciem rozprawy). Taka sytuacja ma miejsce w rozpatrywanej sprawie. Przepis art. 184 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS z dniem 1 stycznia 2013 roku został znowelizowany i aktualnie warunkiem przyznania emerytury wcześniejszej na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej nie jest już konieczność rozwiązania stosunku pracy (vide art. 1 pkt 20 ustawy z dnia 11 maja 2012 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. poz. 637). Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, iż z dniem 1 stycznia 2013 roku przeszkoda w nabyciu przez ubezpieczoną prawa do emerytury w postaci kontynuowania zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w S. przestała istnieć. W związku z powyższym, wobec nieudokumentowania przez ubezpieczoną faktu i daty rozwiązania stosunku pracy, wnioskowane świadczenie należało przyznać z dniem 1 stycznia 2013 roku.

W tym stanie rzeczy, na podstawie, art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 1 stycznia 2013 roku ( punkt II wyroku).

W punkcie III wyroku Sąd rozstrzygnął o kosztach postępowania, odstępując od obciążania kosztami zastępstwa procesowego.

Zgodnie z treścią przepisu art. 98 kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.), strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Przy czym, zgodnie z treścią art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepisy kodeksu postępowania cywilnego statuują tym samym zasadę, że wprawdzie wynik procesu z reguły decyduje o obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, niemniej nie jest to obowiązek nieograniczony i podlega ocenie z punktu widzenia zasad słuszności.

Kodeks nie konkretyzuje pojęcia "wypadków szczególnie uzasadnionych", pozostawiając ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi (por. m.in. postanowienie SN z dnia 20 grudnia 1973 roku, II CZ 210/73, Lex, nr 7366). Zastosowanie przez sąd art. 102 k.p.c powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej (por. postanowienie SN z dnia 14 stycznia 1974 roku, sygn. akt II CZ 223/73, LEX nr 7379). Do wypadków szczególnie uzasadnionych w rozumieniu art. 102 k.p.c. można także zaliczyć sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu sądu (por. postanowienie SN z dnia 1 września 1973 roku, sygn. akt I CZ 122/73, OSNC 1974/98). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.

Na kanwie powyższych rozważań w ocenie Sądu Okręgowego, w niniejszej sprawie zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek pozwalający na nieobciążanie powódki kosztami pozwanej. Powołany przepis, stanowiący wyłom w zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu, nakazuje Sądowi brać pod uwagę zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i będące niejako „na zewnątrz” procesu, których ocena powinna następować z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.

W tym kontekście wskazać należy, iż powódka, wnosząc o przyznanie jej prawa do emerytury dysponowała dwoma świadectwami wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Pierwsze z nich dotyczyło okresu zatrudnienia ubezpieczonej na stanowisku elektromonter urządzeń i aparatury trakcji elektrycznej w okresach od 9 listopada 1982 roku do 16 grudnia 1987 oraz od 20 grudnia 1987 roku do 30 września 1998 rok, drugie zaś dotyczyło okresu zatrudnienia od 1 października 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku, kiedy to ubezpieczona pracowała na stanowisku elektromontera taboru szynowego. Skoro zaś organ rentowy zaliczył do stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresy zatrudnienia ubezpieczonej na stanowisku elektromontera urządzeń i aparatury trakcji elektrycznej, mimo że również i to stanowisko nie miało odzwierciedlenia w przepisach resortowych, ubezpieczona mogła pozostawać w słusznym przekonaniu, że sporny okres również podlega zaliczeniu do stażu pracy wykonywanej w szczególnych. Reasumując, powyższe w pełni usprawiedliwiało przekonanie powódki, że jej roszczenie jest zasadne i jako takie zasługuje na ochronę sądową.

W świetle powyższego, w ocenie Sądu, obciążanie powódki kosztami procesu pozwanej byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

SSO Aleksandra Mitros