Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Iwona Szczygłowska

Protokolant: Katarzyna Busz

po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2014 r. w Gdańsku

sprawy R. R. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o zwrot nienależnie pobranego świadczenia

na skutek odwołania R. R. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 2 sierpnia 2013 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązuje pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. do rozliczenia świadczenia emerytalnego w związku z osiągniętym przychodem w 2012r. wnioskodawcy R. R. (1) w sposób określony jak w decyzji hipotetycznej poprzez zwrot świadczenia w wysokości 12 448,56zł ( dwunastu tysięcy czterystu czterdziestu ośmiu 56/100zł )

/na oryginale właściwy podpis/

VIII U 1555/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 02.08.2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.zobowiązał R. R. (1)do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w kwocie 1584 zł . W uzasadnieniu wskazał, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonał rozliczenia emerytury ubezpieczonego w związku z osiągniętym przychodem w roku 2012 r. w wysokości 13589.57 zł, w okresie od 01.10.2012r. do 31.12.2012r. , w wyniku czego Zakład ustalił, że ubezpieczony pobrał nienależnie świadczenie w kwocie 1584.00 zł.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony wnosząc o jej zmianę i dokonanie rozliczenia rocznego jako korzystniejszego niż rozliczenie miesięczne.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie podtrzymując stanowisko przedstawione w zaskarżonej decyzji .

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

R. R. (2) wniosek o emeryturę złożył w dniu 09.03.2009 r. W dniu 13.03.2009 r. dołączył pismo informujące, że jego przychód przekracza 130% przeciętego wynagrodzenia i wniósł o zawieszenie wypłaty emerytury. Decyzją z dnia 17.03.2009 r. przyznano w/w emeryturę od dnia 01.03.2009 r. - wypłata tego świadczenia została zawieszona w związku z osiąganiem przychodu przekraczającego 130% przeciętnego wynagrodzenia. Na dzień złożenia wniosku ubezpieczony nie rozwiązał stosunku pracy.

Na podstawie obowiązującego natenczas art. 103a ustawy emerytalnej w zw. z art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw - od 01.10.2011 prawo do emerytury ulegało zawieszeniu w związku z tym, że do dnia 30.09.2011 ubezpieczony nie rozwiązał stosunku pracy.

W związku z zawieszeniem wypłaty emerytury z powodu osiągania przychodu przekraczającego 130% przeciętnego wynagrodzenia, nie została wydana decyzja o zawieszeniu emerytury z dniem 01.10.2011 na podstawie art. 103 a ustawy emerytalnej w zw. z art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r.

W dniu 31.10.2012 r. ubezpieczony złożył wniosek o wypłatę emerytury w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w dniu 29.10.2012 r..

Do wniosku dołączył Pan świadectwo pracy oraz oświadczenie o osiąganiu przychodu, w którym oświadczył, że będzie osiągał przychody niepowodujące zawieszenia lub zmniejszenia świadczenia. Na podstawie tych dokumentów decyzją z dnia 15.11.2012 emerytura została wznowiona od dnia 01.10.2012 tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym ustało zatrudnienie.

/okoliczności bezsporne, dokumenty w aktach ubezpieczeniowych/

Łączny przychód osiągnięty przez ubezpieczonego w spornym okresie od 01.10.2012 r. do 31.12.2012 r. wyniósł 13.589,57 zł i przekroczył niższą kwotę graniczną ustaloną dla tego okresu, tj. 7.352,80 zł łącznie o kwotę 6.236,77 zł.

Osiągnięty przychód uzasadniał zmniejszenie łącznej kwoty świadczenia za w/wym. okres o kwotę maksymalnego zmniejszenia, tj. 1584.00 zł, w tym od 01.10.2012 do 31.12.2012 - 528,00 zł x 3 mies., tj. 1584,00 zł. Świadczenie w w/wym. okresie rozliczeniowym było wypłacone w pełnej wysokości.

Zaskarżoną decyzją z dnia 02.08.2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. zobowiązał R. R. (1) do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w kwocie 1584 zł . W uzasadnieniu wskazał, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonał rozliczenia emerytury ubezpieczonego w związku z osiągniętym przychodem w roku 2012 r. i przekroczeniem niższej kwoty granicznej.

/dowód: decyzja –k. 143 akt ubezp., odwołanie –k. 3 akt sprawy/

Ubezpieczony wyraził zgodę na potrącenie z należnego wyrównania dobrowolnej wpłaty na FUS.

/oświadczenie-k. 34 akt sprawy/

Decyzją hipotetyczną wydaną na zobowiązanie Sądu organ rentowy dokonał rozliczenia rocznego przychodu osiągniętego w 2012 r. , w wyniku którego przysługuje ubezpieczonemu zwrot świadczenia w kwocie 12.448,56 zł , przy przyjęciu, że kwota wyrównania brutto wynosi 33.022,92 zł, po odliczeniu podatku od kwoty brutto - 3.384,72 zł, potrącenia na składkę zdrowotną - 2972,07 zł,

potrącenia dobrowolnej wpłaty na FUS , na którą ubezpieczony wyraził zgodę - 14,217,57 zł, kwota netto do wypłaty wynosi 12.448,56,

/dowód : decyzja hipotetyczna- k. 27 akt sptawy/

Stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy oraz w aktach ubezpieczeniowych, albowiem żadna ze stron postępowania nie kwestionowała ich rzetelności oraz autentyczności i brak było w ocenie Sądu przesłanek, by odmówić im przymiotu wiarygodności.

Sąd zważył co następuje :

Odwołanie ubezpieczonego jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

Spór w niniejszej sprawie sprowadza się do ustalenia, czy pobierający emeryturę wnioskodawca, osiągnął w 2012 r. przychód uzasadniający zmniejszenie świadczenia emerytalnego i żądanie zwrotu świadczenia nienależnego.

Zgodnie z przepisami art. 138 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj.: Dz. U. z 2009 r. , Nr 153,poz. 1227 ze zm.) osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu.

Za nienależnie pobrane świadczenia uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia.

Kwoty nienależnie pobranych świadczeń w związku z osiągnięciem przychodów, o których mowa w art. 104 ust. 1, podlegają zwrotowi za okres nie dłuższy niż 1 rok kalendarzowy poprzedzający rok, w którym wydano decyzję o rozliczeniu świadczenia, jeżeli osoba pobierająca to świadczenie powiadomiła organ rentowy o osiągnięciu przychodu, w pozostałych zaś przypadkach - za okres nie dłuższy niż 3 lata kalendarzowe poprzedzające rok wydania tej decyzji.

Zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205., poz. 1585 z późn. zm.) osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami w wysokości na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. W ust. 2 pkt. 1 w/w artykułu ustawodawca wskazał, że za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się świadczenia wypłacane mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczenia albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania. W pkt. 2 w/w ust.1 podano zaś, iż za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się też świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Zgodnie z art. 103a ustawy z dnia 17.12.1998 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.0 z 2009 r. nr 153 poz. 1227 ze zmianami) - prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą na rzecz, którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury.

Na podstawie art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. -emeryci, którzy nabyli prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., mogli ją pobierać bez rozwiązania umowy o pracę jeszcze przez 9 miesięcy od daty wejścia w życie zmiany, czyli do 30 września 2011 r. Jeżeli do tego momentu stosunek pracy nie ustał, wypłata emerytury została przez ZUS wstrzymana, poczynając od 1 października 2011 r. Zatem przepis art. 103 a stosowany był od 01. 10.2011 dla emerytur, do których prawo powstało do dnia 31.12.2010.

Wyrokiem z dnia 13 listopada 2012 r., K 2/12 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010 r., w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji RP.

Zgodnie z tym wyrokiem, przepis art. 28 ustawy nowelizującej utracił moc z dniem 22 listopada 2012 r., tj. z dniem jego publikacji w Dzienniku Ustaw RP, na podstawie art. 190 ust. 3 Konstytucji RP (Dz. U. 2012, póz. 1285).

Zgodnie z przepisami art. 104 prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu, na zasadach określonych w art. 104 ust. 3-8 oraz w art. 105, w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 2 oraz z tytułu służby wymienionej w art. 6 ust. 1 pkt 4i6.

Za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, uważa się zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie pozarolniczej działalności.

Za przychód uważa się również kwoty pobranych zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, wypłacanego na podstawie przepisów Kodeksu pracy, kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego.

Prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

W razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie wyżej jednak niż 130 % tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż kwota maksymalnego zmniejszenia obowiązująca w dniu 31 grudnia 1998 r. w wysokości 24 % kwoty bazowej obowiązującej przy ostatniej waloryzacji w 1998 r. - dla emerytury lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Zgodnie z Komunikatem Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie granicznych kwot przychodu dla 2012 r. stosowanych przy zawieszaniu albo zmniejszaniu emerytur i rent z dnia 15 listopada 2012 r. (M.P. z 2012 r. poz. 889) wydanym na podstawie art. 104 ust. 10 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z późn. zm.[1]) ogłasza się, że kwoty graniczne przychodu dla 2012 r. wynoszą odpowiednio:

1) 29 772,30 zł - co stanowi sumę kwot przychodu odpowiadających 70% przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w wysokości:

- 2391,20 zł - od 1 stycznia 2012 r. do 29 lutego 2012 r.,

- 2510,80 zł - od 1 marca 2012 r. do 31 maja 2012 r.,

- 2552,30 zł - od 1 czerwca 2012 r. do 31 sierpnia 2012 r.,

- 2447,80 zł - od 1 września 2012 r. do 30 listopada 2012 r.,

- 2457,20 zł - od 1 grudnia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.;

2) 55 291,00 zł - co stanowi sumę kwot przychodu odpowiadających 130% przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w wysokości:

- 4440,80 zł - od 1 stycznia 2012 r. do 29 lutego 2012 r.,

- 4662,80 zł - od 1 marca 2012 r. do 31 maja 2012 r.,

- 4740,00 zł - od 1 czerwca 2012 r. do 31 sierpnia 2012 r.,

- 4545,90 zł - od 1 września 2012 r. do 30 listopada 2012 r.,

- 4563,30 zł - od 1 grudnia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych , po zakończeniu roku kalendarzowego, rozlicza emeryturę w związku z osiągniętym przychodem, w formie rozliczenia rocznego, jeżeli wpłynie zaświadczenie o łącznej wysokości przychodu uzyskanego w roku kalendarzowym albo o przychodzie uzyskanym miesięcznie , a dla emeryta lub rencisty roczne rozliczenie świadczenia jest korzystniejsze od rozliczenia miesięcznego.

Z akt sprawy wynika, że R. R. (2) wniosek o emeryturę złożył w dniu 09.03.2009 r.. Decyzją z dnia 17.03.2009 r. przyznano w/w emeryturę od dnia 01.03.2009 r. - wypłata tego świadczenia została zawieszona w związku z osiąganiem przychodu przekraczającego 130% przeciętnego wynagrodzenia. Na dzień złożenia wniosku ubezpieczony nie rozwiązał stosunku pracy.

Na podstawie wówczas obowiązującego art. 103a ustawy emerytalnej w zw. z art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw - od 01.10.2011 prawo do emerytury ulegało zawieszeniu w związku z tym, że do dnia 30.09.2011 ubezpieczony nie rozwiązał stosunku pracy.

W związku z zawieszeniem wypłaty emerytury z powodu osiągania przychodu przekraczającego 130% przeciętnego wynagrodzenia, nie została wydana decyzja o zawieszeniu emerytury z dniem 01.10.2011 na podstawie art. 103 a ustawy emerytalnej.

Wyrokiem z dnia 13 listopada 2012 r., K 2/12 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010 r., w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji RP.

Zgodnie z tym wyrokiem, przepis art. 28 ustawy nowelizującej utracił moc z dniem 22 listopada 2012 r., tj. z dniem jego publikacji w Dzienniku Ustaw RP, na podstawie art. 190 ust. 3 Konstytucji RP (Dz. U. 2012, póz. 1285).

Zauważyć należy, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczył sytuacji, w której znalazł się R. R. (1) . Powyższe orzeczenie odnosi się bowiem do tych ubezpieczonych, którzy nabyli prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 30 września 2011 r., czyli w czasie, gdy przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS umożliwiały nabycie prawa do emerytury oraz kontynuowanie dotychczasowego zatrudnienia bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Tylko ci ubezpieczeni nie musieli dokonywać wyboru między kontynuowaniem zatrudnienia a przejściem na emeryturę. Wskazany przepis spowodował, że osoby, które przeszły na emeryturę w okresie, kiedy nie było obowiązku rozwiązania stosunku pracy w celu uzyskania emerytury (czyli od 8 stycznia 2009 r. do końca 2010 r.), musiały mimo to zrezygnować z pracy do końca września 2011 r.

Jak już wskazano wyżej, w przypadku skarżącego doszło do naruszenia zasady ochrony praw nabytych, bowiem w dniu nabycia przez niego prawa do emerytury nie obowiązywało ograniczenie wynikające z treści art. 103 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W dniu 31.10.2012 r. ubezpieczony złożył wniosek o wypłatę emerytury w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w dniu 29.10.2012 r., decyzją z dnia 15.11.2012 emerytura została wznowiona od dnia 01.10.2012 tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym ustało zatrudnienie.

Zaskarżoną decyzja ZUS dokonał rozliczenia emerytury ubezpieczonego w związku z osiągniętym przychodem w roku 2012 r. w wysokości 13589.57 zł, w okresie od 01.10.2012r. do 31.12.2012r. W związku z tym, że nie została wydana decyzja o zawieszeniu emerytury z dniem 01.10.2011r., jednak od tego dnia podstawą zawieszenia prawa do emerytury był art. 103 a ustawy emerytalnej.

Jednakże w związku z w/wym. Wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego ubezpieczonemu przysługuje zwrot kwoty zawieszonej emerytury za rok 2012 r., tj.: za okres przed rozwiązaniem stosunku pracy , stąd zasadnym jest dokonanie rozliczenia rocznego, przy przyjęciu , że kwota wyrównania brutto wynosi 33.022,92 zł, po odliczeniu podatku od kwoty brutto - 3.384,72 zł, potrącenia na składkę zdrowotną - 2972,07 zł, potrącenia dobrowolnej wpłaty na FUS , na którą ubezpieczony wyraził zgodę - 14,217,57 zł, kwota netto do wypłaty wynosi 12.448,56,

W ocenie Sądu sporządzona decyzja hipotetyczna jest prawidłowa.

W ocenie Sądu, zaskarżona decyzja dotycząca rozliczenia miesięcznego nie jest prawidłowa, a wniesione od niej odwołanie, jako zasadne podlegało uwzględnieniu , o czym Sąd orzekł na podstawie art. 477(14) § 2 k.p.c. i powołanych przepisów .

SSO Iwona Szczygłowska

.