Pełny tekst orzeczenia

Sygn. Akt I C 1451/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2014r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie następującym :

Przewodniczący SSO Anna Stańczyk

Protokolant Marcin Guzik

po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2014r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa małoletniego I. K.i S. K.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanego (...) S.A.w W.na rzecz małoletniej powódki I. K., reprezentowanej przez przedstawiciela ustawowego: S. K.kwotę 70.000 zł. ( siedemdziesiąt tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku;

II. zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki S. K., kwotę 30.000 zł. ( trzydzieści tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku;

III. oddala dalej idące powództwo;

IV. koszty zastępstwa procesowego między stronami wzajemnie znosi;

V. nakazuje stronie pozwanej aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa (kasa Sądu Okręgowego we Wrocławiu) kwotę 5.000 zł. tytułem brakującej opłaty sądowej od zasądzonej części roszczenia.

I C 1451/13

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym do tut. Sądu w dniu 07.10.2013r. powódka S. K., domagała się zasądzenia od strony pozwanej (...) S.A.w W., na jej rzecz, kwoty 100 000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 03.09.2013r. do dnia zapłaty. W uzasadnieniu wyjaśniła, że w dniu (...). doszło do wypadku drogowego, w którym zginął jej mąż T. K.. Sprawczyni wypadku M. G.w wyroku z dnia 14.10.2008r. została uznana za winną popełnienia przestępstwa z art. 177 § 2 k.k. i skazana na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na 3 lata próby. Posiadacza prowadzonego przez nią pojazdu łączyła ze stroną pozwaną umowa obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Powódka, reprezentowana przez (...) S.A., pismem z dnia 22.04.2013r. zgłosiła stronie pozwanej roszczenie w kwocie 140 000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych w związku ze śmiercią męża. (...) S.A.decyzją z dnia 02.09.2013r. odmówił jednak wypłaty świadczenia uzasadniając to brakiem podstawy prawnej dla zgłoszonego roszczenia. Powódka wskazała dalej, że śmierć męża była dla niej załamaniem się dotychczasowej rzeczywistości ponieważ bardzo go kochała, czuła się przy nim bezpiecznie. T. K.otaczał powódkę opieką i miłością. Ich małżeństwo było zgodne, wspierali się i uzupełniali nawzajem. Chwile spędzone wraz z mężem były najwspanialszymi chwilami w życiu powódki. Razem wychowywali córkę, powódka zajmowała się gospodarstwem domowym natomiast T. K.zapewniał byt rodzinie. Po wypadku powódka zastała sama z dzieckiem oraz ze wszystkimi problemami. Nie wiedziała co dalej robić, była załamana i przestraszona, każdy następny dzień przynosił ból i cierpienie. Wszystko to doprowadzało do tego, że popadła w alkoholizm, wycofała się z życia towarzyskiego i rodzinnego. Podkreśliła dalej, że związek, w jaki weszła po śmierci męża zakończył się bardzo szybko, ponieważ nie mogła zapomnieć o życiu z T. K.. Obecnie powódka jest osobą samotną, która w skutek tragicznego i nagłego wypadku, nie może ułożyć sobie życia i odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Zmuszona była także do korzystania z pomocy lekarza psychologa. W domu nadal przechowuje wiele przedmiotów, które przypominają jej o mężu, którego kocha przez cały czas, często chodzi na cmentarz, dba o jego grób i celebruje ich rocznice. Odnosząc się do wysokości roszczenia powódka wskazała, że w swoim założeniu zadośćuczynienie ma w całości zrekompensować krzywdę - nie tylko doznany ból i cierpienie spowodowane śmiercią osoby najbliższej, ale przede wszystkim przedwczesną utratę członka rodziny, która zawsze będzie nieodwracalna w skutkach, a także poczucie osamotnienia, rozciągające się na całe życie. Świadczenie ma również pomóc w przezwyciężeniu przykrych doznań i wspierać realizację tych celów pokrzywdzonego, które zostały udaremnione przez negatywne doświadczenia. Obejmuje ono wszystkie cierpienia fizyczne i psychiczne, zarówno już doznane, jak i te, które z dużym prawdopodobieństwem wystąpią w przyszłości. Wysokość zadośćuczynienia powinna zatem przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość, jednak musi być utrzymana w rozsądnych granicach, tym samym nie może być nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i prowadzić do wzbogacenia pokrzywdzonego przez niezasadne czerpanie korzyści z faktu naruszenia. Dodała także, że powołanie się przy ustalaniu zadośćuczynienia na potrzebę utrzymania jego wysokości w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa, nie może prowadzić do podważenia kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia. Ustalenie bowiem wysokości zadośćuczynienia wymaga rozważenia wszystkich okoliczności istotnych dla określenia rozmiaru doznanej krzywdy. Podkreśliła także, że obecnie jednolicie ukształtowane i utrwalone w judykaturze Sądu Najwyższego jest stanowisko, iż „ ... przez śmierć danej osoby zostaje (może zostać) naruszone własne dobro osobiste jej najbliższych, w postaci prawa do więzi rodzinnej oraz dopuszcza udzielenie ochrony na ogólnej podstawie art. 448 k.c. Zadośćuczynienie jest w tym wypadku instrumentem umożliwiającym wyrównanie własnej szkody niemajątkowej osoby najbliższej." Podsumowała, że odpowiedzialność w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu,, obejmuje obowiązek zapłaty zadośćuczynienia w razie powstania uszczerbku niemajątkowego, czyli krzywdy spowodowanej ruchem pojazdu mechanicznego i podobnie, jak w odniesieniu do innych uszczerbków, także w wypadku zadośćuczynienia nie ma podstaw do różnicowania zakresu odpowiedzialności ubezpieczonego i ubezpieczyciela. Zaznaczyła przy tym, że w nowszej judykaturze odstąpiono od ujmowania krzywdy jako cierpienia z powodu utraty osoby bliskiej, na rzecz koncepcji odrębnego dobra osobistego w postaci szczególnej emocjonalnej więzi rodzinnej pomiędzy osobami najbliższymi, podlegającego ochronie na podstawie art. 23 i 24 k.c. oraz art. 448 k.c. Obecnie Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że spowodowanie śmierci osoby bliskiej mogło stanowić naruszenie dobra osobistego członków rodziny zmarłego w postaci szczególnej więzi rodzinnej i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c., jeżeli śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 03.08.2008 r. Zgodnie zatem ze stanowiskiem wypracowanym w judykaturze Sądu Najwyższego, odpowiedzialność ubezpieczonego obejmowała także oparte na podstawie art. 448 k.c. zadośćuczynienie za krzywdę z tytułu naruszenia dóbr osobistych członków rodziny zmarłego. Uzasadniając roszczenie odsetkowe powódka powołała się na treść art. 481 k.c. dodając, że data początkowa ich liczenia tj. 03-09-2013 r. podyktowane jest faktem, iż decyzja z dnia 02-09-2013 r. była kończącą proces likwidacji szkody powódki.

W tym samym dniu, pozew przeciwko stronie pozwanej (...) S.A.w W.o zapłatę kwoty 120 000 zł wraz z odsetkami od dania 03.09.2013r. i kosztami procesu złożyła małoletnia I. K. , w imieniu której działała S. K.. W uzasadnieniu powódka powołała się na tożsame okoliczności faktyczne podkreślając, że T. K., który zginął w wypadku był jej ojcem. Wskazała dalej, że rola osoby ojca w prawidłowym rozwoju emocjonalnym dzieci jest bezdyskusyjna - w naturalny sposób reprezentuje on w rodzinie wymagania społeczne, jest wzorcem identyfikacji psychoseksualnej, kształtuje osobowość, zabezpiecza rodzinę pod względem materialnym. Prawidłowa postawa rodzicielska ojca zapewnie dzieciom emocjonalne oparcie i bezpieczeństwo. Utrata rodzica w tak młodym wieku może mieć wpływ na ich dalszy emocjonalny rozwój a dalsze skutki wychowawcze bez obecności ojca są trudne do przewidzenia, gdyż zależą od wielu czynników sytuacyjnych. Ojciec zaspokaja podstawowe potrzeby biologiczne i psychiczne dziecka. Zaspokaja przede wszystkim potrzebę miłości i akceptacji, daje poczucie bezpieczeństwa a zarazem kształtuje nowe potrzeby poznawcze, emocjonalne i społeczne, potrzebę życzliwości, uznania i samourzeczywistnienia. Klimat rodziny, w której jednostka wzrasta, postawy, jakie preferują rodzice w stosunku do dzieci, a także sposób, w jaki pełnią rodzice swe role. Wpływ, jaki wywierają rodzice na swoje dziecko, jest więc bardzo silny i trwały. Podkreśliła także, że bardzo niekorzystnie kształtują się warunki wychowawcze w rodzinach niepełnych, w których dzieci wychowywane są pod opieką samotnych matek. Badania statystyczne, psychologiczne, pedagogiczne i socjologiczne wskazują na to, iż brak ojca w rodzinie i związana z tym z reguły trudna sytuacja bytowa i opiekuńczo-wychowawczą, jest czynnikiem stwarzającym duże prawdopodobieństwo powstawania przejawów społecznego nieprzystosowania oraz powtarzania w przyszłości dysfunkcji w rodzinie. Destrukcyjny wpływ na psychikę i funkcjonowanie powódki w wyniku śmierci jej ojca, zostało potwierdzone w opinii psychologiczno - sądowej z dnia 10.07.2010r. Biegły psycholog jednoznacznie stwierdził, że I. K.po śmierci ojca zaczęła mieć problemy z dostosowaniem się i nie może pogodzić się z otaczającą ją rzeczywistością. Dodatkowo, jest obciążona nieustannym lękiem o swoją matkę oraz poczuciem obowiązku jej wspierania. Odnoście kwestii podstaw prawnych i wysokości dochodzonego roszczenia, powołane zostały tożsame argumenty i poglądy orzecznictwa.

Postanowieniem z dnia 29.11.2013r. Sąd postanowił o połączeniu sprawy z powództwa S. K.ze sprawą z powództwa I. K.do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygnaturą akt I C 1451/13.

W odpowiedzi na pozew z dnia 19.12.2013r. strona pozwana (...) S.A.w W. domagał się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia na jej rzecz kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazała, że nie przyjmuje odpowiedzialności z tytułu zgłoszonych roszczeń o zadośćuczynienie po śmierci poszkodowanego T. K.i nie znajduje podstawy dla uznania roszczenia w zakresie żądanych zadośćuczynień. Stwierdziła, że powódki swoje roszczenie wywodzą z art. 448 k.c. w zw. z art. 24 par. 1 k.c., jednak należy mieć na uwadze, że roszczenie takie zostało zaadresowane do strony pozwanej jako ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej sprawcy wypadku, którego odpowiedzialność może mieć miejsce wyłącznie na podstawie umowy łączącej stronę pozwaną ze sprawcą wypadku. Wskazała dalej, że w myśl art. 822 par. 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania, za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony albo osoba na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. Zasady zawierania i wykonywania umów ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej mają charakter obowiązkowy w tym, obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych określonych ustawą z dnia 22.05.2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Ubezpieczeniem obowiązkowym jest ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotu lub ubezpieczenie mienia, jeżeli ustawa lub ratyfikowana przez Rzeczpospolitą Polską umowa międzynarodowa nakłada obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia. Do ubezpieczeń obowiązkowych z mocy art. 4 pkt 1 ustawy należy obowiązkowe ubezpieczenie posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów. Zasady działania tego ubezpieczenia obecnie reguluje art. 34 powołanej ustawy , który w ust. 1 stanowi, że z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Brzmienie powyższego przepisu enumeratywnie wskazuje katalog ewentualnych następstw szkód wyrządzonych w związku z ruchem pojazdu mechanicznego przez posiadacza lub kierującego tym pojazdem, a tym samym wskazuje szkody które podlegają „naprawieniu" w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, tj. zdrowie i życie. O ile zatem katalog dóbr osobistych wymienionych w art. 23 k. c. jest otwarty i można do niego zaliczyć dobro osobiste w postaci więzi najbliższych członków rodziny, o tyle brak jest podstaw do przyjęcia, że taki sam otwarty charakter posiada przepis art. 34 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Zdaniem pozwanej, art. 34 ustawy normuje specyficzny rodzaj ubezpieczenia, a tym samym musi być interpretowany ściśle, zgodnie ze swoim brzmieniem. Z tej przyczyny ubezpieczyciel nie jest zobowiązany, w ramach odpowiedzialności wynikającej z obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, do kompensowania wszystkich następstw czynu posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym związanego z ruchem tego pojazdu. Brak jest zatem podstaw do domagania się od ubezpieczyciela, w stanie prawnym obowiązującym w dacie zdarzenia, ochrony dóbr, poza wymienionymi w powołanym przepisie, naruszonych czynem niedozwolonym sprawcy wypadku drogowego. Niezależnie od powyższego, strona pozwana wskazała na nowelizację kodeksu cywilnego od dnia 03.08.2008r. która z tym dniem wprowadziła § 4 do art. 446 k.c. Gdyby zatem podstawę do przyznania zadośćuczynienia stanowiłby art. 23 k.c. w zw. z art. 24 k.c. i w zw. z art. 448 k.c., to wprowadzenie nowelizacji art. 446 k.c. przez dodanie § 4 byłoby zbędne. Strona pozwana zarzuciła także, że Sąd Najwyższy uznaje zadośćuczynienie pieniężne za usprawiedliwione, gdy poszkodowany, wskutek śmierci osoby bliskiej doznał rozstroju zdrowia kwalifikowanego w kategoriach medycznych jako choroba psychiczna. Takiego kwalifikowanego rozstroju zdrowia powódki, zdaniem pozwanej, nie wykazały nie dostarczając odpowiedniej dokumentacji medycznej potwierdzającej leczenie psychologiczne - psychiatryczne. W opinii pozwanej dowodu na tą okoliczność nie stanowi incydentalne zaświadczenie oraz opinia psychologiczno – psychiatryczna. Nie można udowadniać takiej choroby psychicznej (czynić rozpoznania ) po upływie ponad 5 lat od daty zdarzenia (wobec braku leczenia) na podstawie tylko subiektywnego przekazu przez powódek. Strona pozwana podniosła również, że w trakcie postępowania sądowego prowadzonego przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu pod sygn. akt I C 289/10, przedstawiła i wykazała dowód z opinii psychologiczno - pedagogicznej z dnia 24.05.2006r. dla małoletniej I. K. (2), której niewerbalne zdolności w zakresie spostrzegania i poprawnego myślenia kształtują się powyżej przeciętnej, jednak „ze względu na niedojrzałość emocjonalną, zaburzenia koncentracji , nierównomierność w kształtowaniu funkcji intelektu, może napotykać na trudności i osiągać słabsze wyniki w dalszej nauce niż potencjalnie jest w stanie osiągnąć". Opinia ta została sporządzona przed śmiercią T. K.i potwierdza ona, że na stan emocjonalny powoda I. K.po śmierci ojca, miał również wpływ wcześniejszy stan emocjonalny. Podkreśliła także, że dla oceny stanu emocjonalnego po śmierci męża powódki S. K., istotny wpływ miało iż do dwóch lat po śmierci męża urodziła kolejne nieślubne dziecko - P. K.a także porzucenia przez nią ojca dziecka. Strona pozwana zarzuciła, iż z tytułu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej I. K.po śmierci ojca T. K.wypłaciła stosowne odszkodowanie w kwocie 40 000 zł a powódce S. K.25 000 zł. Powódki nie zgodziły się z wysokością wypłaconego odszkodowania^-i skierowały sprawę do Sądu Okręgowego we Wrocławiu, który rozpoznał sprawę pod sygn. alt I C 289/10. W wyroku z dnia 28.02.2011r. Sąd zasądził: w pkt. na rzecz S. K.kwotę 25 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 12.09.2008r. do dnia zapłaty a w pkt. II wyroku na rzecz I. K.kwotę 40 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 12.09.2008 do dnia zapłaty nie obciążając ich kosztami postępowania. Wniesiona przez stronę pozwaną apelacja została oddalona. Strona pozwana podsumowała, że uzyskane odszkodowanie, stan emocjonalny powódki I. K.i S. K.a także urodzenie przez nią kolejnego dziecka w niecałe dwa lata po śmierci T. K.oraz brak leczenia psychologiczno - psychiatrycznego czynią ich roszczenia wygórowanym i nie zasadnym. Strona pozwana wniosła na koniec o obniżenie wysokości zadośćuczynień oraz podniosła zarzut przedawnienie roszczenia z uwagi na upływ 3 letniego termin przedawnienia od daty zdarzenia.

W pismach z dnia 23.12.2013r. powódki podrzynały stanowisko wyrażone w pozwie podkreślając, że nie doszło do przedawniania dochodzonego przez nie roszczenia ponieważ termin art. 442 § 2 k.c. wynosi dziesięć lat. Powołując się na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 22.04.2005r. (III CZP 99/04) wskazały także, że umowa obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej stwarza szeroki zakres ochrony ubezpieczeniowej, co upoważnia do wniosku, że wszelkie ustawowe ograniczenia a zwłaszcza wyłączenia odpowiedzialności wymagają ścisłej i ostrożnej interpretacji, uwzględniającej reguły wykładni gramatycznej celowościowej i systemowej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu (...). na drodze publicznej nr (...)pomiędzy J.a K.doszło do wypadku drogowego, w którym, na skutek doznanych obrażeń ciała, zginał mąż powódki S. K.oraz ojciec powódkiI. K.– T. K.. W chwili jego śmierci S. K.miała 29 lat a I. K.8 lat.

Posiadacz pojazdu, który prowadziła sprawczyni wypadku M. G., korzystał z ochrony ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej ze stroną pozwaną potwierdzoną polisą nr (...).

dowód:

- zgłoszenie szkody w aktach szkody strony pozwanej nr (...)

- wyrok Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej II wydziały Karnego z dnia 14.10.2008r. w aktach szkody strony pozwanej nr (...),