Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 21 sierpnia 2014 roku

Sąd Rejonowy w Kłodzku Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Daria Ratymirska

Protokolant : Daria Paliwoda

po rozpoznaniu w dniu 21 sierpnia 2014 roku w Kłodzku na rozprawie

sprawy z wniosku A. S.

przy udziale J. P., I. W., R. D. i K. S.

o stwierdzenie nabycia spadku po M. S.

stwierdza, że spadek po M. S., zmarłym dnia(...) w K., ostatnio stale zamieszkałym w K., na podstawie ustawy, nabyły córki: A. S. , c. M.i H., I. W. , c. M.i H., R. D. , c. M.i H., i K. S. , c. M.i H.– po 1/4 części.

sygn. akt I Ns 566/14

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni A. S., działająca również jako przedsatwiciel ustawowy małoletniego uczestnika syna J. P., wniosła o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym w dniu (...) M. S.- na podstawie testamentu ustnego z dnia(...)

Uczestniczki postępowania I. W., R. D. i K. S. wyjaśniły, że nie zgadzają się z testamentem, zarzuciły, że spadkodawca, ich ojciec, podpisał go nieświadomie, że niemożliwym jest, aby przepisał dom na wnioskodawczynię, która nie interesowała się ojcem, przez ostatnie dwa lata nie odzywała się do niego, wyzywała go wulgarnie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Spadkodawca M. S.zmarł w dniu (...) w K., gdzie też ostatnio mieszkał. Miał czworo dzieci – córki: A. S., I. W., R. D.i K. S.. Innych dzieci nie miał, w tym pozamałżeńskich ani przysposobionych. W chwili śmierci był rozwiedziony. Związek małżeński zawierał raz.

Dowód:

- odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy– k.2;

- odpis skrócony aktu urodzenia A. S. - k.3;

- odpis skrócony aktu małżeństwa R. D. - k.23;

- odpis skrócony aktu małżeństwa K. S. - k.24;

- odpis wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 20.04.2012r., (...) – k. 25-26;

- zapewnienia spadkowe wnioskodawczyni i uczestniczki I. W.- k. 10 i 29v.

W dniu 3 lutego 2012r. wnioskodawczyni A. S. napisała na komputerze (...), jako ostatnią wolę spadkodawcy. Zgodnie z treścią pisma, spadkodawca zapisał wnioskodawczyni i jej synowi J. nieruchomość zabudowaną, położoną w K. przy ul. (...). Pod treścią pisma znajduje się podpis spadkodawcy.

Dowód:

-

„Testament“ – k. 6;

-

zapewnienie spadkowe wnioskodawczyni – k. 10.

Sąd zważył, co następuje:

Dziedziczenie po M. S.nastąpiło na podstawie ustawy, bowiem dołączone do wniosku pismo, zatytułowane „Testament“ (k. 6) nie stanowi w świetle przepisów art. 949 – 955 kodeksu cywilnego ważnego testamentu (art. 958 kc).

Testament jest czynnością prawną wysoce sformalizowaną, uchybienie co do formy testamentu pociąga za sobą nieważność bezwzględną testamentu. Nieważność tę sąd uwzględnia z urzędu.

Zgodnie z art. 949 § 1 kc, spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą (testament holograficzny). Wykluczone jest tu użycie jakichkolwiek urządzeń technicznych, służących do pisania, jak maszyny do pisania, czy komputera. Testament, złożony w niniejszej sprawie przez wnioskodawczynię, nie został napisany w całości własnoręcznie przez spadkodawcę, co było bezsporne, zatem nie może być uznany, jako testament holograficzny.

Dokument ten nie może być również potraktowany, jako treść testamentu ustnego. Zgodnie bowiem z art. 952§1 kc, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie, przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków, jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. Testament taki może być więc sporządzony jedynie w szczególnych, ściśle określonych w ustawie okolicznościach. Bezspornym było w sprawie, że w chwili testowania, spadkodawcy nie towarzyszyła obawa (świadomość) rychłej śmierci. W stanie zdrowia spadkodawcy nie następiło nagłe pogorszenia, nie pojawiły się nowe rokowania, wskazujące na nadzwyczajną bliskość czasową śmierci spadkodawcy. Mimo podeszłego wieku, nie znajdował się on w sytuacji bezpośrednio zagrażającej życiu. Przeciwnie, bezspornym było, że spadkodawca nie miał jeszcze wówczas świadomości choroby, nie leczył się, a nowotwór przełyku został u niego zdiagnozowany kilka miesięcy po dacie testamentu, po przeprowadzeniu badania histopatologicznego z października 2012r. (k-28). Ze zgodnych wyjaśnień uczestniczek postępowania, w tym wnioskodawczyni (k-34) wynika, że w chwili sporządzania testamentu, spadkodawca był zdrowy, nikt jeszcze wtedy nie wiedział o jego chorobie.

Nie została również spełniona druga przesłanka, uzasadniająca sporządzenie testamentu ustnego, tj. szczególna okoliczność uniemożliwiająca lub znacznie utrudniająca zachowanie zwykłej formy testamentu. Brak umiejętności pisania nie jest tu wystarczający, w sytuacji, gdy nie było przeszkód, aby spadkodawca udał się do notariusza, w celu sporządzenia testamentu notarialnego.

Ponadto, treść testamentu ustnego nie została prawidłowo stwierdzona, bowiem brak jest podpisów świadków na dokumencie, o czym mowa w art. 952§2 kc.

Niezależnie od tego, art. 957§ 1 kc, wyłącza z kręgu świadków określone osoby. Zgodnie z powołanym przepisem, nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść. Nie mogą być również świadkami: małżonek tej osoby, jej krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia. Jeżeli świadkiem była jedna z osób wymienionych, nieważne jest postanowienie, które przysparza korzyści tej osobie, jej małżonkowi, krewnym lub powinowatym pierwszego lub drugiego stopnia albo osobie pozostającej z nią w stosunku przysposobienia. Jednakże gdy z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści, nieważny jest cały testament (§ 2). Zdolność do bycia świadkiem, oceniana według powyższych kryteriów, przesądza o możliwości sporządzenia pisma, stwierdzającego treść testamentu ustnego. Osoba spisująca treść testamentu ustnego powinna spełniać kryteria zachowania obiektywizmu, podobnie jak świadek. Osoba, dla której w testamencie została przeznaczona jakakolwiek korzyść lub jej krewny nie tylko nie może być świadkiem testamentu, ale i nie może spisać ze skutkiem prawnym treści testamentu ustnego ( por. post. SN z dnia 15.12.2005r., II CSK 8/05, LEX nr 604125; post. SN z dnia 11.03.2011r., II CSK 379/10, LEX nr 784916). Wnioskodawczyni A. S., nie mogła zatem być świadkiem testamentu ustnego, jako osoba, dla której w testamencie została przewidziana korzyść, oraz, jako matka J. P., drugiego spadkobiercy powołanego w testamencie. Świadkami testamentu nie mogli być również matka wnioskodawczyni H. S. oraz konkubent wnioskodawczyni Z. P., będący ojcem J. P. ( por. post. SN z dnia 25.09.2003r., V CK 175/02, LEX nr 172834; post. SN z dnia 10.05.2002r., IV CKN 1044/00, OSNC 2003, nr 7-8, poz. 107). Skutkiem prawnym uczestniczenia w akcie testowania osób niezdolnych do pełnienia roli świadka, zgodnie z art. 957§2 kc, jest w niniejszym przypadku nieważność całego testamentu, który zawiera postanowienia przysparzające korzyść wyłącznie wnioskodawczyni i jej synowi J..

Wobec stwierdzenia niważności testamentu, dziedziczenie po spadkodawcy nastąpiło na podstawie art. 931§1 kc. Spadkodawca zmarł, będąc rozwiedzionym, pozostawił po sobie cztery córki – uczestniczki postępowania, które, jako powołane z ustawy, nabyły spadek w równych częściach.

Uwzględniając powyższe, na podstawie powołanych przepisów, orzeczono, jak w sentencji postanowienia.