Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 sierpnia 2014r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 sierpnia 2014r. w O.

sprawy z odwołania Z. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o wartość kapitału początkowego

na skutek odwołania Z. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 17.12.2012r. znak (...)

orzeka:

1.  umarza postępowanie w zakresie zaliczenia do ustalenia wartości kapitału początkowego okresów wykonywania czynności na podstawie umowy zlecenia w okresach: od 2 listopada 1995 roku do 17 listopada 1995 roku i od 14 grudnia 1995 roku do 31 grudnia 1995 roku,

2.  w pozostałym zakresie odwołanie oddala.

Sygn. akt III U 455/13

UZASADNIENIE

Z. B. w sprawie IIIU 926/12 wniosła odwołanie od decyzji (...) w P. z dnia 29.10.2012r., przyznającej jej prawo do emerytury oraz od decyzji ZUS z dnia 17.12.2012r., o ponownym ustaleniu kapitału początkowego. Odwołująca domagała się zaliczenia do stażu pracy okresów wykonywania czynności na podstawie umów zlecenia, zawartych z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w P.: od 02.11.1995r. do 17.11.1995r., od 14.12.1995r. do 31.12.1995r. i od 04.10.1999r. do 14.01.1999r. oraz okresów pracy w gospodarstwie rolnym od 19.02.1968r. do 12.08.1972r., od 01.02.1989r. do 31.05.1990r. i od 01.03.1992r. do 31.12.1995r. Ponadto domagała się uwzględnienia przy ustalaniu wysokości emerytury i kapitału początkowego dodatkowego wynagrodzenia rocznego-nagród, tzw. 14 pensji wypłaconej w latach 1983-1987 oraz wywodziła, że we wcześniejszych decyzjach ZUS wyliczał jej staż pracy na 20 lat i 3 miesiące a obecnie na 19 lat, 11 miesięcy i 22 dni.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że decyzją z dnia 29.10.2012r. przyznano Z. B. prawo do emerytury od dnia 01.02.2012r. W decyzji tej w okresach składkowych został ujęty podnoszony w odwołaniu okres pracy na umowę zlecenie od 04.01.1999r. do 14.01.1999r. w ilości 11 dni. Nie zaliczono natomiast pozostałych okresów pracy na umowę zlecenie, tj. od 02.11.1995r. do 17.11.1995r. i od 14.12.1995r. do 31.12.1995r., ponieważ na okoliczność tych umów odwołująca nie przedłożyła żadnych dokumentów.

Organ rentowy podniósł nadto, iż decyzją z dnia 17.12.2012r. uwzględniono odwołującej okresy pracy na podstawie umów zlecenia, uwzględnione już wcześniej przez Sąd Okręgowy w Ostrołęce w sprawie IIIU 327/12. Staż pracy odwołującej na dzień 01.01.1999r. wyniósł 19 lat, 11 miesięcy i 22 dni, a poprzednio wynosił 20 lat i 3 miesiące. Różnica w stażu pracy wynikała z tego, że w poprzedniej decyzji okres pracy na podstawie umowy zlecenia zaliczony został do stażu pracy od 01.03.1996r. do 30.09.1996r. i od 01.12.1996r. do 28.02.1997r. na podstawie zaświadczenia z MOPS w P. z dnia 25.02.1997r., a obecnie zostało złożone zaświadczenie MOPS w P. z dnia 14.03.2012r., w którym zostały podane dokładne okresy pracy na podstawie umowy zlecenia.

Sąd w toku postępowania w sprawie IIIU 926/12 odwołanie w zakresie dotyczącym decyzji ZUS z dnia 17.12.2012r. wyłączył do odrębnego rozpoznania i rozstrzygnięcia a postępowanie w tym zakresie toczy się pod sygn. akt IIIU 455/13.

Zaznaczyć trzeba, że początkowo w imieniu Z. B. występował radca prawny A. M.. Sąd uzyskał jednak z urzędu wiadomość, iż uchwałą Okręgowej Izby Radców Prawnych w O. z dnia 11.07.2012r. został on skreślony z listy radców prawnych (pismo (...) w O. k. 14a.s.). Tym samym nie mógł on reprezentować odwołującej w niniejszym postępowaniu jako radca prawny. Ponieważ A. M., mimo wezwania Sądu, nie wykazał, iż może reprezentować odwołującą na innej podstawie prawnej, Sąd postanowieniem z dnia 17.04.2013r. odmówił dopuszczenia go do udziału w sprawie w charakterze pełnomocnika Z. B..

Ponieważ postępowanie w niniejszej sprawie IIIU 455/13 dotyczyło tych samych okresów umów zlecenia, okresu pracy w gospodarstwie rolnym i 14-tych pensji, było więc uzależnione od rozstrzygnięcia zapadłego w sprawie IIIU 926/12, Sąd postanowieniem z dnia 12.06.2013r. na podstawie art. 177§ 1 pkt 1 kpc zawiesił postępowanie w sprawie do chwili zakończenia prawomocnego postępowania w sprawie IIIU 926/12.

Wyrokiem z dnia 17.04.2013r. w sprawie IIIU 926/12 Sąd Okręgowy w Ostrołęce zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 29.10.2012r. i zaliczył Z. B. do stażu pracy okresy wykonywania czynności na podstawie umów zlecenia: od 02.11.1995r. do 17.11.1995r. i od 14.12.1995r. do 31.12.1995r. a w pozostałym zakresie oddalił odwołanie.

Na skutek apelacji Z. B. Sąd Apelacyjny w Białymstoku,
III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 31.01.2014r. w sprawie sygn. akt III AUa 841/13 oddalił apelację.

W konsekwencji Sąd Okręgowy w Ostrołęce postanowieniem z dnia 6 maja 2014r. podjął postępowanie w niniejszej sprawie IIIU 455/13.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Przedmiotem rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie była prawidłowość decyzji ZUS z dnia 17.12.2012r., którą ZUS ponownie ustalił Z. B. wysokość kapitału początkowego.

Odwołująca nie zgadzając się z tą decyzją domagała się zaliczenia do stażu pracy okresów wykonywania czynności na podstawie umów zlecenia, zawartych z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w P.: od 02.11.1995r. do 17.11.1995r., od 14.12.1995r. do 31.12.1995r. i od 04.10.1999r. do 14.01.1999r. oraz okresów pracy w gospodarstwie rolnym od 19.02.1968r. do 12.08.1972r., od 01.02.1989r. do 31.05.1990r. i od 01.03.1992r. do 31.12.1995r. Ponadto domagała się uwzględnienia przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego dodatkowego wynagrodzenia rocznego-nagród, tzw. 14 pensji, wypłaconej w latach 1983-1987. Nadto nie zgadzała się z przyjętym przez ZUS stażem pracy w wymiarze 19 lat 11 miesięcy i 22 dni podnosząc, iż we wcześniejszych decyzjach uwzględniono jej staż pracy w wymiarze 20 lat i 3 miesiące.

Wydając rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie Sąd wziął pod uwagę treść wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce, zapadłego w sprawie IIIU 926/12, dotyczącej wysokości emerytury odwołującej. Także w sprawie IIIU 926/12 Z. B. domagała się zaliczenia do stażu pracy okresów wykonywania czynności na podstawie umów zlecenia, zawartych z MOPS w P. w okresach: od 02.11.1995r. do 17.11.1995r. i od 14.12.1995r. do 31.12.1995r. oraz okresów pracy w gospodarstwie rolnym od 19.02.1968r. do 12.08.1972r., od 01.02.1989r. do 31.05.1990r. i od 01.03.1992r. do 31.12.1995r. a także uwzględnienia dodatkowego wynagrodzenia rocznego, tzw. 14- pensji wypłaconej w latach 1983-1987.

Z treści wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce, wydanego w w/w sprawie w dniu 17.04.2013r. i treści wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 31.01.2014r. w sprawie IIIAUa 841/13 oraz pisemnych uzasadnień tych wyroków wynika, iż odwołanie zostało uwzględnione tylko w zakresie zaliczenia do stażu pracy okresów wykonywania czynności na podstawie umów zlecenia, zawartych z MOPS w P. w okresach: od 02.11.1995r. do 17.11.1995r. i od 14.12.1995r. do 31.12.1995r. a w pozostałym zakresie zostało oddalone. Okres wykonywania czynności na podstawie umowy zlecenia, zawartej z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w P. od 04.10.1999r. do 14.01.1999r. został zaś już ujęty przez ZUS przed wydaniem wyroku.

Zarówno Sąd Okręgowy, jak i Sąd Apelacyjny uznały, iż okres pracy w gospodarstwie rolnym od 19.02.1968r. do 12.08.1972r., od 01.02.1989r. do 31.05.1990r. i od 01.03.1992r. do 31.12.1995r. nie podlega zaliczeniu do stażu pracy przy ustalaniu wysokości emerytury, bowiem w świetle art. 10 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych okresy pracy w gospodarstwie rolnym uwzględnia się tylko wówczas, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury.

W sprawie IIIU 926/12 Sąd oddalił także żądanie uwzględnienia przy ustalaniu wysokości emerytury dodatkowego wynagrodzenia rocznego-nagród, tzw. 14 pensji za lata 1983-1987. Poza sporem jest, iż w okresie od 01.12.1975r. do 14.10.1987r, Z. B.była zatrudniona w (...) (...) (...)w P.a na okoliczność uzyskiwanych tam zarobków złożyła do ZUS karty wynagrodzeń (k. 85-99 akt kap. pocz.). Na kartach tych, przedstawiających zarobki z lat 1983-1987, wskazano m.in. kwoty oznaczone jako „14”, a więc dodatkowe wynagrodzenie roczne.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce w sprawie IIIU 926/12 miał na uwadze treść przepisu § 4 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 01.04.1985r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (Dz. U. z 1989r. nr 11, poz. 63), zgodnie z którym do ustalenia podstawy wymiaru dla pracowników uspołecznionych zakładów pracy nie przyjmuje się tych składników wynagrodzenia w gotówce i w naturze z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, od których nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, z uwzględnieniem ust. 2-5. Sąd w sprawie IIIU 926/12 podzielił stanowisko ZUS wskazujące, iż kwoty 14 pensji nie stanowiły podstawy wymiaru składek.

Takie samo stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 31.01.2014r. wskazując w uzasadnieniu, iż że w latach 1983-1987 podstawę wymiaru składek stanowiły wypłaty pieniężne oraz wartość świadczeń w naturze, bądź ich ekwiwalenty, zaliczone do osobowego funduszu płac. Wynika to, co do okresu do 1.07.1985r., z przepisów Rozporządzenia Przewodniczącego Komitetu Pracy i Płac z dnia 19 sierpnia 1968r. w sprawie obliczania podstawy wymiaru emerytury lub renty, zasiłków z ubezpieczenia na wypadek choroby i macierzyństwa oraz składek na ubezpieczenia społeczne (Dz.U. Nr 35, poz. 246 z późn. zm.) oraz, co do okresu od 1.01.1984r., z przepisów Rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 27 grudnia 1983r. w sprawie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne za pracowników uspołecznionych zakładów pracy (Dz.U. Nr 73, poz. 332), zaś począwszy od 01.07.1985r. z treści przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 01.04.1985r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent.

Sąd Apelacyjny wskazał, iż z ustawy z dnia 23.06.1973r. o zasadach tworzenia i podziału zakładowego funduszu nagród oraz zakładowych funduszów socjalnego i mieszkaniowego (Dz. U. Nr 27, poz. 150 z późn. zm.) a od nagród wypłacanych za 1985r. – z ustawy z dnia 10.07.1985r. o rocznych nagrodach z zakładowego funduszu nagród w państwowych jednostkach organizacyjnych nie będących przedsiębiorstwami państwowymi (Dz.U. Nr 32, poz. 141 z późn. zm.) wynika, że dodatkowe wynagrodzenia roczne, tzw. 13 i 14-te pensje były wypłacane ze środków spoza osobowego funduszu płac, w ramach zakładowego funduszu nagród. Przepisy te do 01.07.1982r. miały zastosowanie także co do przedsiębiorstw państwowych. Od 01.07.1982r., tj. do chwili wejścia w życie ustawy z dnia 26.02.1982r. o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych (Dz.U. Nr 7, poz. 54), tzw. 13-te i 14-te pensje były wypłacane już ze środków z funduszu załogi, utworzonego z zysku przedsiębiorstwa, a w konsekwencji wypłacane z osobowego funduszu płac, zgodnie jednak z art. 10 ust. 4 ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych nie były odprowadzone od nich składki na ubezpieczenia społeczne.

Wskazać trzeba, iż rozpoznając obecnie merytorycznie żądania Z. B., sformułowane w niniejszej sprawie IIIU 455/13 i dotyczące kapitału początkowego, Sąd Okręgowy nie może pominąć w/w orzeczeń zapadłych w sprawie IIIU 926/12.

Zgodnie z art. 365 § 1 kpc orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej.

W wyroku z dnia 13 stycznia 2000r. (II CKN 655/98, Lex nr 51062) Sąd Najwyższy przyjął, że istota mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia sądu wyraża się w tym, że także inne sądy, inne organy państwowe, a w przypadkach przewidzianych w ustawie także inne osoby muszą brać pod uwagę fakt istnienia i treść prawomocnego orzeczenia sądu. Wynikający z niej stan związania ograniczony jest jednak, co do zasady, tylko do rozstrzygnięcia zawartego w sentencji orzeczenia i nie obejmuje jego motywów. W wyroku z dnia 12 lipca 2002r. (V CKN 1110/00, Lex nr 74492), Sąd Najwyższy wyraził zaś pogląd, że skutkiem zasady mocy wiążącej prawomocnego wyroku jest to, że przesądzenie we wcześniejszym wyroku kwestii o charakterze prejudycjalnym oznacza, że w procesie późniejszym ta kwestia nie może być już w ogóle badana. Zachodzi tu zatem ograniczenie dowodzenia faktów, objętych prejudycjalnym orzeczeniem, a nie tylko ograniczenie poszczególnego środka dowodowego.

Wskazać też trzeba, że zawarte w uzasadnieniu orzeczenia motywy rozstrzygnięcia mogą mieć znaczenie dla ustalenia zakresu mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia, czyli granic prawomocności materialnej orzeczenia w rozumieniu art. 365 § 1 kpc (tak wyrok SN z dnia 15 lutego 2007r., II CSK 452/06, OSNC-ZD 2008, nr A, poz. 20).

Odnosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż znajdą one zastosowanie co do żądania Z. B. zaliczenia do ustalenia wysokości kapitału początkowego tzw. 14-tych pensji.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd uznał, że w świetle w/w przepisów sporne 14-tki wypłacone w latach 1983-1987 nie stanowiły podstawy wymiaru składek, dlatego nie mogą zostać uwzględnione przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego odwołującej i odwołanie w tym zakresie zostało oddalone. W sprawie IIIU 962/12 Sąd przesądził bowiem, iż kwoty 14-tek nie stanowiły podstawy wymiaru składek a w niniejszej sprawie IIIU 455/13 przedmiotem badania jest to samo zaświadczenie Rp-7 i te same kwoty, Sąd w niniejszej sprawie IIIU 455/13 jest więc związany w/w oceną Sądu Okręgowego i Sądu Apelacyjnego, dokonaną w sprawie IIIU 962/12.

Odnosząc się do żądania zaliczenia do stażu pracy okresów pracy w gospodarstwie rolnym od 19.02.1968r. do 12.08.1972r., od 01.02.1989r. do 31.05.1990r. i od 01.03.1992r. do 31.12.1995r. wskazać trzeba, że żądanie to jest niezasadne, bowiem zgodnie z art. 174 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy tylko okresy składkowe i nieskładkowe. Okres pracy w gospodarstwie rolnym jest okresem uzupełniającym, o którym mowa w art. 10 w/w ustawy i dlatego jako okres nie wymieniony w art. 174, nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego.

Z. B. domagała się również zaliczenia do stażu pracy przy ustalaniu kapitału początkowego okresów wykonywania czynności na podstawie umów zlecenia, zawartych z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w P.: od 02.11.1995r. do 17.11.1995r., od 14.12.1995r. do 31.12.1995r. i od 04.10.1999r. do 14.01.1999r. Z akt ZUS wynika, iż okres od 04.10.1999r. do 14.01.1999r. został już zaliczony przed wydaniem zaskarżonej decyzji.

Okresy wykonywania czynności na podstawie umów zlecenia, zawartych z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w P.: od 02.11.1995r. do 17.11.1995r., od 14.12.1995r. do 31.12.1995r. zostały natomiast uwzględnione przez ZUS decyzją z dnia 14.06.2013r. Decyzja ta uwzględnia treść rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego w Ostrołęce w sprawie IIIU 926/11 i fakt wykazania w/w okresów umów zlecenia. Mając powyższe na uwadze Sąd umorzył postępowanie w zakresie zaliczenia do ustalenia wartości kapitału początkowego okresów wykonywania czynności na podstawie umowy zlecenia w okresach: od 02.11.1995r. do 17.11.1995r. i od 14.12.1995r. do 31.12.1995r. Żądanie w tym zakresie zostało bowiem już uwzględnione przez ZUS. Zgodnie zaś z art. 477 ¹³ kpc zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd - przez wydanie decyzji uwzględniającej w całości lub w części żądanie strony - powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części.

Z. B. nie zgadzała się też z przyjętym przez ZUS stażem pracy w wymiarze 19 lat 11 miesięcy i 22 dni podnosząc, iż we wcześniejszych decyzjach uwzględniono jej staż pracy w wymiarze 20 lat i 3 miesiące.

Odwołanie w tym zakresie zostało oddalone. Przede wszystkim wskazać trzeba, iż nie można porównywać stażu pracy odwołującej wyliczonego w decyzji o przyznaniu emerytury ze stażem wyliczonym w decyzji o ustaleniu kapitału początkowego, bowiem jest on liczony na inną datę, tj. w decyzji emerytalnej na 31.12.2008r. a w decyzji o ustaleniu kapitału początkowego na 31.12.1998r.

Nadto organ rentowy podnosił, iż staż pracy odwołującej na dzień 01.01.1999r. w zaskarżonej decyzji wyniósł 19 lat, 11 miesięcy i 22 dni, a poprzednio wynosił 20 lat i 3 miesiące. Różnica w stażu pracy wynikała zaś tego, że w poprzedniej decyzji okres pracy na podstawie umowy zlecenia zaliczony został do stażu pracy od 01.03.1996r. do 30.09.1996r. i od 01.12.1996r. do 28.02.1997r. na podstawie zaświadczenia z MOPS w P. z dnia 25.02.1997r., a obecnie zostało złożone zaświadczenie MOPS w P. z dnia 14.03.2012r., w którym zostały podane dokładne okresy pracy na podstawie umowy zlecenia.

Sąd uznaje w/w stanowisko za prawidłowe. W decyzji z dnia 22.05.2012r. staż pracy odwołującej został określony na 20 lat i 3 miesiące (k. 121 akt kap. pocz.). Na k. 31 akt kap.pocz. znajduje się zaświadczenie wystawione przez MOPS w P., które wskazuje, iż odwołująca była zatrudniona na podstawie umowy zlecenia i otrzymała z tego tytułu wynagrodzenie w miesiącach: styczeń-marzec 1996r., maj-wrzesień 1996r., listopad 1996r. – luty 1997r. Zaświadczenie to wskazuje tylko miesiące, w związku z czym zostało odczytane jako potwierdzenie zawarcia umów przez pełne miesiące a nie tylko część miesiąca. Na k. 10a.e. znajduje się zaś zaświadczenie z MOPS, wystawione w dniu 14.03.2012r., w którym podano już dokładne daty dzienne trwania umów zleceń. Są to okresy obejmujące tylko część dni danego miesiąca; od 02.01.1996r. do 03.01.1996r., od 01.02.1996r. do 03.02.1996r., od 09.02.1996r. do 29.02.1996r., od 04.03.1996r. do 08.03.1996r., od 18.03.1996r. do 29.03.1996r., od 21.05.1996r. do 24.05.1996r., od 03.06.1996r. do 28.06.1996r., od 03.07.1996r. do 25.07.1996r., od 26.07.1996r. do 30.08.1996r., od 02.09.1996r. do 07.09.1996r., od 19.11.1996r. do 29.11.1996r., od 02.12.1996r. do 31.12.1996r., od 02.01.1997r. do 31.01.1997r. i od 10.02.1997r. do 21.02.1997r. Zaświadczenie takiej samej treści zostało również wystawione przez MOPS w dniu 17.07.2012r. i znajduje się na k. 45a.e. Zaświadczenia te wskazują konkretne okresy umów zlecenia i prawidłowo zostały uwzględnione przez ZUS. Wskazanie dokładnych okresów umów zlecenia, zamiast niedokładnego wskazania jedynie ogólnie miesiąca, w czasie którego trwała umowa, spowodowało zmniejszenie ilości okresów składkowych. Zauważyć też trzeba, że takie same okresy jak wskazano w zaświadczeniu z 14.03.2012r. i 17.07.2012r. przyjęto także w decyzji dotyczącej wysokości emerytury. Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, iż staż pracy odwołującej został w decyzji z dnia 17.12.2012r. wskazany prawidłowo, dlatego odwołanie w tym zakresie zostało oddalone.

Z tych względów w oparciu o art. 477 ¹⁴§ 1 kpc orzeczono jak w sentencji.