Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 grudnia 2012 roku

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 grudnia 2012 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa głównego M. Z. i Z. Z. (1)

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

o nakazanie wycofania z obrotu i odszkodowanie

i z powództwa wzajemnego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko M. Z. i Z. Z. (1)

o zakazanie wprowadzenia do obrotu, odszkodowanie i zadośćuczynienie oraz nakazanie złożenia oświadczenia

na skutek apelacji powodów (pozwanych wzajemnych) i strony pozwanej (powoda wzajemnego)

od wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu

z dnia 28 października 2011 roku, sygn. akt I C 147/08

1.  umarza postępowanie apelacyjne w zakresie żądania powodów M. Z. i Z. Z. (1) zasądzenia od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. odszkodowania;

2.  z apelacji obu stron uchyla zaskarżony wyrok w pozostałym zakresie i w tej części sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Sieradzu do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygniecie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 83/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 października 2011r. Sąd Okręgowy w Sieradzu w sprawie z powództwa głównego M. Z. i Z. Z. (1) przeciwko (...) Sp. z o.o. w W. o nakazanie wycofania z obrotu i odszkodowanie oraz z powództwa wzajemnego (...) Sp. z o.o. w W. przeciwko M. Z. i Z. Z. (1) o zakazanie wprowadzania do obrotu, odszkodowanie i zadośćuczynienie oraz nakazie złożenia oświadczenia – oddalił powództwo główne, odrzucił pozew wzajemny w zakresie żądania zakazania wprowadzania do obrotu nawozów organicznych bez wymaganych przepisami prawa zezwoleń, oddalił powództwo wzajemne w pozostałej części, a także orzekł o kosztach procesu.

Powodowie główni (pozwani wzajemni) M. Z. i Z. Z. (1) w pozwie z 18 kwietnia 2008r. wnosili o nakazanie pozwanej (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. wycofania z obrotu w ciągu 14 dni od uprawomocnienia się wyroku nawozów organiczno- mineralnych produkcji pozwanej, oznaczonych znakiem „(...)", a posiadających następujące nazwy: „(...)", „(...)", „(...)", „(...)". Po kilkukrotnej modyfikacji stanowiska powodowie główni wnosili o zasądzenie od pozwanej spółki (powódki wzajemnej) kwoty 20.188 złotych tytułem odszkodowania za dwa dni sprzedaży „(...)" oraz o nakazanie wycofania z punktów handlowych w ciągu 14 dni od dnia uprawomocnienia się wyroku nawozów organiczno-mineralnych oznaczonych znakiem (...).

Pozwana (powódka wzajemna) (...) spółka z.o.o. z siedzibą w W. wnosiła o oddalenie powództwa głównego. W odpowiedzi na pozew zgłosiła powództwo wzajemne, w którym domagała się zakazania powodom (pozwanym wzajemnym) wprowadzania do obrotu nawozów organicznych bez wymaganych przepisami prawa zezwoleń oraz nawozów etykietowanych jako „naturalny produkt hodowli dżdżownic" w sytuacji, gdy nawozy te takimi produktami nie są, zasądzenia kwoty 65.000 złotych tytułem

odszkodowania i zadośćuczynienia oraz nakazania pozwanym wzajemnym zamieszczenia stosownego ogłoszenia w dzienniku (...).

Wyrokiem częściowym z dnia 12 sierpnia 2010r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo główne. Na skutek apelacji strony powodowej, wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 lutego 201 lr. orzeczenie to zostało uchylone, a sprawa przekazana Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania z uwagi na nierozpoznanie jej istoty.

Jak wskazał Sąd II instancji w uzasadnieniu rozstrzygnięcia, przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy winien dokonać oceny żądania pozwu pod kątem ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Winien więc przede wszystkim zbadać, czy pomimo treści prawomocnego wyroku zakazującego pozwanemu wprowadzenia produktów zawierających w nazwie określenie (...), towar taki jest wprowadzony na rynek, a także zbadać zasadność roszczenia odszkodowawczego.

Po uchyleniu orzeczenia, powodowie (pozwani wzajemni) wnosili o zasądzenie na ich rzecz odszkodowania w kwocie 10.099 złotych tytułem odszkodowania za wprowadzenie do obrotu w dniu 06 marca 2008r. na szkodę powodów nawozów organiczno-mineralnych oznaczonych nazwą rodzajową (...), nakazanie pozwanej wycofania z obrotu wprowadzonych przez nią do obrotu nawozów organiczno-mineralnych oznaczonych nazwą rodzajową (...) oraz zakazanie pozwanej sprzedaży i dystrybucji nawozów organiczno - mineralnych oznaczonych nazwą rodzajową (...).

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy ustalił, że strona pozwana (...) sp. z o.o. jest producentem nawozów organiczno- mineralnych na bazie (...), wprowadzanych do obrotu pod nazwami: „(...)", „(...)", „(...)" oraz „ „(...)". Na sprzedaż w/wym. nawozów, oprócz „(...)" spółka ta posiada zezwolenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 10 czerwca 2005 r. nr (...), (...)oraz (...). Powodowie M. Z. i Z. Z. (1) prowadzą (...) s. c., a nadto Z. Z. (1) prowadzi „ Przedsiębiorstwo (...), które jako przedmiot działalności gospodarczej ma wpisaną produkcję nawozów sztucznych i związków azotowych oraz sprzedaż detaliczną kwiatów, roślin, nawozów, żywych zwierząt domowych, karmy dla zwierząt domowych prowadzonej w wyspecjalizowanych sklepach. Powodowie zajmują się produkcją konfekcjonowaniem i sprzedażą nawozów organicznych stanowiących ekstrakt wodny (...), będącego produktem przetworzenia nawozu naturalnego w nawóz organiczny przez dżdżownice kalifornijskie, a następnie jego rozwodnienia. Powodowie nie posiadają zezwoleń administracyjnych na wprowadzanie do obrotu produkowanych przez siebie nawozów. Inspekcja Handlowa (...) oraz Ministerstwo (...) od 2005r. prowadzą administracyjne postępowania w sprawie nawozów (...) s.c. W toku postępowania administracyjnego (...) m.in. dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu chemii, nawożenia i ochrony środowiska Krajowej Stacji (...), który zakwalifikował nawozy powodów typu (...)" do nawozów organicznych. (...) wydała w związku z tym stosowne decyzje administracyjne, na które skargi zostały oddalone wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Producent nawozów (...) s.c. wniosła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Sąd Okręgowy w Sieradzu wyrokiem z 5 marca 2008 r., sygn. akt I Ca 287/06 zakazał pozwanej (...) Spółce z o.o. z siedzibą w W. używania nazwy rodzajowej (...) w nazwach wprowadzanych do obrotu nawozów organiczno-mineralnych „(...)", „(...)", „(...)" i „(...)". W ramach postępowania w tej sprawie Akademia Rolnicza w S. - Wydział (...)sporządziła opinię, z której wynika, że produkty obu stron opatrywane nazwą rodzajową „(...)" różnią się zasadniczo w zakresie parametrów dotyczących cyklu produkcyjnego, składu i właściwości. W konkluzji opinii stwierdzono, że wprowadzany przez powodów do obrotu produkt sprzedawany w postaci ziemistej, a także w postaci ekstraktu wodnego (...)obornikowego odpowiada nazwie „(...)". Właściwości produktów pozwanej spółki wykluczają dopuszczalność ich wprowadzania do obrotu z użyciem określenia „(...)", jako wprowadzającego w błąd jego odbiorców. Sąd Okręgowy w Sieradzu w sprawie I Ca 287/06 uznał, że używanie przez pozwaną spółkę nazwy „(...)", jest działaniem, które może wprowadzić klientów w błąd co do jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, istotnych cech towaru i jako takie jest czynem nieuczciwej konkurencji w rozumieniu art. 10 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Działanie to w sposób oczywisty narusza interesy producentów, w tym powodów, pozyskujących nawóz (...) w długim i naturalnym cyklu produkcyjnym, ograniczającym wielkość produkcji, a zatem wyczerpuje również znamiona czynu nieuczciwej konkurencji z art. 3 u.z.n.k. Pismem z 23 marca 2009r. Minister (...)(znak (...)) zawiadomił J. P., Prezesa pozwanej spółki, o wszczęciu postępowania w sprawie wycofania zezwoleń z 10 czerwca 2005r. nr 123/05, 124/05 i 125/05, jednocześnie zobowiązując go do zajęcia stanowiska w kwestii zmiany przedmiotowych zezwoleń w zakresie zmiany nazw produktów, na które zezwolenia zostały udzielone. Decyzją z 10 listopada 2009r. (...) stwierdził wygaśnięcie zezwoleń nr (...), (...)i(...)udzielonych (...) Sp. z o.o. Powyższa decyzję została utrzymana w mocy decyzją (...) z 2 marca 2010r. (znak (...)). Stosownie do postanowień decyzji administracyjnych, produkty (...) Sp. z o.o. mogły pozostawać w obrocie do 2 maja 2010r. Postanowieniem z 24 maja 2010r. (znak (...)) (...) wstrzymał wykonanie decyzji w przedmiocie wygaśnięcia zezwoleń z uwagi na wniesienie przez zainteresowanego skargi do WSA w Warszawie. Kontrola przeprowadzona po 2 marca 2010r. wykazała, że w magazynie pozwanej brak jest nawozów wyprodukowanych przez , (...) Sp. z o.o. zawierających w nazwie słowo (...), a nawozy oznaczone znakiem „(...)" produkowane są przez firmę (...).P." na podstawie zezwoleń (...) nr (...), (...)i (...). Wyrokiem z dnia 10 listopada 2010r. (sygn. akt VI SA/Wa 1135/10), WSA w Warszawie uchylił decyzje o wygaśnięciu zezwoleń i stwierdził, iż nie podlegają wykonaniu. Decyzją z dnia 12 lutego 2010r. Powiatowy Lekarz Weterynarii w M. zatwierdził (...) Z. Z. (1) jako zakład techniczny prowadzący działalność zgodnie z art. 6 ust. 2 w zw. z art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych przy wykorzystaniu (...) powstającego z częściowego przejedzenia dojrzałego obornika przez dżdżownicę kalifornijskie. Decyzją z dnia 18 lutego 2010r. zatwierdził jako takie (...) Przedsiębiorstwo (...) M. i Z. Z. (1). M. Z. i Z. Z. (1) na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 05 marca 2008r. wydanego w sprawie ICa 287/06 wszczęli egzekucję sądową. Postanowieniem z dnia 30 listopada 2010r. Sąd Rejonowy w Wieluniu wymierzył dłużnikowi - (...) spółce z o.o. z siedzibą w W. grzywnę w wysokości 1000 złotych na podstawie art. 1051 § 1 k.p.c., ustalając, iż spółka (...) we wprowadzanych do obrotu nawozach organiczno mineralnych: „(...)", „(...)" i „(...)" wbrew nałożonemu zakazowi. W toku sprawy z powództwa (...) Spółki z o.o. w W. przeciwko A. K. (1) - autorce opinii Instytutu wykorzystanej w sprawie ICa 287/06 Sądu Okręgowego w Sieradzu o ochronę dóbr osobistych, prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Sieradzu pod sygn. akt IC 216/10, strony zawarły ugodę, w której A. K. (1) złożyła oświadczenie następującej treści: „Oświadczam, że złożona przeze mnie opinia w kwietniu 2007 roku przed Sądem Okręgowym w Sieradzu, sygn. akt : I Ca 287/06, odnosiła się do konkretnego materiału badawczego, przedstawiała moje subiektywne poglądy, odzwierciedlające moją ówczesną wiedzę i nie stanowi ona podstawy do wykorzystywania jej do zwalczania konkurencji w obrocie gospodarczym przez podmioty gospodarcze. Opinia została przygotowana na podstawie posiadanej wówczas przeze mnie wiedzy i doświadczenia naukowego, jednakże już w 2007 roku nie była to zarazem opinia prezentująca zdanie całego środowiska naukowego w tej kwestii. Duża część osób naukowo zajmujących się problematyką związaną z ochroną środowiska, a co ważniejsze - substancjami humusowymi, w sposób odmienny zapatrywała i zapatruje się na ocenę materiału badawczego i konkluzje zaprezentowane w opinii, na których oparł się Sąd Okręgowy. Ponadto stwierdzam, że w świetle aktualnie posiadanej przeze mnie wiedzy, doświadczenia naukowego oraz dostępnego obecnie piśmiennictwa, w przedmiocie zakreślonym w 2007 roku zleceniem Sądu Okręgowego w Sieradzu, dziś wydana przeze mnie opinia nie byłaby tożsama z opinią ówczesną - posługiwanie się zatem w obrocie gospodarczym przez jakikolwiek podmiot, sporządzoną przeze mnie w 2007 roku opinią jest więc nadużyciem oraz nie było i nie jest moją intencją".

W świetle powyższych ustaleń Sąd Okręgowy wskazał, że popełnienie przez pozwaną czynu nieuczciwej konkurencji zostało prawomocnie stwierdzone wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 05 marca 2008r. Jednocześnie jednak powodowie na mocy tego orzeczenia uzyskali stosowną ochronę - zakazano pozwanej wprowadzania do obrotu nawozów organiczno-mineralnych o określonych nazwach przy użyciu dla ich określenia nazwy rodzajowej (...). O ile orzeczenie to ma moc wiążąca strony i inne sądy co do faktu popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji, to w żadnej mierze nie przesądza o zasadności innych roszczeń opartych na powołanej ustawie. Sąd stwierdził, iż powodowie główni w przedmiotowej sprawie co prawda wykazali złamanie zakazu wynikającego z orzeczenia sądu - dowodem na to jest przede wszystkim nałożenie grzywny w toku egzekucji sądowej, to jednak nie przedstawili i nie udowodnili zakresu terytorialnego i rzeczowego (ilości i rodzaju punktów handlowych, ilości towaru) wprowadzenia do obrotu, a tym samym skali bezpośredniego „zetknięcia" nawozów produkowanych przez powodów i pozwanych i w konsekwencji rzeczywistej konkurencji na rynku. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że dopuszczalność roszczenia o wycofanie produktów wprowadzonych już przez sprawcę obrotu jest dyskusyjna, a w przeważającej liczbie stanów faktycznych roszczenie takie będzie pociągało za sobą niewspółmierne obciążenie organizacyjne i ekonomiczne sprawcy czynu, wskutek czego zaniknie jego funkcja restytucyjna, a roszczenie takie zbliży się do środka represji. Za nieobciążeniem wymienionym obowiązkiem pozwanego przemawiać może jego uciążliwość oraz związane z jego wykonaniem wysokie koszty, które musiałby ponieść pozwany i nieuchronne straty, na jakie byłby narażony. Zatem choć nie można całkowicie wykluczyć dopuszczalności roszczenia o wycofanie produktów z obrotu, to jednak ocenę jego zasadności należy stosować in casu, a sąd orzekający, może posiłkowo stosować dyrektywy z art. 5 k.c., w szczególności wobec zastosowania względem pozwanego innych środków ochrony (Justyna Rasiewicz: Komentarz do art. 18 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji lex 2011, uzasadnienie wyroku SN z dnia 14 grudnia 1990 r., I CR 529/90, OSNC 1992/7-8/136). „Wprowadzenie" do obrotu oznacza przeniesienie własności towaru na inne podmioty, a to wiąże się z utratą wynikającego z prawa własności uprawnienia do rozporządzania rzeczą. Powodowie główni w sprawie niniejszej nie wykazali, jak już wskazano, skali tego zjawiska i możliwości realizacji nakazu (ma to szczególne znaczenie w sytuacji produkcji nawozów przez inny podmiot - „(...)"). Uzyskali już przy tym ochronę uzyskując stosowny zakaz, który może być przedmiotem egzekucji sądowej i jest nim - stosowne postępowanie egzekucyjne się toczy. Wyegzekwowanie tegoż zakazu oznaczać będzie eliminację wymienionych w orzeczeniu nawozów z rynku. Podsumowując, w ocenie Sądu w sprawie niniejszej brak jest podstaw do uwzględnienia powództwa w zakresie żądania wycofania towarów z obrotu, albowiem powodowie główni nie wykazali, iż takie żądanie jest adekwatne do popełnionego czynu i niezbędne dla ochrony ich słusznego interesu. Dla oceny w tym zakresie pewne znaczenia ma również bardzo dyskusyjny charakter definicji „biohumusu". Wydając orzeczenie w sprawie ICa 187/06, Sąd Okręgowy w Sieradzu dysponował jedynie poglądem pani A. K. (1). W okresie późniejszym okazało się, iż sprawa ma w środowisku naukowym charakter bardzo polemiczny. Sama biegła złożyła oświadczenie, iż już w 2007 roku jej opinia nie była opinią prezentującą zdanie całego środowiska naukowego w tej kwestii. Duża część osób naukowo zajmujących się problematyką związaną z ochroną środowiska, a co ważniejsze substancjami humusowymi, w sposób odmienny zapatrywała i zapatruje się na ocenę materiału badawczego i konkluzje zaprezentowane w opinii, na których oparł się Sąd Okręgowy. Ponadto biegła stwierdza, że w świetle aktualnie posiadanej przez nią wiedzy, doświadczenia naukowego oraz dostępnego obecnie piśmiennictwa, w przedmiocie zakreślonym w 2007 roku zleceniem Sądu Okręgowego w Sieradzu, dziś wydana przeze nią opinia nie byłaby tożsama z opinią ówczesną. Z tych powodów Spółka (...) uzyskała rekomendację (...) Towarzystwa (...). Również zatem brak oczywistości w zakresie przesłanki wprowadzania w błąd w rozumieniu art. 10 ustawy, uzasadnia szczególną ostrożność w stosowaniu dalszych środków ochrony, w szczególności trudnych do realizacji i kosztownych. W zakresie odszkodowania Sąd uznał żądanie za bezzasadne. Zgodnie bowiem z zasadą rozkładu ciężaru dowodu w procesie to na powodach głównych spoczywał obowiązek wykazania zaistnienia odszkodowawczych przesłanek oraz wysokości powstałej szkody. Wezwani do zgłoszenia wniosków dowodowych, powodowie główni w piśmie z dnia 05 maja 201lr. wniosków takich nie złożyli, dlatego też powództwo odszkodowawcze podlegało oddaleniu.

Także ostatnie ze zgłoszonych żądań - o zakazanie pozwanej sprzedaży i dystrybucji nawozów organiczno - mineralnych oznaczonych nazwą rodzajową B. nie mogło zostać uwzględnione. Po pierwsze, faktycznie z takim zakazem równoznaczny jest orzeczony już prawomocnie zakaz używania tej nazwy do określonych towarów. Po wtóre, żądanie takie nie może być sformułowane ogólnie, lecz musi odnosić się do konkretnych produktów.

W zakresie powództwa wzajemnego stwierdzić należało, iż również ono nie zasługuje na uwzględnienie. Kwestie związane z koniecznością uzyskania zezwoleń na wprowadzanie do obrotu nawozów regulowane są ustawą z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu. Pozwolenie na wprowadzenie do obrotu wymienionego w ustawie nawozu albo środka wspomagającego uprawę roślin wydaje minister właściwy do spraw rolnictwa w drodze decyzji administracyjnej. O tym, czy określony produkt wymaga takiego pozwolenia decyduje zatem treść norm prawa administracyjnego, a organem właściwym do takich rozstrzygnięć jest organ administracyjny. Zakaz wprowadzania określonych nawozów bez zezwolenia wynika zatem również z przepisów administracyjnych. Żądanie powoda wzajemnego w tej części nie ma więc charakteru sprawy cywilnej, ani w znaczeniu materialnym, ani formalnym (art. 1 i 2 k.c.) i stąd pozew w tym zakresie na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. podlegał odrzuceniu.

Jeżeli zaś chodzi o kolejne z żądań „o zakazanie powodom - pozwanym wzajemnym wprowadzania do obrotu nawozów etykietowanych jako naturalny produkt hodowli dżdżownic, w sytuacji gdy nawozy te takimi produktami nie są i będące jego konsekwencją żądanie odszkodowania i zamieszczenia ogłoszenia, to stwierdzić należy, iż podobnie jak ostatnie ze zgłoszonych roszczeń pozwanych wzajemnych, nie zostało ono sformułowane w sposób pozwalający na uwzględnienie. Żądanie takie nie może być określone w sposób ogólny. Taki ogólny zakaz wynika bowiem z przepisu art. 10 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zakaz orzeczony przez sąd, a zatem również żądanie dotyczyć musi konkretnie oznaczonych produktów. Uwzględnienie takiego roszczenia można by porównać do orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów bez posiadania ważnego prawa jazdy, czy zakazu wyrządzania szkody innej osobie. Jak już wskazano, takie ogólne zakazy zawierają stosowne przepisy, a rzeczą sądu powszechnego jest określona w ustawie reakcja na ich złamanie. Skoro powód wzajemny nie skonkretyzował jakie produkty powoda wzajemnego określane jako naturalny produkt hodowli dżdżownic takimi produktami nie są brak jest przedmiotu, który mógłby być przedmiotem badania i którego funkcjonowanie na rynku mogłoby być źródłem szkody powoda wzajemnego. Na marginesie należy wskazać, iż prawidłowo sformułowane żądanie J. P. jest przedmiotem badania w sprawie I C 21/11 Sądu Okręgowego w Sieradzu.

Z powyższych względów w pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo wzajemne. Natomiast o kosztach orzeczono na zasadzie art. 100 k.p.c., znosząc je pomiędzy stronami.

Powyższy wyrok strona pozwana (pozywająca wzajemnie) zaskarżyła apelacją w zakresie pkt 3 wyroku, zarzucając mu:

1.  naruszenie przepisów postępowania przez niewłaściwe zastosowanie przepisu art. 187 § 1 pkt 1) k.p.c. w zw. z art. 18 ust 1 pkt 1) ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji poprzez uznanie przez sąd, że pozwana nie określiła wystarczająco dokładnie zawartego w treści powództwa wzajemnego żądania, gdyż nie skonkretyzowała jakie produkty powodów - pozwanych wzajemnie, określane jako naturalny produkt hodowli dżdżownic takimi produktami nie są, w związku z czym brak jest przedmiotu, który mógłby być przedmiotem badania,

2.  naruszenie przepisu art. 328 § 2 k.p.c. wobec niewyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa,

3.  z ostrożności procesowej, gdyby sąd II instancji uznał, że pozwana nie określiła wystarczająco dokładnie zawartego w treści powództwa wzajemnego żądania, podnoszę zarzut naruszenia przez sąd I instancji przepisu art. 130 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie.

W konkluzji strona pozwana wniosła o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie pkt 3 poprzez:

a)  zakazanie powodom wprowadzania do obrotu nawozów etykietowanych jako „naturalny produkt hodowli dżdżownic" - tj. produktu opatrzonego logo i nazwą „(...)" - gdyż nawozy te takimi produktami nie są,

b)  zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kwoty 65 000 zł tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia,

c)  nakazanie powodom zamieszczenia ogłoszenia w dzienniku „(...)" na II stronie, o wielkości co najmniej % strony w sposób czytelny i przejrzysty (czcionka „Arial", rozmiar co najmniej 12) o następującej treści:

(...)

(...)

w ciągu 30 dni od uprawomocnienia się wyroku pod rygorem zlecenia zamieszczenia takiego ogłoszenia przez pozwaną na koszt powodów.

2.  Zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 3.600 zł.

Ewentualnie skarżący wnoszą o:

a)  uchylenie powyższego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania,

b)  zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 3.600 zł.

Powyższy wyrok strona powodowa zaskarżyła apelacją, w części dotyczącej oddalenia powództwa głównego wyroku zarzucając mu naruszenie art. 365 k.p.c. oraz art. 18 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji w kwestii żądania wydania nakazu usunięcia produktów pozwanej spółki z rynku, zaś w kwestii żądania zasądzenia na rzecz powodów odszkodowania zarzucają skarżonemu wyrokowi naruszenie art. 207 k.p.c.

W konkluzji powodowie wnoszą o rozpoznanie przez Sąd Apelacyjny powództwa powodów w zakresie żądania wydania nakazu wycofania z obrotu produktów pozwanej objętych pozwem lub skierowania tego żądania do rozpoznania Sądowi I instancji po uprzednim uchyleniu wyroku we wskazanej części. Wnoszą też o przekazanie sprawy do rozpoznania Sądowi I instancji w zakresie szkody powodów lub uznania szkody powodów i zasądzenia odszkodowania jak w pozwie po uprzednim uchyleniu wyroku we wskazanej części. Ponadto wnoszą o zasądzenie na ich rzecz wszystkich kosztów procesu poniesionych przez nich dotychczas, jak też na obecnym etapie, w zakresie rozpoznania żądań wskazanych w apelacji i kosztów wynikających z powództwa wzajemnego.

W odpowiedzi na apelację strony powodowej, pozwani wnieśli o jej oddalenie, a także o zasądzenie od powodów na rzecz strony pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Obie apelacje po części zasługują na uwzględnienie.

Sąd I instancji w sposób prawidłowy przyjął, że wobec treści prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 5 marca 2008 r. sygn. akt I Ca 287/06 przesądzone zostało, że używanie nazwy rodzajowej (...) w nazwach wprowadzonych przez pozwaną (...) spółkę z o.o. do obrotu nawozów organiczno – mineralnych jest zakazane.

Treść tego wyroku rozstrzyga, że strona pozwana używając tej nazwy rodzajowej dopuściła się deliktu w postaci czynu nieuczciwej konkurencji. Sąd I instancji dokonał także ustaleń faktycznych, że pomimo treści prawomocnego wyroku, pozwana Spółka nadal (...) we wprowadzanych do obrotu nawozach organiczno – mineralnych, za co ukarana została grzywną wymierzoną na podstawie art. 1051 § 1 k.p.c., na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Wieluniu z dnia 30 listopada 2010 r.

W wyroku z dnia 14.10.2009 r. V CSK 102/09 (LEX 558623) Sąd Najwyższy podkreślił, że interes przedsiębiorcy uzasadniający domaganie się ochrony na gruncie art. 3 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji nie ma charakteru jednolitego i jest on stopniowalny, w zależności od podstawy i drogi ochrony, którą obierze uprawniony do ochrony przedsiębiorstwa.

Należy również podzielić stanowisko Sądu Najwyższego, że przepis art. 18 ust. 1 pkt. 1 tej ustawy stanowi podstawę orzeczenia zakazującego konkretnych, niedozwolonych działań konkurencyjnych, które zagroziły lub naruszyły interes innego przedsiębiorcy. Zakaz nie może ponad te działania wykraczać, gdyż prowadziłoby to do niedopuszczalnego zastosowania sankcji, nieodpowiadającej popełnionemu czynowi (SN II CKN 271/01 LEX 599515).

Sąd Okręgowy oddalając powództwo podkreślił, że wprawdzie powodowie główni wykazali złamanie zakazu wynikającego z orzeczenia sądu, to żądanie wycofania produktów wprowadzonych do obrotu jest zbyt uciążliwie dla sprawcy i nie jest adekwatne do popełnionego czynu, w szczególności, że powodowie uzyskali już stosowną ochronę prawną.

Tego poglądu Sądu w świetle dokonanych ustaleń nie da się jednak podzielić. Skoro Sąd I instancji przyjął, że pomimo zakazu używania spornej nazwy pozwani zakaz złamali, trudno uznać, że skorzystanie przez powodów z dalej idącej ochrony nie zasługuje na uwzględnienie w świetle art. 5 k.c. i jest dla pozwanych nadmiernie uciążliwe.

Tylko definitywne zaniechanie przez pozwanych czynów nieuczciwej konkurencji uprawniałoby Sąd Okręgowy do dokonania powyższej oceny, w świetle dokonanych ustaleń faktycznych.

Skoro natomiast pozwani mimo prawomocnego wyroku, nadal dopuszczają się czynów nieuczciwej konkurencji, to trudno przyjąć, że skorzystanie przez powodów z dalej idących środków ochrony prawnej należy uznać za nieuprawnione co do zasady.

Wydaje się, że u podstaw rozstrzygnięcia Sądu I instancji legło przekonanie, że w chwili obecnej wobec braku ostatecznego wyniku postępowania administracyjnego kwalifikującego produkowany przez powodów nawóz jako nawóz naturalny oraz oświadczenie biegłej A. K. (1), że jej obecna opinia w tym przedmiocie nie byłaby tożsama z opinią, która była podstawą rozstrzygnięcia w sprawie I Ca 287/06, Sąd powziął wątpliwość czy zachowanie pozwanego nadal można zakwalifikować jako czyn nieuczciwej konkurencji.

W tym zakresie mimo wniosków dowodowych składanych przez stronę pozwaną Sąd Okręgowy nie przeprowadził jednak żadnego postępowania dowodowego. Tymczasem wobec niejednoznacznego stanowiska biegłej A. K. (1) oraz opinii biegłych – w toczącym się postępowaniu administracyjnym, rodzi się wątpliwość czy w środowisku naukowym nadal uznawany jest pogląd, że nazwa B. może być używana jedynie jako określenie nawozu naturalnego oraz czy nawóz produkowany przez powodów można zakwalifikować jako nawóz naturalny. Z załączonych do akt publikacji naukowych wynika, że termin „(...)” w odróżnieniu od np. kompostu, obornika, nie jest wymieniany w encyklopediach, słownikach i leksykonach. Nie jest też powszechnie stosowany w odniesieniu do specyficznego składnika środowiska, ani do jakiegoś produktu i nie stanowi on nazwy rodzajowej (k. 748 praca zbiorowa pod redakcją B. Dębskiej…).

Ponadto toczą się postępowania administracyjne w których dopuszczane są kolejne opinie biegłych i instytutów celem wypowiedzenia się czy produkowane przez powodów nawozy są nawozami naturalnymi czy organicznymi ( wyrok WSA w Warszawie z dnia 2 grudnia 2008 r. VI/WA 1894/08 LEX 548486 ) oraz czy w ogóle są nawozami wyrok WSA w Warszawie z dnia 9 grudnia 2009 r. VI SA/WA 1518/09 powołaną opinią prof. Ł. – k. 634.

Wskazując na powyższe przyjąć należy, że stwierdzenie przez Sąd Okręgowy „o braku oczywistości w zakresie przesłanki wprowadzenia w błąd w rozumieniu art. 10 ustawy” jest niewystarczające do uznania powództwa głównego za bezzasadne, bez przeprowadzenia stosownych dowodów.

Skoro Sąd I instancji powziął taką wątpliwość, winien ją rozstrzygnąć. Brak jest podstaw prawnych do jednoczesnego uznania, że działanie pozwanych stanowi czyn nieuczciwej konkurencji i ma charakter ciągły i uporczywy oraz stwierdzać, że nie jest on oczywisty, a powodowie nie mogą korzystać z przewidzianych prawem środków ochrony prawnej.

Pozwani przedstawili w sprawie osnowę ugody sądowej, w której biegła A. K.nie poparła wniosków sporządzonej przez siebie opinii, pozwani wnosili także wielokrotnie o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych zarówno do oceny czy nazwa (...) może być używana jedynie w odniesieniu do nawozu naturalnego oraz do oceny czy powodowie głównie produkują nawóz naturalny. Żadnego ze zgłoszonych dowodów Sąd Okręgowy jednak nie przeprowadził, nie rozpoznając istoty sprawy.

Wobec faktu, że ponownie rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy nie przeprowadził postępowania dowodowego, oddalając zgłoszone wnioski dowodowe, uznać należy, że wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości i to zarówno w zakresie powództwa głównego jak i powództwa wzajemnego.

W zakresie powództwa wzajemnego Sąd Okręgowy stwierdził jedynie, że podlega ono oddaleniu, gdyż nie zostało dostatecznie sprecyzowane. W tym miejscu należy jednak podzielić zarzuty apelacji powodów wzajemnych, że o ile Sąd Okręgowy uznał, że zakazanie pozwanym wzajemnym wprowadzenia do obrotu nawozów organicznych etykietowanych jako „naturalny produkt hodowli dżdżownic” w sytuacji gdy nawozy te takimi nawozami nie są było mało precyzyjne, winien zobowiązać powodów wzajemnych do sprecyzowania powództwa, w szczególności mając na względzie kolejne pisma procesowe, w których powodowie wzajemni określali o jakie produkty chodzi i zgłaszali wnioski dowodowe celem wykazania zasadności powództwa.

Zatem i w tym zakresie uznać należy, że Sąd oddalił powództwo nie rozpoznając istoty sprawy i nie przeprowadzając zgłoszonych dowodów.

Ponadto Sąd I instancji nie ustosunkował się również do nowej okoliczności, że obie strony procesu korzystają w zakresie nazwy, której członem jest słowo biohumus z prawa ochronnego, powodowie na znak towarowo słowno-graficzny (...)(k. 1034) a pozwani na znak towarowo słowno-graficzny „(...)” (k. 1175). Mimo podniesienia przez pozwanych, że nie oznaczają swojego produktu nazwą (...), lecz oznaczają je znakiem słowno graficznym „(...)” Sąd Okręgowy również w tym przedmiocie nie dokonał ustaleń faktycznych ani oceny prawnej.

Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny uznał, że zaskarżony wyrok z obu apelacji na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. podlega uchyleniu wobec nierozpoznania istoty sprawy zarówno w zakresie powództwa głównego oraz wzajemnego.

W zakresie żądania powodów głównych zasądzenia odszkodowania apelacja została skutecznie przez powodów cofnięta na rozprawie apelacyjnej w dniu 18 października 2011 r.

W tej części postępowanie apelacyjne zostało zatem umorzone na podstawie art. 391§ 2 k.p.c.

Sąd Okręgowy ponownie rozpoznając sprawę winien przeprowadzić postępowanie dowodowe zgodnie z wnioskami stron celem jednoznacznego ustalenia czy zgodnie z obecnie dostępną wiedzą przyrodniczą zakres pojęciowy słowa „(...)” odnosi się wyłącznie do nawozu uzyskiwanego za pomocą dżdżownic kalifornijskich, niezależnie od podłoża jakie przetwarzają, czy jest nazwą własną wyróżniającą określony produkt (jedynie nawóz naturalny) czy też nazwą rodzajową pospolitą określającą każdy nawóz przetworzony przez dżdżownicę. Sąd Okręgowy winien również rozważyć przesłuchanie biegłej A. K.w charakterze świadka lub dopuszczenie dowodu z jej opinii, by z zachowaniem zasady bezpośredniości dowodu ocenić w jakim zakresie i czy nadal popiera opinię złożoną w sprawie S.O. w Sieradzu sygn. akt I Ca 287/06.

Ponadto Sąd Okręgowy winien przeprowadzić postępowanie dowodowe w zakresie powództwa wzajemnego po jego jednoznacznym sprecyzowaniu przez powodów wzajemnych.

Oczywistym jest, że wobec związku niniejszego postępowania z toczącym się postępowaniem administracyjnym w przedmiocie nakazania wycofania z obrotu nawozu produkowanego przez powoda głównego, Sąd I instancji winien wziąć pod uwagę jego ewentualny wynik w niniejszym postępowaniu. Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.