Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2013 r. w Lublinie

sprawy Z. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o wypłatę zawieszonej emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 29 października 2012 r. sygn. akt IV U 579/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 1142/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 września 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. powołując się na przepis art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 257, poz. 1726 ze zm.) wstrzymał ubezpieczonej Z. N. wypłatę emerytury od dnia 1 października 2011 roku z uwagi na kontynuowanie przez wymienioną zatrudnienia u pracodawcy na rzecz, którego świadczyła pracę przed dniem nabycia prawa do emerytury.

W odwołaniu od tej decyzji Z. N. domagając się jej zmiany podniosła, iż nie pracuje u pracodawcy, który zatrudniał ją przed dniem nabycia prawa do emerytury, t.j. w Szpitalu Wojewódzkim w S.. Szpital ten bowiem z dniem 31 grudnia 2010 roku został zlikwidowany, zaś od dnia 1 stycznia 2011 roku jest zatrudniona w (...) Szpitalu Wojewódzkim Sp. z o.o. w S..

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Siedlcach wyrokiem z dnia 8 marca 2012 roku oddalił odwołanie.

Rozpoznając apelację wnioskodawczyni Z. N. od powyższego wyroku Sąd Apelacyjny w Lublinie wyrokiem z dnia 6 czerwca 2012 roku uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Sąd odwoławczy zlecił Sądowi pierwszej instancji aby przy ponownym rozpoznaniu sprawy dokonał ustaleń dotyczących likwidacji Wojewódzkiego Szpitala (...) w S. i utworzenia (...) Szpitala Wojewódzkiego Sp. z o.o. w S. a następnie uwzględniając obowiązujące przepisy prawa ustalił, czy pracodawca, w którym ubezpieczona była zatrudniona w dacie 1 października 2011 roku był tym samym pracodawcą, na rzecz którego świadczyła pracę bezpośrednio przed nabyciem prawa do emerytury, a w konsekwencji czy spełnione zostały warunki do zawieszenia wypłaty świadczenia określone w art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Rozpoznając sprawę ponownie Sąd pierwszej instancji wyrokiem z dnia 29 października 2012 roku zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił Z. N. prawo do wypłaty emerytury od dnia 1 października 2011 roku.

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczona Z. N. urodzona (...) nabyła prawo do emerytury od 1 marca 2009 roku na podstawie decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 13 maja 2009 roku.

Przed dniem nabycia prawa wnioskodawczyni była zatrudniona w Wojewódzkim Szpitalu (...) w S.. Pismem z dnia 26 lipca 2011 roku ZUS został powiadomiony przez (...) Szpital Wojewódzki Sp. z o.o. w S., że od dnia 1 stycznia 2011 roku Z. N. została przejęta jako pracownik w trybie art. 23 ¹ kp z Wojewódzkiego Szpitala (...) w S..

Sąd stwierdził, że uchwałą nr 32/10 Sejmiku Województwa (...) z dnia 22 marca 2010 roku nastąpiła likwidacja Wojewódzkiego Szpitala (...) w S.. Uchwałą nr 1230/167/12 z 12 czerwca 2012 roku ustalono termin zakończenia likwidacji szpitala na 30 czerwca 2012 roku. Pracownicy likwidowanego szpitala z dniem zakończenia przez niego działalności medycznej przejęci zostali w trybie art. 23 ^{( 1)} kp przez Spółkę (...) w S..

Sąd wskazał, że zgodnie z treścią art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) dodanym ustawą z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw, prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury ustalonym w decyzji organu rentowego.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, wnioskodawczyni nie kontynuowała zatrudnienia u tego pracodawcy i dlatego zaskarżona decyzja podlega zmianie. Dodatkowo Sąd podniósł, że już po wydaniu wyroku w niniejszej sprawie Trybunał Konstytucyjny stwierdził niekonstytucyjność wskazanego wyżej przepisu.

Reasumując Sąd Okręgowy stwierdził, że na podstawie wskazanych wyżej przepisów i uchwał wnioskodawczyni stała się pracownikiem (...) Szpitala Wojewódzkiego, który był innym pracodawcą i dlatego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzekł jak w wyroku.

Apelację od tego wyroku złożył Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.. Zaskarżając wyrok w części dotyczącej daty przywrócenia ubezpieczonej Z. N. prawa do wypłaty emerytury zarzucił mu naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) dodanego przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 257, poz. 1726) w zw. z art. 28 wymienionej ustawy.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przywrócenie Z. N. prawa do wypłaty emerytury od dnia 22 listopada 2012 roku.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy nie zgodził się z ustaleniami Sądu Okręgowego dotyczącymi braku kontynuacji przez wnioskodawczynię zatrudnienia u tego samego pracodawcy, na rzecz którego wykonywała je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Skarżący podkreślił, że okolicznością bezsporną jest, że wnioskodawczyni nie rozwiązała stosunku pracy z Wojewódzkim Szpitalem (...) w S. a jej zatrudnienie w (...) Sp. z o.o. od dnia 1 stycznia 2011 roku wynikało z faktu przejęcia jej w trybie art. 23 ¹ kp.

Niezależnie od powyższego apelujący podniósł, że z uwagi na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku w sprawie K 2/12, który stwierdził niezgodność z Konstytucją art. 103a, ubezpieczona uzyskała prawo do przywrócenia wypłaty emerytury ale dopiero od dnia 22 listopada 2012 roku, t.j. od daty ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje;

Apelacja nie jest zasadna i jako taka podlegała oddaleniu. Zaskarżony wyrok odpowiada bowiem prawu aczkolwiek wskazać należy, że Sąd pierwszej instancji w żaden sposób nie uzasadnił stanowiska w przedmiocie zmiany pracodawcy przez wnioskodawczynię, pomimo wyraźnych wytycznych zawartych w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 6 czerwca 2012 roku.

Kwestia ta jednak na dzień orzekania przez Sąd odwoławczy nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, albowiem przepis stanowiący podstawę wydania zaskarżonej decyzji został uznany za niezgodny z Konstytucją, wskazanym przez skarżącego wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku.

Zaistniały zatem, w konsekwencji powyższego wyroku stan rzeczy, Sąd Apelacyjny był zobligowany uwzględnić stosownie do treści art. 316 § 1 k.p.c.. Przepis ten stanowi, że sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Użyty w cytowanym przepisie termin "stan rzeczy" oznacza zarówno stan faktyczny, jak i stan prawny.

Zasada wyrażona tym przepisem, ma zastosowanie do sądów obu instancji, gdyż instancja odwoławcza jest tu przede wszystkim sądem merytorycznym, a nie tylko kontrolnym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2006 roku, II CSK 153/05 – LEX nr 192012).

W konsekwencji rozpoznanie apelacji wymagało uwzględnienia stanu prawnego zaistniałego w rezultacie wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

Wyrokiem tym Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 roku, Nr 291, poz. 1707) w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych(tekst jednolity: Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.), dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku w zakresie , w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku bez konieczności rozwiązywania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”.

Z treści cytowanego wyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego wynika, że zakwestionowanie wskazanych w nim przepisów prawa ma charakter ograniczony tylko do określonej kategorii osób, co oznacza, że stwierdzenie ich niekonstytucyjności ma charakter częściowy. Oceniając skutki wyroku, Trybunał stwierdził, że obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą, jako warunek realizacji nabytego prawa do emerytury, nie będzie miał zastosowania do osób, które nabyły to prawo w okresie od 8 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2010 roku. W stosunku do tych osób przepis art. 28 cytowanej ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych w zakresie w jakim przewiduje stosowanie art. 103a ustawy emeryturach i rentach z FUS utracił moc z chwilą ogłoszenia sentencji wyroku w Dzienniku Ustaw, czyli z dniem 22 listopada 2012 roku. (Dz.U. z 2012 roku, poz. 1285).

Wskazana treść orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego nie oznacza, wbrew stanowisku apelacji, że ubezpieczona dopiero z dniem 22 listopada 2012 roku uzyskała prawo do przywrócenia wypłaty emerytury. Utrata mocy obowiązującej wskazanego wyżej przepisu oznacza, iż przepis ten z datą ogłoszenia wyroku Trybunału został wyeliminowany z porządku prawnego. W żaden jednak sposób, w ocenie Sądu odwoławczego, nie oznacza jednak, jak chce tego skarżący, że zakwestionowany przepis znajduje zastosowanie do stanów faktycznych sprzed ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Przepis ten był bowiem sprzeczny z konstytucją od początku jego uchwalenia i dlatego nie może wywierać wynikających z niego skutków prawnych.

Sąd Apelacyjny podziela ukształtowane na tle omawianej materii orzecznictwo Sądu Najwyższego, gdzie stwierdza się że „Uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją przepis prawa nie może być stosowany przez Sądy i inne organy w odniesieniu do stanów faktycznych sprzed ogłoszenia orzeczenia Trybunału (vide: wyrok z dnia 21 listopada 2006 roku, II PK 42/06 – LEX nr 950622, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2008 r. V CO 43/08 LEX nr 564856).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, inne rozumienie skutków orzeczenia Trybunału w przedmiocie niekonstytucyjności przepisów, naruszałoby zasadę państwa prawnego wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Pozwalałoby bowiem władzy ustawodawczej, a za jej pośrednictwem władzy wykonawczej, na korzystanie z „niepewnych konstytucyjnie” rozwiązań prawnych bez ponoszenia odpowiedzialności w tym zakresie.

Do czasu bowiem orzeczenia przez Trybunał niezgodności przepisów (aktów prawnych) z Konstytucją, istniałaby możliwość osiągania określonych skutków.

Odnosząc powyższe wywody do rozpoznawanej w sprawie sytuacji faktycznej należy dokonać rekonstrukcji stanu prawnego, powracając do stanu jaki obowiązywał zanim do ustawy o emeryturach i rentach z FUS został dodany art. 103a.

Mianowicie przed wprowadzeniem tego przepisu nie istniał wymóg rozwiązania stosunku pracy celem realizacji prawa do emerytury. Ustawą z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz.U. Nr 228, poz.1507) uchylony został z dniem 8 stycznia 2009 r. art. 103 ust. 2a cytowanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS (art. 37 pkt 5b cyt. ustawy), który stanowił, że prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Od dnia 1 stycznia 2011 r. przepis ten ponownie został wprowadzony do ustawy o emeryturach i rentach z FUS jako art. 103a – z mocy art. 6 pkt 2 w zw. z art. 30 cyt. ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych (…).

Jak wynika zatem z powyższego, ubezpieczonym, którzy nabyli prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. była wypłacana emerytura, mimo kontynuowania zatrudnienia u pracodawcy, na rzecz którego wykonywali je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, gdyż nie obowiązywały w tym zakresie żadne ograniczenia. W związku z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego prawo do wypłaty emerytury dla tej grupy ubezpieczonych zostało zachowane.

Skoro zatem ubezpieczona Z. N. prawo do emerytury ustalonej decyzją organu rentowego nabyła od 1 marca 2009 roku, to mieści się w kategorii ubezpieczonych, których dotyczy niekonstytucyjność przepisów stwierdzona w wyroku Trybunału. Prawo do wypłaty emerytury winno być jej zatem przywrócone od dnia wstrzymania, t.j. od 1 października 2011 roku. Wyrok Sądu Okręgowego orzekający w taki sposób jest zgodny z prawem, zaś apelacja jako niezasadna, podlegała oddaleniu.

Mając powyższe względy na uwadze i z mocy art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.