Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 sierpnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 sierpnia 2014 r. w Gliwicach

sprawy J. S. (S.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o podjęcie wypłaty świadczenia

na skutek odwołania J. S. (S.)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 31 marca 2014 r. nr (...)

oddala odwołanie.

(-) SSO Maria Pierzycka-Pająk

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 marca 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z., wykonując wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 6.02.2014 r. (sygn. akt VIII U 2653/13), przyznał ubezpieczonemu J. S. prawo do emerytury od dnia 1 sierpnia 2013 r., tj. od daty określonej w wyroku.

Równocześnie wypłata tego świadczenia została zawieszona, z uwagi na kontynuację zatrudnienia przez ubezpieczonego

Ubezpieczony w odwołaniu domagał się wypłaty emerytury, poczynając od dnia przyznania prawa do świadczenia do 31 marca 2014 roku wraz z ustawowymi odsetkami.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, że organ rentowy błędnie przyjął, iż jego przychód przekroczył 130 % przeciętnego wynagrodzenia i że tym samym zaistniały podstawy do zawieszenia jego emerytury.

Ponadto ubezpieczony odwołując się do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.XI.2012 r. sygn. akt K2/12 wskazywał, że wobec stwierdzenia w tym wyroku niezgodności art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS z Konstytucją, nie było podstaw do wstrzymywania mu wypłaty emerytury zasądzonej wyrokiem Sądu Okręgowego.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Jako podstawę prawną swojego stanowiska powołał art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia
1998 roku o emeryturach i rentach z FUS.

Jednocześnie organ rentowy podnosił, że wbrew twierdzeniom odwołującego świadczenie przyznane mu nie zostało zawieszone w związku z osiąganym przychodem, tj. na podstawie art. 103 ust. 1 w zw. z art. 104 ustawy emerytalnej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 19 sierpnia 2013 roku, ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Decyzją z dnia 21 października 2013 r. ZUS odmówił skarżącemu prawa do wnioskowanego świadczenia. Na skutek odwołania tutejszy Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od 1 sierpnia 2013 roku.

J. S. od dnia 1 kwietnia 2011 roku do dnia 31 marca 2014 r., był pracownikiem firmy (...) Z.U.P. O..

Decyzją z dnia 31 marca 2014 roku, ZUS wykonał wyrok Sądu, jednocześnie zawiesił wypłatę emerytury ubezpieczonego.

Kolejną decyzją z 13 maja 2014 r. organ rentowy, wobec wykazania przez odwołującego, iż rozwiązał stosunek pracy z dotychczasowym pracodawcą z dniem 31.03.2014 r., podjął wypłatę tego świadczenia od 1.04.2014 roku.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS twierdził, że niemożliwa jest wypłata świadczenia za wcześniejszy okres, ponieważ prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą na rzecz, którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.

Stan faktyczny wynika z akt emerytalnych ubezpieczonego oraz oświadczeń pełnomocnika ubezpieczonego na rozprawie. Nie budzi on wątpliwości, jest bezsporny,
w tym bezsporny ostatecznie pozostawał fakt, że organ rentowy nie zawiesił ubezpieczonemu wypłaty emerytury na podstawie art. 103 ust. 1 w związku z art. 104 ustawy emerytalnej.

W tym stanie rzeczy Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Kwestię nabycia prawa i wypłaty emerytur reguluje ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (zwana dalej „ustawą emerytalną”).

Warto zauważyć, że z chwilą wejścia w życie tej ustawy ustawodawca nie przewidział żadnego ograniczenia związanego z koniecznością rozwiązania stosunku pracy w chwili przejścia na emeryturę. Wymóg taki wprowadzono z dniem 1 stycznia 2000 r.
W konsekwencji zmiany dokonanej ustawą z dniem 21.01.2000 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach z FUS dodano art. 103 ust. 2a, który później został uznany przez Trybunał Konstytucyjny za zgodny
z Konstytucją RP (wyrok z 7.02.2006 r. SK 45/04), a który miał identyczną treść jak obecnie obowiązujący art. 103a ustawy emerytalnej, który wszedł w życie z dniem 1.01.2011 roku.

Zarówno poprzednio obowiązujący przepis art. 103 ust.2a, jak przepis obecnie obowiązujący – art. 103a ustawy emerytalnej stanowi, że prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym
w decyzji organu rentowego. Wobec identycznego brzmienia wyżej cyt. przepisów za w pełni aktualne należy uznać orzecznictwo Sądu Najwyższego w przedmiocie wykładni przepisu art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej i mogące mieć zastosowanie w przypadku wykładni art. 103a ustawy.

W ugruntowanym orzecznictwie sądowym uznano, że regulacja o której mowa w art. 103 ust. 2a nie narusza zasady ochrony praw nabytych, nie pozbawia osób zainteresowanych prawa do emerytury, oddzielając nabycie prawa do emerytury od jego realizacji oraz zawieszenia świadczenia w razie kontynuacji zatrudnienia bez rozwiązywania stosunku pracy – por. uchwała (7) z 10.11.2004 r. II UZ 89/04 publ. OSNP 2005 Nr 3, poz. 41, wyroku SN
z 19.02.2004r. II UK 274/03 publ. OSNP 2004 Nr 21, poz. 376. z 12 lutego 2004 r. II UK 273/03, z 11.03.2004 r. II UK 276/03.

W orzecznictwie podkreślono również, że realizacja nabytego prawa do emerytury mogła następować dopiero po rozwiązaniu stosunku pracy co oznaczało, że zawieszenie prawa do świadczenia trwało od chwili nabycia prawa do emerytury do rozwiązania stosunku pracy.

Ponadto w orzecznictwie sądowym kontrowersyjne było również, czy w przypadku ustalenia prawa do emerytury orzeczeniem organu odwoławczego, zawieszenie jej wypłaty może nastąpić przed dniem powstania prawa do emerytury w decyzji organu rentowego wydanej
w wykonaniu wyroku.

Przeciwko takiej możliwości wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 22 lutego 2007 r. (I UK 229/06 OSNP 2008, Nr 39, poz. 353).

Jednak w nowszym orzecznictwie ugruntowało się stanowisko, że wykładnia art. 103 ust. 2a wskazuje jednoznacznie, iż przepis ten wywołuje zawsze skutek zawieszający prawo do świadczenia (polegający na wstrzymaniu jego wypłaty) w sytuacji kontynuowania przez ubezpieczonego zatrudnienia bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą na rzecz, którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury ustalonym w decyzji organu rentowego, bez względu na to, czy ta decyzja została wydana niezwłocznie po zgłoszeniu wniosku o prawo do emerytury, czy też w wykonaniu orzeczenia organu odwoławczego. Dogłębną analizę tej problematyki przedstawił Sąd Najwyższy
w uzasadnieniu wyroku z dnia 3 marca 2011 r. II UK 299/10 LEX nr 817535, jak i w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 grudnia 2010 r. II UK 150/10 LEX nr 1001298.

Rozpoznając odwołanie ubezpieczonego Sąd w pełni podzielił stanowisku Sądu Najwyższego zaprezentowane w powyższych rozstrzygnięciach.

Sąd Najwyższy dokonując wykładni przepisu art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej wskazał, że z brzmienia tego przepisu wynika z jednej strony, że kontynuowanie zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy nie miało wpływu na nabycie prawa do emerytury, które to prawo powstaje z mocy ustawy po spełnieniu warunków określonych w przepisach, z drugiej jednak strony przesądzało, że realizacja tego prawa (wypłata świadczenia) ulegała zawieszeniu w razie kontynuowania zatrudnienia po nabyciu prawa do emerytury, niezależnie od wysokości uzyskiwanego przychodu ze stosunku pracy. Ponadto z jego treści wynikało, że rozwiązanie stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą umożliwia realizację świadczenia emerytalnego (wznowienie jego wypłaty), bez potrzeby występowania o ponowne ustalenie tego prawa. Nadto Sąd Najwyższy podkreślał, że ustawodawca wprowadzając regulację art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej miał na uwadze uniemożliwienie ubezpieczonym równocześnie realizację prawa do emerytury, poprzez jego wypłatę z osiąganiem przychodu

z tytułu zatrudnienia kontynuowanego po nabyciu prawa do emerytury u pracodawcy na rzecz, którego realizowali je przed nabyciem prawa do wymienionego świadczenia.

Wreszcie Sąd Najwyższy odwoływał się do wykładni gramatycznej art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej, która wskazuje jednoznacznie, iż przepis ten zawsze rodzi skutek zawieszający prawo do emerytury (polegający na wstrzymaniu wypłaty świadczenia) w sytuacji określonej w jego dyspozycji i to bez względu, czy decyzja została wydana niezwłocznie po zgłoszeniu wniosku o prawo do emerytury, czy też w wykonaniu orzeczenia Sądu.

Wreszcie wzmacniając swoją argumentację Sąd Najwyższy wskazał, że taki sposób rozumienia w/w przepisu znajduje potwierdzenie także w jego wykładni historycznej szeroko zaprezentowanej w uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów z 10 listopada 2004 r.
II UZP 9/04.

Przychylając się do stanowiska Sądu Najwyższego zareprezentowanego w uzasadnieniach wyroków z dnia 3 marca 2011 r. II UK 299/10 oraz z 10 grudnia 2010 r. II UK 150/10 należało uznać, że brak było podstaw do podjęcia wypłaty emerytury ubezpieczonemu od daty przyznania do niej prawa wyrokiem sądowym, skoro ubezpieczony w tym czasie, aż do rozwiązania stosunku pracy kontynuował zatrudnienie u dotychczasowego pracodawcy.

Wprawdzie nabycie prawa do emerytury było niezależne od kontynuowania zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy, jednakże realizacja tego prawa (wypłata świadczenia) uległa zawieszeniu do czasu rozwiązania stosunku pracy z tym pracodawcą.

Treść przepisu art. 103a ustawy emerytalnej, który miał zastosowanie w przypadku ubezpieczonego, jest jednoznaczna i w sposób precyzyjny formułuje przesłanki zawieszenia prawa do wypłaty świadczenia emerytalnego. Z przepisu tego wynika wprost, że realizacja prawa do emerytury ulega zawieszeniu w razie kontynuowania zatrudnienia po nabyciu prawa do emerytury, niezależnie od wysokości uzyskiwanego przychodu ze stosunku pracy.

Sama istota zawieszenia emerytury sprowadza się do tego, iż do czasu ustania okoliczności występowanie, której powoduje zawieszenie tego prawa, organ rentowy nie realizuje wypłaty emerytury. Z kolei w razie ustania przyczyny powodującej wstrzymanie wypłaty świadczenia, wypłatę wznawia się od miesiąca ustania przyczyny, nie wcześniej niż od miesiąca zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty (art. 135 ust. 1 ustawy emerytalnej). Zasada ta znajduje też zastosowanie także przy rozwiązaniu stosunku pracy, o którym mowa w art. 103a ustawy.

Wypłata emerytury może być podjęta w takim przypadku najwcześniej od miesiąca, w którym ustał stosunek pracy i fakt ten został należycie udokumentowany.

W sytuacji zatem kontynuowania przez wnioskodawcę zatrudnienia w dacie ustalenia mu prawa do emerytury, realizacja świadczenia emerytalnego była możliwa dopiero po rozwiązaniu stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą, bez potrzeby występowania o ponowne ustalenie tego prawa.

Reasumując, skoro odwołujący po 1 sierpnia 2013 roku kontynuował zatrudnienie na podstawie tego samego stosunku pracy, to art. 103a ustawy emerytalnej miał do niego zastosowanie i tym samym zaistniały okoliczności uzasadniające zawieszenie prawa do wypłaty jego świadczenia.

Mając na uwadze powyższe w ocenie Sądu brak było podstaw do uwzględnienia odwołania ubezpieczonego.

Nie sposób było także podzielić stanowiska ubezpieczonego, który zasadności swojego roszczenia w zakresie podjęcia wypłaty jego świadczenia od 1 sierpnia 2013 roku upatrywał w orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. (K2/12) podnosząc, iż tym orzeczeniem rozstrzygnięto o niekonstytucyjności art. 103a ustawy emerytalnej. Jednak trzeba pamiętać, że zarzuty sprzeczności z normami konstytucyjnymi postawione zostały we wniosku skierowanym do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K2/12, tylko ze względu na intertemporalne postanowienia art. 28 ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych, w zakresie przewidzianego w nim zastosowania art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych do osób, które nabyły prawo do emerytury przed dniem 1 stycznia 2011 r.

We wniosku skierowanym do Trybunału Konstytucyjnego w w/w sprawie podniesiono nierespektowanie, wobec tych osób zasady ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa przez rozciągnięcie – jako warunku realizacji prawa do emerytury – nowego dla nich obowiązku rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą. Wątpliwość co do konstytucyjności dotyczyła tych – i tylko tych osób, które skutecznie nabyły
i zrealizowały prawo do emerytury wówczas, gdy treścią ryzyka emerytalnego było wyłącznie osiągniecie wieku emerytalnego i stażu ubezpieczonego, a realizacja świadczenia następowała niezależnie od dalszego zatrudnienia, czyli w czasie, gdy nie obowiązywał już art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej i nie został jeszcze uchwalony art. 103a ustawy emerytalnej.

Trybunał Konstytucyjny uwzględniając te zarzuty, orzeczeniem z dnia 13 listopada 2012r. (K2/12), (Dz.U. z 2012 r., poz. 1285) uznał, że rozwiązanie przyjęte przez ustawodawcę w art. 28 ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw spowodowało, iż osoby, które skutecznie nabyły i zrealizowały prawo do emerytury bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, zostały w dniu 1 stycznia 2011 r. objęte nową, mniej korzystną dla nich treścią ryzyka emerytalnego.

Uwzględniając swobodę ustawodawcy w ustalaniu treści ryzyka emerytalnego stwierdził, że jego treść nie powinna być zmieniana w stosunku do osób, które już nabyły i zrealizowały prawo do emerytury. Doszedł do wniosku, że brak w chwili przechodzenia na emeryturę świadomości konieczności rozwiązania stosunku pracy, jako przesłanki otrzymywania emerytury, mógł powodować podejmowanie przez emerytów decyzji dla nich niekorzystnych.

W konsekwencji z chwilą ogłoszenia sentencji wyroku Trybunału Konstytucyjnego utracił moc art. 28 ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych w zakresie, w jakim przewidywał stosowanie art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r.

Artykuł 103a powołanej ustawy obowiązuje więc w obrocie prawnym w innym zakresie czasowym i ma niewątpliwie zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury po 1stycznia 2011 roku.

W niniejszej sprawie rozstrzygnięcie dotyczyło prawidłowości zastosowania art. 103a ustawy emerytalnej wobec ubezpieczonego, który nabył prawo do emerytury od 1.08.2013 r., kiedy to od 1.01.2011 roku obowiązywał przepis art. 103a ustawy emerytalnej nakazujący rozwiązanie mu dotychczasowego stosunku pracy. Skarżący nie był więc z pewnością osobą, której sytuację rozważał Trybunał Konstytucyjny, a tym samym chcąc nadal pracować
i pobierać jednocześnie emeryturę musiał rozwiązać dotychczasowy stosunek pracy.

Konkludując Sąd uwzględniając powyższe okoliczności uznał, że zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem i odwołanie ubezpieczonego jako bezzasadne oddalił na mocy
art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

SSO Maria Pierzycka-Pająk