Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2013 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa S. Ł.

przeciwko Gminie P.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu

z dnia 25 stycznia 2013 r. sygn. akt I C 546/12

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Nowym Sączu na rzecz radcy prawnego J. H. z Kancelarii Radcy Prawnego w K. przy ul. (...) kwotę 6 642 zł (sześć tysięcy sześćset czterdzieści dwa złote), w tym 1 242 zł podatku od towarów i usług, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

sygn. akt I ACa 368/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy oddalił powództwo S. Ł., którym domagał się zasądzenia od pozwanej Gminy P. kwoty 207.929,93 zł tytułem odszkodowania za wydanie wadliwej decyzji z dnia 12 maja 2003 r., nr (...) (...)

Sąd I instancji ustalił, że przedmiotową decyzją Wójt Gminy P. orzekł o wprowadzeniu w ewidencji gruntów i budynków prowadzonej dla obrębu ewidencyjnego M. zmiany powierzchni i numeru działki ewidencyjnej nr (...), będącej własnością m.in. S. Ł.. Działka ewidencyjna nr (...) o pow. 0,2515 ha zmieniła oznaczenie na działkę ewidencyjną nr (...) o powierzchni 0,2404 ha. Konfiguracja działki pozostała bez zmian. Zmiana powierzchni nie wynikała ze zmian granic, lecz nowych obliczeń.

Decyzją Głównego Geodety Kraju z dnia 27 września 201 lr. stwierdzono nieważność tej decyzji z uwagi na to, że została wydana z rażącym naruszeniem prawa. Oparto ją bowiem na opracowaniu geodezyjno-kartograficznym, które nie zostało zaopatrzone pieczęcią potwierdzającą przyjęcie go do państwowego zasobu geodezyjno - kartograficznego.

Przedmiotowa nieruchomość była przedmiotem działu spadku po S. Ł. s. F.. W toku postępowania o działu spadku sporządzono mapę sytuacyjną z projektem podziału działki ewidencyjnej nr (...) na działki nr (...) o pow. 1063 m ^{( 2)}, nr (...) o pow. 277 m ^{( 2)} i (...) o pow. 1064 m ^{( 2)}. Tak wydzielone działki zostały wycenione przez biegłego sądowego, który przyjął, że działka nr (...) ma charakter budowlany. Było to wynikiem przyjęcia, że zapisy planu zagospodarowania przestrzennego ok. 10 mb długości działki przeznaczały pod zabudowę, a pozostała część działki mogła być traktowana jako działka przydomowa. Zgodnie bowiem z uchwałą Rady Gminy P. Nr (...)z dnia 9 grudnia 1998r. (Dz.Urz. Woj. N.. Nr 63 poz. 354) zatwierdzającą plan zagospodarowania przestrzennego działka (...) w części przeznaczona była pod zabudowę mieszkaniową i pensjonatową, a w pozostałej części na tereny rolne o podwyższonym reżimie ochrony.

Na podstawie operatu szacunkowego biegłego ustalono, że wartość tej nieruchomości wynosi 63 355 zł. Postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2004 r. Sąd Rejonowy w Zakopanem dokonał działu spadku i zniesienia współwłasności przyznając powodowi na własność działkę nr (...) i ½ część działki nr (...) o wartości 8 450 zł. Zasądzono od niego spłatę w łącznej wysokości 7 617,32 zł. Wartość przedmiotu sporu ustalono na kwotę 202 165 zł.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, odwołując się do treści art. 417 ¹ § 2 kc, uznał zgłoszone roszczenie za bezzasadne.

Sąd podkreślił, że warunkiem przyjęcia istnienia odpowiedzialności pozwanego za wydanie wadliwej decyzji jest istnienie związku przyczynowego pomiędzy wydaniem tej decyzji (której nieważność została stwierdzona) a szkodą. Uwzględniając jednak okoliczności stanu faktycznego sprawy nie można przyjąć, że taki związek istnieje pomiędzy wydaniem decyzji, a rzekomym zawyżeniem wartości nieruchomości przyznanej powodowi w postępowaniu o dział spadku. Wbrew stanowisku powoda zakwestionowana decyzja nie doprowadziła bowiem do zmiany charakteru nieruchomości, a jej przeznaczenie wynikało z planu zagospodarowania i nie miało związku z oznaczeniem działki i jej powierzchnią zapisaną w ewidencji gruntów i budynków. Dla dokonana w toku sądowego postępowania działowego oceny wartości nieruchomości składającej się z działki nr (...), wydanie spornej decyzji nie miało znaczenia. W wyniku wydania tej decyzji nie uległy też zmianie granice nieruchomości. Tym samym brak jest związku przyczynowego pomiędzy wydaniem spornej decyzji a szkodą mającą polegać - według powoda - na zawyżeniu wartości nieruchomości będącej przedmiotem postępowania działowego.

Od powyższego orzeczenia apelację wniósł powód, zarzucając:

-

naruszenie art. 278 § 1 kpc poprzez jego niezastosowanie, skutkiem czego było nie oparcie orzeczenia o niezbędne w sprawie wiadomości specjalne, niezbędne dla ustalenia czy w wyniku podziału zmieniła się wartość transakcyjna za metr kwadratowy nieruchomości;

-

naruszenie art. 227 kpc poprzez przyjęcie, że okoliczności powołane przez powoda

nie mają znaczenia w sprawie w sytuacji, gdy: w wyniku błędnego oszacowania obszaru działki zaszła konieczność ponownego rozgraniczenia, co wiąże się z dodatkowymi kosztami; cena za metr kwadratowy przed i po podziale jest okolicznością istotną dla sprawy; wzrost wartości nieruchomości ma wpływ na wysokość szkody; opinia podziałowa była sporządzona w związku z wydaniem spornej decyzji i nie można traktować jej jako odrębnego bytu;

-

błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, że wydana sporna decyzja nie miała wpływu na dobór działek na potrzeby wyceny w postępowaniu o dział spadku oraz, że pomiędzy ta decyzją a uszczerbkiem majątkowym powoda nie zachodzi związek przyczynowy;

-

naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 417 ¹ § 2 kc polegający na jego błędnej wykładni poprzez przyjęcie, iż nie powstał uszczerbek na majątku powoda rozumiany jako różnica miedzy majątkiem jaki przypadłby mu w wyniku postępowania o dział spadku gdyby nie doszło do wydania spornej decyzji przez wójta gminy P., a stenem majątku jaki zaistniał w wyniku działu spadku przeprowadzonego z uwzględnieniem niniejszej decyzji;

-

nierozpoznanie istoty sprawy.

W uwzględnieniu podniesionych zarzutów apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania. Nadto powód wniósł, by na wypadek nie uwzględnienia apelacji nie obciążać go kosztami postępowania apelacyjnego.

W toku postępowania apelacyjnego powód przedłożył dalsze dokumenty, domagając się przeprowadzenia z nich dowodów, a to: zawiadomienia o toczącym się postępowaniu administracyjnym w sprawie aktualizacji danych ewidencyjnych w przedmiocie działki nr (...), decyzji z dnia 5 kwietnia 2013 r. o umorzeniu tego postępowania, pisma Starosty (...) z dnia 6 maja 2013 r. oraz wypisu z rejestru gruntów - wykazu zmian.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja powoda nie może odnieść zamierzonego skutku.

Przede wszystkim należy odnotować, że zgodnie z treścią pozwu, uszczerbek majątkowy powoda wynikający z faktu wydania przez Wójta Gminy P. decyzji z dnia 12 maja 2003 r. polegać ma na zawyżeniu wartości działki uzyskanej przez powoda w drodze działu spadku (41.057,85 zł), poniesieniu kosztów komorniczych w związku z egzekucją należności zasądzonych od powoda z tytułu dopłat (2.003,68 zł) oraz utraceniu korzyści spowodowanej wzrostem cen na rynku nieruchomości (164.231,40 zł). Bezprzedmiotowe są zatem te rozważania zawarte w apelacji, które ewentualną szkodę powoda wiążą z innymi czynnikami, jak koszty związane z ewentualną koniecznością ponownego rozgraniczenia. Taka postać szkody nie była objęta żądaniem pozwu, a twierdzenia pozwu nie obejmowały okoliczności faktycznych w tym zakresie. Twierdzenie o poniesieniu szkody w tej postaci pojawiły się po raz pierwszy w apelacji, a co za tym idzie - są one spóźnione (art. 381 kpc).

Ustalenia dokonane w pierwszej instancji są prawidłowe i Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne. W istocie sprowadzają się one do okoliczności niespornych - obejmują odnotowanie treści decyzji Wójta Gminy P. z dnia 12 maja 2003 r. oraz wyniki postępowania sądowego o działu spadku po S. Ł., w ramach którego powodowi przyznano na własność nieruchomość powstałą z podziału działki, której dotyczyła wyżej wskazana decyzja administracyjna.

Bezprzedmiotowe są zarzuty apelującego kwestionujące dokonane przez Sąd Okręgowy ustalenia. Wbrew ich sformułowaniu, nie dotyczą one sfery faktycznej, lecz odnoszą się do oceny prawnej ustalonego stanu faktycznego. W swej treści przedmiotowe zarzuty odwołują się bowiem do oceny istnienia związku przyczynowego pomiędzy wydaniem spornej decyzji a wskazywaną szkodą powoda. Ustalenia te są także wystarczające dla wyrokowania. Wbrew zarzutom apelacji, brak było podstaw do prowadzenia dalej idącego postępowania dowodowego, w tym dowodu z opinii biegłego. Zważyć należy, że podstawą oddalenia powództwa było uznanie, że pomiędzy wskazywaną szkodą powoda a wydaniem nieważnej decyzji z dnia 12 maja 2003 r. nie zachodzi adekwatny związek przyczynowy. Trafność takiej oceny powoduje, że bezprzedmiotowe było prowadzenie postępowania dowodowego dla wyliczenia wysokości ewentualnej szkody. Podkreślenia wymaga, że zgłoszone przez powoda przed Sądem I instancji wnioski dowodowe nie zmierzały do wykazania istnienia związku przyczynowego pomiędzy bezprawnym działaniem strony pozwanej a szkodą. M.in. w piśmie z dnia 21 września 2012 r. wniosek o powołanie biegłego rzeczoznawcy majątkowego poparty został tezą dowodową zmierzającą do wykazania różnic w wartości nieruchomości „objętych decyzja podziałową z dnia 12 maja 2003 r.”. Nie tylko zatem powód odwoływał się do wyliczenia szkody, lecz także wadliwie odczytywał istotę spornej decyzji, przypisując jej treść, jakiej nie zawierała. Przedmiotową decyzją nie dokonano bowiem podziału nieruchomości składającej się z działki nr (...).

Nieprzydatne dla rozpoznania sprawy były także dowody z dokumentów przedstawionych przez powoda w postępowaniu apelacyjnym. Dokumenty te nie mogły bowiem wpłynąć na zmianę oceny co do związku przyczynowego pomiędzy wydaniem spornej decyzji (z uwagi na jej treść) a powołaną szkodą powoda.

Sąd Apelacyjny w całości podziela dokonaną przez Sąd Okręgowy ocenę prawną. Przede wszystkim na aprobatę zasługuje wykładnia przepisów statuujących odpowiedzialność odszkodowawczą za niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej.

Niezależnie od powyższego odnotować należy, że wadliwa decyzja administracyjna, stanowiąca podstawę zgłoszonego przez powoda roszczenia, została wydana w dniu 12 maja 2003 r., a więc przed wejściem w życie art. 417 ¹ kc. Zgodnie zatem z art. 5 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 162, poz. 1692), w sprawie znajdują zastosowanie przepisy obowiązujące przed opisaną wyżej nowelizacją. Jak wskazał Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z dnia 8 lipca 2011 r., IV CSK 567/10, „ Wykładnia art. 5 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692), uwzględniająca założone przez jego twórców zasady lex retro non agit i tempous regit actum, prowadzi do wniosku, że zdarzeniem w rozumieniu tego przepisu jest wydanie ostatecznej wadliwej decyzji; w konsekwencji do takich decyzji, podjętych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, powinno się stosować art. 160 k.p.c, chociażby decyzje nadzorcze zapadły później, tj. po dniu 1 września 2004 r ”.

Zgodnie natomiast z art. 160 § 1 kpc roszczenie odszkodowawcze strony, która poniosła szkodę w związku z wydaniem nieważnej decyzji administracyjnej, ograniczone jest do szkody rzeczywistej. Tym samym powodowi nie przysługuje odszkodowanie w zakresie utraconych korzyści, a takiej postaci szkody w przeważającej mierze dotyczy zgłoszone w niniejszej sprawie roszczenie.

Wskazać nadto należy, że odpowiedzialność deliktowa powstaje wówczas, gdy spełnione są łącznie jej trzy ustawowe przesłanki: bezprawność działania lub zaniechania sprawcy, szkoda oraz normalny związek przyczynowy między bezprawnym zachowaniem sprawcy a szkodą (art. 361 § 1 kc). W pełni należy podzielić ocenę Sądu I instancji, że pomiędzy wydaniem spornej decyzji a przedstawianą w pozwie szkodą nie zachodzi adekwatny związek przyczynowy. Twierdzenia powoda w tym zakresie są niezrozumiałe, a to z uwagi na fakt, iż w ogóle nie przystają do treści decyzji z dnia 12 maja 2003 r. Powód zdaje się wywodzić, że przedmiotową decyzją (bądź na jej skutek) doszło do przekształcenia charakteru nieruchomości (z rolnej na budowlaną) bądź też - do podziału nieruchomości. Tymczasem sporna decyzja w swej treści ograniczała się do zatwierdzenia zmiany numeru i powierzchni działki, przy czym przedmiotowa zmiana nie wynikała ze zmiany przebiegu granicy, a z nowych obliczeń. W sytuacji, gdy podział nieruchomości został dokonany w toku sądowego postępowania działowego, a wartość nowoutworzonych działek została obliczona z uwzględnieniem danych wynikających z miejscowego planu zagospodarowania, pomiędzy wyżej opisaną decyzją a wskazywana przez powoda szkodą nie zachodzi jakikolwiek związek przyczynowy.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 kpc, orzekł jak w sentencji.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym orzeczono na podstawie § 15 w zw. z § 6 pkt 7 i w zw. z § 12 ust.l pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm).