Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2013 r. w Poznaniu

sprawy z wniosku E. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

o podjęcie wypłaty emerytury

na skutek apelacji wnioskodawczyni E. P.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu

z dnia 30 lipca 2012 r. sygn. akt VIII U 4129/11

zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i wznawia odwołującej wypłatę emerytury poczynając od 1 października 2011r.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Odział w P. decyzją z 7 października 2011 roku, znak (...), na podstawie ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wstrzymał wypłatę emerytury E. P. z uwagi na kontynuowanie przez ubezpieczoną zatrudnienia.

W odwołaniu od decyzji E. P. podniosła, iż unormowanie zwarte w art. 103 a ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych narusza jej prawa nabyte i jako takie jest sprzeczne z art. 2 Konstytucji RP.

Odwołująca wniosła o uchylenie decyzji o wstrzymaniu wypłaty emerytury.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem z 30 lipca 2012 roku, w sprawie VIII U. 4129/11 oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

E. P. (lat 60), od 1 lipca 1975 roku jest zatrudniona w Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w P..

Decyzją z 1 kwietnia 2009 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. przyznał E. P. prawo do emerytury od 1 marca 2009 roku.

Decyzją z 7 października 2011 roku organ rentowy z urzędu wstrzymał odwołującej wypłatę emerytury od 1 października 2011 roku.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy wskazał, iż zgodnie z art. 103a ustawy emerytalnej prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.

Odnosząc się do zarzutów odwołującej dotyczących naruszenia Konstytucji poprzez wprowadzenie kwestionowanego uregulowania do systemu prawnego, Sąd Okręgowy wskazał, iż przedmiotowa regulacja obowiązywała już, choć zawarta była w inaczej oznaczonej jednostce redakcyjnej. Na jej tle powstało orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz Trybunału Konstytucyjnego, które Sąd I instancji w obszernych fragmentach przytoczył, konkludując, iż wprowadzona przez ustawodawcę mocą przepisu art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS instytucja zawieszenia prawa do emerytury nie narusza zasady ochrony praw nabytych. Odwołująca nie została pozbawiona prawa do emerytury a jedynie wypłata tego świadczenia została powiązana z koniecznością rozwiązania stosunku pracy.

Apelację od całości wyroku wniosła E. P., podnosząc zarzuty tożsame z zarzutami, na których oparła odwołanie, tj. naruszenia prawa materialnego:

- art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie przez Sąd I instancji, iż w niniejszej sprawie wstrzymanie wypały świadczenia emerytalnego przez organ rentowy nie jest sprzeczne z zasadą demokratycznego państwa prawa oraz zasadą ochrony praw nabytych,

- art. 103a ustawy z 17 października 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie przez Sąd I instancji, iż odnosi się on do sytuacji ubezpieczonej i jest podstawą do wstrzymania wypłaty przysługującego jej świadczenia emerytalnego.

Odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie odwołania w całości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja E. P. okazała się uzasadniona.

Rozważania zawarte w uzasadnieniu orzeczenia Sądu Okręgowego straciły znaczenie wobec treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 13 listopada 2012 roku, w sprawie K 2/12.

Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Grupy Senatorów RP dotyczący uzyskania prawa do emerytury bez rozwiązania stosunku prac i orzekł, że:

art. 28 ustawy z 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103a ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010 roku, w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku, bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji.

Normę zakwestionowaną we wniosku Trybunał Konstytucyjny zrekonstruował w oparciu o art. 6 ustawy z 16 grudnia 2010 roku, na mocy którego ustawodawca dodał do ustawy o emeryturach i rentach z FUS art. 103a, zgodnie z którym prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, oraz o art. art. 28 ustawy z 16 grudnia 2010 roku. Na jego podstawie nowy art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS znalazł zastosowanie do emerytur przyznanych przed dniem wejścia w życie tej ustawy, poczynając od 1 października 2011 roku.

Podstawowy problem w rozpatrywanej przez Trybunał sprawie dotyczył oceny tego, czy ustawodawca, rozciągając obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą - jako warunek realizacji prawa do emerytury - na osoby, które skutecznie nabyły i zrealizowały to prawo w okresie od 8 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2010 roku, nie naruszył zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa. W tym okresie bowiem treścią ryzyka emerytalnego było wyłącznie osiągnięcie wieku emerytalnego (i stażu ubezpieczeniowego), co znaczy, że realizacja świadczenia następowała niezależnie od dalszego zatrudnienia.

Zasada ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału, związana jest z bezpieczeństwem prawnym jednostki. Przejawia się w takim stanowieniu i stosowaniu prawa przez państwo, by nie stawało się ono pułapką dla obywatela i by mógł on układać swoje sprawy w zaufaniu, że nie naraża się na skutki, których nie był w stanie przewidzieć w momencie podejmowania decyzji i działań oraz w przekonaniu, że jego działania będą także później uznawane przez porządek prawny.

Rozwiązanie przyjęte przez ustawodawcę w art. 28 ustawy z 16 grudnia 2010 roku spowodowało, że osoby, które skutecznie nabyły i zrealizowały prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2010 roku zostały objęte nową, mniej korzystną dla nich treścią ryzyka emerytalnego. Aby emeryturę nadal pobierać po 1 października 2011 roku, musiały one rozwiązać stosunek pracy z dotychczasowym pracodawcą. W przeciwnym razie ich świadczenie emerytalne ulegało zawieszeniu. Oceniając sytuację tych osób z punktu widzenia zasady ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, należy dojść do wniosku, że gdyby w momencie przechodzenia na emeryturę osoby te wiedziały, że będą musiały przerwać zatrudnienie, żeby uzyskać świadczenie emerytalne, to ich decyzja być może byłaby inna, tzn. nie składałyby wniosku o ustalenie prawa do emerytury i kontynuowały zatrudnienie. Korzystniejsze byłoby bowiem dla nich osiąganie wysokiego dochodu ze stosunku pracy niż dużo mniejszej emerytury. Co więcej - późniejsze złożenie wniosku oznaczałoby wyższe świadczenie emerytalne. Treść ryzyka emerytalnego, w określeniu której ustawodawca ma swobodę, nie powinna być zmieniana w stosunku do osób, które już nabyły i zrealizowały prawo do emerytury.

Powyżej przedstawiona argumentacja stanowi przytoczenie ustnego uzasadnienia wyroku, którego motywy zawarto w komunikacie prasowym sporządzonym po rozprawie, dostępnym na oficjalnej witrynie internetowej Trybunału Konstytucyjnego; pisemne uzasadnienie wyroku nie zostało sporządzone.

Wyrok Trybunału jest ostateczny a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw, stosownie do art. 79 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Ogłoszenie nastąpiło 22 listopada 2012 roku (Dz. U. 2012 poz.1285).

Z chwilą ogłoszenia sentencji wyroku w Dzienniku Ustaw utracił moc art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 roku w zakresie, w jakim przewiduje stosowanie art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku. Natomiast art. 103a powołanej ustawy pozostaje nadal w obrocie prawnym i znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury w momencie jego wejścia w życie i później, tj. od 1 stycznia 2011 roku.

Odwołująca nabyła prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję podejmując wypłatę zawieszonej emerytury na rzecz E. P. począwszy od 1 października 2011 roku.

/del.SSO Wiesława Stachowiak/ /SSA Maria Michalska-Goźdź/ /SSA Ewa Cyran/