Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka - (...) sp. j. z siedzibą w C. domagała się zasądzenia od pozwanej - (...) sp. z o.o. z siedzibą w B. kwoty 3.351,75 Euro wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu swojego stanowiska powódka wskazała, iż pozwana będąca jednocześnie jedynym wskazanym przez siebie płatnikiem zleciła jej wykonanie organizacji transportu. Powódka zgodnie z ustaleniami wykonała usługę i wystawiła fakturę korygującą VAT nr (...) za transport do faktury dołączyła listy przewozowe CMR. Powyżej wskazana faktura nie została zapłacona przez pozwaną.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym z dnia 16 września 2013 r. w sprawie o sygn. akt VIII GNc 4847/13 Sąd Rejonowy Bydgoszczy zasądził od pozwanej na rzecz powódki zgodnie z żądaniem wyrażonym w pozwie oraz orzekł o kosztach postępowania.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana (...) Sp. z o.o. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwana przyznała, iż zawarła z powódką umowę spedycji i zleciła jej organizację wysyłki towaru na trasie S. - W.. Powódka wykonała swoje zobowiązanie w dniu 24 kwietnia 2012 r., potwierdzając to wystawioną fakturą VAT nr (...). Ponadto pozwana wskazała, iż zgodnie z art. 803 § 2 k.c. roszczenia z umowy spedycji ulegają przedawnieniu z upływem jednego roku, przy czym zdaniem pozwanej - w niniejszej sprawie termin przedawnienia rozpoczął swój bieg od dnia wykonania zlecenia, czyli od dnia 24 kwietnia 2012 r., wobec czego zawezwanie do próby ugodowej z dnia 26 kwietnia 2013 r., jako wszczęte po upływie terminu przedawnienia, nie mogło wpłynąć na przerwanie jego biegu. W związku z tym wszelkie roszczenia z powyższego tytułu uległy przedawnieniu z dniem 24 kwietnia 2013 r., a zawezwanie do próby ugodowej z dnia 26 kwietnia 2013 r., jako wszczęte po upływie terminu przedawnienia nie mogło wpłynąć na przerwanie jego biegu.

W kolejnym piśmie procesowym z dnia 25 października 2013 r. powódka wskazała, iż bezpodstawny jest zgłaszany przez pozwaną zarzut przedawnienia roszczenia, gdyż wbrew twierdzeniom strony przeciwnej termin 24 kwietnia 2013 r. nie jest dniem wykonania zlecenia, a jedynie terminem załadunku towaru, natomiast w rzeczywistości załadunek miał miejsce w dniu 27 kwietnia 2012 r., a przesyłka została doręczona odbiorcy dopiero w dniu 3 maja 2012 r. Zdaniem powódki najwcześniejszą datę wykonania zlecenia można przyjąć dzień 3 maja 2012 r., co znajduje potwierdzenie w przywołanym przez nią orzecznictwie Sądu Najwyższego. W konkluzji powódka uznała, iż bezspornym jest, iż zawezwane do próby ugodowej było wszczęte przed upływem terminu przedawnienia i miało skutek w postaci przerwania jego biegu.

W piśmie procesowym z dnia 29 stycznia 2014 r. pozwana podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wyrokiem z dnia 30 stycznia 2014 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 13.351,75 EUR wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19 kwietnia 2013 roku do dnia zapłaty, zaś powództwo w pozostałej części oddalił. Sąd I instancji zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 711 zł tytułem kosztów procesu, jak również nakazał zwrócić powódce ze Skarbu Państwa przez Oddział Finansowy Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 54 zł tytułem pozostałej zaliczki na wydatki.

Sąd Rejonowy oparł rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i wnioskach.

Pozwana - (...) sp. z o.o. z siedzibą w B. zleciła powódce - (...) sp. j. z siedzibą w C. wykonanie przewozu towaru ze S. do W.. Powódka zgodnie z ustaleniami wykonała usługę i wystawiła fakturę VAT nr (...) z dnia 24 kwietnia 2012 r. opiewającą na kwotę 14.097,13 zł, której termin płatności w formie przelewu upływał z dniem 14 maja 2012 r. Towar został dostarczony przez powódkę na miejsce przeznaczenia w dniu 3 maja 2012 r. Termin zapłaty należności upłynął bezskutecznie. Następnie w dniu 4 kwietnia 2013 r. powódka wystawiła na rzecz pozwanej fakturę korygującą o nr (...) dotyczącą faktury VAT nr (...) z dnia 24 kwietnia 2012 r., która opiewała na kwotę 3.351,75 Euro, z terminem płatności przelewem do dnia 18 kwietnia 2013 r. Wyznaczony termin zapłaty upłynął bezskutecznie, w związku z tym, pismem z dnia 26 kwietnia 2013 r. powódka wniosła o zawezwanie pozwanej do próby ugodowej. Powyższy wniosek został rozpoznany przez Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w dniu 2 lipca 2013 r., w sprawie o sygn. akt VIII GCo 101/13, jednakże do zawarcia ugody nie doszło.

Stan faktyczny w przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o dowody z dokumentów prywatnych, których prawdziwość, autentyczność i moc dowodowa nie budziły jego wątpliwości.

Sąd I instancji zważył, iż przedmiotowym pozwem powódka dochodzi od pozwanej zapłaty należności z tytułu wykonania usługi przewozu towaru na zagranicznej trasie. W niniejszej sprawie bezspornym jest, iż pozwana - (...) sp. z o.o. z siedzibą w B. zleciła powódce - (...) sp. j. z siedzibą w C. przewóz towaru ze S. do W.. Kwestią sporną w niniejszej sprawie było ustalenie terminu wykonania przez powódkę zlecenia polegającego na zorganizowaniu i wykonaniu przewozu towaru ze S. do W. oraz ustalenie, czy zachodzą przesłanki skutecznego podniesienia zarzutu przedawnienia przez pozwaną.

W ocenie Sądu Rejonowego strony łączyła umowa przewozu międzynarodowego na trasie S. - W. i dlatego do oceny stosunku prawnego łączącego strony należy stosować przepisy Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu towarów (CMR) z dnia 19 maja 1956 r. (Dz. U. z 1962 r., Nr 49, poz. 238) – w dalszej części Konwencji CMR. Z treści art. 1 tej konwencji wynika bowiem, że znajduje ona zastosowanie do wszelkich umów o zarobkowy przewóz towarów pojazdami niezależnie od miejsca zamieszkania i przynależności stron, jeżeli miejsce przyjęcia przesyłki do przewozu i miejsce przewidziane dla jej dostawy, znajdują się w dwóch różnych krajach, z których przynajmniej jeden jest krajem umawiającym się. Zgodnie z art. 4 w/w Konwencji CMR dowodem zawarcia umowy przewozu jest list przewozowy. Powyższe oznacza, iż funkcja dowodowa listu przewozowego nie ogranicza się do dowodu na okoliczność zawarcia umowy przewozu lecz dotyczy także treści (warunków) tej umowy, faktu przyjęcia towaru przez przewoźnika oraz stanu towaru, jego opakowania, a także faktu wykonania umowy przewozu. Zaś art. 9 ust. 1 w/w konwencji stanowi, iż w braku przeciwnego dowodu list przewozowy stanowi dowód zawarcia umowy, warunków umowy oraz przyjęcia towaru przez przewoźnika. W niniejszej sprawie powódka przedstawiła dowód - list przewozowy (CMR), z którego wynika, iż list ten został wystawiony w dniu 24 kwietnia 2012 r. w S., a przesyłkę dostarczono do miejsca przewidzianego dla jego wydania w dniu 3 maja 2012 r. Dlatego wobec powyższego Sąd I instancji uznał, iż umowa łącząca strony została przez powódkę wykonana w dniu 3 maja 2012 r.

W ocenie Sądu Rejonowego, podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia roszczenia jest bezzasadny. Z treści art. 32 ust. 1 Konwencji CMR wynika, że roszczenia z przewozów podlegających tej konwencji przedawniają się z upływem roku. W przypadku braku zapłaty zleceniodawcy termin rozpoczyna się począwszy od upływu trzymiesięcznego terminu od dnia zawarcia umowy przewozu (art. 32 ust. 1, lit. a), który nie podlega wliczeniu do terminu przedawnienia. Jak ustalono w niniejszej sprawie na podstawie listu przewozowego (CMR) umowa została pomiędzy stronami zawarta w dniu 24 kwietnia 2012 r., zatem liczony od następnego dnia bieg terminu przedawnienia upłynął w dniu 25 lipca 2013 r.

W kwestii zawieszenia biegu przedawnienia oraz przerwania biegu przedawnienia normy Konwencji CMR odsyłają do przepisów prawa obowiązującego Sąd rozpatrujący sprawę (art. 32 ust. 3 Konwencji CMR), co w niniejszej sprawie oznacza, iż zastosowanie znajdzie regulacja zawarta w art. 123 k.c. Zatem bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.), przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje oraz przez wszczęcie mediacji (art. 123 § 1 pkt 2 i 3 k.c.). W ocenie Sądu meriti, powyższe przepisy przesądzają jednoznacznie, iż zawezwanie do próby ugodowej przed Sądem Rejonowym w Bydgoszczy, które zostało dokonane przez powódkę pismem z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie o sygn. akt VIII GCo 101/13 skutecznie przerwało bieg przedawnienia roszczenia powódki względem pozwanej dochodzone w niniejszym postępowaniu.

Odnosząc się do kwestii niewykonania zobowiązania przez pozwaną, wynikającego z zawartej umowy przewozu Sąd Rejonowy wskazał, iż jest to kwestia, która nie znajduje uregulowania w postanowieniach Konwencji CMR. Przepisy Konwencji CMR mają pierwszeństwo przed prawem krajowym, które znajduje zastosowanie tylko wówczas, gdy konwencja do niego odsyła, albo gdy pewnych kwestii w ogóle nie reguluje (por. wyrok Sądu Najzuyższego z dnia 5 grudnia 2003 r., V CK264/02, LEK nr 172824).

W przedmiotowej sprawie pozwana nie kwestionowała faktu, iż strony łączył stosunek obligacyjny w postaci umowy przewozu. Pozwana nie kwestionowała również, iż nie zapłaciła powódce wynagrodzenia za wykonany przewóz. Pozwana zgłosiła jedynie zarzut przedawnienia w celu udaremnienia dochodzenia zapłaty należności przez powódkę.

Sąd Rejonowy uznał, iż w niniejszej sprawie powódka udowodniła istnienie pomiędzy stronami stosunku obligacyjnego w postaci umowy przewozu oraz udowodniła istnienie wierzytelności w stosunku do pozwanej z tytułu wykonania przewozu. Pozwana nie przedstawiła żadnego dowodu na potwierdzenie zasadności podniesionych przez siebie zarzutów. Pozwana ograniczyła się wyłącznie do negacji zasadności stanowiska powódki. Sąd Rejonowy zważył także, iż pozwana nie kwestionowała jakości przewozu wykonanego przez powódkę.

Sąd I instancji wskazał, iż zgodnie z art. 476 k.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Jeżeli zaś dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (art. 481 § 1 k.c.). Wymagalność roszczenia należy łączyć z upływem ostatniego dnia, w którym dłużnik może spełnić świadczenie zgodnie z treścią zobowiązania. W przypadku zobowiązań terminowych roszczenie staje się wymagalne z upływem terminu spełnienia świadczenia, określanego w odniesieniu do zobowiązań pieniężnych terminem zapłaty (wyrok SN z dnia 13 lipca 2005 r., I CK 65/05, Lex nr 159107). Sąd Rejonowy podniósł, iż jak wynika z faktury korygującej z dnia 4 kwietnia 2013 r. o nr (...) w niniejszej sprawie termin zapłaty przez powódkę należności w kwocie 3.351,75 Euro został oznaczony na dzień 18 kwietnia 2013 r. zatem w odniesieniu do żądanych przez powódkę odsetek terminem początkowym stanowiącym podstawę do ich naliczania jest dzień 19 kwietnia 2013 r.

W konsekwencji powyższego Sąd meriti uznał, iż powódka udowodniła fakt powstania pomiędzy stronami stosunku obligacyjnego w postaci umowy przewozu, popadnięcia przez pozwaną w zwłokę z zapłatą wynagrodzenia, a pozwana nie podniosła skutecznie zarzutu przedawnienia. W tej sytuacji powódka miała prawo domagać się od pozwanej zapłaty wynagrodzenia za wykonanie przewozu oraz naliczyć odsetki za zwłokę, przy czym właściwe jest żądanie odsetek za okres od dnia 19 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty, a nie jak wnoszono w pozwie od dnia 18 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty.

Mając powyższe na uwadze, Sąd I instancji na podstawie art. 774 k.c. zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 3.351,75 Euro, przy czym o odsetkach orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. (pkt 1 wyroku). Sąd Rejonowy oddalił roszczenie powódki w zakresie żądania odsetek od kwoty 3.351,75 Euro za dzień 18 kwietnia 2013 r. na podstawie art. 481 § 1 k.c. a contrario (pkt 2 wyroku).

O kosztach postępowania Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. nakładając na pozwaną obowiązek zwrotu powódce wszystkich kosztów postępowania, albowiem oddalone w części powództwo dotyczyło tylko jednego dnia obliczania odsetek od zasądzonego na rzecz powódki roszczenia głównego. Na powyższą kwotę składała się opłata sądowa od pozwu w wysokości 711 zł (pkt 3 wyroku).

Na podstawie art. 84 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2014 r., poz. 1025 t.j.) Sąd Rejonowy orzekł o zwróceniu powódce nadpłaconej zaliczki na wynagrodzenie biegłego (pkt 4 wyroku).

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniosła pozwana, zaskarżając wyrok w całości oraz domagając się jego uchylenia i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, ewentualnie zmiany wyroku i oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych. Wyrokowi Sądu I instancji pozwana zarzuciła:

- naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

1.  art. 774 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie, gdyż strony nie łączyła umowa przewozu,

2.  art. 4 oraz art. 32 Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu towarów, gdyż strony nie łączyła umowa przewozu,

3.  art. 794 § 1 k.c. oraz art. 803 k.c. poprzez ich niezastosowanie, choć strony łączyła umowa spedycji,

- naruszenie przepisów prawa procesowego tj.:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym i przyjęcie, iż:

a)  strony zawarły umowę przewozu, choć okolicznością bezsporną pomiędzy stronami był fakt zawarcia umowy spedycji w zakresie organizacji wysyłki towaru, a w toku procesu nie wykazano, aby oświadczenie stron mogło być ocenione odmiennie na podstawie art. 65 k.c.,

b)  towar został dostarczony przez powódkę, choć przewóz wykonywany był przez podmiot trzeci- zorganizowany przez spedytora czyli powódkę.

W odpowiedzi na apelację powódka domagała się oddalenia apelacji w całości i zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przede wszystkim sprostowania wymagały niedokładności zaistniałe w sentencji zaskarżonego wyroku w zakresie oznaczenia siedziby strony powodowej poprzez wpisanie „w C.” w miejsce siedziby w (...) (zgodnie z odpisem z Krajowego Rejestru Sądowego powodowej spółki). Z tych względów na podstawie art. 350 § 3 kpc orzeczono jak w punkcie 1 wyroku.

Przechodząc do meritum stwierdzić trzeba, że apelacja okazała się bezzasadna.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, iż postępowanie przed sądem odwoławczym jest dalszym ciągiem merytorycznego rozpoznania sprawy, sąd ten ma bowiem obowiązek - podobnie jak sąd pierwszej instancji - w uzasadnieniu swojego orzeczenia zdać szczegółową relację z oceny zgromadzonego materiału i dokonanych ustaleń faktycznych (art. 328 § 2 k.p.c.). Sąd drugiej instancji, jako sąd orzekający merytorycznie, powinien dokonać samodzielnej oceny wyników postępowania dowodowego przeprowadzonego przez sąd pierwszej instancji i poczynić własne ustalenia faktyczne.

Wskazać należy, iż Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, po rozważeniu całokształtu materiału dowodowego zaoferowanego przez strony w toku postępowania w zakresie, jaki był niezbędny do rozstrzygnięcia zasadności zgłoszonego żądania. Powyższe ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne.

Nie można natomiast zgodzić się z oceną dokonaną przez Sąd Rejonowy, w zakresie w jakim sąd ten przyjął, iż strony łączyła umowa przewozu. Zgodzić się należy z apelującym, że błędnie sąd pierwszej instancji zastosował przepisy art. 774 k.c. oraz art. 4 i art. 32 Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu towarów. Niemniej jednak naruszenie to nie wywołało, w ocenie sądu odwoławczego, konieczności powtarzania postępowania dowodowego, bowiem nie miało zasadniczego wpływu na wynik sprawy.

W ocenie Sądu Okręgowego, łączącą strony umowę należy uznać za umowę spedycji. Przedmiotem niniejszej umowy była organizacja transportu, a więc jego zakres był szerszy aniżeli tylko przewóz towarów na trasie S. – W.. Potwierdzają to zapisy na fakturze korygującej Nr (...) z dnia 4 kwietnia 2013 r. umieszczone w rubrykach „przed korektą” i „po korekcie”, w których wskazano nazwy usług tj. organizację transportu wraz z usługą gotowości pojazdu (k. 8 akt). Co więcej, zarówno powódka, jak i pozwana, w trakcie całego postępowania konsekwentnie wskazywały, że łączyła je umowa spedycji.

Umowa spedycji jest umową, którą spedytor zawiera w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa i której przedmiotem jest świadczenie spedytora polegające na wysłaniu lub odbiorze przesyłki albo dokonaniu innych usług związanych z jej przewozem ( art. 794 § 1 k .c . ). Czynności wykonywane w ramach umowy spedycji mogą albo poprzedzać czynności podejmowane w ramach umowy przewozu, albo następować bezpośrednio po czynnościach przewozowych. Bez znaczenia jest, że każda z tych czynności mogłaby stanowić przedmiot odrębnej umowy, a nawet niekiedy mogłyby być one wykonane przez samego przewoźnika. Elementem, który łączy wspomniane czynności, jest ich funkcja nierozerwalnie związana z przewozem przesyłki. Usługi spedycyjne mają szeroki oraz zróżnicowany charakter, obejmują wiele czynności faktycznych i prawnych. Mogą odnosić się do usług związanych z przewozem przesyłek (np. przygotowanie przesyłki do przewozu, opakowanie, zawarcie umowy przewozu z przewoźnikiem, załadowanie, ubezpieczenie na czas przewozu, i inne). Jeżeli chodzi o opiekę na czas przewozu w grę wchodzi konwojowanie przesyłki oraz zgłoszenie do odprawy celnej (por. „Komentarz do przepisów o umowie przewozu i spedycji”, Władysław Górski, Krzysztof Wesołowski, Gdańsk, 2006, karta 36).

Kwalifikacja prawna łączącej strony umowy jako umowy spedycji oznacza, że podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia należy rozważyć w kontekście art. 803 k .c . Zgodnie z art. 803 § 1 k .c . roszczenia z umowy spedycji przedawniają się z upływem roku, natomiast stosownie do art. 803 § 2 k .c . : termin przedawnienia zaczyna biec: w wypadku roszczeń z tytułu uszkodzenia lub ubytku przesyłki - od dnia dostarczenia przesyłki; w wypadku całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem - od dnia, w którym przesyłka miała być dostarczona; we wszystkich innych wypadkach - od dnia wykonania zlecenia.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 kwietnia 2008 r., sygn. akt IV CSK 30/08 ( LEX nr 393873), wykonanie zlecenia w rozumieniu art. 803 § 2 k.c. oznacza realizację czynności składających się na świadczenie spedytora, umożliwiające osiągniecie celu w postaci dostarczenia przesyłki odbiorcy i jej odbioru. Zlecenie, polegające na wysłaniu przesyłki, o którym jest mowa w art. 794 § 1 k.c., jest wykonane, gdy związane z tym czynności zostały wykonane.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy uznać należy, iż wykonanie zlecenia przez powódkę nastąpiło 3 maja 2012 r. tj. w dniu, w którym towar został przez nią dostarczony na miejsce przeznaczenia i od tego momentu rozpoczął bieg roczny termin wskazany w art. 803 § 2 k.c. Przyjmując, iż termin liczony być winien od daty wykonania zlecenia wskazanej przez powódkę (3 maja 2012 r.), roszczenie objęte żądaniem pozwu należałoby uznać za przedawnione w maju 2013 roku, podczas gdy pozew został złożony przez powódkę w dniu 25 lipca 2013 roku. Niemniej jednak zdarzenie z dnia 26 kwietnia 2013 roku w postaci złożenia przez powódkę wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, skutkowało stosownie do art. 123 k.c. przerwaniem biegu przedawnienia. Tym samym roczny termin przedawnienia rozpoczął nowy bieg od momentu zakończenia postępowania wywołanego w/w wnioskiem. Co za tym idzie, zarzut przedawnienia podniesiony przez pozwaną uznać należało za niezasadny.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację pozwanej.